장음표시 사용
341쪽
comm.heredit. Ius uniuersum vero describitur id quod destinctus habuit. viventis enim nulla est hereditas. L. i. supra. de hereditate vendita. unde sequitur pro herede, ex vivi bonis nihil usucapi. L. i. D. pro herede. L. Recte dicimus.
Recte dicimus eum fundum totum no Irum esse , etiam cum Elm alienus estJ De vocibus nostrum, meuni, tuum , es cuiusque, multa habemus hoc titulo. Hic vero quaeissionem facit vox totus et an recte fundus totus dicatur noster, in quo alius habet usumfructum.
Affirmatur hic de fundo , quod & de seruo. L. si quis
suos seruos, D. de legatis ii.& Inst. de hered. inst. in principio. Dominus enim censetur, qui proprietatem habet, etsi v suffructus sit alienus. L. I. g. i. ad Sc. Silan. Hinc facta seruo iniuria, ei facta videtur,qui proprietatem in eo habebat, non qui usumfructum. Iost.
de iniuriis, g quod si . Rationem huius definitionis reddit hic Iurisconsultus, his verbis: se fluctvi non domin3 pars, sid struitutis fit. Seruiliu hado ent codices alij. Sed etiam recte dici potest v suffructus esse seruitutis, id est, ad seruitutis genus pertinere. Vsu fructus initare, non in parte consistit. L. Maevius, 3. fundo, D. de legat. n. fundi ius est. L si a reo, g. si reo, D. de fide lassoribus. Attamen alibi dicitur pars dominij. Sed sciendum partes esse duum generum: sine quibus res esse non potest, quomodo hominis partes
runt corpus M anima: quae essiciunt, ut
aliquid integrum,perfectuinque sit, quomodo digitus est pars hominis. Potest dominium esse sine usufiuinu;
342쪽
sed non est integrum, non est plenum . quia in dominij plenitudine est ius, re quisuis modo &viendi &abutendi. Regula est, ut qui accepto facit, totum vel partem eius quod stipulatus est accepto facere debeat. Qui fundum stipulatus est , vsumfructum accepto facere non potest, ait Vlpianus. L. & per, 3. illud certum est, D. de acceptilationibus: &causa in reddit, quia pars non est fundi, non magis quam caementa, vel paries, pars domus. Vbi partem manifestum est sumi pro parte, quam diximus Contra vero, mita pars etiam alterum illum habet significatum, ita fit ut in multis casibus ususfructus pars sit dominij, quemadmodum L. v suffructus, D. de usu Hustu; nem. pe ubi ea, quae rei, de qua agitur, connexa sunt, Et benignior interpretatio, quae in testamentis maxime locum habet, id exigunt. Hinc fit, ut si quis alij sundum, alij vsumfructum eiusdem fundi legauerit, usus- fructus inter eos communicandus sit. L. si alij, D. de usu &vsuis. legato: nempe quia fundus, id est fundi dominium, ut plenum sit, etiam usum fructum requirit. Imo & si quis fundum legauerit, v suffructus vero non testatoris, sed alterius sit, legatarius etiam usur fructum recte petet, isque ab herede erit redimendus. L. Maevius , M. fiando, D. de legatis ii. Idem erit; si fundi, qui legatus sit, usumfructurn iam Inte habue. rit ipse heres, quia fructus portionis instar obtinet, ut ait L. cum filius, ε. dominus d. t. de legatis 1i. Etiam
in stipulationibus qui usumfructum fundi stipulatur,
deinde fundum, similis est ei qui partem isai stipu
latur, deinde totum: quia fundus dari nem intelligi-
343쪽
tur, si v suffructus detrahatur. Et econtrario, qui fundum stipulatus est, deinde usumfruchiruti, similis est ei, qui totum stipulatur, deinde partem. L qui usum- fructum, D. de verb. obligat. Et quaesitum fuit, an reo in fundum obligato, fideiussor in usumfructum datus obligetur. causa dubitandi, quia potest fideiussor in minus obligari, non in aliud. Si v suffructus pars est, valebat fideiussio. & haec sententia praeualuit, ut aliquid potius actum sit quam nihil. L. si a reo, 3. si reo. D. de fideiu ribus. In quibus locis omnibus, fundus idem est, quod dominium fundi plenum. quamobrem fundi debitor, fundum soluendo detractovsa- fructu non liberatur. L. eum qui ita, g. si ita a te, D. dist. de verbor. obligat
