Angeli Dalla Decima ... De facultatibus remediorum recte investigandis specimen

71쪽

lami, haud decet nimium generatim eoncludere , e qoae in aliis animantibais fieri conspiciuntur, eadem nullo adi, ibito discrimine . ac praecipitanter in homines . ipsos transferre ; nam dissimilis partium aee nomia aliquando rerum appellentium essectum non. nihil vertere , ac diverse moderari potest. - Itaque quae tentamina sumenda in animantibus ratione expertibus modo proposui, eadem in homine , quoad ejus sacere licebit έ rephtere debemus rHac tamen in re illud nos meminisse oportet, qu dsupra susias exposui, nimirum tria diversa facultatum genera in eodem remedio inesse posse, scilicet actio chimica, facultas electiva, et aliqua specifica

viricis, quae quadam Obscura atque ignota agendi ratione certum aliquem morbum tollere, au arcere

valet. Singulas ejusmodi differentes potestates naviter aliam ab alia internoscere debemus, ut confusionem, atque ambiguitatem in usu remediorum pro viribus declinemus . At ad acquirendam iacultatum electivarum, multoque magis chimicarum cujusque . remedii notitiam maxime quidem valent et ipsaeehimicae inquisitiones, et alia tentamina , quae in eaeteris animantibus sumi queunt. Cum autem in hominibus easdem experiri institnimus, praestat primo.nostras pervestigationes in homine sano aggredi, ut normas quasdam fixas eliciamus, ad quas vagos illos remediorum effectus comparemus, qui aut ex Per-Diuit Corale

72쪽

sterso illorum usu, aut ex incerto morborum aut ex peculiari corporis conditione identidem orium tur: quemadmodum veletudine utimur veluti moduialo, quo sunctionum humani eorporis aberrationes aliquo modo metiamur'. Interea loci ne sallaci spe.. eio decipiamur , atque aut vitali remedii potesta i affingamus, quod rua minus ex toto, at majore sautem ex parte ex chimica ejus actione pendet; aut quae facultas Hectiva est, eam aequabiliter in uniqversum corpus diffusam esse arbitremur; meminisse juvahit , quae hac de re superius tradidi: videlicet, Praeter partium . jam memoratum concentrim ebibmicam remedii actionem aliquando ex. ipso vis vitae

diverso, aut adverso nisu. atque molimine nonnihil mutari, vel etiam augeri alias nonnisi istius vis ope atque opera exsicari Posset facultatem autem Me ctivam, si partes vehementer seriat, quae Iatius ad universum corpus. disperguntur, generalis et in omnes

eorpmis partes aequabiliter sulae. virtutis speciem. Hae se ferre. Inde videre licet chimicam actionein

in partibus magis sensilibus, aut majore irritabilita

te Waeditis varios, atque majores effectus edere; camtharides partibus exanimis impositas nullam potestatem prodere, at partes vita fruentes rubefacere, ac

mdere; ex opio omnes corporis partes concitatas mima fronte videri, cum tamen ex diligetit lore suorum effectuum observatione . ex meo non solum sed ex

73쪽

plurimoriun cujusque aetatis prestantium medicorum judicio, ex illo sanguinem quidem cone itari, at ner vorum virtutem deprimi satis superque pateat. Multiplex auis in est tentaminum genus, quae in homine ipso institui debent, quamobre in remediorum

facultates cautius ex sementur. Nam Lemedium, Cujus facultates cognoscere optandis, et nonnullis no stris corporis humoribus admiscea e decet, et diversis corporis partibus admovere, et varia sorma, ratione,

copia in cujuscumque aetatis hominibus, in pueris, in adolescentibas, in viris, in senibus, vel Jejune, vel po t cibum, xel inane, Vel vespere, vel noctu, vel de die, diversa anni tempestare, ac sub diversa

