장음표시 사용
231쪽
Omnibus cognitum esset, neque ulla multitudine, in unum locum coacta, resisti PoSSe Romanis nec Si diversa bella complures eodem tempore inissent Civitates, Satis au Xilii, aut spatii, aut copiarum liabiturum exercitum populi Romani ad Onmia persequCnda : non esse autem alicui civitati sortem incommodi recusandam, si tali mora reliqua poSsent se vindicaro in libertatem. II. Quae ne opinio Gallorum Confirmaretur, Caesar M. Antonium quaeStorem suis praesecit hib2rnis ripse, Cum equitatus praesidio, pridie al. Januarias ab oppido Bibracto proficiscitur ad legionem XIII, quam non longe a finibus Aeduorum collocaverat in finibus Biturigum, eique adjungit legionem XI, Uae proxima fuerat. Binis coli ortibus ad impedimenta tuenda relictis, reliquum Xercitum in copiosissimos agros Biturigum inducit qui, quum latos fines et complura oppida haberent, unius legionis hibernis non
potuerant contineri, quin bellum pararent, Conjurationesque sacerent.
III. Repentino adventu Caesaris accidit, quod imparatis disjectisque accidere sui necesse, ut sine
timore ullo rura Colentes prius ab equitatu opprimerentur, quam Confugere in oppida POSSent: namque
otiam illud vulgare incursionis Signum hostium, quod incendiis a disiciorum intelligi consuevit, Caesaris id
orat interdicto sublatum ne aut Copia pabuli frumentique, si longius progredi vellet, deficeretur, aut hostes incendiis terrer latur. Multis hominum millibus captis, perterriti Bituriges, qui primum adventum effugere potuerant Romanorum, in finitimus Civitates, aut privatis hospitiis confisi, aut societate consiliorum, confugerant. Frustra: nam Caesar maanis itineribus
232쪽
omnibus locis occurrit nec dat ulli civitati spatium de ali 'na potius, quam de domostica salute, cogitandi. Qua celeritate, o fideles amicos retinebat, et dubitantes terrore ad conditiones pacis adducebat. Tali conditione proposita, Bituriges, quum sibi viderent clementia Caesaris reditum patere in ejus amicitiam, nitimasque Civitates sine ulla poena dedisse Obsides, atque in fidem receptas esse, idem seCerunt. IV. Caesar militibus pro tanto labore ac patientia, qui brumalibus diebus, it inseribus dissicillimis, frigoribus intolerandis, studiosissime permanserant in laboro, ducenos sestertios, centurionibus i millian Ummum, praedae nomino, Condonanda pollicetur:
legionibusque in hiberna remissis ipso se recipit die X Bibracte. Ibi quum jus diceret, Bituriges ad eum
legatos mittunt, auxilium petitum Contra Carnutes, quos intulisse bellum sibi querebantur. Qua re Cognita, quum non amplius X et II dies in hibernis os-Set commoratus, legiones XI et VI ex hibernis ab Arare educit quas ibi collocatas explicandae rei frumentariae Caussa, superiore Commentari demonstratum est. Ita cum II legionibus ad persequendos Carnutes proficiscitur. V. Quum fama exercitus ad Ostos esset perlata, calamitate Ceterorum ducti, Carnutes, desertis vicis oppidisque, quae tolerandae hiemi CausSa, Constitutis repente Xiguis ad necessitatem aedificiis, incolebant, nuper enim devicti complura oppida dimiserant dispersi profugiunt. Caesar, erumpente eoma X in re tempore, acerrima tempestates quum subire miliis nollet, in oppido Carnutum Genabo CaStra ponit, atque in tecta partim Galloruiu, Partim quae, conjectis celeriter strumentis tentoriorum integendo-
233쪽
Tum gratia, orant in aedificata, milites contegit Equites tamen, Ct auxiliarios pedites in Onano parte mittit, clianscunque potisse dicebantur hostes nec frustra. Nana pleruntque magna praeda potiti nostri revertuntur. Oppressi Carnute hiemis difficultate terror PUriculi, quiana, tectis expulsi, nullo loco diutius Consistere auderent, nec Silvarum praeSidi O tempeStatibus durissimis tegi possent, dispersi, magna parte amissa suorum, dissipantur in finitimas civitates. VI. Caesar, tempor anni difficillimo, quum satis haberet convenientes annus dissipare, ne quod initium belli nascerctur, quantumque in ratione CSSOt, X- ploratum haberet, Sub tempus aestivorum ullum summum hellum Posse conflari C. Irebonium cum Hlegionibus, quas secum habebat, in hibernis Genabi collocavit ipse, quum crebris legationibus Remorum certior fieret, Bellovacos, qui belli gloria Gallos Omnes Belgasque praestabant, finitimasque his civitates, duce Correo Bellovaco, o Commio Atrebate, Xercitus