장음표시 사용
401쪽
DOCUMENTUM LCali amnes sunt de si , ct
lat caeli perpetuitas ;quia cum virtus unita , sit somtior se ipsa diuisa , unitas debent esse caeli partes, quae cum sint corporar,uniri ad se inuicem non possunt melius, quam per densitatem : cum densum illud sit, quod sub modica quantitate , multum habet materiae. Hanc densitatem concludit maxima vis activa , quae in cauis est , certum est cnim densitatem augere virtutem agendi , sicut
eam minuit varias. Hinc prae- raritate clementorum in his undique nos ambiens nec nobis Iucet , nec nos calefacit. Experimur e conuerso non solum
Lunae , & Stellis, sed remotiss. marum stellarum in firmamento existentium, & lucem , di instu. Xum , quod fieri non posset si
rari essent caeli. Hanc densitatem sequitur necessario durites, quae aliud nihil est , ut es no minis notatione colligere licet, quam duratio : est autem duratio, resistentia , & cum res densarcsistat maxime, &semper,& necessario, quidquid Deus
non erit, erit necessario, & sem per durum.
DOCUMENTUM II. Nec aeresissimi , nec duriissimi ,
los densissimos, & durissimos esse docuerunt, quorum error conuincitur ex solutione argumentorum , quibus initebantur : sit primum argumentum . caeli perpetuitas exigit summam densitatem in caelis, quia mouentur motu rapidissimo , quae rapiditas caelum destrueret non minus , quam liquefit ferru, aut plumbum, sag-gitae rapidissimae emissae motu . Negamus caelos corrumpendos
iri, quamuis densisti mi, & durisini non sint , quia caelum non suscipit has peregrinas impressiones , & quia motus caelorum non est tantae rapiditatis, aut velocitatis ut ex ea rapiditate , aut velocitate diffluant partes caeli. Accedat secundum argumentum. Accidens perfectissimum conuenit caelo, ergo& pei sectissima P2rtium uni s
402쪽
37 creatura quae aliud nihil est, quam ego li , deorsum ruerent. Nequia densum. Respondeo, conces- pictoribus adhibemus fidem, uiso antecedende , negando con- inter colores , unum audent ap-
sequentiam, imo & consequens; pellare ceruleum , quasi coenam unio cum sit relatio non , jum iit huiusmodi coloris. Quid habet absolutam , sed tantii . hac dere fit sentiendum , doce- spectivam perfectionem;ac pro- bunt quae subsequuntur docv- inde persectio unionis non de- menta . pennet ex densitate, quae est at solutum accidens ; sed dicitur unio persecta, quae est conueniens corpori , cuius partes uni tae sunt; ac proinde non requiritur summa densitas ad unio-
nem persectam , Non esse omnes coeli partes aeque densas , sed alias aliis densiores, docet unanimis consensus Astrologorum, dicentium stellam esse, partem densiorem sui tribus . Vnde colligimus , ut quemadmodum in arbore , non omnes& singulae partes nodosae sunt , quae nodositas ex densitate est ;ita in coelo sunt aliquae partes mediocriter densae . De Granitate, Lentiate, o vi bilitare Caeli .PEccatorum figmenta ex nostro documento rei j clinus. Nec enim nobis persuadere posssumus, tantae esse grauitatis caelos, ut Atlanticis humeris indi. Scant, quasi eo deficiente coe -
aut grauitas aut leuitas , motus circularis , quo coeli mouentur , esset eis praeter naturam,& aliquo pacto violentus., quod nullus Philosorum admittet: nam id quod est violentum, aut praeter naturam, non potest esse perpetuum; est autem perpetuus coeli motus Adde grauitas &leuitas, si in coelis essent, manerent perpetuo otiosae ; cum neque deo sum , neque sursum , quod est proprium leuitatis , & grauit iis , coelum numquain feratur; nos autem monuit Aristotiles, id, quod sua in perpetuum Ope ratione priuatur, ipso facito destrui, & amplius non esse . Vix ullus est ex sapientibus , qui coelos fecerit graues , cum, si
403쪽
Mere materiali. 37silli graues essent, maxime pec- uero coelos non esse coloratos, casset natura, authorque natu- probatum erit non esse visibiles. Re:inconuenies namque est rem Color in coelo esse non potest pgrauem supereminere, & supe quia est ex secundis qualitatiliorem esse rebus leuibus . Ex bus, quae necessario praesuppo- sapientibus, quidam putarunt nun primas ; non sunt in coelis coelos esse leues, hac rationeis primae, quia ex eIementis nori persuasi; quod coelum supre- componuntur I ergo non sun rinam partem mundi occupet, secundae , ergo neque color. quae solis Ieuissimis debetur. Huic assertioni videtur aduersa- Falluntur tamen : quia in illis selis est leuitas, quae ex natura sua superiorem locum petunt,& si a loco proprio moueantur, suopte impetu ad illum feruntur . CCelum,nec ex natura sua occupat summum locum, nec si pars aliqua coeli traheretur is terram , a terra rediret in summu in locum, ut optime docet Aristotiles lib. a. de coelo cap. I. Hinc collige coelos , neque c&se graues, neque leues .
