Angeli Dalla Decima ... De facultatibus remediorum recte investigandis specimen

41쪽

eorpus landitur, quemadmodum aliae duae incitans ,

atque deprimens, sed eam tantum partem affectat, eoi proxime remedium admovetur. Nuper autem Clarissimus Franciscus Fanzago meus' amicus atque sodalis hanc ipsam rem perspicue atque acute , ut in omnibus solet, pertractavit, et Bondioli sententiam ita animadversionibus suis illustravit, et auxit, ut haec, si paululum inflectantur, minimum a nostris opinionibus abesse videantur. Etenim hac irritativa Potestate et eam, quam ipse actionem chimica m, et partem illius, quam facultatem electivam nuncupo,

una conjunctas comprehendit. At celeberrimus Dar--in medicamentorum facultates ampliavit, eorumque septem Prima genera constitnit, aei licet nutrientium, sorbentium, secernentium, invertentium, reverrentium, excitantium, et torpentium . Autrientia autem vocat ea omnia, quae alendo corpori inserviunt; sorbentia, quae vasis ad sorbendos humores opitulan-

tur; secernentia, quae humores evocant, atque educunt ι invertentia, quae vasorum aliarumque partium motus invertunt; revertentia , quae eos restituunt; excitantia, quae firmarum partium impetum, atque humorum motum a rigent; torpentia demum eadem ipsa, quae ab aliis sedativa, sive deprimentia nuncupata sunt. Magna istorum generum pars vaga est

atque dubia , nam eventis innititur, quae pro diversaeorporis conditione quam maxime differre queunt et Diuili rod by Cooste

42쪽

ex quo doctrina incerta, infirma, minusque tuta exi

stat necesse est.

His omnibus addere possumus sententiam illam, qua Abercrombyus, FI'erus, Linnaeus, aliique sa- Porum, atque odorum discrimine remediorum iacultates alias ab aliis distingui, ae .definiri posse judicarunt; atque aliam illam, quam primus Camerarius protritit, et postea plurimi Clarissimi viri, inter quos silentio haud praetereundi sunt Wilha , Gmelin, Linnaeus, et nuper Decandole persequuti sunt, scilicet sententiam illam, qua putatur plantas eo magis medicis iacultatibus congruere, quo magis habitu, aut principum suarum partium figura , atque sorma

ad se mutuo accedunt. Ista tamen etsi pluries reapse ita sint, attamen saepenumero a veritate abhorrera omperta sunt, quare veluti ad jumenta quaerendarum illarum iacultatum haberi possunt, certam a tem doctrinam nequaquam constituunt. Quae cum ita sint, eum medici in remediorum usu eorum eventus neque cum illis doctrinis congruere, neqile vulgatis Clarissimorum virorum observationibus respondere plerumque intelligerent, partim multa perturbate , nulloque praestituto ordine alia post alia, aut simul inconstate mixta adhibere eo ueverunt; partim melius aegrotantium saluti consulentes facultates, quos haud probe noverant, Veriti

paucis remediis usi sunt, atqne in id sedΛIo sibi in-

43쪽

dumbendum esse duxerunt, ut morbi cursum attente observarent, et naturae conatibus Opportune, quam pauetoribus, atque simplicioribus auxiliis possent, opitularentur; partiti demum citas curationes consectantes tuta, atqrie vulgaria detrectarunt, ignotis, violentis, periculo plenis inhiarunt, fide inque omnem adjunxerunt , quibus morbos adorti sunt, eoru Inque naturalem cursum miris identidem modis turbarunt, ac aliquando per maximas perturbationes, atque per summum vitae discrimen vi sanitatem, vel praeti rcommunem hominum expectatione ni obtinuere, sae Pius autem aegros suos in mortem praecipites egerunt,

quo pacto cito, ut sibi principio proposuerant, et

morbum, et aegrotantis aerrammas si niverunt. Atqrie

hac brevi, vehementi, asperaque medendi ratione

permulti allecti alia post alia in dies singulos pertentantes in locum lenis, sacilisque, at hiulcae, et in

multis fortasse inconcinnae, inconsideratae, ac sabu- lotis facultatibus resertae pii arma cologiae quandam toxicologiae sermulam suffecerunt. Cum haec omnia attento animo perlustrarem , atq e Perpenderem , ideo hominum studia minus Prospere, quam par erat, plerumque processisse in remediorum scientia proserenda, ac in eorum iacultatibus recte definiendis mihi uisa sunt, quod aut inobservando remediorum effectus, et in faciendo eorum periculo nulla generali doctrina usi sunt, aut ex D iliaco by Corale

44쪽

parum attenta paneorum eventomm eontemplatione, atque ex nonnullis periclitationibus oscitanter, ac interdum praeocupato salsis opinionibus animo factis doctrinas generales vagas, salsas, absonas composue runt. Enimvero doctrinae generales praeterquam quod, medicamentorum effectibus certo aliquo vinculo conjunctis, disciplinae studium contrahunt, et planius reddunt; pervestigationes regunt, atque sustinent, et observationes splendidissima luce illustrant. Cullenii quidem doctrinam, quam superius summatim exposui, nonnullis emendationibus adhibitis, satis probabisem, atque effectibus remediorum explicandis accomodatam existimo'. Meas hac de re animadversiones exponam, quas ut maSis perspicuas faciam, rem altius repetam, et quod temporibus subcesivis animi causa de natura nominis specimen commenlatus sum hac

occasione reseram.

