장음표시 사용
51쪽
postea armatos a victores superassent. Deniquo hos esse eosdem, quibuscum Saepcnumero Helvetii CongreSSi non solum in suis, sed etiam in illorum s nibus, plerumque Superurint, qui tamen pare essonoStro exercitu non potuerint. Si quos adversum proelium et suga Gallorum commoveret, hos, si quaererent, reperire posse, diuturnitate belli defatigatis Gallis, Ariovistum, quum multos menses CaStris Se RCpaludibus tenuisset, neque sui potestatem fecisSet, desperantes jam de pugna, et dispersos, Subit adortum, magis ratione et Consilio, quam Virtute, viciSse. Cui rationi contra homines barbaros atque imperitos locus fuisset, hac ne ipsum quidem sperare, OS-trOS Xercitus capi posse. Qui suum timorem in rei frumentariae simulationem, angustiasque itinerum, Conferrent, facere arroganter quum aut de ossicio imperatoris desperare, aut ei praescribere, viderentur. Haec sibi esse curae frumentum Sequanos, LEUCOS, Lingonas subministrare jamque esse in agris frumenta matura de itinere ipsos brevi tempore judicaturos. Quod non fore dicto audientes milites, nequo signa laturi, dicantur, nihil se ea re commoveri Sciro enim, quibuscunque exercitus dicto audiens non fuerit, aut male re geSta, fortunam defuisse aut aliquo
innocentiam perpetua vita, elicitatem Helvetioruni bello, SSe perspectam. Itaque se, quod in longiorem diem collaturus esset, repraesentaturum, et proXima nocte de quarta vigilia Castra moturum, ut quamprimum intelligere posset, utrum apud eos pudor atque ossicium, an timor valeret. Quod si praeterea nemo Sequatur, tamen se cum sola decima legione
iturum, de qua non dubitaret, sibique eam praetoriam
52쪽
cohortem futurant. Huic legioni Caesar et indulso Tat Praecipue, et propter virtutem confidebat maXime. XLI. Hac oratione habita, mirum in modum On-Versae Sunt omnium menteS, summaque lacritaS, et
cupiditas belli gerendi innata est princepsque decima legi per tribunos militum ei gratias egit, quod de Seoptimum judicium fecisset Seque esse ad bellum gerendum paratissimam confirmavit. Deinde reliquae legiones per tribunos militum, et primorum ordinum Centuriones, egerunt, uti Caesari satisfacerent Soneque unquam dubitasse, neque timuisse, neque de summa belli suum judicium, Sod imperatoriS, OSSO XiStimavisse. Eorum satisfactione accepta, et itinere
exquisit per Divitiacum, quod ex aliis ei maximam fidem habebat, ut missium amplius quinquaginta Circuitu locis apertis exercitum duceret, de quarta vigilia, ut dixerat, prosectus St. Septimo die, quum iter non intermitteret, ab exploratoribus certior factus est, Ariovisti copias a nostris missibus passuum IV
XLII. Cognito Caesaris adventu Ariovistus legatos ad eum mittit: quod antea de colloqui postulasset, id per se fieri licere, quoniam propius acceSSA-set seque id sine periculo facere posse existimare. Non respuit conditionem Caesar jamque eum ad Sanitatem reverti arbitrabatur, quum id, quod antea petenti denegasset, ultro Olii Ceretur; magnamque in Spem veniebat, Pro ui tantis; populique Romani, in eum beneficiis, cognitis suis postulatis, fore, uti pertinacia desisteret. Dies colloquio dictus est, ex eo die quintus. Interim, quum Saepe ultro citroque legati inter eos mitterentur, Ariovistus OStulavit, ne quem peditem ad colloquium CaeSar adduceret vere'
53쪽
ri se, ne per insidia ab eo circumveniretur: uterque
cum equitatu veniret ulla ratione e non esse venturum. Caesar, quod neque Olloquium, interposita caussa, Olli volebat, neque salutem suam Gallorum equitatui committere audebat, Commodissimum SSestatuit, omnibus equis Gallis equitibus detractis, eo legionarios milites legionis decimae, cui quam maxime confidebat, imponere ut praesidium quam amicissimum, si quid opus facto esset, haberet. Quod quum fieret, non irridicule quidam ex militibus docima lcgionis dixit Plus quam pollicitus esset, Caesarem ei facere pollicitum se in cohortis praetoriae loco decimam legionem habiturum nunc ad
