장음표시 사용
251쪽
communem, ut dici solet, requiri existimo, cumque illum in te recte Comparatum , prout optaveram, reperio, in posterum viam tantum, quam ingredi debes, tibi sum commonstraturus. Perge itaque consequentias, quae ex primo isto principio sequuntur, proin prio marte deducere. Pol ind. Foecundum adeo hoc principium videtur, totque simul res mihi offeruntur, ut iis in ordinem redigendis maximum me laborem impensurum arbitrer. Solum illud , quod mihi modo dedisti , monitum, ut scilicet perpenderem , quid sim, qui dubito,ia ne id confunderem cum eo, quod olim me esie Credidi, tantam menti meae lucem foeneratum est, & e vestigio tantum tenebrarum discussit, ut ad lumen istius facis rectius in me, id quod in me non videtur, videam, magisque persuasum habeam, id quod non tangi Iur me habere, quam umquam me corpus habere persuasus sui. Eudox. Impetus ille animi mihi sane perplacet, quamvis D flemoni sorte displicuerit, qui, quamdiu ipsum errori non eripueris, nec ipsi met earum, quas eo principio contineri dicis, rerum partem ob oculos posueris, semper habiturus est, cur credat, vel saltem me tuat, ne omne illud quod tibi offertur lumen errantibus istis ignibus sit simile, qui statim ac ad illos accesseris propius , exstinguuntur, atque evanescunt, atque adeo ne brevi in priores tenebras , hoc
est, in pristinam ignorantiam recidas. Et prosecto prodigii loco foret, si tu , qui nec studiis operam dedisti , nec Philosophorum
evolvisti libros , tam repente, & tam pauxillo labore doctus evaderes. Quapropter, non est, cur in ea sententia Epistemonem esse
istem. Fateor equidem , me hoc pro aestu quodam animi habuisse, & Poliandrum, qui numquam cogitationes suas in magnis illis veritatibus, quas docet Philosophia , exercuit, tanto perculsum gaudio, cum vel minimam ex iis perpenderet, existimasse, ut sibi temperare nequiverit, quin id gestienti illa laetitia tibi testaretur Sed qui, tui instar, per longum tempus hanc calcarunt semitam, multumque olei & operae legendo relegendoque veterum scripta,& id , quod in Philosophicis spinosissimum , extricando explicanindoque impenderunt, aestus illos animi non mirantur magis , nec pluris eos , quam vanam illam nonnullorum , iqui Mathesim a limine salutarunt, spem faciunt ; hi enim , simulac lineam & circulum iis dederis, di quid sit linea recta, quid curva edocueris, statim
252쪽
statim se circuli quadraturam , & duplicationem cubi inventuros esse sibi persuadent. Sed Pyrrhonicorum sententiam toties refuta vimus , atque ad illos ipsos ex istiusmodi Philosophandi methodo
tam exiguus fructus rediit, ut per totam oberrarint vitam, di dubiis suis, quae in philosophiam introduxerunt, liberari nequiverint, ita ut id tantum videantur operam dedisse, ut dubitare addiscerent. Atque adeo, bona cum venia Potiandri, an ipsemet aliquid inde melius possit deducere dubitabo. Eudox. Ad Poliandrum sermonem dirigentem mihi te parcere velle satis equidem video : nihilominus tuis me jocis peti manifesto adparet. Interim loquatur modo Poliander, & postea, quis nostrum postremus risurus sit, videbimus. Poliand. Lubens id equidem feceros imo est, cur metuam, ne inter vos ambos ista incalescat disputatio, & ne , dum rem nimis alte repetitis, nihil ejus ego intelligam ; hoc enim mihi fructum, quem me percepturum, dum prima mea vestigia relegere pergo, mihi polliceor, omnem eriperet. Quaeso itaque Epistemonem, ut hac me spe lactari sinat , usque dum Eudoxo manu me in via, in qua
me collocavit ipsemet, ducere placuerit. Eudox. Recte jam, cum simpliciter te, quatenus dubitas, consideras , te corpus non esse , di te ut talem nullas ex iis partibus, quae humani corporis machinam constituum , in te reperire , hoc est , nec brachia, nec crura , nec Caput , nec proinde etiam oc
