장음표시 사용
61쪽
servandum ei cum Leibnita , tria et se malorum g nera, quae In natura humana reperiuntur , metaphysicum Physicum, morale Metaphysicum ei dein sectus a summa periectione , idque necelsario naturis
creatis haeret, quas facere infinite perfectas non potet Deus. Morale vero, idest peccatum , ex metaphylico originem trahita neque enu ob alias caulas peccant Omlnes, nisi quia finita ratione abutuntur Phylica tandem mala, si attente expendantur, realia
sunt bonas si quidem iis homo aut punitur, ut ad bonam frugem convertitur aut praeparata ad virtutem qua vel continetur beatitudo, vel ad beatitudinem itur. Sed cur, inquit, Baetius, moralia mala Deus pro summa sua sapientia' potentia non impedi. it Nempe impedire , atque emenda e perpetuo ludet quintum natura init humana, quod in serius oster, demus. Vide dicta in III parte. III. Deus nequi velle hominum miseriam qum ipsi sibi consciuant, ac mereantur . Nam quum 1it a uia beatissima , nequit ulli malefacere , quin murcatur a); nullum ver majus malum creaturis rationalibus inferri pote ii, quam miseria non potest
igitur alva sua bonitate creaturarum rationalium ma
seriam velle, quin illam mereantur. Quod si opponatur, ita fieri, ut intelligi nequeat, qui cum hoc theo remate doctrina poenarum in sernalium concilietur quippe quae aeternae sunt et respondent Theologi , poenas hujusmodi sempiternum durare , quia sempe eperdurat damnatorum pertinacia in protervitas. f. V. Deus vult voluntate antecedente hominum beatitudinem. Essicit enim homines beatitudinis miteriae capaces, cita quidem, ut natura ipsa beatitudinem appetant, avertentur miseriam . Quod si no- lit eis beatos , obitque iis media beatitudinis prae ita re, quum pli suapte natura beati et se nequeant quin imo ut nunc lunt ad miseriam internis, ex te Dis naturae caulis impellantur vult eos miseros ,
0 veile nequit 3 . Nec sola ratioci id di lcimas.
62쪽
sed tota elisionis revelatae Economia . passim enim ire divinis scripturis testatur se velle omnes h mines beatα fieri, atque ad agnitionem veritatio e-
f. . Ex natura Dei sequitur etiam Deum velle
perficere hominis intellectu mi voluntatem , potentiam . . Nam quum ex natura De sequatur ut velit
hominem earum , ne is esse ullo modo beatus poList, nisi emendatis auctisque intellecturi voluntate , Potentia , ex quarum iacviratum imperfectione hominis necelsario provenit miseria , si facultates illast perficere velit, atque emendare, vult eum este missrum , quod Naturae Divinae, adversatur 3y. . VI. Deus nequit communicare homini suam ipfinitam intelligentiam di potentiam , itin illa sie homini essentiaIis Dogma scit lcet ast eorum omnium qui de Deo philosophantur, essicere creaturam non in se, quae intensitate persemonum extensione sibi sit aequali . Quod pluribus allis argumentis confirmari potest,in iis potissimim, quibus aperte demonstratur, Naturam divinam esse non posse nisi mram Praeterquamquod pugnantia inter se sunt , quemadmodum perspecte observat olfius , Naturam undo
quaque perfectistimam, eandemque dependentem, limitatum enim sit necessest est quidquid non suapte existit natura, sed ab alteroz - ἐ*. VII. Quoniam ergo homo nequit ipse habere essentialiter infinitam intelligentiam , naturam,in
tentiam ἔ consequitur non eum esse posse natura ea- tuin se partisipatione tantum alterius rationis, hontiatatis, ' potentiae. Nempe potest Dei supremam autionem bi quomodocumque revelatam rationi suae addere, aut substituere,in divina bonitate ac poten
f. VIII. Deus potest sicillime hominem persecte
beatum emtere tribus mediis. I. Communicatione supremae rationis ne erret I. Ope eum adjuvando, ut quod rectum in honum intelligit opera ieificiat L ' III. B
63쪽