Noualis est terra praecisia, quae anno celsiuit, quam Graeci
ηακων, vocant J In Basilicis recte νεασ1M in Glossis νεαας. Noualia , nouatu terra. Varro: intermittitur a nouando, nouaia ager. Festus: Nouatu ager, noua relictus siementi Plinius: Muale quod alternis seritur. Isidorus: Noualis ager est primum proscissu, siue qui alternu vacae, nouandarum sibi tirium causia. Noualia enim semel cum fructu
L. Detestatio.. Familia avellatione liberi quoque continentur J Ex ASolico , pαμυα, ab eo quod sint una, αμυδες. Familiares dicim, quibus cum saepe sumus. Id nomen etiam seruis communicatum est benignitate quadam. Ma-
344쪽
crobius Saturnal. lib. H. modo Uine cum seruo clementcr.' Comiter quoque in sermonem istum m nonnunquam inneis cessarium admitte consilium: nam maiores nostri, omnem dominis inuidiam, omnem seruis contumeliam detrahentes .dominum patrem familias, peruos familiares appellauerunt. Ex eo contractum famul apud Ennium & famulus. Festus: milia antea in Uberis hominibus dicebatur, quorum dux, σprinceps generis τocabatur pater oe materfamiliae. Vndie familiae nobilium Pompiliorum , Valeriorum , Corneliorum. Et familiares ex eadem familia. Postea hoc nomine etiam famuli appellari co perunt, permutata I. cum v btera. In Glossis dis
Matrem familias accipere debemus, eam, qκa non inhoneste vixit: matrem enim familur a caeteris feminis mores Asiem nunc, atque separant: proinde nihil intererit nupta sit, an etiadua, ingenua sit an libertina. Neque nuptia, neque natales faciunt matrem familias, sed boni mores J Recte, si usum illorum spectes temporum. Gellius antiquitatis studiosus, ait, Matronam esse, quae quouis modo in matrimonio sit, siue liberos habeat , siue non e matrem familias quae is mariti
manu mancipioque est , aut eius, cuius maritia in manu, mancipioque est, quia in familiam viri venisset. xviii. c. quod sequitur Nonius M. arcellus': Matrem familias, qua in familia mancipioque sit patria patris 2 etsi in mariti, matrimonio esset. Festia matronae sunt, quibus stolae gestandae ius: matresfamilias nuptae liberos hac
345쪽
Inde angiportum dictum estJ Non quia nihil in eo agi
potest, ut alicubi Varro, sed, ut alibi, ab angendo portu, voce portas sumta pro loco concluso, ut hic ait Iurisconsultus, qua de causa in duodecim tabulis etiam domus portus vocatur, teste Festo. Sic Festus angiportum explicat angustum portum.
Fundus autem integrum. est aliquidJ Chrysostomus ad
Si fundus est, diuidi non debet, Ied ino septo concordia communiri. Fundus a funia
' dendo. Id rectius, quam quod fundamentum sit pecudum & pecuniῆς- .
L. Frugem. Frugem pro reditu appellari, non solum quod rumentis, aut leguminibus, verum quod ex lino, siluis caeduis, cretfodinis , lapidicinis capitur J Sic Varroni fruges a fruendo rectius quam a ferendo. Servius & Donatus, a frumine. Sed ipsa vox, frumen, a fruendo, id est edendo,
L. Eoaestio. Ager est, sis'ecies fundi ad usum hominis. comparatur J
Vox Graeca, Vt & Varro moneti, ruse, quod MLatini agere dicunt, unde & actus. Praedia Varronii ut & praedes a fraestando. forte praedia sunt proaedia, loca ante aedes posita.
346쪽
' AD IVS IVSTINI AN EUM. VERBUM Ei RIT.