Gli non sunt visibillas , nullo que
clunir colore , aut secuλι- dum totum, aut secundum' aliquas partes.
deficiat alterum, hinc si ri sensus: quia si quis occuIos iacoeIum tollat, aere omnino purgato, saph tricius in eis color deprehenditur, & singulae stellar, singuli, quoque planetae, peculiarem habent colorem . Sati L faciendum est sensui, ne de intellectu conquaeratur. Respondeo utique testibus , quem in coelo vident colorem, esse mentitum, mundacem , fit titi uin,& apparentem tantum coIorem,
qui coIor apparet sicut in Iride, quia transparentes, & translucidi sunt coeli, ea porro est trans Iucidi, & trans parentis corporis natura, ut quamuis nulliussit veri coloris , tamen ex sui multiplicationen fallacem ocu- Iis praebent colorem, ut in aquae videre est , & in vitro multiplicato o sunt coeli diaphani, dc
transparentes , ud ex eo constat,
quod lux stellarum in firmamΞ-to existentium, septem planctarum coelos Penetrar,noni minus Irtami
404쪽
375 De Crea ara quam elementa ignis, & aeris
translucida. Apparentes est canc stes colores , maxime colli- igimus ex stellis , & planetis : sit nobis sol testis pro reliquis , qui
pro vario aspectu, & varia interpositione nubis, vaporis exhalationis , varium induit, praese- fertque colorem,quod certe non
fieret, si verus aliquis in sole color esset. De tali amore in hac
EXpetuntur omnia, quae appetibilia sunt, aut simpliciter ratione suae perfectionis, quae , ita in admirationem nos rapit, ut etsi nihil utilitatis ex illis percipiamus, amare tamen illa cogamur: vel propter nostrum comodum, & propter utilitatem, quam, aut experti su mus , aut ncbis pollicemur ; ubi haec duo insimul concurrunt, appetenda res illa est maxime. Pulchritudo Coeli talis, & tanta est, ut, etsi agerent nihil, nobis tamen essent amabiles; quod si in eis, non solum actio, sed utilis actio deprehenditur, multo magis in amorem illorum ferretur animus noster; de haeactione lege quae sequuntur do
Coeli agunt in omnia sublunari, aut direm,aut indirecte; nec
non instero facto esses imui, versalumis fieri.
di recte, in quae immediate agunt, & in quibus eorum actio passionem inducit, tamquam in subiecto. Indirecte agunt Coeli in ea, in quae immediate non agunt, & passio in illis producta, non nisi remote tribuit Coelis ;haci cicinissa distinctione , monemus , Omnia sublunaria diuidi in corpora simplicia, in corpora imperfecta, in corpora perfecta
quacumque anima, & in rationalem animam, in quam solum agunt Coeli indirecte, in reliqua autem omnia, agunt dire-ete. In res corporeas, cuiuscumque ordinis, & condictionis sunt agunt Coeli, vel illas generando , vel augumentando, vel alterando, vel mouendo localiter , vel corrumpendo. In animam rationalem non agunt Coe ii directe, vel in directe, aliquo horum modorum , nisi sola alte. ratione, quae depraehenditur tamin
405쪽
Mere materiali. . 37 Iin intellectu , quam voluntato , Coelum agere In haec inferiora ;in quas duas facultates directe veritas tamen nostrae propositio. non potest agere Coelum , cum nis satis per se patet. Ordia sit materiale , facultates autem , muria substantia Coeli , quae immateriales sint . Indirecte ta. men , & antecedente agit in intellectum quidem , in quantum agit in sensus externos, atqui internos, & oportet intellectum phantasmata speculari. Cum directe Coelum agat in sensus tam externos, quam internos , consequenter agit in intellectum. Agit Coelum in voluntatem i directe duplici titulo; quia voluntas non fertur nisi in rem cognitam , quae cognitio est ex intellectu; & quia voluntas nostra
a coniunctione cum corpore viaque ad annos discretionis, sino
ullo exercitio, regnante eo tempore appetitu naturali , cui ut plurimum voluntas complacet.
