장음표시 사용
81쪽
LEGI NATURALI s. 393. VIII. Tertia porro lex est, ut beneficio bene rium quum pl*is rependas . Ea lex ad pacem magis
magisque constabiliendam confirmandam nece iaria est: nam a pace ad hellum non subito fit transi. tus , sed veluti per gradus, quorum primus est, Gnosata gratitudo , humanitas, benevolentia . Quorsum etiam tendit quarta leo, ut unusquisque se caeteris commodum praeset. Qui enim alteri incommodus molestus est , eum paulatim ad bellum incitat, quod vitandum, ex superiori huc. f. IX. Ex eodem porro pacis conservandae principio , atque imminuendi hoitium numeri , sequitur 3. Hob sana ex , oportere alterum alteri sumpta cautione futuri temporis , praeteriti veniam, petenti, poenisenti, concedere . Nisi enim concedas, bellum te fovere manifesto argumento oliendesis id vero est, quod naturae primaria lex vetat.
6. Lex est , In ultione sive poenis Pediandum esse
Mon malum praeteritum, sed bonum futurum nempe ut
praeclare Seneca post Platonem, Nemo punit , quia peccatum es, sed ne peccetur . . Vero lex est, Ne quis vel factis, vel verbis υe vultu , vel risu alteri ostendat, se illum et disse,
tu contemnereis nam haec omnia ad rixam. gnam maxime omnium provocant.
8. Ut quaecumque jura unusquisque sibimet ipse
postulat , eadem etiam unicuique caeterorum concedat alioquin aequalitatem naturae evertit, ad bellum irritat animos. Io Est, At unusquisque in ure aliis disribuendo utrique parti aequalem se praebeat quae lex consectarium est duarum superiorum. II. Quae dividi non possunt, communiter, si fieri potest, utenda esse, idque, si quantitas rei permittat, quantum quisque velitri si quantitas rei prohibeat, praefinite,' proportionate ad numerum utentium
82쪽
utque in alterno usu sorte quoque, uter prior ta-tur , iudicetur. 13. Quumque sors vel sit naturalis, ut primogenitura , vel prioritatis occupationis, vel arbitraria, quae nempe statuta sit conlens contendentium, sequitur inde q. Iuris praeceptum. Quae neque iisdi, neque communiter haberi possimi, aut cedant primogenito, nisi pater us illud transtulerit, aut sint primi occupotis 14. Autem lex est pacis Mediatoribus praejfandam in olumitatem e nam quum sine iis vix iniri possa pax, nisi ea incolumitas iis praellatur, nullus erit ineundae pacis modus
is . In disputatione super applicatione harurr legum ad facta servanda est 3. ex , oportere utrum rde jure inter se disceptantium tib mittere se alicujus tertii arbitri r nimirum dissicillime disceptantes in causa propria aequalitatem juris servare possunt.16. Neminem Arbitrum esse oportere, cui com modi vel gloriae spes aliqua adpareat major ex victoria unius partis, quam alterius quod scilicet non
pollit aequalitatem servare. I7. Si autem controversia st de facto , quum alter factum negat, alter ait, Arbiter neutri credat
sed ubi signa certa facti non adparent, ibi secundum testes, qui utrique parti videantur aequi, sententiam
Ex quibus sequitur 18. Nullum pastum vel promissum intercedere debere inter Arbitrum partes cujus vi cogatur in gratiam alterutrius pronunciare 1'. Tandem lex est, ne ebrietate ratiocinandi facultas labefactetti . Quae lex nimis peculiaris est, ut pleraeque aliae Hobbesianae, quae idcirco in leges naturae primarias collocanda non erat . Nam si consectaria quoque interserere voluit , hoc ipsum XIX. Praeceptum ad omnes effectus extendere debuit, qui
83쪽
Lgo I NATURALI s. Paeque ut vinum inebriant, ac rationem de loco suo
f. Porro super his legibus haec censet. I. Eas semper , ubique obligare in foro interno , sine in
conscientia , non semper autem in soro externo . Nem p etiam quum extrinsecus ob Iervari nequeunt ob necessaria impedimenta, retinendus adhuc ei in illas amor . oblequium , atque perpetua' constans voluntas secundum eas vitam instituendi . Extrinsecus autem minime servandas docet , quum caeteri non servantri tum enim qui observat cedit in non observantium praedam , atque idcirco contra rectam rati nem facit, quae nos tueri oportere dictat a). Praeterea leges naturae immutabiles in aeternas esse dicit, ut quod vetant , nunquam licitum esse possit quod jubent nunquam illicitum. Quod ita intelligit non ut nunquam extrinsecus eae violari nequeant sed ut nunquam fas sit animatum esse adversus illas b). Tandem eas leges, quum sim conclusione quaedam ratione intellectae de agendis in omittendis lex autem proprie adcurate loquendo sit ratio ejus qui aliquid fieri , vel non fieri aliis jure imperat non esse proprie loquendo leges , quatenus a Natura procedunt , sed quatenus a Deo in Scripturis acri satae sunt Copiose vero Cap. IV. demonii rat lcgevillas in Scripturis Divinis clare positas esse. His tandem peractis totum philosophiae Moralis corpus inde
