Angeli Dalla Decima ... De facultatibus remediorum recte investigandis specimen

61쪽

62 interjecta vasa, vel per fluidi nervosi communionem, vel quod partes illae inter se cohaerescunt, atque aliae

alias apprehendentes continuantur. Verum ut planio in rem hanc pertractationem reddam, praestat rem naianus generatim contemplari, atque ad chimicam e rum remediorum actionem, quae adstringentur dicuntur, animum referre. Itaque cum pars aliqua humani corporis ab adstringente remedio contrahitur,

proximas, ad quas annectitur, trahit, ac tendit, 'aliae proinde si irritabili Iacultate polleant, hac tensione quasi aliquo stimulo percitae ut sese contrahant magna ope nituntur. Sequitur, ut fibrae, quae istam vim patiuntur, magis firmae magisque rigidae fiant,

vaSa autem arctentur, motus humorum illa pervadentium incitetur, quare majore impetu, IlIajoreque copia in ampliora, minus obsistentia, et quam proxime cum ipsis consentientia vasa confluant, ipsaque extendant, foramina dilatent, ac identidem ora vel costrictione, vel dejectione, ac demissione occlusa explicent , aperiant, ac latera disrumpant. Interea temporis partes ab adstringente materia contractae si prius firmae rigidaeque erant, firmiores magisque

rigidae adhuc fiunt, et vasa, quae in illis insunt, ita

arctantur, ut eorum cavitas paulatim evanescat, unde dirae, atque immedicabiles obstructiones oriuntur.

Humores autem, qui illuc appellebant , obstaculo hoc iinpediti alio divertunt, atque peculiarem ibi re-Diuitiros by Corale

62쪽

dundantiam , sive varii generis plet horam pro humorum varietate gignunt. E contrario si partes illae plus aequo remissae suerint, hinc aliquam firmitatem adeptae nimium tardos, stagnantesque , qui in ipsis versantur, liquores discutiunt, atque promovent, quare illuc ex consociatis partibus humores majore copia, atque impetu confluunt. Quapropter adstringentia remedia sua chimica facultate nonnisi partes, quibus imponuntur, easque, quae cum primis illis sunt quaedam continuatione proxime conjunctae ,

contrahere atque arctare Valent.

Veruntamen fieri etiam potest, ut ipsa eadem ad stringentia liquore aliquo diluta in proxima vasa irr pant, et humoribris illorum vasculorum propriis immixta per varias corporis regiones serantur, quo in

itinere et eorundem vasculorum latera densent, ac

firment, et partium, ad quas vel ob ipsarum conditionem, vel ob assectionis naturam, vel ob vasculorum distributionem majore eopia confluunt, aliquam modo majorem, modo minorem pariant contractionem. Hac autem in re tria sunt potissimum animadvertenda, primo non omnia adstringentia apta esse, ut a sorbentibus vasis excipiantur vel quod sua actione eorum os contrahunt, et occludunt, veI quod e rum humores cogunt, quo pacto sibi viam praeeludunt. Praeterea multa frint peculiaribus chimici

innitatibus instrueta, quibus naturalem illorum hu-

63쪽

anorum compositionem turbant, aliquorum initiorum

a caeterorum unione divellunt,. et nonnunquam cum

ipsis societate inita, suam adstringendi potestatem ammittunt . Denique ejusmodi remedia minima quantitate va cula illa ingredi queunt, quae praeterea quantitas immani liquoris copiae immiscetur, et in magnam corporis amplitudinem distribuitur , quare in singulas partes valde exigua ipsius, portio, ac prope penitus negligenda perveniat, cujus etiam

n xima pars per Vulgares prosusiones e corpore eliminatur. Itaque hac via adstringentia medicamenta nullum istius suae facultatis. satis perspicuum inditium prodere valent, ni Si eorum usum in longum protrahere liceat.

Sed praeter illam partium communionem, quam ex ipsarum continuitate, vel per interjecta vasa seri diximus, alia etiam consistit ex superius dicto fluido nervoso in universum hominis corpus diffuso, et in Miversis partibus diversa copia, atque conditione inhaerente. Itaque quando ex adstringente remedio fibrarum firmae particulae ad se proprius accedere coguntur, necesse est, ut istiusmodi fluidum illis particulis interjectum comprimatur, atque Prima suae stationis ratio turbetur , quod seri nequaquam Potest, quiri. aliqua mutatio in ipso sensorio proindeque in aliis corporis locis contingat. At haec ita levia esse solent, ut haud immerito prorsus negligantur,