IVerbum erit , interdum etiam praeteritum, nec solum futurum tempus demonstrat J Ita siubreptum erit in lege Atinia, tam praeteritum tempus ostendit, quam Κturum, auctoribus Scaevola, Bruto, & Manilio apud Gellium xvir. . id verὁ Nigidius verum esse dicit, ubi vox erit,
palsuo praeterito iungitur. Sic apud Aristotelem, L. Aliud fraus. Cum panae generale sit nomen J A Graeco miνη, quod a
Multa sterialis peccati , cuius animaduersio hodie pecunia- 'ria estJ Ita dicta, quod multa pecora penderentur, id
est plura uno. Suprema enim multa, a qua caeterae nomen traxere, erat ovium duarum, boum xxx. Gellius xi. r. Fallitur Varro, qui multa dicit usurpatum pro Vno. Nam quod in dolium urna effusa dicebant, multa, id erat omen secuturae copiae. Moltus ex Graeco sunt enim permutabiles inter se litterae etν & μ. L. Anniculos.
Ante diem decimum kalendarum J Id est decimo Ka- .lendas. ita loquitur Cicero, Liuius, Gellius v. 17.
L. Si quis sic. Si quis sic dixerit, it intra diem mortis alicuius aliquid fiat J Hoc, si quidem Apollinari Sulpitio apud Gellium xii. 3. de hac locutione disserenti credimus ex pro- . Rr
347쪽
prietate vocis non aliud significat, quam in ipsa die
mortis. Sed ostendit ex Cicerone Gellius, aliter usurpatam Vocem, intra. Ideo autem mortis dies comprehenditur, quia is cum Venit, nondum transiit , ut dicebat Spurinna. Vide quae diximus libro 111. de iure Belli ac Pacis xx I. 4. L. Masurius. tam Graeci τοcam J Sic&Nonius: sed&Graeca & Latina vox est ex Punico tubat Gen. XXXV. 22. Ezech. xxii I. 2 o. Sic Iuno apud Senecam: Tellices coelum enent.
Idem alibi succubam dixit. L. Non est. Non est fine liberis, cui vel unia filius, inave flia essJ Gracchus cum orasset homines si liberosque μοι defenderent, eum quem virilis flexud tunc eo tempore habebat,produxit. Ita Gellius ex Asellione II. r3. ut doceat etiam oratores , & historiae scriptores, unum filium , filiamve liberos multitudinis numero appellasse. Id eo venit, quia quae plurali solo usurpantur, sono plurali, senta saepe sunt singularia. Tale autem est liberi, quanquama olim etiam singulare liber in usu fuit,unde Liber & Libera, idque mansit in L. si quis suo, C. de in ossicioso testamento. Et in L. si quis prioris, M.vit. C. de secundis nuptiis. Iuxta quosdam codices, etiam in L.ios agnationis, D. de pactis. In Declamatione caeci in limine apud Quintilianum, & in Aurelio Victore,ut notauit vir omnium literarum peritissimus Gerardus Vota
348쪽
sius. Adde locum Inst. de seruili cognatione in princ.& epitomen Victoris in Nerua.
Sunt haec eadem in titulo sequente. L. ea est natura. Cavillatio hic est , quomodo Boethius vertit cavillatoriam. Eius genus quoddam est Sorites, cuius vis ac natura longe alia quam hodie a vulgo dialecticorum intelligitur. Ut, si interrogem nam interrogando disputabant antiqui, unde falla- .cia plurium interrogationum an centum aureos in patrimonio habens, sit diues, negabit alter. Adjiciet interrogator aureum unum, deinde alterum, & ita ingulos, repetetque interrogationem, an is adiectus diuitem faciat. Non habebit qui respondet, ubi mutet sententiam: quia unus aureus, aut, si minutius interrogare velis, quadrans adiectus e paupere diuitem facere nequit. Hoc est quod Plato ait, v vis -cαΜων μάVM minores facies aήie itones, eo falles facilius. Habet exemplum Galenus ix. de dogmaris Hippocratis, & Platonis: alterum Horatius H. Epistola i. quaerens qui scriptores habendi sint antiqui. Scire velim, pretium chartis φιotus arroget annus. Scriptor abhine annos centum qui decidit, inter Perfectos meteresque referri debet , an inter Viles atque nouos s Excludat iurgia finis. Est vetur atque probus centum qui perficit aηηοι. . id qui deperiit , minor uno mense, vel anno, Inter quos referendus erit, meteresine poetari An Mos o praesens ,σ postera restuet aetas s
349쪽
bis quidem meteres inter ponetur honeste, vel mensi breui, mel toto est iunior anno mor permisso: caudaeque pilos ut equina
Paullatim metu, redemo unum: demo etiam unum, Dum cadat elusus ratione ruentis acerni.