Lgors NATURALI s. et III. Bonitatis suae diffusione . Nempe quum sit inteuligentissimus, potentissimus, optimus intelligitur per spicue , id nullo negotio emcere posse. Scin Quaerit hic fortassis quispiam, ecquid causae sit, cur non in hac quoque vita plene beatos efficiat Deus homines DNempe eius beatitudinis , cujus sunt illi capaces, dum hic agunt , omnibus media suppeditat: nam rationem , qua bona' mala discernere omini, natura ipsa omnibus impertitur; cum ratione prima quaedam justi' honesti seminari
impetum ad se conservandum , ac suam felicit tem perquirendam indit. Accedit eodem lex altera su pernaturali modo promulgata , a quacunque patet Tellus diffusa, cuius summa est mutua hominum caritas, qua maxima, quae in terris haberi potest, beatitudo continetur. Sed quominus plene hic beatos em-ciat, naturae totius ratio' positus ordo vetat; neque enim hujusmodi homines Naturae hujus, cujus pulchritudo in rerum perpetuo ac ordinatissimo cursu posita est, partes esse possent . Itaque immortales ti beati ad alterum, intelligibilem mundum pertinere tantum possunt, non ad hunc corporeum, ac harmonice defluentem . Quocirca, quod Dei benignitatem decet, legibus, in primis naturae, quae Omnes pera que spectet, homines, dum in terris degunt , ita moderari, ut qualemcumque , cuius hic capaces sumus, beatitudinem adipisci possint, id illum essicere porro demonstrandum est.
f. IX. Lex est intel lectus voluntatis finitae norma ab eo promulgata, qui sapientissimus sit, ut recte regere possit; potentissimus , ut adigere ad observationem valeat; qui jus habeat in eos , quihus dat.
f. X. Et quidem ex serri nequit, nisi ab eo , cu ius ratio praestantior sit. Nam quum debeat regere intellectum is voluntatem, omni erroris suspicione carere debet; quod esse non potest, nisi promulgetur
64쪽
Democrito, imperare sapientioris esse . Praeclara sume ea re his ruat Aristoteles in Politicis . Inde uir doctus eam distinctionem hominum repetit, ut sint alii natura servi, atri etatum dominantes. Nempe qui stupidi sunt, lateres crudi, quum ratione directrice destituantur, servire tantum os uni, non etiam imis Perare quum contra i , qui praestante sunt ratione praediti, alios regere polsint. Oportet etiam, ut Legislator potentiam habeat impellendi subditos ad obsequium legis, alioquin lex loctrina potius erit , consilium, quam lex. Sed Moportet, ut Ius in eos
habeat, quos legibus regere studet . ut legislatio sit iusta. f. XI. DEII habet me characteres perseetins mi , Qveri est statoris. Nam e est intellisentissimus, id est infinita ratione praeditus, qui idcirco i telligit persecti is me, creaturarum rationalium d fectus, vias atque rationes omnes, quibus regi eas oportet. Deinde et potentissimus, ut pol sit ad leges observandas adigere creaturas rationales propositis poenis vel praemiis. Tandem quum sit omnium creator, conseruator ius habet absolutum in omnia , ut idcirco nemo sit, qui queri possit sibi libertatem noturalem diminutam Nempe quaelibet creatura natura ipsa sub Dei imperio nascitur, atque est. Sed solus Deus supremi naturae legislatoris characteres h
het, quum solus sit sapientissimus , potentissimus
g. XII. Quae quum sint videamus porro , qua ratione Deus ope legislationis' gratiae nomines ad veram beatitudinem ducat . Atque principio legisl tione in gratia homines plene beatos efficere potest. Nam quum divina legislatio sit eommunicatio sup mae rationis divinae brevi hominis rationi gratia vero communicatio potentiae . bonitatis divinae I gis tiones gratia fontes omnes humanae miseriae purgare potest.. S. XIII. Vires, quae simi in natura, quarum reti
65쪽
L sors NATURALI s. 3dere rationem per antecedentes non possumus, sed quarum ratio sussiciens aut in natura est, aut in Deo, leges naturae mechanicas appellamus. Eiusmodi lunt vis attractrix in materia universali, vires centripetae, centrifugae Planetarum, quibus universi ordo continetur. Si quae sunt ejus generis in natura humana, leges naturae humanae mechanicas habemus.
