장음표시 사용
471쪽
mn vicesis unius grani parte pendebit. Insupes, dici
non potest, quod detur cylindrus aliquis aerius. ex Atmosphaeca usque descendens , cujus virtute undetriginta illi Mercurii digiti sustineantur: quoniam , licet arctissimὰ
caemento, vel quovis alio modo occludas foraminutum C , ut aer externus , nullum habeat influxum in aerem interrinum; nihilominus sustentatur cylindrus Mercurialis; idque solummodo, virtute interni aeris, superstitem O R, prementis. ALEx. Speciosum magis, quam emcax argumentum ι quod propterea facile diluere possum. Dico it: rue, licet nulla sere sit gravitatis proportio, inter cylin-rum Mercurialem viginti novem in altitudine digitorum.& tam exiguam aeris portionem in se spectatam . quatenus itamen consideratur, prout subest Atmosphaerae pontiri , ejusque gravi inte & potentia, per foraminutum intruditur,. ejusdem sane est gravitatis, cujus est aeris moles millies ina jor. Vel, si placet, ejusdem est Elaterii, cujus est totus aer externus circumstasius , qui infinities major est. Dixit . I pectatam , quoniam si exiguam illam aeris portionem , a caeteris partibus distinctam, & avulsassi, quasi manu prehendas, stateraeque ponderandam imponas, quemadm idum una pars aquae libranda, assiimi potest a reliquis distincta et vix eam. vicesima unius granuli partς, pendere comperies. Sed non ita hic spectandus. & considxrandus est, ut nuper dixi. Nostine Automati horariiΘ esam, vir tute sui Elaterii, posse rotas omnes movere, quae alias non sine pondere quatuor vel quinque librarum moveri possunt: ea tamen lanci libranda imposita. vix decem vel duodicem
unciis pendebit. F R A N c. Vis ergo inclusum aerem, in. suprema sphaerulae parte, non esse consid andum respectu 'suae molis . quaiaxitatis, sed solummodo respectu Elate0i ALgx. Imo. Iri in prem hujus rei indubitatae fidem , hoc novum inducam lexperimentum, facilς absq'2vis homine. Hlili a tentandum
472쪽
tendandum. Sumatur acetabulum vitreum, quala supta de-setipsimus. Semora qaana. Platori primi tari quinti, per cujus orificium HK, extracto tubo BCD, immittas te.
nuem tubum vitreum, utrinque apertum, ad fundum vasti
h. In longitudine sit viginti, vel viginti quatuor digitorum. Ad haec, insundatur Hydrargyrus, donec ad ECF, vel
circiter ascenderit. Dein arae occludatur carmento orificium HK, qua fissilia immittitur. ut nullus pateat exte no aeri ingressus. Quibus lactis, si applicetur os orificio G, & pulmonum vi, aerem in acetabulum intrudas, mirum in modum, Mercurium ex C, versus B, per tenuem fisti iam erepere conspicies, & eousque ascendere , donee,
quasi qui pondium inter Hydrargyri suspensi gravitatem P
desiitrus aeris vim, & potentiam contigerit. FRANC. Pr batum est ALEx. Sexies. FRA Nc Quam alte potis es liquorem sursum pellere ALE x. Hydrargyrum interdum decem vel duodecim digitis: aquam vero multis pedibus. At siquis robustioribus pulmonibus aerem intruderet. non, dubito, quin Hydrargyrum duplo altius sursum pelleret. . lam , hujus ascensus causa, nulla alia esse potest . quam in ris intrin Haterium, Quo graviter Mercurii superfietes UC F premitur; nam inae Hydrargyrus ex C, verius B su sum truditur. In tali casu, facile foret, contra hoc phaen me non , argumentum ι squis diceret, duodecim illos Mercurii digitos interni aeris vi non suspendi, quia nulla sere est gravitatis proportio, inter tam exiguam aeris portionem. quae spatium inter HK, & ΕC F implet, & du decim Mercurii digitos, qui sunt decies millies in Libo Artificiali, illa graviores. FRAN c. At dicat sorte aliquis,
externum aerem . non tam sortiter intrudi perforaminutum
C, quam pulmonum vi, intruditur aer per orificium G ALix. Haud dubie multo sortius, intruditur externus
aer Atmosph erae Pondere, quam pulmonum vi 3 nam, ut
473쪽
A: ex eventu patet, non pauciores viginti novem assiirgunt ; eicii interea nequeat sere ullus, quantumcunque pulmonibus robustus, plures, quam viginti, vel viginti quatuor Mercurii digitos sursum pellere. E R A N c. Rem primo intuitu obscuram, dilucidissimam hoc experimento reddidisti. Sed posto, quod arcte seram inulum C occludatur,
ut nulla ut communio, inter aerem externum, & internum ue in tali casu, nequit externus aer, dici influxum aliis quem habere in Hydrargyrs sustentationem. ALEx. Verissimum. Imo, posito, quod totus aer circumfusus, & Atamosphaerae pondus. divinitus destrueretur, integro interea contervato aere interno, nihilominus suspendetur Hydrargyrus ad usitatam altitudinem. Et hoc evenit propter inoterni aeris Elaterium, quod in tali causis, in influxu externi acris non dependet. FRAN c. Quid si, aere externo in nihilum redacto, recluderetur seraminutum C ALEx . .