Comparare, atque in unum locum Ogere, ut omni multitudine in fines Suessionum, qui Itoniis crant attributi, aperent impressionem ς pertinere autem non tantum ad dignitatem, sed etiam ad Salutem Suam judicaret, nullam calamitatem ocius optime de Opublica meritos accipere legionem exhibernis evocat rursus I, literas autem ad C. Fabium mittit, uti in fines Suessionum legiones II, qua habebat, adduceret, alteramque ex duabus ab T. Labieno arcessit. Ita, quantum hibernoruna Opportunitas bellique ratio postulabat, perpetuo suo labore, invicem legionibus expeditionum onus injungebat. VII. His copiis coactis, ad Bellovacos proficiscitur castrisque in eorum finibus potitis qui tuni tur-
234쪽
nias dimittit in omnes partes, ad aliquo eXCipiendos, ex quibus hostium Consilia cognosceret Equites, ossicio functi, renunciant paucos in aedis iis esse inventoS; atque hos, non qui agrorum Colendorum caussa
remansissent, namque esse undique diligenter domi gratum sed qui speculandi gratia essent remissi. Aquil, hi quia in quaereret neSar, quo loco multitudo esset Bellovacorum, quodve esset On Silium eorum, inveniebat, Bellovacos omnes, qui arnia ferre POSSent, in unum locum convenisse itemque Ambianos, Aulercos, Caletos, Velliocasses Atrebat as, locum Castris excelsum in silva, impedita Circumdatum palude, delegisse omnia impedimenta in ulteriores silvas Ontulisso complures esse principes belli auctores, sed multitudinem maxime Correo obtemperare, quod ei Summo Ss Odio nomen populi Romani intellexissent paucis ante diebus ex his castris Atrebatem Commium discessisse ad auxilia Germanorum addu- Cenda, quorum et vicinita propinqua, et multitudo osset infinita constituisse autem Bellovacos, Omni uni Principum conSen Sti, Summa plebis cupiditate, si ut dicebatur Caesar cum II legionibu veniret, offerre se ad dimicandum, ne miseriore ac duriore postea conditione cum toto exercitu decertare cogerentur: si majores copias adduceret, in eo loco permanore, quem delegissent, pabulatione autem, quae propter anni tempus quum exigua tum di ecta esset, et rumentatione, et reliquo commeatu, e insidiis prohibe
VIII. Quae Caesar, consentientibus pluribuS, quum
CognoViSSet, atque ea, quae proponerentur, Consilia
plena prudentiae, longeque a temeritate barbarorum rem0ta esse judicaret omnibus rebus inserviendina
235쪽
statuit, quo Celerius a Ostis, contemta suorum paucitate, prodiret in aciem Singularis enim virtutis veterrimas legiones VII, II X et IX, habebat, Summae spei delectaeque juventutis XI, quae, Clavo jam Stipendio functa, tamen, collatione reliquarum, nondum eandem vetustatis ac virtutis Ceperat opinionem. taque, concilio duocato, rebia iis, quae ad se essent
delatae, omnibus expositis, animos multitudinis confirmat. Si ortu laostos III legionum numer PosSOtolicor ad dimicandum, agminis ordinem ita constituit, ut legio VII, IIX, X ante omnia irent impedimenta deinde omnium impedimentorum agmen quod tamen erat mediocre, ut in expeditionibus esse consuevit Cogeret XI, ne majori multituqinis species accidere tostibus posset, quam ipsi depoposcis- Sent. Hac ratione paene quadrato agmine instructo, in conspectum hostium Celerius opinione eorum exercitum adducit. IX. Quum repente instructas velut in acie certo gradu legiones accedere Galli Viderent, quorum erant ad Caesarem plena fiduciae consilia perlata, sive Certaminis periculo, Sive Subito adventu, Seu XSpectatione nostri consilii, copias in Struunt pro castris, nec loco sup Ρriore decedunt. Caesar, etsi dimicaro Optaverat, tamen, admiratus tantam multitudinombostium, valle intermissa, magis in ultitudinem de- Pressa, quam late patente, castra caStri hostium Confert. Haec imperat vallo pedum XI muniri coronisque loriculam pro ratione ejus altitudinis inaedificari: fossam duplicem, pedum quinum denum, lateribus directis, deprimi turres crebras excitari in altitudinem ii tabulatorum, Ontibus transjectis constratisque conjungi, quorum frontes viminea loricula muni-
236쪽
rentur, ut ii ostis a duplici ossa duplici propugnatorum ordine defenderetur quorum nitor X pontibus, quo tutior altitudine esset, io audacius longiusquO tela permitteret alter, qui propior hostem in ipso vallo collocatus esset, ponte ab incidentibus telis tegeretur Portis fores altior sque turres imposuit.