f. XIV. Finis est id, ad quod caetera ordinantur , seu cujus gratia resin est,' operatur. Hominis finis esse alius nequit, nisi persecta beatitudo ; nam ejus gratia' est,in omnia necessario operatur , ita scilicet, ut citius nolit esse, quam non esse beatus Quare hic in hominibus ad beatitudinem impetus lex
est naturae humanae mechanica I 4 . . U. Homo a natura ipsa monetur, ut se regat aliqua legerantis intelligentissimi in potentissimi. Est enim hominis finis beatitudo ex iuperiori
ad quam natura ipsa sertur . Quum vero beatitudinem
hanc consequi nequeat, nisi persectione intellectus appetitus, naturae,in potentiae Cex superioribus' quae perficere nequit, nisi operantis intelligentissimi , lotentissimi consequitur a natura ipsa moneri, ut se ege entis hujusmodi regat Naturali haec est in omnibus hominibus cunitio, idest talis, ad quam natura ipsa impellitur, si vel minimam super natura sua ,
origine contemplationem instituerit. Est autem haec doctrina prima quaedam fac, qua homines omne regantur in perquisitione Dei naturalis f. XVI. Homo , qualis nunc est, naturae lumine conjicere potest existere summam hanc legem , eiusque generalissima capita saltem intelligere Eam propositionem scdemonstro. Nam Homo naturali sua ratione haec intelligit esse supremam quandam mentem intelligentissimam,in potentissimam ab eo omnia esse facta gubernari adeoque hominem ipsum, qui universitatis rerum pars est Agnoscit praeterea summam illam mentem, nec invidere cuiquam posse, nec irasci, nec malefaceres adeoque velle non posse, hominum
66쪽
ut obtineatur, exigitur omnium primum emendatio intellectus, quae fieri nequit , nisi communicatione summae divinae rationis, quae aeterna ei naturalis lex ergo naturali sua ratione intelligit exiitere supremam legem creatarum atque finitarum mentium directricem. Itaque qui legem omnem naturalem pernegant, ii negare quoque debent cognosci ab homine ea omnia, quae superius demonil rata sunt. f. XVII. Et quidem praecipua, generalissima Capita naturalis hujus legis homines omnes intelligere possunt, qualia sunt, nos non esse noliri dominos sed cultodes amicos, adeoque maxima cura debere nos conservares, nihilque essicere posse adversus nostri
conservationem, ex quo capite ossicia erga nos ipsos manant. Praeterea caeteros homines esse natura nobis aequales , adeoque quemadmodum nihil contra natu ram noli ram moliri possumus , ita nihil adversus a teros ex quo capite fiat adversus alios derivantur. Tandem Deum esse nostri creatorem , gubernatorem, benefactorem , adeoque debere nos illi servitutem, in vocationem, gratiarum actionem, quae sunt prima e pila, ex quibus officia erga Deum sequuntur. g. XVIII. Accedit eodem auctoritas divinarum scripturarum. Ex iis patet luculenter , Deum qu tiescumque veteres illos mortales ad iustitiam, nellatem adhortabatur, ad iusti honesti naturales
notiones revocasse, velut conscientiae a natura plainsormatas. Ita Gen. IV. v. 7. Cainum exhortans
nome, inquit , si bene egeris recipies s autem ais, statim in 1oribus peccatum aderit Homicidium, quod
Cainus meditabatur, velut natura vetitum, ac pr inde malum supponit patientiam vero mitem animum natura bonum . Eaedem divinae Scripturae
in Ethnicis , de quibus saepe loquuntur , uili
honesti notitiam inesse docent . Pharao AEgypti Rex indignatur Abraham, quod non indicasset Saram uxorem esse, quo factum esset, ut ipse in uxorem duisceret
67쪽
Lnorem ArtTRALI s. seeret id quod testatur natura ipsa edoctum, non licere alteri uxorem eripere. Infinita sunt huiusmodi similia . pleraque etiam addi possent novi testamenti loca, quae diserte id doeent. Sed id necessarium
f. XIX. Ex quibus onsequitur manifeste, Deum
providisse hominum naturae promulsatione sapientista mae legis, quae duceretur ad beatitudinem. Nempe eam non via tantum rationis, sed revelationis quoque , idque copiosius manifestavit . Interim qualemcumque opem hominibus lex ad eatitudinem praestet, nisi etiam vires humanae naturae augeantur,in uiastineantur, sola lex per se satis non est ad hominem plene perficiendum. Atque haec consideratio homi , ne ducit in cognitionem divinae grati ac ut dei coli, qui eam pernegarunt Naturalistae, rationi quoque advertari comperiantur.