aeris conditione, tum in sanis, tum in aegrotantibus, et dissimili morbo vexatis, et disserentibus morbi temporibus adllibere. Remedium autem cum iis potissinistin humoribus admiscendum est, quibus sese immiscet, cum ore sumitur, aut quovis alio modo usurpatur. Itaque ad hanc rem nobis utendum est saliva, oris sauciumque muco, aucco gastrico, succo

pane reatico., vile, lymplia, et sanguine ipso. Atque praeter totos integrosque istos humores , praecipua etiam elementa, ex quibus illi componuntur, scilicet gelatinam, mucum, o Ibumen, fibrinum, periclitari oportet. Quod si humores istos aex humano Cor rusecretos adhibeamus, ejusmodi investigatio magni certe momenti est in recte chimicam remediorum Diuili eo by Corale

74쪽

actionem intemoseendam . Atqui eaveamus oportet,

quod olim aliqui elarissimi viri peccasse videntur plus aequo huic quaestionis generi tribuamus. atque in iis, qui inde produeuntur, effectibus t

tam remedis vim sitam esse arbitremur: nam, ut alias diximus, vitae uis vii gases istos chimicae potestatis effectus varia ratione vertere potis est. Itaqrie longe

majorem fructum percipiemus, si quoad fieri potest, perieula ex illis humoribus faciamur, cum vivi h

minis partem constituunt. Inde euim et eas remedi rum phimicas actiones saepenumero cognoscemus ,

quae vitae vi indigent, ut suam potestatem explicent, et viarum facultates electitura, immo vero et speciβ-Cas detegemus., si in aegrotantibus opportuqe adhibeantur . Hoc inquisitioni genus pluros clarissimi vi. xi identidem persequuti sunt tametsi cu- alius alium sibi finem proposuerit, et cum haud satis vulgarem chimicam actiqnem a potestate vitali distinxe-aeibit, non omnes absolutam atque persectam reminnotitiam consequi potuerunt. Nemo ignorat quanta sedulitate, atque solertia clarissimus Spallamani suo eorum gastricorum tum hominum, tum plurium ali rum animalium periculum secerit, ut illorum singularem concoquendi cibos proprietat m, et putridam lilem streendi facultatem probaret. Plurimi Porro ut venena . aus medicamenta venis iniecerunt, ut eorum Eotestatem in animalis aeconomiam experia

75쪽

rentur, qui tamen saepissime ejusmodi tentamina nonnisi ex valli ganetis animalibus sumpserunt, at haec ab homine plerumque abstinuerunt, quod remedia nis summa cautione venis injiciantur, maxImas turbas s. epenumero concitant, et in vitae discrimen adducere queunt. Α que istae concitationes, quae sortasse ex partium per discurrensem sanguinem consensu existunt, aliquando ipsas veraa electi vas in medii sacultates . non mediocriter turbant, atque ob

volvunt. Attamen ,. diligeritia adhibita, nihil plerumque hoc remediorum in venas injectu aut ad proprias eorum iacultates explorandas erit aptius, aut ad mi-Ias sanationes praestantius . EJusmodi praeclarii mexemplum relatum paucis ab hi DC annis fuit in egre

gio illo opere, quod inscribitur Diarium Societat is Medi - Chirurgiae Parmensis. Ibi enim narraturpi aestantissimum medicum cito quendam hominem a proxima susticatione ex gula. a materie , quam Vora herat, obstructa liberasse, vomitione per immi/sum in illius venas tartarum emeticum excitata. Ad discutiendam autem caliginem , quae ejusmodi tentamina frequenter circumfunduntur, ut cum maxime confert, si remedium ad plures corporis partes ac diversa ratione applicetur. Etenim ex sedula eorum , quae consequuntur , comparatione facilius internosci

poterit id, quod re quidem ipsa remedii proprium

est, ab iis varietatibus, quae ex diversa partis natu Diuitigoo by Corale

76쪽

, atque ex ejus sive adversa actione, sive singulari evin aliis partibus eon ensu fiunt. Quo minore autem vita fruitur pars, cui remedium admovetur, eo majore ipsius copia opus erit; at ipsa magis tarda, atque segnior actio clarius nonnunquam prurias remedii saeuitates patefaciet: Quare praeter illum in vasa injectum remedium, alias deglutiri jubebitur, alias it