X. Hujus munitionis duplex rationes ilium : namque et operum magnitudinem et timorem Suum sperabat fiduciam barbaris ullaturum : et, quum pabulatum frumentatumque longius e et proficiscendum, parvis copiis Castra numitione ipsa videbat posse defendi. Interim, crebro pauCi utrimque pro Currentibus, inter bina castra palude into CCta, Contendebatur quam amon Paludem nonnunquum aut nostra auxilia Gallorum Germanorumque transibant, nCriusque hostes insequebantur aut vicissim hostes, eadem transgreSSi noStros longius Submovebant. Accid0bat
autem quotidianis pabulationibus, id quod accidoro erat necesSe, quum raris disjectisque ex aedificiis pabulum conquireretur ut impeditis locis dispersi pa-hulatores circumVenirenturi qua rOS, etsi mediocre detrimentum jumentorum ac Servorum nostri asserebat, tumen stultas cogitationes incitabat barbarorum: atque eo magis, quod Commius, quem prosectum ad auxilia Germanorum arceSSenda dOC Ui, cum equitibus venerat qui tamen OtSi numero non amplius erant quingenti, tamen Germanorum adventu barbari infla
XI. Caesar, quum animadverterCt, hostem Complures dies Castris, Palude et loci natura naunitis, se tenore, neque oppUgnari castra Corum sine dimicatione perniciosa, nec locum munitionibus claudi, nisi a majore exercitu, possin literas ad Trebonium mittit,
237쪽
ut, quam celerrime posset, legionem XIII, quae cum T. Sextio legato in Biturigibus lii 'mabat, ure Sseret, atque ita cum ii legionibus magnis itineribus ad se veniret ipse quites in vicem Reniorum, a Lingonum, reliquarumque civitatum, quorum magnum numerum evocaVerat, praesidi pabulationibus mittit, qui subitas hostium in CurSione Sustinerent.
XII. Quod quum quotidie fieret, ac jam consuetudine diligentia minueretur, quod plerumque accidit
diuturnitate Bellovaci, delecta manu peditum, Cognitis stationibus quotidianis equitum Ostrorum, silvestribus locis insidias disponunt eodemque equites postero die mittunt, qui primum elicerent nostros insidiis, deinde circumventos aggrederentur. Cujus
mali sors incidit Remis, quibus ille dies fungendi muneris obvenerat: namque ii, quum repente hosti una equit Manimadvertissent, C, numero SUPOriorOS, Pauci tutem contemsissent, Cupidiu insecuti, a peditibus undique sunt circumdati. Quo facto perturbati, celerius, quana consuetudo fert equeStris proelii, se receperunt, amisso Vertisco, Principe civitatis, praesecto equitum qui quum ViX equo propter aetatem posset uti, tamen, OnSuetudine Gallorum, neque aetatis excusatione in suscipienda praesectura usu orat, ne tu dimicari sine se voluerat. Inflantur atque incitantur hostium animi secundo proelio, principe et praesecto Remorum interfectori nostrique detrimento admonentur, diligentius exploratis locis stationes dis- Ponere, ne moderati u cedentem insequi hostem, XIII. Non intermittuntur interim quotidiana proelia in conspectu utroruntque CuStrorum, quae ad Vada transitusque fiebant paludis. Qua contentione Germani, quos propterea CaeSar tranSduxerat Rhenum,
238쪽
ut equitibus interpositi proeliarentur, quum ConStantius universi palud Em transissent, paucisque resistentibus intersectis pertinacius reliquam multitudinem eS-Sent insecuti, perterriti non Olum ii, qui aut comminus opprimebantur, aut eminus vulnerabantur, sed etiam, qui longius Subsidiari consueverant, turpiter refugerunt nee prius finem fugae secerunt, Saepe amissis superioribus locis, quam se aut in Castra suorum reciperent, aut nonnulii, Pavore Coacti, longius profugerent. Quorum periculo Sic omne Copiae sunt perturbatae, ut vix judicari posset, utrum secundis parvulis rebus insolentiores, an adversis mediocribus