Totus Hydrargyri cylindrus consestim subsideret: inteonm enim aer erumperet, atque suas partes a compressione liberraret. FRAN c. Quid si denuo poneretur externus aer ALEx. Ε vestigio rursus ascenderet MercuriuS. FRAN c. Onid si aeris altitudo excresceret ALEx. Excreseeret iistidem Hydrargyri altitudo: S si diminueretur, hujus alti.
tudo minor etiam evaderet. VI. A L Ex. M admirandis hisce Naturae operationibus,
videmus primo, quod vix ullus mortalium inficiari potest, Hydrargyri cylindrum in Baroscopio, externi aeris pondere, M Elaterio sistentari. Secundo, nullum aquae ascensum ver Antillas, & Si phones contingere , ii isi ab externo aere ambiantur. subiectusque liquor, ejus pondere gnavitate sursum trudatur. Tertio , Hydrargyri cylindrum in Barose copio, posse sub tectό etiam undique occluso, aeque facile
suspendi, atque sub dio, &directe sub Atmosphaerae pondere. Quarto , eidem Haterii gradui quam exactissmae , l . . AMO, Ac mi
474쪽
Aerem infra tectum subesse, cui subest aer externus. Qui
to exiguam valde aeris portionem, non minori S ese Pon- . deris, quam est tota Atmosphaera. & ex consequenti, etiamsi totus aer externus, divinitus destrueretur, possie t
men Hydrargyri cylindrum, hujus cubiculi aere suspendi. Sexto, s saxob metum Vacui. quod aqua, aut Hydrargyrus, Anilias, aut Siphones ascendat, tum sequeretur indubie, motum perpetuum , ex primo machinamento posse fieri. COR N. Ego id non sussicienter assequor. ALEX. Iu
ta tua mi Corneli) Philosophiae principia, vis Hydr
gyrum ex Siphonis orificio G , ut patet ex Sextione secunda, ideo perpetuo effluere, sectione semel sacta, ne, postquam emtaxus coepit, spatium aliquod inane in Siphonis medio contingat. C o R N. Ita censeo. ALEX. Si jam res ita se habeat, oportet humor perpetuo, facta sectione, exori- . ficio G esstuat, quum interius vasculum, novam materiam singulis momentis, sphaerulae suppeditet. Sed ut te penitus convincam, ponamus loco Hydrargyri, aquam sub- .stitui. Nam eodem recidit res, sive Hydrargyro Machin mentum impleatur ; modo multo longiores &altiores sint . fistulae, quam praescripsi. Hoc jam posito. quaero, CO neli , si applicetur os orificio G, & exsuctionem iacias. utrum aquam ullam. ex rotunda ampulla tibi attraheres, necne 3 C o R N. Videtur, quod attraherem. ALEx. Rursus quaero. num, iacta suctione , perseveraret emuxust COR N. Ex Siphonis natura, hoc est manifestum. ALEM Sed quamdiu perseverabit λ C o R N. Quamdiu aqua O R non deficit. ALE . Iam te illaqueatum habeo; nam nunquam deficiet illa. ut invictissima constat experimentia. FRAN c. Quid si respondeat Cornelius, dum applicaturos orificio G. & exsuctio inde fit, nihil aquae se sibi attracturum 3 A1. Ex. Verissime responderet, adversaretur interea suis principiis iamcn. CORN. Sed quamobrem ni
475쪽
hil aquae attraherem A L E x. Quoniam , quod is pius dixi, parum vel nihil est aeris in suprema sphaerulae parte, qui suo pondere, aquam, per Siphonis brachium BDEsursum trudat. F R A N c. Quid si, obthurato orificio K, aperiretur seramen in vertice C, ut externus ingrediatur aer A DE X. Ascenderet actutum aqua per Siphonem, facita semel exsuctione ex orificio G. F R A N c. An essit us etiam perseverabit i ALEx. Quamdiu non est aquae desectus in sphaerulae Sed certe deficiet, cum nova materia per fistulam K. A ascendere nequeat, orificio K obthurato: &si aperiatur, confestim in inserius vasculum, totus humor, potentia externi aeris per soramen C irruentis, detruditur. F. R A N C. Video jam penitus impossibile esse, ut hoc machinamento fieri possit Motus Perpetuus. At in lucem sequentem, aliud proseram, quod multo magis admirabim, ni . de quo tam mihi persuasum est, emotum inde sore Te