84쪽
f. que hujusmodi est systema legum na-
turalium Hobbesanum, tale scilicet in quo veris quibusdam plurima falsa sunt admixta quae totam doctrinam moralem labefactare possint Nos singillatim singula expendemus, ac altera ab alisteris secernemus, tum solidis argumentis quae sunt falsa resellemus. Principio est naturalis definitio multiplieiter filia est . Dictamine rectae rationis intelligi naturae humanae finis, atque ex eo porro leges naturae derivari possunt, non essici r se dictamen rectae rationis principium esse potest legum naturae
cognositivum, ut vocant, non obligationum , seu lex naturae proprie dicta . Itaque lex naturae est ratio imperantis Dei dictamine rationis humanae promulingat , non ipsum humanae rationis dictamen Lex inquit Cicero in primo de Legibus es ratio summa in lita in natura quae jubet ea quae facienda sunt prohibetque contraria. Haec igitur duo dum ille miscet, inde eam conclusionem deducit, qua leges omnes naturae evertantur, nimirum eas proprie loquendo leges non esse, nisi quatenus in divinis Scripturis revelatae sunt. Quod tantundem est dicere , atque rectam rationem regulam quidem esse humanae vitae, minime tamen quae legis habeat rationem & naturam; quum neque perfecta esse possit ratio humana, nec sibi poenas minari, sine quibus nulla lex plena est , quem admodum superius demonstratum est. f. II. Praeterea ea verba, ad ita memirorumque
conservationem , quanto feri potes disturnam , nimis arctum temporis spatium nec totum obiectum legis naturae contineat. Et quidem quum duplici vita sit
85쪽
LEGI NATURALIS. 3 homo praeditus, animali, rationali ' rationalis immortalis quoque sit, necesse est ut ultra hanc vitam legis naturae usus extendatur, ut utramque Vitam, quidem pro sui conditione ea lege ordinemus . At Hobbesius, nobiliori vita exclusa , animalem tantum spectat , eamque legibus naturae procurari contendit Qui si idcirco facit, quod animos humairos mortalcs esse credit, ea omnium primum insania reprimenda est, quod a nobis alibi aestum . Sed etiamsi demus mortales esse animos , quum objecta pleraque mentis humanae diversa sint distincta ab obiectis vitae corporeae , non debuit obbesius legem naturae ad solam procurationem vitae corporeae relliingere quum bona mentis longe sint nobiliora. f. III. Ici, Samuelem Pusendormum in eadem fuisse opinione, aut prope eadem, non extra ambitum praesentis vitae disciplinam Iuris naturalis pertendere, adeoque contendisse, moralis esse Theologiae formare hominem ad vitam sempiternam , in quo ille est gravassim a docti reprehensus, in primis ab ejus inter-Drete Bari tracto . Nam quum ratio naturalis , cujus lumine disciplina haec conficitur, doceat etiam , animos cum corporibus non interire, non potest ea di
sciplina praesentem tantum vitam spectare . Theologia igitur moratis naturalis uris prudentia non fine discrepant, ut Pusendormus putat, sed principiis, quae illa a divina revelatione haurit, haec a ratione
3. V. Ven iamus ad principia cientiae moralis ut ille vocat . Principium illud , ingenia hominum ejusmodi esse A NATURA , ut is metu potentiae
AElicujus communis coerceantur , fore ut sbi insicem din dant, sese mutuo metuont propriis viribus
ηρuli fbi cavere quum jure possnt, tum NECESSAE
RIO elint, nec consentaneum est cum iis quae se quuntur, maxime si cum primo Postulato coniungatur, Momnem disciplinam moralem frustraneam red
86쪽
44 DE PRINCIDII sdit. Pluribus id ostendit Κumberlandus nos paucis. Primum nego hoc quod obhelius dicit , homianum ingemium esse a natura , ut alii aliis diffidant
Tum ego, necessario nos a natur. rapi , ut tales imus Enim vero si natura ipsa ita comparati tumus, ut alii aliis dissidamus , alii alios metuamus , prae terea ut necessario ad nos omnia trahere cupiamu , natura ipsa nostra cum legibus illis obbetianis pugnat, quarum summa est, oportere' in commmie cim fulcre Quocirca leges illae quas deinceps tanto studio evolutat, non magis hominem sormare ad societatem possunt , quam caetera omnia , quae sunt in natura, a naturalibus ac necessariis eorum motibus humanis sanctionibus convertere post mus. Inutilis igitur tota illa tractatio Hobbes videri debuit nec fas erat Philosophum contra animi lenia id fulcipe se emendandum, quod nequit esse nisi pravum, atque ita hominibus parum acutis imponere velle. f. . Ac vero non hanc esse ex origine sua hominis naturam, quam ille depingit, inde perspicuum est, quod hujusmodi ingenium in iis hominibus , qui aut non sunt educatione' commercio depravati , aut nondum alibidine affectuum correpti, nullum ellis deprehendatur.