XIV. Compluribus diebus iisdem in castris consumti S, quum propiti accessisse legiones, et C. Trebonium legatum, Cognovi Ssent duces B Ollovacorum, veriti similem obsessionem Alesiae, noctu dimittunt cos, quo aut aetate aut viribus inferiores, aut inerata es, habebant, unaque reliqua impedimenta : quorum perturbatum et confusum dum explicant agmen, magna enim multitudo carrorum etiam expeditos Se qui Gallos con Suevit oppressi luce, copia armatorum pro suis instruunt castris ne prius Romani persequi se inciperent, quam longius agmen impedimentorum Suorum proceSSisset. At Caesar neque resistentes aggrediendOS, neque cedentes tanto Collis adscensu laceSSendos judicabat; neque non usque e legiones Ddmovendas, ut discedere ex eo loco sine periculo
barbari, militibus instantibus, non possent. Ita, quum Paludem impeditam a castris castra dividere, quae transeundi dissicultas celeritatem insequendi tardare posset, atque id jugum, quod trans paludem Paene ad hostium castra pertineret, mediocri valle a caS-
239쪽
tris eorum intercisum, animadverteret pontibus palude constrata, legiones transduCit, Celeriterque in summam planitiem jugi pervenit, quae declivi fastigio duobus ab lateribus muniebatur. Ibi legionibus instructis, ad ultinium jugum pervenit aciemque eo loco constituit, unde tormento missa tela in hostium cuneos conjici possent. XV. Barbari, confisi loci natura, quum dimicaro non recusarent, Si sorte Romani subir collem Onarentur, paullatinique copias distributas dimittor non auderent, ne disperSi perturbarentur, in uCie perni an inserunt. Quorum pertinacia Ognita CaeSur, XX CO- hortibus instructis, castrisque eo loco metatiS, muniri jubet castra. Absolutis operibus, legiones pro vallia instructas collocat equite frenatis equis in stationibus disponit Bellovaci, quum Romano ad insequendum parato viderent, neque Pernoctare Sine periculo, aut diutius permanere sine Cibariis eodem loco POS-sent, tale consilium sui recipiendi inierunt. Fasces, uti consederant, namque in acie Sedere Gallos Consuesse, Superioribus Commentariis declaratum est dstram Ontorum a Virgultorum, quorum Summa erat in Castris Opia, per manus inter Se traditOS, ante aciem collocaverunt extremoque tempore diei, signo Pronunciato, uno tempore incenderunt. Ita continens flamma copias omnes repente a ConSpeCtu teX-it Romanorum. Quod ubi accidit, barbari vehementissina cursu refugerunt.
XVI. Caesar, etsi discessum hostium animadvertere non poterat, incendiis oppositis tamen, id consilium quum sugae caussa initum suspicaretur, legione promovet, turmas mittit ad insequendum: ipse, veritus insidias, ne sorte in eodem loco Subsistere
240쪽
hostis, atqtie licere nostros in locum Onarotur iniquum, tardius procedit Equites, quum intrare sumum et flammam densissinium timerent, ac, Si qui cupidius intraverant, vix suorum ipsi priore parte adverterent equorum, insidias veriti, liberam facultatem sui scipiendi Bellovacis dederunt. Ita sus a timoris simul calliditatis iue plena, sine ullo detrimento millia non amplius X progressi, hostes loco munitissimo castra posuerunt. Inde, quum Saepe in iii sidiis equites peditesque disponerent, magna detrimenta Romanis in pabullationibus in scrobant. XVII. Quod quum crebrius accideret, X Capti VOquodam comperit Caesar, Correum, Cibria corum ducem, sortissimorum millia VI peditum delegisse, quitesque ex omni numero, quo in insidiis c loco Collocaret, quem in locum, propter copiam frumentia pabuli Romanos pabulatum missuro SuSPicaretur. Quo cognito consilio, CaeSar legione plures, quam solebat, educit equitatumque, qua On Suetudine Pa-bulatoribus mittere praesidia consuerat, praemittit. Huic interponit auxilia levis armaturae ipse cum legionibu S, quam Pote Si maXime, appropinquat
XVIII. Hostes in insidiis dispositi, quum sibi delegissent campum ad rem gerendam, non ampliu patentem in Omnes partes passibus M, Silvis undique impeditissimis aut altissimo flumine munitum, velut indugine hunc insidiis circumdederunt. Nostri, explorato hostium consilio, ad proeliandum animo atque armis parati, quum, SubSequentibus legionibus, nullam dimicationem recusarent, turmatim in eunt locuna do-vo norunt. Quorum adventu quum sibi Correus oblatam Occasionem rei gerendae existimaret, primum cum paucis se ostendit, atque in proxima turma im-