XLIII. Planicies erat magna, et in ea tumulus terreus satis grandis. Hic locus aequo sere spati ab Castris utrisque aberat. Eo, ut erat dictum, ad Colloquium venerunt. Legionem CaeSar, quam equis deveXerat, pasSibus CC ab eo tumulo constituit item equites Ariovisti pari intervallo constiterunt Ario vistus, X equi ut Colloquerentur, et praeter Se denos ut ad colloquium adducerent, postulavit. Ubi eo ventum est, Caesar initio rationis sua Senatusque in eum beneficia commemoravit; quod re appellatus Sset a senatu, quod amicuS, quod munera amplis Sima missa quam rem et pauci contigiSSe, et Pro magnis hominum ossiciis consuesse tribui, docebat illum, quum neque aditum neque Caussam postulandi ustam haberet, boneficio ac liberalitate sua ac Senatus ea praemia consecutum. Docebat etiam, quam Vetere quamque justae caussae necessitudinis ipsis cum Aeduis intercederent quae Senatu conSulta, quotieS, quamque honorifica, in eos facta essent ut omni tem-
54쪽
pore totius Gallia principatum Aedui tenuissent,
prius etiam, quam nostram amicitiana appetissent. Populi Itomani hanc esse consuetudinem, ut socios atque amicos non modo sui nihil deperdere, Sed gratia, dignitate, honore auctiores velit esse. Quod vero ad amicitiam populi Itomani attulissent, id iis eripi quis pati posset Postulavit deinde eadem, quae
legatis in mandatis dederat, ne aut Aeduis, ut O-rum sociis, bellum inferret obsides redderet: si nullam partem Germanorum domum remittere OSSet; at ne quos amplius Rhenum transire pateretur. XLIV. Ariovistus ad postulata Caesaris pauca reSpondit de suis virtutibus multa praedicavit Transisse Rhenum sese non sua sponte, Sed rogatum et arceS- situm a Gallis mori sine magna Spe, magni Sque Praemiis, domum propinquosque reliquisse : Sedes habere in Gallia, ab ipsis concessas, Obsides, PSorum Voluntate datos stipendium capere jure belli, quod victores victis imponere consuerint; non sese Gallis, sed Gallos sibi, bellum intulisse : omnes Galliae civitates ad Se oppugnandum venisse, a contra se castra habuiSSe eas Omnes copias a se uno proelio usas ac superatas eSse si iterum experiri velint, iterum paratum sese decertare : si pace uti velint, iniquum esse de Stipendio recusare, quod sua voluntate ad id tempus pependerint. Amicitiam populi Romani sibi ornamento, et praeSidio, non detrimento, Esse oportere et
idque se ea spe petisse. Si per populum Romanum stipendium remittatur, et dediticii subtrahantur, non minus libenter sese recusaturum populi Romani ami- Citiam, quam appetierit. Quod multitudinem Germanorum in Guli iam transducat, id se sui muniendi, non Galliae impugnandae caussa sacere ejus rei
55쪽
teStimonium esse, quod, nisi rogatuS, non Venerit, Et quod bellum non intulerit, sed defenderit. Se prius in Galliam venisse, quam populum Romanum nunquam ante hoc tempus exercitum populi Romani Galliae provinciae fines egressum. Quid sibi vellet cur in uas possessione veniret provinciam suam hanc esse Galliam, sicut illam nostram. Ut ipsi concedi non oporteret, si in nostros fines impetum faceret, Sic iterum nos esse iniquos, qui in Suo jure se interpellaremus. Quod fratres a Senatu Aeduos appellatos diceret; non se tam barbarum, neque tum m Peritum CSSe rerum, ut non sciret, neque bello Allobrogum proximo Aeduos Romanis auxilium tulisse, neque ipsos in his contentionibus, qua Aedui Secum et cum Sequanis habuissent, auxilio populi Romani USOS SSe Debere Se Suspicari, simulata Caesarem
amicitia, quod exercitum in Gallia habeat, sui opprimendi caussa habere. Qui nisi decedat, utque exercitum deducat ex his regionibus, sese illum non pro amico, Sed pro hoste habiturum quod si eum interfecerit, multis sese nobilibus Principibusque Opuli Romani gratum esse facturum. Id se ab ipsis
per eorum nuncio compertum habereri quorum Omnium gratiam utque amicitiam ejus morte redimere POS-set. Quod si decessisset, et liberam possessionem Galliae sibi tradidisset, magno se illum praemio remuneraturum, et, quaecunque bella geri vellet, siue ullo obus laborem periculo consecturum. XLV. Multa ab Caesare in eam sententiam dicta sunt, quare negoti deSiStere non OSSet, et neque Suam neque populi Romani consuetudinem pati, uti Optime meritos socios desereret; neque Se judicare,
ἰalliam potius esse Ariovisti, quam populi Romani.