Certe integrae gentes, quo a commercio remotiores, eo implicius, atque ex naturae usu vivere reperiuntur. Minus apud eas cognita vitia , plus virtutis id est plus eius integritatis, quae a natura est. Uulpa'
tum est illud Justini historici , plus profuisse Scythis
ad honeste vivendum vitiorum ignorationem , quam raecis cognitionem virtutis by Confirmat hoc ipsustipulandorimus exemplo infantium , in quibus natura integrior est, quique ad mutuam caritatem a natura videntur facti, quippe qui etiam cum ignotis ignoti
a Cop. I. de Legibus Naturae. Vide a pri des
87쪽
Lgor NATURALI s. 3.conveniunt , in mutuo statim amplexus alia amicitiae signa ruunt. Distinguendum igitur philosopho erat inter ea , quae naturae sunt inlita cc prima , ea quae tempore adveniunt. Nam usu vitae, educatione, ab usu mentis, phantasiae , sensuum , deli pravis judiciis, impetu affectuum, plurima paulatim crescentibus nobis adsciscit natura nostra , atque insito ingenio admiscet, quae minus acutis insita irima videri deinceps
possint . ex quibus nemo prudens naturam humanamaeitimaverit. Alioquin colligere pollimus ita a natura nose ise comparatos, ut insaniamus, ut furemur, ut Occida
mus, ut cortemur , quod bona hominum pars in his toti aut Verientur, aut Occupentur. Quid si quis dicat quum aspexerit sphaeram rubram , sphaerae naturam ei sentiam in hoc est positam, ut sit rubra uod si liceret in prima naturae nolirae' insitas qualitates introspicere, si adventitia secernere , hominemque non qualis eis deprehendit hir, sed qualis primum genitus vii, contemplari, aut vehementer fallor , aut aliud ejus ingenium reperiremus, quam quod Hobbesius L se arbitratur. Praesertim quum simile non sit vero hominem ad societatem , ut infinita demonstrant , a
Deo genitum , is fuisse instructum propentionibus quibus ab omni sotietate non pollit non abhorrere Quod si quis sibi persuadeat, nihil tibi to eundem per suadere sibi olla , sapientem Architectum lapides ro 'tundos, atque a se mutuo maxima vi dissilientes , adsernicem comparasse . dii quod quae sunt animantium generi alicui essentialia , ac a natura ipsa ingenita, ea omnibus ejus generi individuis communia iunt, semper, ubique , quod nunc, in hoc hominum ingenio, quod Hobbesius praedicat, non ob tinet id quod demonstrat, non naturale else , secladventitium. Mihi totum hominum genus velut quitatus quidam esse videtur. In eo corpora equos re se runt, mentes equites. Is ut equitatus esset equitibus utilis necesse erat, ut viribus ac virium vectibus
quibusdam instructi essent equi . sed moderatio equi
88쪽
tum esse debet . Corpora nita vita infibus
quae vitam comitantur, imprimis affectibus , essent praedita es ne agi quidem possent, nec ullius essent im- perantibus Mentibus usus, sed Mentium ossicium estata ea moderari, ut ne terminos, notiri felicitati pra fixos excurrant. Id regimen ex informata ratione petendum . Insormatur autem ratio notionibus virtutum:
virtutes regulae fine desumtae essiciunt regulas rerum relationes, quod alibi dicetur. f. VI. Nec vero magis acute postulata constituit. Nam quod ait , naturalem homini esse cupiditatem omnium rerum usum ad se trahendi , id non video prohari, nisi exempli naturae commercio itae affectibus depravatae omnia enim ad se trahere nee naturae hominis animali , nec rationali necessarium esse video ex quo satis aperte intelligo, eam cuiliditatem non a natura esse, sed a libidines quandoquidem natura nullum animal nisi ad necessaria omnibus suis viribus rapit. Scilicet natura animalis iis contenta est, quae sibi suffciunt quemadmodum in omni animantium genere videre licet e ea vero nec omnia i sunt, nec musta . Agnovere id eleres omnes , qui, turae pauca susscere magna approbatione dixerunt. Iam
nec rationalis natura est hujusmodi cupiditas , si non ex libidine , sed ex recta ratione censenda est talis enim rationalis natura cupiditates ex naturae
animalis indigentia , atque ex utriuique vitae μ' ne desumere debet, nisi insanire velit. Nunc autem naturae animali, ut dixi, sussiciunt pauca, cum utroque vitae fine superflua concupiscere pugnat nam praesentem tranquillitatem plurimum turbat inutilium ac superfluorum cura ad plenam elicitatem impeditiores nos reddit praeclare Horatius
Γυ potens fui aetusque eget, cui licet in diem
Dixisse, vixi a f. III., a Lib. . Od 29.