peium, quam certo scic , triangulum omne, tres angulos
habere aequales duobus rectis. ALEx. Cave ne in illo, a que in hoc decipiaris. F R A N c. Nequeo. ULI. DRo. Rem miram tibi narraturus sum , here, cui vix fidem adhibebis. 'ALEx. Quid istuc rei est, Dromo DRO. Novum unt is coelis apparuisse Cometen. I Lx. Abi hinc in malam crucem, perditissime. Iure jam tibi irascor. DRO. Nullam tibi porto fallaciam, here, nam in omnium sere ore est. ALEx. Quidὶ An tibi credendum est , Dromo DRo. Verbum audivi, here. ALEx. Unde id scis DRo. Ex teste oculato. A LEx. Fabulae. Non arbitror me posse talem mendacissimuna perpeti. D R o M. I ute jam oculati testis verba audies, qui mihi a principiorem omnem narravit. F R A N c. Fabulam indubie inceptat.
Qua fiducia, Dromo, id lacere audes t D R o. Ne mihi nisi
merito Dascaris. Nam licet interdum jocose vobiscum s am , serio tamen res nunc agitur. ALEx. Propemodum
476쪽
Dromo , tibi habeo fidem. F R A N c. Quaeso ne animum . inducas, ut illi credas, qui omnium bipedum est nequissimus. ALEx. Forte erras. F R A N c. Rogo, quamdudum audivisti, Dromo D R o. Hodie solummodo a prandio. F R AN c. Quis sabulam narravit D R o. Is ipse . qui Com ten vidit. F R A N c. os durum i D R o. Si quicquam mementitum deprehendes, occidito. FRAN c. Quomodo fabulam exorsus est iste D R o. Elapa nocte, hora circiter tertia matutina, e cubili exsurgens, vidi, inquit, per fenestram vitream, splendorem quendam in Oriente, quemptimo intuitu, Fosphori e sse putavi. Rictim soras, inquit, egressus sui, operis alicujus servilis exequendi causa sis enim, illi, quem nostis ι diviti famulatur & in Solis ortum serie respiciens, ingretem ibi vidi Cometen, qui pyramidatam promittens barbam, magnum mihi incussit metum, & tremorem. Praeter haec, noh verbum amplius addidit. FRAM C. Color ejus , mendacii signum indicat. D R o. Sine me expurgem, here. ALFx. Liquido jurare possum , me id audivisse. ALEx. Itane 3 DRo. Nihil meo dicto certius. Est praeterea famulus ille, homo fide dignus, quem ingenuum diceres. ALEx. Vix sum apud
me, adeo animus commotus est metu, & mirando hoc tanto malo. FRANC. Mirari desne , donoc rem certo cognoveris esse. A L E x. In talibus rebus satis novi) non assuescit Dromo, nos commentis, & dolis ludere. FRANc. Vis igitur hac nocte invigilem ALEx. Nihil optabilius. F RAN c. Unus mihi scrupulus restat, Dromo, quanam. in coeli parte, se Cometen vidisse dixit D sto. Coeli plagam non distincte nominavit' Sed solummodo , inquit in Oriente, diras circiter horas ante Solis ortum, Cometen vidi. F A A N c. Probe narras. Provisam sequente mane, si haec vera sitit; nam nihil est, quod mallem omnium. A-
LIX. Quid Z An tibi complacitum est, malis gaudere lienist
477쪽