56쪽
Bello superatos esse Arvemio et Rutenos ab Q. Fabio Maximo, quibus populus Romanus ignovi SSet, neque in provinciam redegisset, neque stipendium imposuisset. Quod si antiquissimum quodque tempus Spectari oporteret, populi Romani justissimum esse in Gallia imperium : si judiciunt senatus Observari oporteret, liberam debere esse Galliam, quam, bello Victum, ut Slegibus uti voluiSSet. XLVI. Dum haec in colloquio geruntur, CaeSari nunciatum est, equites Ariovisti propius tumulum ac- Cedere, et ad nostros adequitarea lapides telaque in nostros conjicere. Caesar loquendi finem fecit; seque ad suos recepit suisque imperavit, ne quod Omnino telum in hoste rejicerent nam cisi sine ullo periculo legionis delectae cum equitatu proelium ore videbat, tamen committendum non putabat, ut, ut Sis hostibus, dici posset, eos ab se per fidem in colloquio circumventos. Posteaquam in vulgus militum elatum est, qua arrogantia in Colloqui Ariovistus usus, omni Gallia Romanis interdixisset, impetumque in Ostros ejus equites fecissent, eaque res colloquium ut diremisset multo major alacritas, studiumque pugnandi majus exercitu injectum est. XLVII. Biduo post Ariovistus ad Caesarem legatos mittit, velle se de his rebus, quae inter eos agi
Coeptae neque persectae ess2nt, agere Cum eo: uti aut
iterum colloqui diem constitueret; aut, si id minus vellet, e suis legatis aliquem ad se mitteret. Colloquendi Caesari Caussa visa non e St, et eo magiS, quod pridie ejus diei Germani retineri non poterant, quin
in nostros tela conjicerent. Legatum e Suis sese magno Cum periculo ad eum missurum, et hominibusseris objecturum, existimabat Commodissimum vis
57쪽
um est, C. Valerium Procillum, C. Valerii Caburi filium, Sumiani virtute et humanitatu ad OleScentem,
cujus pater a C. Valerio Flacco civitate donatus erat et propter fidem, et propter linguae Gallicae
scientiam, qua multa amoriovistus, longinqua On-Suetudine, utebatur, et quod in eo peccandi Germani cauSSa non SSet, adium mittere, et M. Mettium, qui hospitio Ariovisti usus erat. Hi mandavit, ut, quae diceret ArioviStus, cognoscerent, et ad Se referrent. Quos quum apud se in castris Ariovistus con-SPUXiSSet e XerCitu Suo presente, conclamavit: Quid ad se venirent i an speculandi caussa conantes dicere prohibuit, et in catena conjecit.
XLV III. Eodem die castra promovit, et millibus
paSSuum VI a Cae Sari CaStris Sub monte consedit.
Postridie ejus diei praeter Castra Caesari Suas copias transduxit, et millibus passuum II ultra eum Castra fecit, e consilio, uti frumento, Commeatuque, qui ex Sequanis et Aeduis supportaretur, Caesarem intercluderet. Ex eo die dies continuos V Caesar pro Castris Suas copia produXit, et aciem instructam habuit, ut, si vellet Ariovistus proelio contendere, ei potestas non deesset Ariovistus his uinibus diebus exercitum castris continuit : equestri proeli quotidie contendit. Genus hoc erat pugnae, quo Se Germani Xercuerant. Equitum millia erant VI, totidem numero pedites velocissimi, ac sortissimi, quos ex omni copia, singuli singulos, Suae Salutis Caussa delegerant. Cum his in proeliis versabantur: ad hos se equites recipiebant : hi siquid erat durius, concurrebant: Si qui graviore Vulnere accepto, equo deciderat, circunisistebant; si quo erat longius prodeundum, aut celerius recipiendum,
58쪽
tanta erat horum, exercitatione, celeritas, ut, ubis eis quorum sublevati curSum adaequarent.