Grium agit in haec inferiora pro-ρ tu sua subsilantia, luce cum
quibusdam occultis virtutibus, ct proprietatibus.
subscribere nostrae sententia'; sunt enim qui volunt sola luce, soloque calore, & motu, cum sit omnium substantiarum materialium nobilissima , priuari u on debet actione generationis, & corruptionis, quae aliis substantijs conueniunt si verum est quod alias docuimus accidens non posse producere subinstantiam, nec vi propria, nec substantiar : molia corrumpuntur in terra, & generantur, quorum corruptio , di generatio ad Coelum immediate refertur ;hinc necesse est substantiam Coeli, communem esse parentem omnium substantialium, quae ad aliam causam referri non possunt. Distantia Coeli a terra , hanc actionem prohibet
non valet: cum contactus realis non sit semper necessarius adactionem, nec semper oporteat omne agens agere primo in sibi vicinum , seu in medium , antequam agat in extremum, &distans. Motus est, quo Coelum agit; non quod motus vim ullatia
activam habeat; sed hoc sensu dicitur deseruire actioni cUini:
quia cum transfert stellam,aliasque partes Coeli ad varia loca ), ut in illis generentur multa κ
406쪽
3 8 De Creatura quae , si ea pars Coeli, aut stella non adueniret, non generarentur, neque fierent, dicitur motus Coeli causa sine qua non, Corum, quae tunc generantur, &fiunt. Lux & calor vera sunt instrumenta agendi Coelo: Lux sane , ex se nullius rei est prodiictitia, dumtaxat pellit tenebras , quae sibi priuatiue opponuntur ; calor est effectus lucis, non quidem formaliter, sed virtualiter; cumque res omnes vivant ex calore natiuo, corrumpantur eo extinto, dici potest lux , & calor vita rerum omnium, sicut frigus dici potest
mors : occultae proprietates non
sunt negandae Coelo : illud enim multa generat, & producit intra viscera terrae, ad quam partem , neque lux , neque calor pertingere potest,& tamen certum est, nullam posse fieri generationem substantialem, sicut neque antecedentem corruptionem, nisi
praeuijs dispositionibus, quae dispositiones , cum accidentaria' sint, ab accidentibus fiunt; ergo praeter haec duo accidentia,nempe lucem & calorem, aliae debent esse qualitates in Coelis, quae, generabilia, & corruptibilia disponant; harum qualitatum ignoramus naturam, & cum peculiare nomen isnoretur, eis communem nomen imponimus, appellamusque occultas, latentes , & reconditas virtutes . Si praeter lucem , & calorem non esset alia virtus activa , sola illa pars Coeli ageret, quae stella & sidus appellatur ; ac proinde totum Coelum otiosum maneret, quod ratio sibi persuadere non potest. De motu Cariorum.