Ios , nec aures, nec ullum, quod ulli inservire possit sensui, org num habere agnovisti , sed vide, numquid pari modo omnes alias res, quas antea sub ea descriptione, quam exhibuisti, notionis, quam olim de homine habueras , comprehendisti, rejicere possis. Sicuti enim cum judicio observasti, felix iste, quem in responsione tua interrogationis meae limites transgrediendo commisisti, editor fuit, hujus enim auxilio facile ad cognitionem ejus, quod es, removendo scilicet a te rejiciendoque omne id , quod ad te non Pertinere clare percipis, nihilque praeter id , quod ad te pertingit adeo necessariis , ut de eo aeque sis certus , ac persuasum habes te esse, di te dubitare, admittendo pervenire potes. Potiand. Quod hoc modo in viam me reducas, gratum sicis, jam enim ubi essem nesciebam. Antea dixi me esse totum ex bra- Chiis, cruribus, Capite, omnibus reliquis partibus, quae id, quod
humanum corpus vocatur, componunt, conflatum, Praeterea me
253쪽
incedere, nutriri, me sentire, me cogitare. Necessum etiam antea fuit, ut, dum simpliciter me talem, qualem me esse scio, Considerarem, ominnes istas partes, vel omnia membra, quae humani corporis machinam
constituunt, rejicerem, hoc est 3 ut me sine brachiis, sine cruribus , sine capite , uno verbo sine corpore , considerarem , atqui verum est, id, quod in me dubitat, non illud esse, quod nostrum corpus esse dicimus : itaque x verum est , me , quatenus dubito, non nutriri, nec incedere , absque illo enim neutrum peragi potest. Imo ne quidem adfirmare possum , me , quatenus dubito, sentire posse: etenim sicuti ad incedendum pedes, ita etiam ad videndum oculi, & ad audiendum aures requiruntur 1 sed cum nullum horum habeam, quia corpus non habeo, equidem me sentire dicere non possum. Praeter haec olim, in insomniis complures res me sensisse existimavi, quas tamen revera non senseram : & quand quidem nihil hic, quin adeo verum sit, ut de eo dubitare nequeam, admittere constitui, me esse rem sentientem , hoc est, quae oculis videat, auribus audiat, dicere nequeo ; fieri enim possit. , ut isto modo, licet nihil illorum adesset, sentire me crederem. Eudox. Non possum, quin hic te subsistere faciam, non ut te avia abducam , sed ut addam animum, di perpendendum exhibeam, quid sanus sensus, rite modo gubernetur, esticere valeat. Etenim in hisce omnibus ecquid datur, quod accuratum non sit, quod non legiime conclusum , quod ex antecedentibus suis non recte deductum sit 8 Atqui cuncta haec dicuntur peragunturque , sine Logica , sine regula, sine argumentandi formula , solo lumine rationis & sani sensus qui ubi solus per se agit, erroribus minus est obnoxius, quam cum mille diversas regulas , quas artificium Sedesidia hominum , ad illum corrumpendum potius, quam reddendum persectiorem , invenerunt, anxie observare studet. Imo
hie nobiscum facere ipse Epistemon videtur: nihil enim cum discit , se ea quae dixisti probare omnino significat. Perge itaque, Foliander , ipsique , quo usque sinus sensus progredi possit, & simul etiam , quae ex nostro principio deduci queant consequentiae,
Poliand. Ex omnibus istis, quae olim mihi vendicaveram, attributis unum duntaxat examinandum restat, cogitatio scilicet, atque hanc solam istiusmodi esse , ut a me sejungere nequeam , Comperio: quippe si verum est , me dubitare, sicuti de eo dubitare ne
254쪽
queo , me cogitare aeque etiam verum est, quid enim dubitare aliud est, quam certo quodam modo cogitare Et profecto, quod si plane non cogitarem, nec an dubitarem, nec an exsisterem, scire possem. Sum tamen, ec quid sim scio , atque ea propter scio, quia dubito, hoc est proinde , quia cogito : quin sorte etiam a cidere posset, ut, si per momentum cogitare desinerem , etiam plane desinerem este , itaque unicum illud , quod a me sejungere nequeo , quodque me esse certo scio , quodque nunc certo adfirmare , nihil ne fallar metuens, possum , unicum , inquam , hoe est, me esse rem cogitantem. Eudox. Quid tibi, Distemon, de iis, quae Poliander modo dixit, videtur in toto ejus ratiocinio ecquid claudicare, vel sibi non constare reperis p Crediderasne sore, ut, qui illiteratus esset, nullamque studiis dedi siet operam, tam accurate ratiocinaretur , dc per om
nia sibi consentiret 8 Hinc itaque, si quid ego judico , opus est ut