XLIX. Ubi iam castris se tenere Caesar intellexit,
ne diutius commeatu prohiberetur, ultra eum locum, quo in loco Germani consederant, circiter passus DC
ab eis, castris idoneum locum elogit actique triplici
instructa ad eum locum venit. Primam et secundam aciem in armis esse, tertium castra munire, jussit. Hi Cloeus uti hoste circiter passus sexcentos, uti dictum CSt, aborat e Circiter hominum numero XVI millia expedita cum omni equitatu Ariovistus misit quae Copiae nOStros perterrerent, et munitione prohiberent. Nihilo secius Caesar, ut ante constituerat, duas a Cies hostem propulsare, tertiam opia perficere, jussit. Munitis costris, duas ibi legiones reliquit, et partem auxiliorum D quatuor et illus in Castra . Ora reduxit. L. Proximo die instituto suo Caesar e CaStris utrisque copias sua eduXit paullumque a majoribus Progressus aciem instruxit, hostibusque pugnandi potestat seni fecit ubi ne tum quidem cos prodire intellexit, circiter meridiem exercitum in castra reduxit. Tum
demum Ariovistus partem Uctrum Opturum, quae CaStra minora Oppii gnaret, mi Sit Acriter utrinque usque ad VeSperum pugnatum St. OES OCCIS Sua CO-pias Ariovistus, multis et illatis ot acceptis vulneribus,
in castra reduxit. Quum ex Captivis quaereret Caesar, quamobrem Ariovistus proelio non deCertaret, hanc reperiebat caussam : Quod apud Germanos a Consuetudo osset, Ut matres familiae eorum sortibus et vaticinationibus declararent, utrum Proelium Committi e usu Osset, nec eas ita dicere, Non esse
fas Germanos superare, si ante novam lunam proelio contendi8Sent.
59쪽
LI. Postridie ejus diei Caesar praesidio utrisque
Castris, quod Sati esse visu in St, reliquit, Omne alarios in conspectu liOStium pro Castri, ni in Oribus Onstituit, quod minus multitudine militum legionariorum pro hostium numero valebat, ut ad speciem alariis uteretur. Ipse triplici instructa acie, usque ad castra la ostium accessit. Tum demum necessario Germani suas Opius Castris eduXerunt, generatimque Constituerunt, paribusque intervallis, Harudes, Mar-COmanos, Triboccos, Vangiones, Nemetes, Sedusios, Suevo : Omnemque aciem suam rhedis et cairris circumdederunt, ne qua Spes in fuga relinqueretur. Eo mulieres imposuerunt, quae in Proelium proficiscentes milites passis crinibus flentes implorabant, ne ein servitutem Romanis traderent. LII. Caesar singulis legionibus singulos legatos et quaestorem Praefecit, ut eos teStes Suae quisque virtutis haberet. Ipse a dextro cornu, quod eam Partem minime firmam hostium esse animum adverterat, Proelium commisit. Ita nostri acriter in hostes, signo dato, impetum fecerunt, itaque hostes repente celeriterque Procurrerunt, ut putium pila in hostes conjiciendi non daretur. Rejectis pilis, commilius gladiis pugnatum est. At Germani, Celeriter e Consuetudine sua phalange facta, impetu gladiorum exceperunt. Reperti sunt complure nostri milites, qui in phalangas insilirent, et scuta manibus revellerent, et desuper vulnerarent. Quum hostium acies a sinistro Cornu pulsa, utque in sugam conversa, SSet a deX-tro cornu vehementer multitudine suorum noStram aciem premebant. Id quum an ini advertisset P. Crassus adolescens, qui equitatu praeerat, quod expediti-
60쪽
or erat, quam hi, qui inter actoria vorsabantur, tertiuin aciem laborantibus nostris subsidio misit. LIII. Ita proelium restitutum est, ni quo omneshOStes terga verterunt: neque prius 1 ugore destiterunt, quam ad flumen Rhenum, millia pussuum X eo loco Circiter quinquaginta, pervenerint. Ibi perpauci
aut viribus Cornfisi, tranSnatare contenderunt, aut tin-
tribus inventis, sibi salutem reper runt. In his suit Ariovistus, qui naviculam deligatam ad ripam nactus, ea profugit. Oliquo omnes consecuti equites nostri interfecerunt. Duae fuerunt Ariovisti uxores, una Sueva natjono, quam ab Omo Socum duxerat altera Norica regis Vocionis soror, quam in Gallia duxerat, a fratre missam. Utraeque in ea fuga perierunt. Duae filiae harum, altera occisa, altor Captu est. C. Valerius Procillus, quum a custodibus in fuga trinis catenis vinctus traheretur, in ipsum Caesarem, hoStesoquitatu persequentem, incidit. Quae quidem res Caesari non minorem, quam ipsa victoria, voluptatem attulit quod hominem honestissimum provinciae Galliae, suum familiarem Oti OSpitem, ereptum e manibus hostium, sibi restitutum videbat: noque ejus Calamitat de tanta voluptate et gratulatione quidquam sortuna deminuerat. Is Se praOSente, de S ter Ortibus consultum dicebat, utrum igni Statim necaretur, an in aliud tempus reservaretur Sortium beneficio oosso in lumena. Item M. Mettius opertus, et ad
LIV. Hoc pro Olio trans lienum nunciato, Suevi, qui ad ripas Rheni venerant, domum reverti Coeperunt: quos Vbii, qui proximi Rhenum incolunt,
perterrito insecuti, magnum ex iis numerum Occiderunt Caesar, una ae State duobus maximis bellis con-