uant, tam Coeli , quam sidera Coelo assiXa; quae diuersitas, sine motu esse , concipi non potest . Necessiim igitur est,Vniuersi aliquas partes circulares, alijs quiescentibus moueri: hinc opere pretium est docere : an Coeli sint qui moueantur, & quomodo, & a quo in
Caeli sunt qui mouentur, eodemque, non alio motu moventur se D iam fixae, quam
vero moueri circulari mo. tu ex antiquioribus aliqui somniariant. Nos cum tota Astrologo-
407쪽
Meialogorum turba , aliter sapimus , & motum circularem omnibus Coelis tribuimus et aliter enim saluari non possiunt , aut intelligi Solis, Lunaeque eclipsis , senarius Planetarum aspectus, varietas noctis, & diei, quatuor partium anni successiva continuatio . Mouentur cum Caelis stellae, atque Planetae : sed quo motu, an proprio, an Caeli ino. tu , est discrepantia inter autho. res. Putauerunt aliqui, Planetas atque stellas esse piscium imstar in lacu, &auium in medio aeris regione; ut quemadmodum immota aqua lacus, & immoto aere, mouentur piscis, &auis : ita immotis Caelis, stellae solae moueantur. Alij docuerunt idem esse in Caelis quod in mari, & in fluinine, ut quemad. modum, mare, si uuiusque mouetur, & intra pisces mouentur motu proprio, & naturali, ita Caeli moueantur, & tamen intra Caelos proprium motum habent cum stellis Planetae . Aliter sentiunt caeteri Astrologi, qui non alium sideribus motum tri. buunt a motu Caeli, cui assigaestini. Haec unica est ratio certissima, & indubitata. Stellae aliud non sunt , quam partes dentiores sui orbis , continuae toti Orbi, ergo impossibile est materiali - . . 37' eas moueri alio motu,quam sum rum Orbium, quorum sunt integrantes partes. Nulla senten. tiarum aliter sentientium vera esse potest: ex utraque enim se. quitur, aut caelos scindi, quem admodum aer , & aqua scinditur ad motum piscium & auium; aut fieri penetrationem dimentionum, quam omnino natura
reijcit. Non potest moueri stella ab una parte Caeli ad aliam , nisi scindendo Caelum , aut manendo in eodem loco cum alia
Caeli parte illam penetrando; quae duo absurda sunt, & impossibilia ; sunt enim Caeli dens, & duri, & non minus reij-ciunt penetrationem dimentionum, quam quaevis alia res cor.
Omnes Caeli motu diuerso mouentur , qui proprius es primi
dempto primo mobili, obliquo moueantur motu , cxaduerso, quam moueantur a primo mobili. Duplicem in Caelis deprehendunt motum Astr
408쪽
primo per se primum mobile mouetur ab ortu in Occasum , & consequenter ab occasu in ortum , qui absoluitur inter viginti quatuor horas, quod patium temporis, est dies naturalis ; & proinde appellatur
motus diurnus, quo mouenturalis Caeli per participationem, in quantum includuntur in primo mobili. Habent reliqui Caeli proprium , & peculiarem ino tum,qui ex aduerso fit incipi cndo ab occasu in ortum, & consequenter ab ortu in occasum, qui videtur obliquus; tum quia
fit supra alijs polis obliquis positis in Caelo a polis primi mobilis; tum quia inditus est hic
qui est obliqui positus in Cario. Necessarij sunt hi duo motus in
Caelis, ut permaneant cum suc cessiva generatione, & corruptione res sublunares. Nunc . Idem manens omnino idem,non potest facere nisi idem; ac proinde, si Caeli unico mouentur motu, Coque diurnin res eadem
fieret singulis diebus, & singulis periret diebus; quia necessarium erat eumdem seruari in rebus ordinem, cumque perpetuum, inditus est Calis motus
diurnus , quia res non sunt permanentes , ac prae vetustate , quaedam corrumpuntur , undCnecessaria sit nouae cuiuspiain rei productio; ad hanc obliquitatem , seu vicissitudinem,necessarius est obliquus Caelorum in O. tus; quem duplicem motum deprehenderunt Assiologi, non solinia metamaticis instrumentis, sed etiam experientia, &visu corporeo : Aduerterunt enim solem singulis diebus oriri nobis, atque occidere, & inuariabili motu , ita tamen ut idem
sol, nunc citius , nunc tardius oriatur, & occidat: nun sit nos bis vicinior,nunc remotior a nobis ; idem dicendum est de alijs Planetis, quod in Luna perspicuum est: non enim aliae Planeiatae , eamdem scrvant inter se distantiam, neque ad se inuicem semper habere eosdem aspectus; tanta varietas, motuum expostulat varietatem. Demonstrant fa
