Dialogorum philosopicorum libri sex de aeris verâ ac reali gravitate, &c

481쪽

meum. O formidabile D EI Judleium, in hujus mundi

mortales cito casurum. FRAN c. s'phrandum est vivis. Forti, patientique sis animo, adversus illas, quas omina his calamitates. Non miseri sunt, quibus praeter meritμm incolumique innocentia, accidit aliqua calamitas. sedit vere δε- plorandi , qui a ponte ab honeres discescere, etiamsi nulla sequatur calamitas, Probe nosti, quod mortalibus omnibus, vitae terminus e Mors sit . at piis praesertim & probis, summa se Iicitas, & vitae suturae beatitudo. Decet itaque nos, viros sortes. & strenuos esse semper, paratos que omnia, quae praeclara sunt aggredi; δc spem bonam, veluti propugnaculum nobis proponentes, sortiter, quicquid dederit Π EV S, serre. ALEx. Sed rem omnem, quam hodierno vidisti mane, a principio cognoscamus, cujus jamnunc cognoscendae sum avidissimus. FRANC. Quoniam nonnihil incertus sui de tempore, quo oriturus erat ue ideo famulo praecepi, ut a media nocte, in horam tertiam, vel quartam matutinam in hortulo, unde amplissimus in orientem patebat prospectus, excubaret, a que me, quam primum expergefaceret , cum supra Hori. Zontem emersistet. IS ergo. novarum rerum etiam avi

diis, rem alacriter suscipit, Sc cuia summa, diligentiaque in horam sesquisecundam pernoctavit; quo circiter tempore , ille rem videns, & propere in cubiculum irrumpens, alta exclamat voce, nisi actatum surgaS, here, nubeculis obscurabitur. Ego, temporis momento, vestibus

indutus, in hortulum advolavi, ubi rarum illud vidi spectaculum . ALEX. Tu omnem mihi adimis laetitiam, atque animum timore , & aegritudine expleS. FRANC. AEquo

nimo est serendum, quod nulla arte corrigi potest. Quod ad quantitatem, & colorem attinet; priori, in prima sui aetate haud absimilis ; nam apparente magnitudine pes- mum adaequavit, colorem habens albicantem, cujus cir-

482쪽

cumserentiam color quidam pallidus duorum digitorum undique praecinxit. Crines non quaquaverium, & in omnes partes vibravit, sed in unam solummodo Plagam, in occasum videlicet brumalem , ingentem barbam pyramidatam eximiae longitudinis promisit. Hoia circiter tertia, quam proxime Orientem erat. decem vel octo habens altitudinis gradus. Et quoniam incli locum. & Asterismum, in quo fulgebat, accurate invenire sudui, ideo, Globi Coelestis ope , qui praesto erat, cui ccelorum, id temporis, donavi litum, Cometen in gasi pro certo es e, deprehendi. ALEx. Nihil admirabilius usquam aud sui hoc tuo dicto. Quid interea vulgu= aitii F R AiN. Paucissimi adhuc rem norunt. ALEX. Conjectare non potes, quorsum

motu proprio sit prosecturus. 3 FRAN c. Illius rei sum admodum incertus, donec duas . vel tres diversas habuerim ejus observationes. At haud dubie, in partes coeli Boreales, iter suum est suscepturus, sed per quos Asterismos, mihi ponitus latet. ALEx. Notetur Qies in Ephemeride, quo novus hie Cometes tibi primo visus est. Dic itaque Die Iovis, tertio Dieadas Aprileis., in ha ra icirciter tertia matutinascundus effulsis

omnes, in Ala Pegasi Anno e LI. Ioc. I xv. F Ris . Inscriptum.

II. ALEx. Tempus jam admonet, & nos hortari videtur , ut secundum tuum pro Motu Terpetuo adducas, Francisce, experimentum, quod hodierno die te facturum , heri recepisti. FRAN c. Praestantissimum nunc comparavi Machinamentum, 1 coram Vobis exhibendum, ex quo mirabilia vobis promitto, quibus maxime delectabimini A-L E x. Sed, an pro certi tibi compertum est . id motumesiecturum perpetuum 3 F RA N. Evidentiores nusquam vidi rationes iis, in illi rei gratiam, jam jam asserendis. Sed pilus ipsum exhibeo experimentum, quod in hunc moidum describo. Sumarirritaque tubus vitreus C K , triginta sex

plus miniis digitorum in longitudinu, sed cujusvis diame

tri.