videre incipias, quod si quis recte modo iua dubitatione uti noverit, certissimas inde cognitiones deduci posse, imo vel omnibus illis certiores utilioresque, quas vulgo magno isti principio, quod ut omnium hasim, dc ut centrum , ad quod omnes reducuntur, icin quod desinunt, nimirum, ι ossibile esse , ut una eademque res simul D in non sit, superstruimus. Erit sorsen, cum ejus te utilitatem demonstraturus sum. Caeteium , ne sermonis Poliandri filum inistercidam , a nostro argumento ne deviemus, di, si quid, quod dicas, vel objicias, habes, circumspice. istem. Quandoquidem me ad partes vocas , imo etiam uris, quid irritata valeat Logica , jam tibi ostensurus sum , simulque istiusmodi molestias , dc impedimenta creaturus, ut non tantum Poliander, sed ut ipse tu dissicillime te inde extricare poteris. Ne itaque ulterius progrediamur, sed hic subsistamus potius, de data opera fundamenta tua , principia , dc consequentias severe examinemus : verae enim Logices ope eX tuis ipsismet principiis, omnia quae Poliander dixit, haud legitimo iundamento niti, nihilque concludere demonstrabo. Te esie, te scire te esse, dicis, idque ideo scire , quia dubitas , dc quia cogitas. Verum quid sit dubitare, quid cogitare ecquid novisti Z Atque cum nihil, de quo certus non sis, quodque persecte non cognoscas , admittere vel S , quomodo te esse ex tam obscuris, ec proinde tam parum certis fiundamentis certus esse potes Z Oportet ut Polliindrum, quid sit dubitatio ,
255쪽
quid cogitatio , quid exsistentia , primum edocuisses , ut scilicet ejus ratiocinatio vim demonstrationis habere posset, & ut semetipsum ante posset intelligere, quam aliis se intelligendum praebere
adgrederetur. PoILind. Id profecto meum captum superat: quapropter ego manus do, tibi interim cum Epistemone hunc nodum expediendum relinquens.
Eudox. Lubens id equidem hac vice in me suscipio , sed ea sub conditione , ut nostrae litis judex sis. Haud enim mihi polliceri ausim, fore ut Epistemon meis sese rationibus dedat. Quippe, qui
illius instar opinionibus omnino resertus, centumque occupatus
praejudiciis est , dissiculter admodum soli naturali lumini se dederit ; jam diu enim auctoritati potius cedere , quam propriae rationis dictamini aures praebere sese adsuefecit. Alios interrogat potius, idque, quod de eo veteres scripserunt, perpendit, quam ut semet in ipsum, quale judicium sibi serendum sit, consulat: imo sieuti a teneris illud, quod praeceptorum dumtaxat auctoritate niteretur, pro ramtione habuit, ita nunc temporis suam auctoritatem , tamquam rationem ostentat, idemque, quod ipsemet olim pependit, trib tum ab aliis sibi ut pendatur curat. Uerum enimvero , est cur Contentus futurus sim , Crediturusque , objectionibus, quas tibi proposuit Distemon, me abunde satisfecisse, modo iis , quae dixero, adsensus fueris, tuaque de ipsis te ratio convicerit. Epistem. Haud adeo pervicax , persuasuque dissicilis sum , nec tam aegre mihi satisfieri patior , ut tu quidem existimas, imo vero , licet rationes mihi, cur Polisindro dissiderem, essent, ejus tamen arbitrio nostram litem Committere lubens cupio, quin &, simulac tibi ille manus dederit, me victum consessurum tibi polliceor. Verum illi, ne se decipi patiatur, cavendum, neve in eum errorem, quem aliis exprobrat, incidat, hoc est, ne istam quam de te concepit, existimationem rationis, qua se sinat persuaderi, loco habeat. Eudox. Quod si tam debili iundamento niteretur, certe male sibi consuleret, utque sibi hic caveat, fore spondeo. Ueium e diverticulo in viam. In hoc equidem tecum, Epistemon, sentio, oportere , ut quid dubitatio , quid cogitatio , quid exsistentia sit antestiamus, quam de veritate hujus ratiocinii, dubito, ergo sum , vel, quod idem est, cogito, ergo pum , plane simus persuasi. Uerum
256쪽
ne tibi imaginatum iveris , ad id sciendum opus esse , ut ad ejus
proximum genus, essentialemque differentiam, quo vera ex iis definitio componatur, invenienda ingenio nostro vim inseramus, figamusque crucem. Hoc illius certe est , qui Rectorem agere ,
vel in Scholis disputare vult , velum quicumque per semetipsum res examinare cupit , & de iis, prout eas concipit, judicat , haud tantilli ingenii potest esse , quin , quo satis, quid dubitatio, quid cogitatio , quid exsistentia sint, quotiescumque ad res attendit , cognoscat, satis illi luminis suppetat, neque , ut ejus disti