64쪽

eo etiam magis, quod neque cognitu sacilia sint. Attamen si haeo remedia saepius iterentur ex ista admodum repetita in illud fluidum impressione ali

quam neque plane eontemnendam suge distributionis varietatem accidere posse haudquaquam inscias iverim. At mutatio in locis ab admoto reminio iliri itis non eadem omnino est, ac ea, quae fit in principe

parte, qriam remedium illud proxime tangit: haeo enim ab actione chi inica ortum ducit; in Ela autem quaedam vitalis actionis species apparet. Itaqde inlo eis illis dissitis si qua constrictio eveniat, liae C pasmodica eerte erit, scilitet contr4ctio fibrae irritabilis ab impellente illo sui do excitatae. Quae de adstringentium in dissitas partes potestate. per fluidi

nervosi communionem dicta sunt, non longe absunt ab iis, quae A partirim consensione oriuntur: atqne in hoc praesertim rationes .istae differre videntiar,

quod prima eundem ubique habet exitum, at postrein mae essectus e varieta*e partis primitus vexatae pendet, quare pro ejusmodi Varietate, et diverso in loco apparent, et dissimilem consentientis affectionis speiaciem prae se serunt. Quae cum ita sint, sequitur adstringentia. partes proximas apprime eontrahere in dissitis autem partibus posse aliquando actutum spas mos, neque porro magnos, atque diis turnos excitare , sed et illuc assidue, diuque per interjecta vareula a Pellendo sensim illas aliquantum Rrctare, ac firmio.

65쪽

res reddere. Quam autem rationem ad explicanda in adstringenti uua im adlii buimus, eandem non magno

sane negotio ad caeteras et imieas remediorum actiones traducere, atque Convertere Possumus.

Etsi lianc de remediorum generalibus actionibus doctrinam 'omnibus numeris absolutam existimare minime quidem ausi in; tamen cum illam jam a pluribus anssis profitear, quo attentiore animo in multiplici rq mediorum usu contemplatus sum, ipsa eo ac coni Matior explicandis istorum essectibus, eoque propius a d. veritatem accedere mihi visa est. Post haec facile erit viasti generatim ostendere, quam in remediorum poriclitationibus insistere debemus,

quani ob rem ignotas, atque in prosiando abstrusas e rum potestates detegamus, Vulgatas autem recte aestiti in ilius, alque definiamus. In Primis autem probentem illi,se oportet praeclaram illam immortalis Hippocratis sententiam ,, ars Isnga, Occasio praeceps, judicium disscite, experimentum periculosum . neque Vero Oportet tantummodo medicum se ipsum prae- Stare opportuna facientem, sed eι Gegrum, et assidentes, et eaeteriora ,, uuapropter necesse aest, ut m dicuε summa ope atque opera caveat , .ut o se omnem sallaciariini occasionem arceat. Observet aegros, Observet curationis ministros, operarios, custodes, quid agant, quid moliantur; omnia scrutetur, de omnibus quaerat .. Videat, si omnia examussim ex praescri Pto

66쪽

faciant, ii qui id simulent', si quid taeeant, si quid occultent, si quid ab ipsis arbitrio geratur ; neque ullo modo ab illorum ignavia, aut malitia se decipi

patiatur. Praeterea considerare debet remedii, viijus Periculum sacere est animus, qualitates, atque ςonditionem, an integrum Sit, ara carie exesum, an corruptione aliqua contaminatum, an ex aetate enervatum, an recte compositum', an praefinitae copiae, atque sormae. Deinde ratio habenda est aegri naturae, Retatis, s mus , feculiaris conditionis, consuetudinum, loci, in quo Versatur, animi assectuum, anni tempestatis, aeris qualitatum, morbornm 'eo tempore, ac eo in loco praevalentium. Haec omnia attente ani madvertenda sunt, singulorum potestates recensendae, essectus proprii sedulo volutandi, ne quae ab istis sunt, ea perperam adhibito remedio adscriba

tur.

Hisce praepositis considerationibus, viam nobis ste nimus, qua cautius, atque fidentius medicarum iacultatum pervestigationem aggrediemur. Atqui duplex. hic habetur quaestionis genus , quippe aut irimo rei inusitatae utilitatem experium ' sive .a singulari aliquo. evento excitati, sive ejus odore, sive figiua, sive compositione, sive noxiis . obscuris, ambiguis virti tibiis permoti; aut de illis potestatibus rectius de-

finiendis agitur , quae ab aliis janitae tectae sunt , Rique evulgatae. Cum nova, atque insueta periclita- .

67쪽

68 ri instituimus; majore profecto cautione nohis opus est, nisi eorum usum omni periculo vacare antea aliis unde nobis constiterit. Nobis antem aliquam afferet opem rei odor, sapor, et si ipsa ad plantas pertinet, locus etiam, quem in istarum naturali ordine tenet. Etsi enim nequaquam peneralibus iis doctrinis penitus fidere debemus, quas de medicamentorum saporibus, atque odoribus Abe rombyns, Koenigius,