483쪽

tri. Alterum ejus e ternum C. alteri vitro C S D viginti quatuor digitis longo, & duobus amplo, in ertice C Hermetice uniatur 3 ita tamen, ut mutuus sit accessus ex uni in aliud. Huic etiam, eodem conjungatur modo, inflexus tubus T G F A, rostrum habens apertum G, unde Hydrargyrus effuat. Denique . Mercurii stagnantis continendi causa, comparetur vasculum H IK. Quibus peractis, hoc modo, motum essicies perpetuum. Primo, tota invertatur Machina, donec sursum spectet orificium K e vasculo sublatum. Secundo; arcte subere & caemento. orificio G obsignato, per orificium K insundatur Hydrargy- 'rus, donec totum Machinamentum ad quate impleverit ;hoc est, non modo innexum tubum T GFA, & rectum C S D, sed & tennem fistulam C K. Tertio, obthuramento aliquo occludens orificium K , totam Machinam denuo caute invertas, donec eum, quem in Schemate situm habet, obtinuerit, Quarto, extremum K, in stagnantem Mercurium immerge, donec vasculi fundo innixum silerit

Quinto i ita statuatur Machina, ua tennis fistula C B K, sit ad perpendiculum, & postea aperias immersum orificium.K. consessim videbis Hydrargyrum, quemadmodum in Baroscopio, ex C, ad B subsidere, atque ibi pendulum manere risiter HI enim, & punctum B viginti novem sunt digiti. Sexto, dum hunc situm perpendicularem obtinet tubus B C K, dextrorsum leniter tota inclinetur Nachina, &, eo facto , totum videbis Hydrargyram, qui est in tubo TGFA, quique est in tubo CSD, brevi per collum C, in tenuem tubum descendere, M inde exorificio K essiuentem, cum stagnanti Mercurio HI misceri. Septimo, cumprimum totus emuxit Hydrargyrus ex vitro inflexo TGFA, & ex recto CSD. ita ut nihil ii

tus remaneat, leniter denuo tota inclinetur Machina sinistrorsum, donec tennis cibila CL, sit iterum perpendicu

484쪽

laris, quo in stu, undetriginta Mercuui digitos, inter se. perficiem HI, & B pendulos videbis adhuc, ut prius dixi. A L E x. An rem eo modo expertus es F R A N c. F

riarum tempore, non semel, sed bis, quaterve. Octavo, tota inclinetur machina , snistram versus, donec fistula C B K, a perpendiculo deflectens, talem obtinuerit stum, qualem in Schemate habet. ALEx. Quisnam est ille situs FRANc I sc. Sententia est, donec tubi vertex C, sit inalia lineam O R. quae viginti octo digitis solum distat, alinea NHI. ALEx. Non video quorsum hoc tendat. FRAN c. Mox scies. Nono, si hoc situ stabiliatur Machina, ita, ut neque huc, neque illuc moVeatur, rem admirabilem, & pene incredibilem videbis. ALEx. Quid istuc est novi FRANC. Hydrargyrum sua sponte, ex inferiori vasculo, ad B ascendere, & inde ad C, ex quo , quemadmodum aqua, ex edita, praeruptaque rupe, in vacuum

vitrum S D delabi. Sed denique, priusquam delapsus hu

485쪽

- LIERI VI. DIALocus II. Imor eousque. ascendat, quo punctiam S. cura diligenter.