ctiones edoceatur, habeat necesse. Praeter haec, nonnulla, quae, dum definire volumus, obscuriora reddimus, quia nempe , cum
simplicissima clarissimaque sint, haud melius ea scire , & percipere , quam per semetipsas, valemus , dari dico. Imo sonata praecipuis, qui inscientiis committi possint, erroribus eorum accensendus error est , qui id , quod concipi tantummodo debet, definire volunt, quique ea , quae clara sunt, ab obscuris distinguere, di id, quod ut cognoscatur definiri exigit mereturque, ab eo, quod optime per se ipsum cognosci potest , discernere nequeunt. Iam vero iis rebus , quae isto modo clarae sunt, & per se cognoscuntur, dubitatio, cogitatio, & exsistentia adnumerari potant. Neminem enim umquam tam stupidum exstitisse crediderim, qui prius quid sit exsistentia edocendus suerit, antequam se esse con cludere potuerit atque adfirmare. Pari modo res se habet in dubiistatione & cogitatione. Velum his adjungo, fieri non posse , ut alia quis ratione, ac per se ipsum, ea addiscat, neque ut de iis alio modo persuasus sit, quam propria experientia , eaque conscientia, vel interno testimonio, quod in se ipso unusquisque , cum res per pendit , experitur 3 ita ut, sicuti frustra quid sit album esse definiremus , ut , qui plane nihil videret , quid esset caperet,. di velut oculos tantum aperire dc album videre , ut id sciamus , oportet, ita etiam ad cognoscendum , quid sit dubit tio, quid cogitatio, dubitandum dumtaxat, vel cogitandum est. Hoc nos omne id , quod de eo scire possumus, docet, imo plura , quam vel exactissimae definitiones , explicat. Verum itaque est , has res Poliandrum , antequam inde conclusiones quas sermavit deducere potuerit , cognoscere debuisse. Atqui , quoniam eum judicem elegimus, ecquid umquam, quid hoc sit, ignoraverit, ipsummet interrogemus.
257쪽
Pallana. Prosecto fateor, me summa cum voluptate vos di uistantes audivisse de istiusmodi re, quam non nisi ex me ipso rescire potuistis, nec sine gaudio vos, saltem hoc in casu, me ut praecepto in rem vestrum, vosmetipsos ut d i scipulos meos agnoscere debere video. Ut itaque vos ambos vestrae eripiam molestiae, di cito repente enim seri dicitur cito id quod praeter spem & expectationem cito contingit vestram dissicultatem solvam, pro certo adfirmare queo, numquam me de eo, quid sit dubitatio, dubitasse, quamvis id tum demum, cum Distemon illud in dubium vocare voluit, cognoscere, vel potius mentem in id intendere coeperim. Vixdum mihi exiguam illam, quam habemus de rerum , quarum cognitio non nisi sensuum auxilio ad nos pervenit, exsistentia certitudinem ostenderas, cum de iis dubitare incepi, idque simul ad mihi meam dubitationem , ejusdemque certitudinem commonstrandum suffecit, ita ut possim adfirmare , smulac dubitare sum adgressus, etiam cum certitudine me cognoscere occepisse. Sed non ad eadem objecta mea dubitatio, meaque certitudo reserebantur. Quippe mea
dubitatio circa eas tantum versabatur res, quae extra me exsistebant, certitudo vel b meam dubitationem, meque ipsum spectabat. Verum itaque est, quod Eudoxus dicit, dari quaedam , quae, nisi ea videamus, discere non possumus. Ita ut quid sit dubitatio, quid cogitatio , edoceamur, ut ipsimet dubitemus & cogitemus tantum opus est. Pari modo res se habet circa exsistentiam. Sciendum dumtaxat, quid illo intelligatur vocabulo, simul enim quid rei si, quis usque id scire possumus, scimus, nullaque hic definitio, quae
rem obscuraret potius quam illustraret, necessario requiritur. Distemon. Quandoquidem contentus est Patiander, ego etiam in hisce adquiesco, nec ulterius controversam movebo. Attamen
non video , eum post elapsias, ex quo hic sumus, & inter nos ratiocinamur, duas horas multum prosecisse. Omne id, quod ope istius egregiae, quam tantopere depraedicas, methodi addidicit Poliand/r, in eo tantum consistit, quod scilicet dubitet, quod cogitet, &quod res cogitans sit. Miranda profecto i En ob tantillum rei multum verborum. Hoc quatuor verbis confici potuerat, & in eo omnes consensissemus. Me quod attinet, si tantum sermonis temporisque ad tam exigui momenti rem addiscendam impendendum mihi foret, aegre id admodum ferrem. . Multo plura praeceptores nostri nobis dicunt, longeque confidentiores sunt: nihil Diuitiam by Coral