horum motuum compossibilitatem, & nihil impedire quo minus unum , idemque Coelum , duplici illo motu , diuerso &obliquo, moueatur. Idem i rebus sublunaribus cernitur.Erit clara, & perspicua demonstra tio , si imaginemur globum quempiam moueri ab ortu i
409쪽
Afere materiali. orOccassim & Formicam in eodem globo deambulantem ab occasu in ortum , ista enim formica proprio motu suo repraesentat motum proprium cuiuslibet Coeli inferioris, & quia
rapitur contrario motu, ad motum globi, quem contigit pedibus , vera est imago motus illius, quo mouentur inferiores Coeli, rapti, & tacti a primo mo
Moius diurnus, dr obliquus, nec fuisi sibi inuicem coniramy ,
uentur Coeli , duobus considerantur modis; vel in se , di absolute, ita ut unus motus comparetur cum alio, nulla ha bita ratione Coeli, cui insunt,& ita contrarij non sunt; qui circularis motus, non praescribit sibi terminos inter quos sit contrarietas, saltem absolutia, sed dumtaxat relativa quae est omnium oppositionum minima; ut nos docuit Aristoteles partiti in praedicamento quantitatis
partim capite de oppositis. Vel
considerantur hi duo motus quatenus insunt eidem Coelo ; &tunc nullam admittunt contrarietatem ; quia si in abstracto non est contrarietas, in concreto milia erit. Mouentur Coelivarijs motibus super diuersis po lis; est autem contrarietas circa idem omnino. Naturales no sunt hi motus Coelo: quia non fluunt a principio intrinseco, neca qualitate naturaliter inhaerente : quiescent aliquando Coeli,& haec quies non erit violenta , hinc motus non est naturalis . Violenti non sunt; quia nulla est resistentia in passo; tunc motus est violentus , cum mobile ex insita sua natura tendit ad opositum ; at Cocli, nullam tra-ent qualitatem motricem, qua
alio transserat illos, & quaelibet pars mundi ita est propria cuilibet parti Coeli; ut cum nulla habeat inimicitias; hinc in singulis partibus mundi sol oritur , & occidit. Proinde si quis roget, qualis sit quilibet motus,
Coelo , respondeo, neque naturalem,neque violentum, sed neutrum dici de.
410쪽
sophis, haec sua sententia resici
Hi nec a se ipss mouentur , nec immediate a Deo .
Corios non moueri a se ipsis, apud eos est certissim una, qui eos faciunt inanimes, di ita simplices , ut ex quatuores ementis non fiant: nam quidquid ex se, & a se, vel est animatum , vel constat substantia , mixta, in qua sunt qualitates primae, ex quibus , & non alijs generantur siccundae; inter secundas sunt motus, qualitates . Poterat quidem Deus influxu,& actione sua immediate mouere Coelos , quos sine alterius auxilio, & creauit, ct conseruat; non tamen decuit Diuinam Maiestatem per se ipsum facere, quod per creaturas facere potest, & experientia docet causis secundis mundum esse repletum, quae ex voluntate primae causae, suos producunt esse tus, quos prima causa sine secundis facere potest. Hinc decuit Coelos ab alio, quam a Deo moueri. Lapsus propterea est Aristo tiles , qui piimum mobile, a primo, & immobili motoreis, nempe Deo, moueri docuit; &ab omnibus Christianis philo- DOCUMENTUM V.
Mouent Intelligentia Caelos , o cuilibet Carlo Una addita est Intelligenita .
Ea si praesentes illae sint Coe
lo , quod mouent, non tamen ipsae mouentur, nec fatigantur perpetuo illo motu; quia aliquando cessabit, non ex motricis Intelligentiae fatigatione , sed ex Diuinae voluntatis decreto . Moueri ab Intelligentijs omnes Coelos,sententia est Aristotelis ; qui propterea non plures putat esse Intelligentias, quam Coeli sint ; quasi ad nullum alium finem sint Intelligentiae, quam ad Coeli motus Lia. Nihil in praesentiarum dicimus
de Intelligentiarum numero, nisi, cum esse multo maiorem ,
quam sibi persuaserit Aristoteles . Sunt namque Intelligentia Angeli , de quorum numero, etsi nihil constet certo, tamen ex Sacra Pagina certum est eos ad millia millium , & deciescentena millia numerari post O. Aristoteli dicenti ab Intelligen-lijs, idest Angelis, moueri Cm-