Lex Naturae explicata disinsitis, atque adversae profanos homines iterum asseritur. f. I. IT S in natura legem, quae sit actionum sta hominis liberarum norma , in qua ergaereaturas rationales summa Dei bonitas ostenditur superius demonstratum est . Sed sunt illa accuratius uberiusque retractanda, priusquam in hujus legis primas notiones, ac principia, ut vocant cognoscitis inquiram is supervacaneum enim est leῖis hujus naturalis partes explicare velles, nisi illa ita contra profanam gentem adstiuatur, ut nulli deinceps exceptionis obnoxia . Itaque a legis ipsitus viis natura eis
f. I Est legis vocabulum ambiguum nam aut eo significatur norma quaelibe actionum in ratione posita, veluti arte, exemplari, Qui Graeci Phrio. sephi dicunt, Ideaci aut luperioris alicujus imperantist voluntas, qua velit sibi subditos uti in altioni huc uia
68쪽
aegendis. Si cum priori notione accipiatur,' homini cuilibet sua ratio, Wratio Dei Deo erit lex , eritque extra dubium omne positum , entia rationalia, Deum , Angelos , homines nihil moraliter agere nisi ratione, quum meus nihil , nisi ratione duce agat, mentes aliae, ut nihil agunt libere, nisi voluntate, ita nihil moraliter sine ratione ; est enim
voluntas, ut alibi dictum est, ultima mentis ex ratione determinatio Ceterum est infinitum inter Deum, creaturas rationales discrimen quum in aliiς, tum praesertim, quod ad hanc rem spectat. Nam Dei ratio summa it absolutissima, ut idcirco non egeat alterius ratione, ut recte sapienter agat contra vero quum aliae creaturae rationales finita sint
ratione praeditae , nisi illa suprema Dei ratione regantur, idest aeterna lege longe ab eo fines quem natura sua spectantis appetunt , aberrare possunt. f. II. Si cum altera notione, quae ejus vocabulit ropria est , dum de Legibus disseritur, legis vocabu-um accipiatur , erunt ejus proprietates essentiales omnino quatuor. I. Ut sit ratio summari . Ut sit
ratio eius, qui iure imperet: i. Qui ea subditos obli- fare velit 4. Et possit. Principio enim nisi lex situmma rati, indigebit ipsa alia ratione qua regatur, neque idcirco esse poterit aliorum norma . Deindenturis, cuius ratio lex est, jure imperet, iure quoque ei non paretur, ut si adigere velit ad obsequium, it injustus. Praeterea nisi velit obligare , admonitio potius .consilium erit , quam lex . Tandem nisi possit ad obsequium rebellantes adigere, tota inutilis jacebit. aibus ex rebus sequitur , solam aeternam Dei rationem ejus voluntate .potentia suffultam veri nominis legem esse, quidem perfectissimam
caeteras vero quantum de illa participant , muod est a Cicerone observatum . Sequitur quoque falli eos qui legis naturalis nomine intelligunt dictata humanae rationis velut a Dei ratione praecisa sunt enim haec scitam pronunciata rationis humanae nec sum
69쪽