258쪽
est, quod eos moretur, omnia in se suscipiunt, de omnibus decernunt , nihil eos a proposito deterret , nihil in admirationem rapit, quidquid demum suerit, cum se nimium urgeri vident, aequi-
vocum aliquod, vel το di tinguo, ex omnibus eos impedimentis expedit. Imo ccrtus sis, corum methodum, quae de omnibus dubitat, & quae tantopere , ne cespitet, metuit, ut perpetuo palpitando nihil proficiat, vestrae semper praelatum iri. Eudox. Numquam alicui methodum , quam in inquirendae veritate sequi debeat, praescribere, sed eam solummodo, qua ego usus sum, proponere statui, ut nempe, si mala existimetur, rejiciatur, si vero bona dc utilis , ea dc alii utantur, integra interim uniuscujusque arbitrio , eam vel usurpandi, vel rejiciendi relicta libertate. Quod si nunc quis dixerit, parum ejus ope me profecisse, id diJudicare experientiae est, & certus sum, modo attentum te mihi praebere perses , fore ut ipsemet mihi confitearis, non posse nos
in stabiliendis principiis satis cautos esse, di ubi illa semel stabilita
sunt, consequentias nos ulterius ducere, & facilius , ac nobis polliceri ausi sui siemus, inde deduci posse, ita ut ero in istimem, omnes errores , qui in scientiis accidunt, inde tantum oriri, quod ab initio nimium festinanter judicavimus , res scilicet obscuras, di quarum nullam claram & distinctam notionem habemus, pro principiis admittendo: Atque hoc verum esse exigui progressus, quem in scientiis fecimus, quarum principia certa dc omnibus nota sunt, ostendunt, quippe e contrario in aliis, quarum principia obscura, dc
incerta sunt, qui sincere mentem suam explicare voluerint, oportet ut Confiteantur, postquam multum temporis impenderint, &complura magna volumina perlegerint . comperisse se, nihil se scire,
nihilque addidicisse. Ne itaque, mi Distemon, tibi mirum videatur, me, dum Poliandrum in viam certiorem illa, quam ego edoctus sum, ducere volo, adeo accuratum, &exactum esse, ut nihil Pro vero habeam, de quo non ita certus sum, ac me esse, me cogitare, meque esse rem cogitantem certo scio.
Epoemon. Saltatoribus illis mihi similis videris, qui semper in
pedes suos relabuntur 3 atque adeo semper ad principium tuum redis. Uerum si ea ratione pergas, non longe, nec celeriter progredieris. Quo pacto enim semper istiusmodi veritates , de quishus tantopere persuasi, ac de nostra exsistentia, esse possimus, re. Perturi sumus Z
259쪽
Eudox. Haud id adeo difficile, ac tu quidem existimas, est a
omnes enim veritates se invicem Consequum ur , & mutuo i ter se vinculo continentur , totum arcanum in eo tantum conis
sitit, ut a primis , di simplicissimis incipiamus, di deinde se sim & quasi per gradus usque ad remotissimas , & maxime compositas progrediamur. Iam vero quis est qui dubitet, quin
id, quod ut primum principium statui, prima omnium, quas cum aliqui methodo cognoscere possumus, rerum sit , Constat em m de ea nos dubitare non posse , etiamsi vel de omnium rerum, quae in mundo exsistunt, veritate dubitemus. Quoniam igitur nos recte incepisse certi sumus, ne quid deinceps erremus, opera nobis danis da est , & in eo toti sumus , ut ne quid admittamus tamquam verum , quod vel minimae dubitationi obnoxium sit. Hunc in finem , ut ego autumo , opus est , ut Pplia rum dumtaxat loqui sinamus. Cum enim nullum alium magistrum sequatur, praeter sensum communem, cumque ejus ratio nullo falso praejudicio corrupta sit, vix fieri poterit, ut decipiatur, vel saltem lacile id anumadvertetur, & nullo labore in viam reducetur. Audiamus itaquei plum loquentem, & res, quas in vestro principio contineri se percepisse dixit ipse, exponere sinamus. Poliand. Tot sunt res, quae in idcarei cogitantis continentur, ut integris diebus ad eas explicandas opus esset. De praecipuis nune tantum , & de iis, quae ad reddendam ejus notionem magis distinctam inserviunt , quaeque essicient, quo miniis confundatut cum illis, quae ad eam non spectant, acturi sumus. Per rem coingitantem intelligo Catera doni.