Ex iis, quae nostrae aetatis chimici protulerunt, satis constare arbitror Oxigenium, id rogenium, a zotum, carbonium, phosphorum, calcem, ferrum, sulphur, acidum muriaticum, et sodum prima illa magis simplicia corpora esse, ex quorum varia unione, atque intima permistione .sibrina, albumen, gelatina, G dipo- cera, aqua oleum cni Ie, et aliqui sales fiunt; quae res inter se diverse consociatae, et omnes humani corporis humores, et simpliciores ejusdem firmas partes , quae similares appellantur, proxime componunt

45쪽

Inde magis eompositae ejus tam corporis partes e fisciuntur, quae instrumentales, vel organa dici solent. Organa autem ista pro diversa sua sorma atque natura diversa obeunt munia. Iam vero nati ra disserunt ex initiorum suorum varietate, forma aut θm P

ria similarium partium, quarum concilio proxime eonstant, magnitudine, numero, atquis dispositione . Quae cum ita sint, saei te patet fimnas istas partes iis omnibus iacultatibus, viribusque instrui, quae communium naturalium rerum propriae sunt, se ilicet inertia, attractione, mobilitate, caeterisque ejusmo di potestatibus. Quamobrem corpus laumanum e modo explicata sua conditione et mechanicis, et brdraulicis, ot chemi eis legibus parere debet; et hinc firmae partes, et liquidae multis quidem motibus cierentur , multasque paterentur mutationes, Nisi

a Iiae minus perspectae potentiae illas prohiberent, quominus ejusmodi suo naturali ingenio penitus sequerentur, atque illis Physicis, ac pervulgatis

Potestatibus additae earum actionem valde immutarent. Potentiae autem istae dupli eis sunt generis aliae nimirum animi, aliae quibusdam caecis, obscurisque corporibus propriae , quae propter singulares quasdam anas proprietates corpora aetherea a me appellari consueverunt; atque ejusmodi eorpora a vulgaribris in

eo potissimum differre puto, quod illorum extremae Particulae repellendi, e contrario istorum attraliendi Disit jam by Cooste

46쪽

saeuitatae instruantur. Ex hisce aethereis corporibus ignis est, qui per omnia alia vulgaria, sensibusque patentia corpora diversa ratione dispertitur, atque diffunditur, et cujus qualitates in praesentiarum magis nobis cognitae sunt, quam illae, quae ad alias

ejusmodi aethereas reriun species pertinent. Cum arutem ignem nomino, eam intelligo rern, quam calori- eum recentiores Physici V care solent, cujus est cor. pora, eum quibus permiscetur, calefacere, atque

expandere. Lucem quidem alii ipsius ignis quandam esse conditionem, seu qualitatem judicant, alii vero

res illas natura sua diversas omnino esse, neque immerito , statuunt. Sequitur vagum electricitatis genus, unde adeo varii essectus in dies singulos prodeunt, ut quo magis in suarum generalium proprie tatu in diligentissimorum virorum observationes, atque εtudia progrediuntur, eo magis quaestio illa obscura, atque involuta evadere videatur. Εjusmodi fluida in rerum universitatem sum eum diversis corinporis humani partibus varia quantitate, atque rati ne permiscentur, ita tamen, ut eorum copia, atque.

distributio non eaedem quidem sint in vivo homine, ae in mortuo. Quod si ad ea, quae incommuni vitae cursu contingunt , sedulum animum attendamus, aliud praeterea aetherei fluidi genus certe inesse in homine lateamur necesse est, quod cum istius vita ala arcto foedere conjunerum apparet, ut cum illa Di iliaco by Cooste

47쪽

desiverit, haud magna interjecta mora, et ipsum pe-nitus evanescat. Hocce fluidum Cullenium auctorem habens nervosum appello eo tamen discrimine, quod ipse non solum medullam cerebri, et nervorum, per minima componentium particularum inauia intervalla dispertitum , verum etiam Abras irritabiles, et sanguinis cruorem Varia copia, atque adhaesionis

vi occupare censeo: tinnio vero neque caeteras Corporis partes in vivo homine hoc fluido prorsus destitui existinio, at ita exiguam ejus quantitatem in illiseontineri, ut effectus conspicuos aeque ac in iis, quas prius indicavi, gignere nequeat. Itaque istius nervosi fluidi ministerio vita sustentatur. Nam ex diversa ratione, qua diversi generis Partitios inhaeret diversae in istis praestantiae oriuntur. Quare nervis rerum sensus ad animum deserendi, et motus ad animi nutum in musculis excitandi facultatem impertit; in museulos diverse diffusum eorum qua irritabilitati , qua robori favet ; in omnibus partibus earum resectioni, atque propriis sanctionibus preest , et integritati prospicit. Neque vero si qua in parte

aliquo modo istius fluidi status turbatur etiam in ca teris eadem perturbatio continuo sequatur necesso est. Etenim saepenumero sit, ut prior tantum illius fluidi per universum corpus susionis ratio mutetur, atque in alium ordinem se se componat. Quamobrem imminui, aut augeri potest in nervis sensifera Villius. Diuiti Cooste

