장음표시 사용
411쪽
si non distribuant,singulis secundum eam analogiam , de qua est antea dictum. Hae
aute non omnes pare, sed aliJs alij superiorem aliquem,& etiam aliqui summum lota cum tenent, quos nos principes ciuitatis appellamus. Oportet ut hi, si modo suum Imperium conseruaturi sunt, inter reliquos Arist.l.f. potentissimi sint,ac plurimos & pote ntis iis C. 6. . p. mos habeant amicos: quoniam Rem p sar-Pol. pe prςsens metus tuetur: oportet ut nemini aliquam regnandi spem prςbea fit ' quoniam,nihil est quod homines, presertim magnanimos, ad omne nefas magis impellere Arist. l. possit oportet etiam ut nec inuidia populi, C a.Pol. nec indignatione labore 3t,& ab iniustitia praecipue abstineant: denique opus est, ut propter virtutes amentur, Propter potentiam a malis timeantur, qui firmum princiis patum cupiunt obtinere. In ijs autem Rebus p. in quibus multi imperant, cauedum est, ne fiant exercitu, duces illi, qui Rem p. facile occupare queat: quemadmodum de Pericle, Augusto, di ali)s multis legimus: deinde ne diuturni sit ni principat': sic enim, inquit Aristoteles,perpetui fieri solent. In Democratia, quoniam ciuium ς quabilitas est,& officia communi consensu constituuntur, Philan tropia prς cipuum locum ha- Arist. l. o bet: in Aristo cratia vero plurimum valet. C.6.pol. Vt etiam in reliquis omnibus .Eutaxia.Cu- ' . randum
412쪽
LIBER IIII. Issrandum ne inferiores, quia liberi se pare, iudicent,& ne illi qui diuites, ob id se pia,
rent superiores, sed ut aequabilitas ubique rseruetur. Recte monet eria Aristoteles ob- s. ut 'seruandum,ut si ab optimo suo statu Resp.
declinet,ab ea vitioru parte semper retrahatur,m quam vergit,& ut firmus sit eoru qui sustinent Rena p. consensus. nam amicitia maximia obtinet in rebus omnibus momentum,nuli unaque maius malum in Re p. quemadmodu nec in alijs omnibus, quam
quod eam diuidit inueniri potest. Quod si Plaa. r. Reges praecipuis ciuibus amici sint, nemo de Rep.
poterit eos de dignitate sua disturbare. si plures in Repub. principes sint,prirnum etiam inter se,cumque s his bene conueniant: si omnes aequabiliter per vices imperent ciues quod in politia fieri cosueuit,omnium aut plurimorum cosensus firmiter per amicitiam sit deuinctus Verum no tantum ab internis caussis, sed ab hostibus externis,de quibus antea diximus,Respub. mum tantur & euertuntur:& omnibus quide diis ligenter prospiciendum est, praesertim ijs rem poribus, quibus plus periculi nobis im 'minere videtur,quod conlideratione sedula nostrarum externarumque rerum facilὸ deprehendi potest. Deinde cum tota natura reru sibi colentanea sit, ac ijsidem cauliasis effecta multa sua serie respondeant, de
413쪽
D E R B P v n. hominum etiam animi fere eum Orbium eaelestium & elementorum motu rapiana Mutatis tur signa freque ter praecedere solen quoties magna mala genti ciuitatiue alicui imissi hi inent, qui dum viri prudentes ahim ad Uertunt, quoniam mens bene sormata rebus superior est, remedium calamitatibus imminentibus inueniunt aut lenimentum: ut si tota Respub. in suo statu conseruari nequeat aliquam potius immutationem admittat,quam ut tota prosternaturino enim ram pertinaces esse debemus,ut dum partem aliquam tueri volumus,ina
Arist.l. 1 ρ xζrim rotum vel per bella vel per
C.r. ad seditionem amittamus: quod Nico. plurimis ciuitatibus accidissse videmus, quarum historia logior de notior est,quam ut hoe loco sit proseo
414쪽
Literis habita Valentiar, ad serenicsimos Calabriae duces.