Iud in cavitates, aut ex naturali corporis compositio ne, aut hiatu per morbum nato ad exteriora patentest inmittetur, alias exterius. diversis partibus applica bi ur. Atque eadem., qua remedio utimur, ratio, aut forma habet ipsa per se aliquam ad suas iuvetiones opportunitatem. Si enim firma conditione usurpetur, lentius plerumque operabitur, et pedetentim alium post alium Luarum sacvitatum effectus prodet; sin liquore aliquo solutum adhibeatur, vitius, atque Riatius in vasa penetrabit, et aliquas a priori hus nonni hil δiversas ex hac diversi itineris peragratione corpoΑris turbationes parit: neque ab istis Ionge abhorrenti, de aliis rationibus diei queunt, quibus experiri

remedia possumtis. Cum autem singulae istae ratio nes suam sibi opportunitatem habeant, modo hac, modo illa adversus morbos utendum est , neque ali qua ex illis ita caeteris praeserenda , ut illam sempexin omnibus morbis adhibeamns. Fuit quidem quadraginta circiter abhinc annis Malus homo, qui ad omnes morbos remedia vaporis specie partibiis pro

77쪽

a 8'moctorum varietate diversis admovebat; quare qua.dam instrumenta ad hanc rent apprime accomodata excogitavit: atque hoc medicinae genere brevi satis magnum quaestum in Anglia fecit. At clarissimus Chiarenti pluriuri frictiones pependit ; atque medicamentis eum aliquo animali humore mixtis externas corporis partes periri care jussit: quam postea doctrinam: Sόlertissimus Brera maxime illustravit. Praeterea diversa remedii quantitate uti oportet , illudque periclitari modo calidum, modo frigidum, modo solum, modo cum aliis a ebus conjunctum. Etenim . ex ejusmodi varietatibus diversi saepe esse in crus oriuntur. Quare Sal Emomeusis, sive sulphaamagnesiae , si majore copia assumatur alvum dejectione purgat, et minore cosea modo sudbre in , modo urinam ciet, prout corpus aut calore , aut frigore ve Iad illum, vel ad hanc magis proclive redditur. Hac de caussa et anni tempe statis, et loci, et aeris ingenii atque conditionis, et hominis singularis naturae , aetatis, atque status ratio est habenda; nam singui eistae differentiae, aliquid in hanc' rem conserunt, atque unaquaeque per se remodii vim ac facultatem nonnihil vertere nititur. Inde conficitur, ut ex ea

dem reinedii quantitate alias nullus conspicuus essectus observetur, alias alvi dejectiones contingant, alias urinae profluvium. Attamen si istas easdem inviti pii pes varietates, quae exa duersa, aut Pertuo

78쪽

hata j exciti corporis; actione proficiscuntur, attento aniano, niagnaque sedulitate rimemur, illud. non raro assequentur, ut vel hisce latebris latitantes proprias remedii facultates internoscere, atque in apertum Proserre valeamus . Cum autem remedium. aliquod cum aliis rebus conjunctum adhibemus, sedulo animadvertere oportet, quid ex hac unione ipsi eonti

quid ipsum patiatur; quippe cum saepe fiat, ut

inde remedii facultates aut minuantur, aut augeantur , aut aliquo alio modo mutentur- Quare ex acidi alcatique concilio res existit facultatibus instructa . 'plerumque maxime abhorrentibus ab iis, quae aut illius acidi, aut illiras alcati sunt. Tartarum emeti cum Chinae admixtum suam facultatem vomitionem cruendis ammittit; at china cum Senna conjuncta

istius vim purgφndi alvum auget. Eadem Senna cum . .