89쪽
LEGI NATURALIS. 47f. III. Alterum Pollulatum in iis quoque locum habet , non qui ex recta ratione vivunt, sed ex voluptate sensuum in rationis libidine, quibus ut nihil optabilius vita, ita nihil formidabilius morte vi lenta Contra ii, qui ex virtute, idest ex recta ratione vitam instituunt, culpam magis timento vitium , quam mortem , quae non potest esse summum naturae malum, nisi Epicuri de grege porcis , quin rum tota vita sensus eiici illis vero non raro maximum est naturae bonum, non singulorum tantum, sed totius locietatis, cui moriendo prodesse pulcherrimum prosecto est. Egregie idem Horatius totum hoc vi
tutis ingenium depinxit fulJWium o tenacem propositi virum Non Cicium ardor praυ jubentium, Non vultus instantis Franni Nente quatit solida neque auster Dux inquieti turbidus Adriae Nec fulminantis magna Iovis manu . Si fractus illabettur Orbis Impaυidum feriem ruinae. Sed egregie tota haec res a Cicerone est explicata quum in primis libris de finibus, tum ex instituto in primo Disputationum Tusculanarum, ut idcirco
f. VII. Pergit porro Hobbius , atque ex amore nostri necessario concludere sibi videtur , naturae strae Auctorem velle , ut nos conservemus egregium id quidem, verum adeoque inter leges naturae Primaria esse , ut qui que vitam' membra sua quan 'rum potey tueatur. Et haec quoque recte , si illud quantum pote1 non de potentia bsica, sed de morali
accipiatur, ut haec sit sententia, debere nos , aut potius posse, tueri tantum a quatenns ut nos tueamur suprema lex vult, non quatenus postumus, quantum . Nam quum praestantilsima illa Dei lex aeque velit
90쪽
43 DE PRINCIPIIS velit ut caeteri omne conserventur quidem plures magis, quam unus, si me tueri non polsum nil Civitatis, aut magnae hominum partis Internecione , tueri non possum , nec debeo, nisi dicere Hob-hius velit, legem illa naturae humanae gubernatri cem plus ingulos spectare , quam communitatem Itaque non rite ex illo prificipio conficit , pols nos quaecumque, Merga quoscumque moliri, ex quo por ro nullum est scelus , quod homines velut iure ius committere nolint. Fingamus sapientem Agricultorem mille laetissimi agri plantis hoc dedisse ius , ut singulae quantum possunt se conserventin tueantur non tu illum vehementissime indignaturum putes ubi pyrus , quo se conservet , ac tueatur , reliquas omnes excindere, aut radicitus extirpare aggredi itur singuli omines non sui tantum, sed aliorum alii gratia progignunturi singulis ergo non sui tantum sed
caeterorum quoque amori cura praecipitur. Ita ergo se quilibe conservare debet, ut simul conservet alios: ita amare, ut non reliquos omnes oderit. A si alterutrum optandum sit, unus ne an tota communi las inteleat, non potest postremum hoc eligere, quin toti rerum naturae ad verietur, quae partes totius e go, non totum partis Enius emcit Quare ego veteres
Romuleos seris comparare soleo, qui ut se, idest hominum omni vitae aura indignorum manipuls con- scrvarent, toti Italiae bellum indixeres suique juris eis crediderunt caeteras gentes funditus extirpare . Tantae molis erat Romanam condere gentem .Quis non execrabiles Cyrum, Alexandrum, Caesarem habeat qui tot gentes, velut pecudes, suae cupiditat immolarunt. In quos qui ncomta scripserunt mihi illi pecudibus uupidiores fuisse videntur Heroe ii inter homines .habendi qui populis eandis , non euertendis nati sunt, Deus es mortali juvare mortalem haecia aeremam loriam via, praeclare inquit Plinius a).3. VIII.