Oratores,interdum de rebus noadmodum grauibus apud populum verba facturos, perturbari solitos esse vehementius, nemini mirum videri debet,si in conspectu clarissimorum sapientissimorumque principum,& in hoc coetu celiberrimo doctissimorum auditorum,me de rebus magnis dicere incipiente cernat graui quodam timore perculsum: qui cum ijs,in quorum oculis nunc me vis deo eonstitutum,nec ingenio, nec doctriana, nec exercitatione sum conserendus. Quantiis autem beneuolentiam vestram, quae merito debet quem uis , quibusque difficultatibus circumuentum, consolari. mihi sperem no esse defuturam, Principesserenisti umi: tamen quantum incomparabilis humanitas illa vestra me consolatur. tantum &summa dignitas animum meum . perturbat,& quantum singularem clementiam admiror,tatum acerrimum iudicium vestrum reformido. huc etia accedi quod
cum in conspectum vestrum nihil prodire debear,
415쪽
debent nisi quod sit omnibus suis numeris absolutum,in hoc consessu frequetissimodo elissimorum vestriq; nominis amatissimorum virorum nulla probari poterit oratio, quae non vobis dignam , hoc est summam,contineat & eloquentiam S eruditiisonem: aqua me longissimie profiteor abis esse.Sed tamen cum rursus paulo diligentius omnia mecum perpedo,ct in vobis mainsuetudine reliquis omnibus virtutibus parem, hoc est suin mam deprehendo, no Vim deo cur ab instituto meo debeam ta vehemmenter deterreri. Dignitas enim vestra facit,ut vos quantis postimus laudibus celeis brare & debeamus & velinus, benignatas autem,ut quς dicenda videntur licere non timeamus, etiam si rerum propositarum pondus oratione nostra sustinere minime
possimus,illa quidem vos esse summos intelligimus, sed hac etiam infinos vitae suae solatium & praesidium adsequi scimus: illa vos esse reges, sed hac gubernari populos, illa vos suspici edos,hac potius a bonis omnibus arnandos, quam metuendos, esse Videmus.Itaque dignitas vestra mihi materiam huma'itas autem ad dicendum animusortem praebere potest.Sed quoniam de veristris virtutibus alius erit aliquando comoridior,vri spero, differendi locus, de ijs iam nihil dicturus suin, nisi quod cum rebus e propo-
416쪽
i propositis fuerit neeessario coniunctum Quum autem in grauissimarum&obsciitauissimaru in omni mrelligendi genere quaestionum disceptationibus totus hodiernus dies nobis consumendus sit, quas multi, nono bis tantum sed omnibus politioribus studi)s vehementer infensi dimonis orna tu tractari posse negant & cum omnes sci; ant vos maximum quiddam de re literaria promouenda sedulo meditari,nos barbarorum istorum insania , priusquam disiptistationem ipsam aggrediamur, breuiter rea: sellendam,& veram eruditionis dignitate. . cum vestris laudibus coniunctam a nobis' hoc loco proponendam esse putamus: no*tam ut vos erga studia literarum & studioissos ones optime affectos ad eius patrocinitim inflammemus, Principes sereni sumi,si ut omnibus ostendamus, quam laudabile vestrum instis utum sit,quo, cum omnium bonorum summa quadam expectatione. studia bonarum literarum . exclusa omni barbarie,maximum suum incrementum in hae urbe sunt propedie adsecutura. Quanquam vero inter vos, quos omnes ex loco
mihi attetissimas aures prςbere Video,nul- .lum obtrectatorem doctrinae sincerioris
. esse suspicor,viri ornatissimi, tame est quoddam hominii genus bonis omnibus & eruditis vehemeter infestum, quod adhuc ina Dd toler
417쪽
tolerabilem illam suam tyrannidem in omnes meliores & puriores disciplinas , ct in
his maxime prouincijs, exercere eo nariir:
in quod hominum gentis,si pro rerum in- dignitate, proque meo iusto dolore aceri hius intae hi vellem , hodierno die profecto efficerem,ut omnes facile intelligerent,nec mihi orationem, nec illis aduersarium defuisse. Scitis autem de quibus loquar : ipsi namque seipsos &sermone& moribus satis manifestos reddunt, qui barbarico illo suo supercilio omnes a bonis literis deterrere nituntur,& vobis etia serenissimi Principes his dic bus praescribere conati sunt. Vt de tot,tam magnis tanque utilibus reb' nullus sit hie mihi disputandi locus: quom Tum ego certe grauissimum hostem semis per me fore iure profitebor. Nam eos ,qui
viros eruditos amore prosequuntur,quanα