Lia I VI. DIALocus I. 433 venis FRAN c. Animo duntaxat morem gesturus sum meo. ALEx. Sed caVeto, ne precium ob stultitiam seras, qui signa tam inauspicata, tam est videndi avidus. DRO Nova paulo rariora tibi narrarem, here, nisi me putaressistorem esse. FRAN c. Statuit commentis nos ludere suis circulator iste , hodie. ALEX. Suo sit periculo, caveat. que ne instarTurdi, malum sibi cacet. FRAN c. Tuus interminatur tibi, Dromo. herus, ne se tam aperte dolis talere incipias. DRo. Obmutescam propterea. At rem
miram vos celabo. Et, etiamsi me Oraveritis, vix tamen
exorabitis. Co R. Sed quid istuc est novi, Dromo, quod tute scire assirmast DRo. Parum successit, quod hactenus dixi. COR N. Dicto tamen adhuc opus est DR o. Mihi quaeso ignoscas, nam ad narrandum iamnunc, vacuus non sum. A L E X. In cruciatum abripiere, Dromo. si te vel quicquam mentitum comperero. Quid cessas alloqui 3 D sto. Nihil sere narrare audeo. quin id statini me comminisci arbitremini. ALEX. Agedum. Impune seres, qui quid nobis narraveris. DRo. Crede mihi, here, si vel unum deliravero, corium meum tam siet maculosum, quam Nutricis pallium. ALEM Auscultate paucis. Audiamus ejus nova paulo rariora DRo. Glotta fluvii alveum exaruisse
unt, idque non multis abhinc diebus. FRAN c. Quid An tibi idonei sumus, in quibus sic illudas Fgone id dudum praenunciavi futurum λ Antiquum adhuc obtines, Dromo. D st o. Imo, here. rumor manat etiam, Nithum amnem. qui ira risium praeterfluit, sub idem tempus etiam essuxime. FRAN c. Nullius momenti est mendacium, nisi sit splendidum. CORN. Nolim te, nisi merito, ejus verba salsitatis insimulare. F RAN c. Quid ita 3 COR. Non Apollinis verius. atque hoc Dromonis dictum. A LEx. Credibile .Co R. Rem a me omnem, qui ejus rei testem oculatum alloquutus sui, ab ovo usque ad mala cognoscetis.
478쪽
Illiusne diei vobis in mentem venit, quo hinc Hamistonium sum prosectus' ALEX. Probe. Co R. Dum iter faciebaim ex Bothuelia ad proximum pontem, ruricolas quosdam eo. dem progredientes assequor, quorum unus, prae caeteris, sua sagacitate. & intelligentia etiam pollebat. Dum varios inter se sermones conserebant,ut ei hominum generi solenne est. tandem inquit unus verumne est, Iohannes, Visita alveum die Mercurii mane exaruisse ' Ego nonnihil, eo audito, admiratione perculsus, propius audiendi causa, accessi: &tum respondens ille, inquit, quid de haere dubites t Nam ego hisce pedibus, non semel, sed bis,
imo ter, quater ex nac ripa in oppostam, per alveum tran'sivi, ubi etiam salmones, quos deseruerat aqua , manibus prehendi. Etiam siccis, inquit priori Et ille, ne vel calcei Ioleam humore aspersi. Eo cognito, speciatim omnia percontatus sum. Videbatur enim vir ingenuus, atque fide etiam dignus. Ipsi etiam fluvio accolit, ubi est molendium B Uuelia fullonicum, cui tanquam prosessione talo praeest.&, ni fallor, est illi nomen Iohaani Fabra. Is itaque nihil
dissimulans, rem eandem denuo mihi narravit: subdens praeterea id, tempore matutino, accidisse, hora enim seintimi rem primo videt. Octava autem praeterita, ait suvium
paulatim, &successive, suos alveos ad eo implevisie, & aulo post eo altitudinis intumuisse, ut nulli equiti , neum pediti, ut frequenter evenit, salva anima pervius se rit. FRAN c. An totam suminis aquam effluxisse, dixit 3 COR N. Id scire non poterat, nisi multa ascendisset, &descendis imilliaria; ideo illas istummodo alvei partes aridas esse dixit, quae suis aedibus sunt viciniores, alias
inim non vidit. FRAN c. Alii ne plures eandem rem attei. stati sunt. Co R. Uix unum in tota regione invenies, qui