Tamarindo mixta mitius purgat , . et cura magna aquae frigidae copia non amplius dolores ventris exsuscitat . Ex opii cum ipecacuanha et alcati aliquo unione illius sudorem ciendi iacultas augetur, vis soporifera infringitur. Neqne Vero omnino negligenda est temporἱs , quo remedium adliibetur, conside ratio. Etenim vespere aliqua liumoriun concitatio adest, quae lenioris febris Uctiem ae sim dit idinem

Praee sed ext. Μane autem omnia tranqudia, sanguinis inouas pacatos, sublatae noxiae irritationes, perfecta

uvinorum ellaboratio, sordium 1ecretiones, atque ex-

79쪽

8Opnisiones . Quamobrem cum corporis conditio diversis illis diei horis differat, ride iacile aliqua remediorum

actioni varietas adveniet. Sed neque parum .interest,

utrum jejune, an post cibum remedium assumatur. Nam praeterquamquod in diversa is t. stomachi con- ditione vis vitae diverse operatur, remedium in. Vacuo ventriculo tot/m atque integram suam potestatem

. . . .

explicat, at, ventriculo cibis repleto, cuin hisce miscetur, indeque pro illius cibi disserentia, atque copia aliquam mutationem patitur. Quare res, quae in

' stomacho versantur, vim remedii modo adjuvant, modo minuunt, aut obtundunt, non raro etiam ipsam illius facultatem Aliqua ratione verisint. Etsi sacultates electivae, atque chiniicae remediOrum actiones satis explorari, atque intelligi Pieri it , si ex sanis boni inibus eorum pericUlum faciamus, tamen nullam certam specticarum potestatum notitiam assequi poterimus, nisi eadem in aegrotantibus homi

nibus experiamur. Qui enim singularem, atque abdi-

. ' tam remedii adversus certum quendam morbum Vir- .

raltem cognoscere possumus, nisi ex morbo ipso peri-

culum iacismus 3 Adde, quod ejusmodi periclitatio-

nes mutationum , quas a morbi ingenio, atque natura chimicae . a De electivae remedii facultates identidem patiuntur, inditium faciunt; quare ii e ceMas. Dormas ejivere possumus, quibus cautius remedium

data pccasione qdhibeamus. Etenim nemo ignorat.

80쪽

idem ipsum medicamentum, quod et in sanis homilii bus . et in plerisque morborum generibus quandam facultatem praeseri, ac certum definitumque essenetum edit, in singulari aliquo morbo adhibitum ali ter se gerit, ac a naturali suo ingenio modo plus modo minus deficere videtur, ita ut vel alacrius, vel segnius appareat, vel prorsus diversa facultate piae ditum. Itaque praeter illas varietates, quae aut a remedii conditione, aut ab aliis caussis, quae neutiquam ad morbum ipsum proxime spectant, oriuntur, multa quidem a peculiari morbi natura emanant longe ab illis, quae fieri alias solent, diversa. Quare aliquis aegrotus magnam opii copiam sine detrimento tolera Te valet. alius magnani vim extracti cicutae, alius napelli ; eodem lite pacto fit, ut in aliquo morbi genere tartaria in emeticum vulgarem suam ciendi vomitionem sacultatem penitus ammittere videatur; et optum, cujus est sudotem movere, illum, quo phthi sici dissuere solent, plerumque sistit, aut minuit. Atqui non mediocris hic extat difficultas propter ambiguam , tenebricosam, atque occultam morborum. Naturam ; nam multi, qui signorum similitudine plurimum congruunt, natura maxime disserunt, quapropter plura epilemiae, maniae cephalaeae, Vimilis pronaviorum, aliorumque morborum diversa, i inmot epe prorsus contraria genera habentur, 'ita rit nil mirum si ad epilepsiam , aut ad caeteros illos alios