Vbi voce acerui, expressit vim nominis Myes αυ. quomodo & Persius: Rem duplica. feci. iam triplex , iam mihi quarto, Iam decies redit in rugam. depunge mbi sistam. Inuentus Chrysippe , tui finitor acerui.
Qui nihil percipi i osse dicebant, quod Graeci
λη νυ vocant, ut adolescentior Academia, & Pyrrhonici, multum hoc etiam argumento utebantur, unde aegre se expediebant Stoici. Cicero Academicorum quarto: Venit ad Soritas ubricum sane .periculosum locum, quod tu modo dicebaue esse vitiosum interrogandi genus. E iod ergo, istius vitr num nostra culpa est ' rerum natura nullam nobis dedit cognitionem finium , et: via in re statuere post usquatenus. Nec hoe in aceruo tritici siolum, mnis nomen eri, sed nulla omnino in re minutatim interroganti , diues,pauper: clarus, obscurusve sit: multa, pauca, magna, parua: longa, breuia, lata, angusta: quanto aut addito, aut demto, certum restondeamus non habemus. At miti sunt Sorita. frangite igitur eos sipotestis, ne molesti sint. Erunt enim nisi cauetis. Cautum est, inquit. Placet enim Chysippo, cum gradatim interrogatur, verbi causa: tria pauca sint, anne multa et almquanto prius quam ad multa perueniat, quiescere, id est, quod. ab iis dicitur Per me, id Eertas licet, inquit Camneades, non modis quiestas. Sed quid proficit ' Sequitur enim
350쪽
qui te ex somno excitet,'eodem mado interroget. eo innumero comicuisti ,si ad eum numerum unum addidero, multa erunt' progredere rusus quoad videbitur. Quid plura' hoc enim fateru, neque ultimum te paucorum, neque primum muLtorum restondere posse. Cuius generis error ita manat, τι non
videam quo non possit accedere. Nihil me lassit, inquit. Ego enim, ωt agitator castitas, prius quam ad finem eteniam, equos sustinebo, eoque magis, si locus is quo ferentur equi, praecepserit. Sic me, inquit, ante sustinebo, nec diutius eaptiost intem. roganti reqondebo. Si habes q-i liqueat, neque restondes, superbii. si non habes, ne tu quidem persticis. Si quia obscura, concedo: sid negat he usque ad obscura progredi. Illustribus igitur rebus insi lis. Si id tantummodo, ut taceas, nihil assequeris. Qid enim ad illum qui te captare muli, utrum tacentem irretiat te, an loquentem ' Sin autem usique ad nouem, merbi gratia, fine dubitatione restondes pauca esse, in decimo insi lis: etiam a certis er illustrioribus cohibes alsensium. meidem me in obscuris facere non sinis. Nihil igitur te tantra Soritas ars ista adiuuat: quae nec augendi, nee minuendi, quid Mut primum sit, aut postremum, docet. Ad hane fallaciam vitandam voces frequentes, quae natura sua definitae non sunt, leges definiunt: ut minor est,qui vigesimum quintum annum nondum impleuit: qui impleuit, maior Locuples est qui quadraginta hau et millia: Mita
de caeteris. L. Pecunia verbum.
Pecuniae verbum J Dictum a pecu, Vt ante monui mus, quod eae possessiones antiquissimae: pecus aestos.