48쪽

quin eodem tempore augat hir, aut minita inrisin niuis. seulis sive irritabilitas, sive robur. Itaque istius fluidi ope rerum impressiones ex externis sensibus ad commune sensorium deferuntur, quo in loco ea ruit species animo obversantes vario mouo illum afficiunt, unde diversae sensationes , atqrie ideae oriuntur . Isticis paliter ope in cerebro praeteritarum impressi ominum vestigia, quae illa memoriae tandamenta constituunt, quae ad corpus pertin ut, con urvant Hr . Ex illius particulis, quae in cerebro versarii rar, Varie commotis, et quasi aIi quo perenni motu micat ti-hus, et ex varia istarum commotionum . societate. ,ε aeterorum internorum sensuum ea, quae ad corpus

Perrines, pars efficitur, atque explicatur. Praeterea ejusmodi nervosi fluidi opera anima suae voluntatis . arbitrio diversas corporis partes et movet, et susti net . Enimvero omnis animae cum corpore, eui prae

est, communio per illud fluidum in communi sens rio perfici videtur. Hoc in loco anima illud fluidum proxime abdita quadam, atque ignota actionis ratione, quam insuaeum physicum vocant, asscit, quae cassectio per continens hoc ipsi ni fluidum in universum corpus sunditur. Istius quidem assectionis duplex

.est ratio: nam praeter illam incertam , atque vagam, Verum satis conspicuam actionem, qua illi exsuscitantur motus, qui voluntarii dicuntur, altera extat con t/ns atque perpetua, quae cum insignis adni

49쪽

dum sit, tamen ob hanc suam constantiam in consuetudinem abiit, neque ulla attentio it Ii adhiberi solet, quare animi imperio sese subtrahere omnino videatur. Ex hac postrema actione illustres illae duae vivi eorporis facultates existunt, quarum ait ra partes communi rerum Vita carentium proclivitati ad corruptionem obsistunt, altera autem in obeundis suis su netionibus a vulgaribus mechanicae, hydraulicae , atquae clat micae legibus deflectunt. Quin etiam ex hac eadem ipsa paI tes mutuos in se nisus edunt, ac se mutuo sustinent, unde firmitas universo corpori accedit. Istarum facultatum, quae in diversis corporis partibus inhaerent, summam vim vitae nomInamus; at primam in Communi SenSOrio actionem,

scilicet primam illam perpetuam, et aequabilem flui. di nervosi incitationem, ex qua per universum corpus diffusa praedictae iacultates oriuntur, energiam cerebri appellamus. Atque ad hanc energiam veluti ad

quoddam centrum omnes Corporis vires nixae miram

consensionem prae se serunt, unde merito Hippocra' tes ait confluxio una, conspiratio una, consentientio omnia', quamobrem in corpore sano Partes omnes suis propriis muneribus tranquille , placideque ex naturae ordine sunguntur. Itaque ob hanc universi corporis aequilibritatem ista cerebri energia non solum obe undis singularium partium lanctionibus praeest, vinrrim etiam, si quando ex aliqua caussa turbatae sue-

50쪽

rint, sumina ope nititur, ut eas in priorem sanitatis statum restituat. Hoc pacto vita perenni partium motu, Ia utuoque nisu sustinetur: cui motui tres summae causse assignari queunt, nimirum animus, res externae, et partium ipsius corporis quaedam repulsus species , vel adversa actio, quam reactionem physici nuncupare solent. Ex hac reactione humores

commoti, et plerumque huc, atque illuc compulsi, a que contrusi partes, in quas incidunt, incitant; firmae autem partes ex suscepto aliquo motu vel ex amcta, aut imminuta sua tensione reliquas, ad quas aliquo modo annectuntur , quatiunt , atque turbant, turbata priore aequilibritate. Inde conficitur, ut pro varia stimulorum , atque virium conditione stinctiones diverse perficiantur, modo satis commode , modo

cain molestia; inde et variae hominum naturae, et variae aegritudinum species oriuntur. Enimvero ratio , quae inter vires ipsas, et inter easdem atque varios stimulos intercedit, non omnibus hominibus, neque omnibus aetatibus eadem est, sed hac in re homines alii ab aliis non mediocriter differunt, quineorum sanctiones adeo molestae evadant, ut inde morbus sequatur. Istae autem differentiae generales in diversis hominibus eadem aetate praeditis eorum diversas generales naturas efficiunt, quas alii temperamenta, alii temperaturas vocant. Cum autem ejusmodi differentiae in aliqua tantum corporis Parte,