non idem liquido jurabit. FRAN c. Ecquid de caeli temperie, id temporis, sciscitatus est Co R. Nocte illa fuerat
479쪽
LaRI VI. Da ALocus I. 63squidem gelu, non tamen vehemens: fluminis e m summum, nisi prope ripas, glacie penitus immune erat. Et nil mirum, quum id, octavo idus Martias, acciderit. FRAM. Rem incredibiIem pene narrasti: unum ex maximis totius regni fluvium, per multas horas essluxisset Sed qui nosti, Dromo, Nisho amni , idem damnum accidisse COR. Eodem etiam die . de hoc audivi, & etiam pomea a quodam, qui Dru risii habitat. Dixit enim mini is, se pro certo comperisse nam id temporis, ipse rus prosectus fuerat in per aliquod supra pontem milliaria, totam aruam ex alveis effluxisse, nisi ex quibusdam locis promioribus, quae exarescere vix potuere: sed potissimum ex
alveo, cui pontis columnae innituntur , ex quo, ex urbe
descendentes, quam plurimos pisces captavere oppidani , qui etiam periculi faciendi causa, non semel sed crebro, ut
de reipsa certiores fierent, ultro citroque per sveum tran-
sivere. FRAN C. Forte , quia oculis no* satis fidebant. Sedan calceis etiam aridis t C o R N. Perinde atque in plateis. Addidit praeterea, quod valde miratus sui, Nithum essuxisse, non modo sub idem diei tempus, quo glotta, verum etiam ipse die sequente. FRA N C. Conspiravere te. ALEx. Operae nostrae precium foret, horum quidem phaenomenon causas ante omnia rimari. FR A N c Im- praesentiarum dissicile admodum est, donec omnes rei circumstantias probe cognoverimus. Co R. Par dubito, quin potius:divinitus, quam a puris caufis naturalibus provenerit ue utpraesciamus stupendam aliquam providentiam, brevi, in hisce regni partibus potissimum , eventuram. A. LEx. Sive portentosum sit. 1ive non, Ephemeridi id inscribendum censeo. Inscribatur itaque, Die M rcurii, o
ximis toιius regni fluvius, prope Both teliae arcem penitus per multas
480쪽
anni, exaruit etiam alveus inibi amnis, in iram sumpse ter D. FR AN C. Factum.
Motys Terpetui secundum ostenditur . . '
Personae Colloquentes exander. Francisus. Cornelius. Dromo ramulus. 'I. FRAN c. Plurimum salvete omnes, quibus omnige nam hoc mane comprecor selicitatem. A I. E M Tu quoque sis salvus, Francisce mi. qui nobis optato advenis: nam tota hac nocte elapsa ocellis vix somnus contigit meis, deo animus in diversa distrahebatur metu, ne verum sit, quod novum in coelis appareat portentum. FRANC. Non
sane Dromo verba, hesterno die, nobis dedit ; neque ullam fallaciam secit. A L E κ. Me miserum i Quid agam ii certum est F R A Nc. Ne animum huc, illuc, nimia anxi tate impellas, quum nihil absque supremi rerum omnium gubernatoris sapientissimo consilio mortalibus eveniat. An non, quae suo cunque libitum est animo, facere debeat, cujus sanctitissima voluntas est omnis aequitatis, justitiaeque prima, & suprema Regula, cui nostri omnium appetitus, animique motus cuncti, sunt ad amussim consormandi.'ALEX. Perimus landitus ι nisi nostri ex sua infinita bonit te misereatur. Spes mihi jam adempta est omnis. FRANc Aliter atque ego sentia. Animus in spe, atque fiducia attentus est. Frequenter protrahit, quam meremur poenae' diem . nostram expectans reminiscentiam. A L E X. Fare, sare, utut libet, inauspicatissimum sane est mortalibus signum. Duos Cometas , tam brevi tempore apparuisse.