orificium G aperiatur: quibus iactis, Hydrargyrum inde essivere videbis spatium enim totum T G F A D S, delapso Hydrargyro repletur huncque motum, in perpetuum perseverare. Nam liquor ex G esiluens , facillime auxilio canalis in vasculum H IK , unde ortum habuit, transfertur, quum hoc sit illo multo inserius, ut vel oculo manifestum est. III. ALEx. Egregium sane experimentum, quod prius nusquam vidi. Sed dicas mihi, quaeso, quam ob caKIsam ais Hydrargyrum sua sponte, ex vasculo inferiori, per fistulam B alcendere; & inde ad C, ex quo, tanquam aquam ex praerupta rupe decidentem, in subjectum vitrum S D perpetuo delabi Z F R A N c. Id evenit ob incumbentis aeris pondus , qud superficies HI, stagnantis Mercurii graviter premitur . ea enim aeris gravitate preM . Mercurius orificium K. subintrat. & inde sursum per fistulam protrusus, ad C usque ascendit, & inde delabitur. ALEx. . Quaero secundo. quaenam sit causa, cur sistulae verticem C, intra lineam O R status F R A N C. Externi aeris causa, qui nequit Hydrargyrum ditius viginti novem digitis su sum pellere : proindeque , oportet reclinetur tubus CBΚ, donec ejus vertex C, sit insta lineam OR, quae iuxta perpendiculum, non est altior linea M HI, viginti octo, vel viginti novem digitis. ALEx. lam probe te assequor. Sed quarto tertio, quid subest causae. cur emuere debeat Hydrargyrus ex orificio G FRA N c. Nihil est diuscultatis ; quoniam vertex Hydrargyri S, est multo altior orificio G, quare oportet Hydrargyrus a F ei cedat . ut ex modo, quo operantur Siphones , manifestum est. ALEM Sed tandem, qui mihi demonstras , motum fore perpetuum 3 F R A N c. quia quamdiu stum hunc habet Ma china, tamdiu affugit Hydrargyrus, per reclinatum tubum

486쪽

K B C, & insubjectum vitrum S D perpetub delabitur. Is vero seme t eodem delapsus, & tam alte, quam punctum S. quod est altius puncto G , asurgens, ex orificio Gerumpit, &inde ope canalis transterri potest in fontem. vasculum puta. unde ortum habuit. Unum solummodo est cognoscendum . ut seditio caveas, ne majori, vel mi no i copia delabatur Hydrargyrust ex C. quam ex orificio G esiluat. CORN. Idem ne Machinamentum, a qua, perinde atque Hydrargyro operaretur F R A N c. I ndubie, modo multo longiores snt tubi. C o R N. Ex hoc Machinamento, aut necesse est dari motum perpetuum, aut vestras de aeris pondere, & Elaterio falsissimas esse hypotheses.

IV. ALEx. Ut de hoe experimento seram judicium, sciendum est, multo difficilius esse, eius larvam detrahere.& sallaciam detegere ue quam illius proxinia praecedentis.

Quamobrem, nequeo, lateor, primo intuitu impedimet tum discernere ue motusve perpetui remoram perspicere. Nam procul omni dubio, quamdiu talem situm habet Maachina , qui perpetuo esse potest, tamdiu ascendet Hydrara gyrus . per reclinatum tubum, ad verticem C, & inde perpetuo delabetur. C OR, Id non mihi fit verisimile, quoniam spatium intra tubum C S D, & spatium tubi inflexi T F A, aere i ndubie replentur: proindeque nequeuntd labentem Hydrargyrum recipere. ALEX. Erras. Nam nihil plus aeris est in illis spatiis, quam in suprema parte fist

lae Baroscopii, delapso Mercurio, ad vicesimum nonum digitum; quod sorte non inficiaberis 3 siquidem Faniculum ibi existere cum Francisco Lino existimas. Tametsijam ita ascendat Hydrargyrus , modo quo dixi, Vereor tamen valde. F R A N c. Quia λ Α L E x. Ut effluat Mercurius ex orificio G. Et ratio videtur haec, quis niam licet punctum S.

sit multo altius puncto, seu orificio G , ob vim tamen, MPotentiam

487쪽

Liani VI. DIALocus I L 33 potentiam aeris obsidentis, nihil liquorisessi urum cen-Ieo. Et, ni fallor. id, idque Blummodo, est motus per