quam in itudi)s ornatioribus ipsi perinde
ver sati non sunt, oratione mea issos miniis me volo, sed vicem eorum potius dolenda, beneuolentiam autem nobis cociliandam
esse duco. Otia propter du de bonarum lia terarum amplitumo fructu dissero,si interdum in quosdam insanos inuehor, de ushominibus me loqui iudicetis, quibus non est satis ignorare, nisi etiam contemnan non est satis non laudare disciplinas ornarutiores, nisi eas etiam opprimere conentur:
418쪽
PRO BONIS LITT. 2M continuo clamitant sermonis elegantiam nihil aliud e 'quam fucum quendam, quo species veritatis potius corrumpatur, quam exornetur,& hominum mentes inanibus verbis a rebus ipsis abducatur. Quod si vero inscitiae suae modestiam aliquam haaberent adiunctam, esset quod eorum cena suram,quanqua iniquistina agri aequiori ta mena nobis animo ferendam esse putare: sed cum vociferentur insoletius,& machinis onibus eloquentia, reru ommu bonarii perpetua exornatrice, malaru leuerisiimam ultrice,& veritatis optimu instrumetu tot Iere conantur,quanqua ijs ineptis verbis &argumetis, quibus viros eruditos accusania seipsos stultitiae condemnent: quia tamen perditis impost uris suis& simulatae cuiusldam eruditionis fastu apud multos incauatos multum auctoritatis obtinuerunt,omnibus modis eorum insidiae fuerant a bonis omnibus detegendae. Constat autem omώnibus,qui aliquid sciunt , eam non esse veram eloquentiam,quq falso sermonis leno acinio veritatis propriam faciem obduci sed quae rebus & animis semper consentavinea profert,& negotiorum propositorum. quantumuis reconditam naturam omnem in apertistimam intelligendi lucem exponit. Quemadmodum enim ceterae omnes. sic et haec tam insignis virtus in mediocria
419쪽
fate quadam est,nimirum inter barbarica infantiam,& illam affectatam atque prosu-sam dictionis ostentationem. Cum autem vir eloquens orationem semper rebus, de audietium animis omnia debeat attempeσrare, manifestum est eum oportere verborum, rerum & ingeniorum est. valde peritum, atque adeo qui excellens est futurus. doctrina sapientiaque longe debere reli-qUOs omnes anteire,qui sola rerum scienotia sunt contenti: cum S irarum cognitio. nem habeant, atque intelligant,quitatis verbis res explicentur,& quibus motibus animi nostri concitentur. At si rursus verum.
quod scriptum est apud Platonem, honestum, suapte natura pulcerrimum , ubi semel conspectum fuerit, sui miros quos.
dam amores excitare. loquentia vera cum vitio nullum commercium unquam habebit,sed omnium hominum animos potius ad res bene geredas semper inflammabit,
ct erit non tantum omnis veritatis,sed etiaomnis virtutis accommodatissimu instruis mentum .Eius autem tanta vis est , ut cum
ea nulla vis alia possit unquam conferri: Da animos omnium hominum ipsa flectit, qui certe sunt i eliquae naturae longe superroini cs:improborum quo suis conatus facile GDertat,in iudicijs,in bellis,in omnibus tum
priuatis tum Publicis negotirs summu imis
420쪽
perI u tenet. Iraque Philippum regem D mosthenis eloquetiam timuisse, arma Caatilinae Ciceronis faciadiae cessisse, dc M. Antonium crudelissimos latrones oratione mitigasse videmus.Quod quidem minimὸ mirum videri debelmam si lyrae sonus potuit magnum illum Alexandrum ad arma compellere, mutatoque tono rursus eum ad mensam reuocare, quid no efficiat oratatio bene composita quae praeter verboruconcentum ,rerum maximarum quoq; numeros & pondera continet. Eloquentiae profecto summa quaeda vis est,ad animos nominum impellendos, nee est etiam eius minor voluptas. qua tanto quisque delectatur magis,quanto mentem melius forma. iam habet. Nobis enim ipsius veri bonique pulcerrimam faciem dilucide conspiciendam exhibet, cum omnibus suis ornamentis, qua nihil visu iucundius es se potest. Si qui vero nequeunt lippis suis oculis in haeclara luce versari,propterea non debebant aliis fortunatioribus eam honestissima vois luptatem inuidere.Sed ferme fit, ut quemadmodu una sutnma virtus reliquas,ita &vnym vitium insigne secu habeat alia plurima pestilentissimaque vitia coniuncta,&ur,qui mali sunt ipsi, bonis aliorum minia
me dilectentur. Ita dum homines isti barbari iuvimo quoda odio doctrinet purioris