Linnaeus, Foui croy, aliique esarissimi viri protulerunt, tamen injuria certe omnia, quae inde duci queunt medicarum facultatum inditia prorsus rejicerentur. Nam ut multa eorum cum veritate haud plane con entiant, tamen necesse est sateamur plura esse , quae nullam dubitationem Iaabent. uota jam adstringentem potestatem rebus austero, atque adstrinis

gente sapore Praeditis , irritantem acribus , excitantem fragrantibus denegabit Z Possunt quidem patentes istae ac sensibus expositae qualitates cram aliis etiam obscuris, atque latentibus sacrillatibus in eodem remedio consociari, quantobrem haud licet ex solis illis qualitatibus universam remedii virtutem

68쪽

telligamus, nam saepenumero quae eodem Continem tur genere , medicis viribus disseiunt , et quae genere multum inter se distant, ejusmodi viribus quam maxime congruunt; inde conficitur, ut neque isti specierum similitudini plus aequo tribuere deheat, atque in illa omnino acquiescere, sed eadem. Veluti aliquo nostrarum inquisitionum adjumento uti . Enimvero id sedulo omni tempore caveanins oportet , ne quid temere . atque praecipitanter concludamus. Semper jam nostris animis praeesarum illud immortalis Baconis de Verulamio monitum obversetur .

Hominum' intellectui non plumae addendae, Sed plumbum potius et pondera, ut cohibeant omnem sati

rum et volatum.

Haud raro autem magno nobis usui erunt chimicae inquisitiones. In primis jam quaerere debemus,'ex quibus initiis remedium proxime Constet,. quonam 'societatis vinculo eadem teneantur , quaenam eorum sit ratio, quaenam caeteris praestent. Segreganda

porro sunt initia ista, et singulorum facultates, si Paruio notae sint, sedulo expIorandae. In ista qui- ψem investigatione magnum est momentum ad divi. . nandos effectus eorum remediorum . in quorum com- .positione initia illa ita libera, atque expedita extant, ut nullam sibi mutuo vim afferant, sed suas iaculi tes sartas tectas, atque sinceras servant. Atque hoc Praesertim aquis mineralibus accidere solet; in qui-

69쪽

7 3bus peracrutandis secundum Pilesleyum, Blachium, Belgmannuin , aliosque praestantissimos viros, noris doctrinis pro suorum temporuiri conditione usi optime de Italia meruerunt, Hoeffer, Andria, Lorma, Bici, ierat, Santi, Gi eri, Gioanetti, Moscheni, Μ, Iacarne, Volta, Bre istach , Brugnatelli, et mihi timi- eis sim iis praeclarus in hoc Arpbi gymnasio Prosessor

Mandruaratus, qui de aquis mineralibus agri Patavini egregium, atque oninibus suis numeris, et partiabus expletum opus jampridem emisit. Sed praeterea quam maxime conserunt ejusmodi cli tui cae pervestigationes tum etiam, cum res illae, quarum concilio

remedium proxime constat, arctius inter se cohae-vent, atque Permiscentur, ita tameri , ut aliqua sive

plures earunt vel caeteris praestent, vel facile a stomachi humoribus, aut a liquoribus, ex quibus remedium aliquando assumit 1r, e caeterarum unione avellantur. Etenim si primum habeatur, praevalidae suarum virium partem servabunt: si alterum, vires illae seiunctae, atque integrae obtineri queunt. Quod ubi neutrum eorum sit, tamen haec initiorum cognitio maximo saepissime usui nobis erit in apta reinedior uin magis com Positorum praescriptione. Ιnde nempe monemur, quas uniones vitare debeamus, quas vero deligere. Ut qaem nobis proposuimus, si

nem assequamur. .

70쪽

Veruntamen ut multo magis natura, et vires remedii introspiciantur, atque ut cautius, atque si din. tius adversus horninum morbos eodem uti possimus, operae Pretium erit, ipsum, antequam in homi hibus adhibeamus, in nonnullis aliis animantium generibus experiri. Hanc viam multi eximii viri splendidissimis .exemplis identidem praemonstrarunt. Itaque pulivius periclitatus est cantharides in canibus, in furibus animzantium generibus camphoram Menghini, Viperae venenum, et varia adversus ipsum auxilia

Redi, Mead, Fontana, Mansili, Aecademici Parisienses , et eodem modo plures alii alia. Caeterum dandarat opera, ut remedium , de cujus saccillestibus quaeris mus ,. neque semel, neque bis, sed pluries, et diversiste initius, et in animantibus diversis, atque diversa conditione praeditis inhibeamus ; illud varia copia, ratione, atque so a , modo solum, modo aliis a mixtum praebeamus: diversisque tum vivi animalis parti .hus, tum illis a totius . corporis conjunctione secretis, aut . avulsis applieemus; imino vero et singula initia.

quorum concilio proxime constat, separatim experiamur; atque o innia, quae inde oriuntur, probe, sedulo. que notemus, magna attentione atque sollertia inter so inparemus, acute ac exquisite colligamus. M H

smodi 'inquisitionibus chimicae in primis remediorum facultates patefient, et saepenumero etiam illae. quas electivas nuncupavi. Attamen de hisce postreis