Petui remora, & impedimentum unicum. Hinc , . Corn ii, adversus tuam rationem disjunctam, clarissime demonstro ex nostris landamentis, ex hoc machinamento, motum non posse dari perpetuum quum interea ex tuis dari oporteat, quum Hydrargyrus D S, sit multo altior I Gdrargyro F T. vel potius orificio G. FRANC. Quam metuo, ne vera ista sint nimisi Sed vix mihi persuadetur. qu ngravitas Hydrargyri SD, sacile superet aeris obfdentis potentiam. & proindedi quorem ex orificio G expellat. Nam posito, quod inferiorem Machinamenti partem S DA FGT, a reliqua amputemus, quis in tali casu dubitet. quin Hydrargyrus ex G efflueret ALEx. Fateor id verissimum esse, & nullam aliam ob causam, nisi, quia pumetum S, Hydrargyri altitudo, est altius orificio G. FRAM.At in praesenti casu, est punctum S, puncto G altius. A-LEx. Magna est illa dispariratis ratio. quam inter ea esse video: quoniam parte illa amputata. externus aer Hy-erargyrum S D sua gravitate premit, qua gravitate, Hydrargyri SD gravitati, superaddita. facillime humor exorificio G expellitur, non obstante aeris potentia. qui orificium G obsidet: quantae enim est potentiae hic aer, tantae quam exactissime est aer Hydrargyro S innitens: &Proinde, quum discrimen, & inaequalitas, ex eo solummo.

do oriatur . quod liquor S D, si multo gravior liquore. TF. necessum est, ut S D superet J F. At Ionge aliter se res habet, donec integra est Machina: quoniam in tali casu, parum vel nihil est aeris, inter C & S ;qui incumbat Hydrargyro S, eumque sta gravitate premat, ut expellatur ex orificio G. FRAN c. Quid λ Annulia arte effici potest . ut ex orificio G essiuat humor. Α-LEn Duobus modis id fieri posse video. Primo, vel au-Kkk a serendo

488쪽

serendo aerem, qui orificium G obsidet, & munit. In ta licasu. si divinitus destrueretur nam alio modo, salvo motu perpetuo, seri nequit) perpetuus indubie Bret Aa fluxus. Secundo, vel aperiendo foraminutum in vertice C , per quod aer externus ingrediatur, qui spatium C S r plens, degravet Hydrargyrum S. FRAN c. Quid jam eo acilius 3 AI. Ex. Inde remora insuperabilis: nam non prius incipiet externus aer ingredi , quam statim cesset mercurii defluxus ex C, &sc de motu perpetuo conclamatum est. Nam is irruens, spatiumque es replens. Hydra gyrum delabentem retro agit. & inpellit: imo Mercurium, per reclinatum tubum ascendentem proruit, & deorsum totum, in vasculum inferius trudit. F R A N c. Bis jam deceptus sui, fateor. Sed aliumne potes excogitare modum, quo humor ex G extrudatut ξ ALEx. Nondum excogit

vi. FRAN c. Quid tibi videtur, si Hydrargyri altitudo S ,

viginti novem, vel triginta digitis seret altior G ALEκ. Nullus dubito, quin tunc ex orificio G, liquor esilueret, idque, non obstante obsidentis aeris potentia. FRANC. Fieri ne hoc potest si multo altior foret tubus C S D. quaadefacto est: &ex consequenti, si altior seret Hydrargyricolumna S DIALEM Haec omnia indubie fieri possint. Sed ecce impedimentum invincibile. FRAN c. Quodnamaam ALEx. Si altitudo Hydrargyri S, excedat lineam O R , desuxus Hydrargyri ex C. statim impeditur: nequit enim delabi, nisi intra se, spatium aliquod vacuum habeat, in quod decidat. Quid multis Nisi Machinae quantitas, ejusque termini, intra duas illas lineas OR. &M III contineantur, quae solum undetriginta digitis distant,stustra est rem talem proponere, Vel de ea mentionem sacere. FRANC. Ego nunc demum tuis rationibus victi f. meam agnosco inscitiam, & errorem. V. ALEM Licet ex hoc tuo Machinamento, Fran-