ma, nee talia, quae homini lex esse possint . Inso mantur quandoque etiam a nostri utilitatibus, ut nihil sit facilius, quam.esse erronea Lex autem Mextra omnem erroris aleam constituta sit necesse est, vim subditos obligandi habere debet . Quocirca probare nequeo Ricchardum Cumberlandum qui haec tantum rationis naturalis scita pro legibus naturae habet O . h. III. Hoc autem modo explicata quaestione paucis ejus nunc historiam enarremus. Nihil esse natura; ultum aut iniustum, honestum aut turpe, bonum aut malum morale, sed omnia haec consuetudinibus , legibus humanis originem debere , plures quum
apud veteres , tum praesertim recenti memoria r
fessi sunt. Nam Plato b) Aristoteles e , Laertius ae in Plutarchus e riuosdam ejus opinionis
Auctores memoraverunt. In primis elebre est ductum illud Calliclis in Gorgia Platonis , qui quae Philosophi de iustitiain insultitia veluti ex natura sontibus dixerunt, vocat speciosa praeter naturam adinventa , hominum deliramenta . Aristippi Cyrenaici vox erat , nihil esse in natura jussum vel bonum , et turpe, verum omnia lege, eo uetudine definiri E dem sui Democriticorumis Epicureorum doctrina, e 1 quorum mente illud scribit Horatius Ne natura potes justo secernere iniquum Sola est utilitas μμ prope mater, aequi. Lib. r Satyr. 3. Id quod erat systemati suo mundano consorme. Ses
licet sublata providentia nec Religio ulla esse potest ;
a me legibus naturae adisrsus Holbiam eap.
44M Lib. io de Legibus . . e Lib. i. ad Nichomacum eap. I. alibi. 4 Lib. a. Segm. 6. e In vita Alexandri Macedonis.
70쪽
ex quo porro sequitur, ut, fides. Ecieta humani generis, una excellentissima virtus justitia tollatur, quemadmodum perspecte observatum est Ciceroni a).3. U. Nihil hoc in loco dicam de Scepticis iam quum eorum Schola, nihil sciri , nihil comprehendi posse doceret, non liquere praedicabant, iustum ne el-' et aliquid natura , nec ne. Videri potest Sextus Empiricus Hypothi poseon Pyrrhoniarum Lib. III cap. 22. Imprimis autem celeberrimus fuit Carneades novae Academiae conditor, qui in sophysticae artis obstentationem, quum Legatus ab Atheniensibus Romam missus esset, apud Senatum uno die pro iustitia itertissime disseruit cille o vero contraria disputatione justitiam evertit, quo factum est ut Cato Censorius qui utrique disputationi interfuerat , velut hominem pernicialem cito dimittendum curaverit . Nec vero ab eadem sententia alieni fuere , qui Principes nullis teneri legibus per nefariam adulationem docuerunt quod cum Alexandro Magno fecisse Anaxarchum, scribit Plutarchus Celebraturre est Euphemi dictum apud Thucydidem bJ. Regi atii Cisitati imperium habenti nihil fusum quod titile. Et Taciti aliud lib. xv Annalium , in summa qrtuna id aequius quod malidius. Re
centiore memoria, diversa licet viais ratione , in eadem re docenda concurrerunt Thomas Hobbesus &Benedi tus de Spinora , quorum ille in thris de Cive in Leviathanes, hic in Tractatu politico qui imperfectus inter opera ejus posthum extat , jus cujusque
naturale ex naturali potentia metiuntur , ut tantum
cuique liceat , quantum viribus suis pollet.
f. . Sunt vero alii, qui licet meum esse ponant is ab eo sancte administrari omnis concedan negant tamen natura ipsa quidpiam esse ac necessarium iustum' honestum. Qui item in duplici sunt
classe: nam quidam non negant in aeterna Dei ratione a Lib. 1. de Pist. Dcorum cap. I.