489쪽

Linat VI. 'si ALocus I I sessce, nequeat ullis artibus motus emi perpetuus, deducere tamen possumus nonnullas rationes invictissimas, ad aeris pondus, & Elaterium demonstrandum. Item hine, non pauca egregia Naturae secreta hactenus inaudita revelari possunt. Primo itaque videmus evidenter, Aerem esse corpus ponderosum, eumque non spemendae esse vis, &potentiae ; ut manifeste apparet ex eo, quod incumbens supersiciei stagnantis Mercurii HI, liquorem serium trudat per tubum L. BC, & inde per modum Cataraci ae , in Datium S D delabi faciat. Persuasum, nent inem sere n drae sententiae adversariorum , quantumcunque pertina cena, qui, hoc viso & cognito experimento, non animo de hujus doctrinae veritate convincatur, quamvis lariean verbis contrarium mordicus tueatur. FRAN c. Quid si imbus K B C, illius esset cavitatis. ut facile manum intro reciperet. an in tali casu, incumbens aer Mercurio HI , tantam Hydrargyri molem sursum moveret' ALEx. Nihil certius. FRAN c. Luculentissimum ergo pro Aeris gravitate &Haterio argumentum, cui solvendo, etiamsi per mille annos , excogitando , cerebrum defatigaret, Vix tandem aliquem parem fore censeo. Co R. Sed quomodo compertum habeam. Hydrargyrum ita ascensurum, uti a vobis praedicat FRAN c., Experientiac ALEx. Dicas iam ingenue, Corneli, magnopere velim, quid tibi de hac ratione videaturi C o R. Fateor opus esse praemedit

tione. ALEx. Quid Z Nullusne locus Funiculo relictus intFRAN c. Iamdudum illi reclamatum est. ALEM Etiamsi ab inseris revocaretur, quid tamen huic salvando phan

meno consciret 'VI.OALEx. Videmus insuper, nullius hominis cerebro emi posse, ut Hydrargyrus, vel aqua, ex inferiori, alicujus fistulae orificio, superne occlusae, essiuat , nisi sora .men, qui sit Guxus, sit ultra aequipondii punctum. Boe

490쪽

est, oportet. ut tubi orificium,fex quo effuit aqua, sit triginta quatuor pedibus , aquei cylindri vertice humilius ;& ex consequenti, id ex quo es it Hydrargyrus, si viginti novem digitis humilius. Id ex nostro machinamento evidenter comprobatur, ex cujus orificio G , nequit ulla arte Hydrargyrus effluere, quamdiu cylindri Mercurialis vertex S, non est viginti novem digitis, eo altior. Tertio videmus,se nihil dist cultatis esse, tacuitatem producere; vel ad minimum, essicere aliquod spatium . in quo nullum

corpus sensibile existit, uti est spatium tubi CSD, prius quam delabatur Hydrargyrus S D. Hinc facile praesternitur

via, ad aliquod vas cujuscunque capacitatis evacuandum, idque quam minimo negotio, & labore. Hac de causa ess-ciatur Ampulla vitrea rotunda, cum prominente inde fistulti. quemadm&um est Vitrum Thermometri, cujusci que in diametro amplitudinis. Repleatur haec tota, & etiam tenuis eius fistula Hydrargyro. Dein, si obthurato ies riori ejus orificio . eam invertas, & postea, eodem re- thurato, Hydrargyrum inde esiluere snas. totam videbis rotundam ampullam, etiamsi capacitate doliolum adaequaret , evacuatum iri. FR AN c. Hoc non satis assequor. Α-LEx. Suppono ampullam rotundam illius esse capacitatis, cujus est Recipiens Morribisue i. Suppono item fistulam tenuem, inde prominentem. viginti novem digito . in longitudine, excedere. In hoc casu, si Hydrargyro impleatur, & impleta invertatur . oportet ex orificio fistim Iae denuat Hydrargyrus, donec aci punctum aequi pondii subsederit, quod evenire non potest, nisi totus Hydrargyrus intra ampullam paulatim etiam, & successive defluat, adeo ut nihil tum demum intus remaneat. Remanebunt

tamen in fistula undetriginta digiti penduli, qui aeris Elaterio & pondere suspenduntur. FRAN c. At dissicile intemdum est, tantam Hydrargyri copiam comparare. ALEM Non