장음표시 사용
331쪽
in itinere soluitur. L. si quis, supra, D e donationibus in- ter virum & uxorem. Sed ab origine longius orrecta est significatio, & sic vectigal fructibus impositum dicit Cicero pro Fonteio. Item vectigal ex portu, decumis, scriptura, id est pascuis. Hinc agri vectigales in iure, vectigalis Iudaeorum libertas apud Tertullianum.
vile est lectigal portus J Cui nomen proprium portorium. Lucilius: Facit idem, good ij, qui inscriptum in portu exportant clanculum Ne dcm porto Ium. Cicero dicta oratione pro Fonteio : Titurii Tolosa qua iernos denarios in singulas vini amphoras portori, nomine exegit. Sed & haec vox usurpata laxius, ut apud Cicero nem in Pisonem: Singuia res m quaecunque venirent,portorium imposuit, id est venalitium, ut loquitur. L. iubemus, C. de proximis sacrorum scriniorum libro xii. vectigalia ob vendicionem. L. i. C. de Veteranis. Erat plerunque octaua. L. ex praestatione, C. devectigalibus. L. Romanae, C. de Eunuchis. Hinc octauarij dicti, in L. a legato, C. tit. de vect . qui olim portitores, quibus assidebant milites stationarij, ut nos docet D io libro L I v. & L. uniuersi, C. tit. de vectigali
Salinarum J Vectigal salinarum, id est ex salinis, habes. L. liber homo, D. de hered. instituendis. L .siquis d. t. C. de vectig. Amplissimas publicanorum familias in salinis fuisse dicit Cicero. Eoi mancipes vocat, d l.
332쪽
Metastorum J Sicut qui salinas, ita qui metalla ha bent, conducta scilicet, publicanorum loco sunt, L. sed etsi, D. de publicanis. Solebat de illis' metallis fisco dari decima, L. cuncti, C. de metallariis, li
Et picariarum J Cicero de claris oratoribus: Societaι qua picapas de P. Cornelio, L. Nummio censeribus redemisset. Est quaedam, Plinio teste, pix fostilis: eius fodinae picariae, uti cotium colariae: L. Caesa , D. de publisianis.
- Munus tribus modis dicitur J Legendum est dici, ut ostendunt sequentia. Sunt enim Pauli verba curtata. Est haec diuisio ο,μωνυμιυ, in sua significata, quae omnia inter se agnationis habent aliquid. inde obni, est id in quo versamur quotidie. Hinc munus suum, aut munia exsequi, est ossicium facere, ut interpretatur Nonius. Ossicium est actus cuique personae congruens, dictum ab essiciendo eadem mutatione quae& ossicinam fecit dici in qua res essiciuntur, sicut tabernae sunt in qua vaeneunt. Actus ille congruens, interdum ipsum vitae genus respicit, quo sensis dici- .mus, hoc esse munus medici, aut grammatici: interdum respicit alterum . puta amicos, quibus ossicia debemus , id est beneficia: unde ossiciosii, qui libenter praestant talia. Et quia dona in hoc genere magnam partem obtinent, inde dona dicta sunt munera, & ij . qui libenter Honant, munes, & munifici. Quanquam Iurisconsulti distinguere voluerunt, ut munus sit id
333쪽
tantuam quod ex causi datur. L. inter donum , infra,
hoc titulo. Ex simili etiam spectacula quae populo dabantur, munera dicta, ut gladiatoria apud Suetonium Caesare: bestiarum apud eundem eadem vita, & apud M artialem aliquoties. Munerarius, qui ea munera exhibet, apud eundem Suetonium Domitiano & Quintilianum. Interdum actus ille congruens nobi , respectum ad patri in habet. Et sic, consulatum, Censuram, praeturaim, aedilitatem, quaesturam, proconsulatum modo ossicia dicimus , modo munera : quan- . quam Sc hic Iurisconsulti discrimen quaerentes, Volunt munus esse, quod cum magna dignitate coniunctum non est, sed cum sumtu: L. honor, D. de muneribuS.
Quo aespiciens Mod Atinus, ait honorem sustinenti, munus imponi non posse: munus sustinenti, honorem deferri posse. L. honorem, D. d. t. de muneribus. Hin C dicti municipes, qui in sua patria munus capere possunt; oppositi incolis, ut diximus titulo ad municipalem. Debemus patriae & tributa &vectigalia, a quibus qui liberi sunt, immunes dicuntur: id est vacantes munere, v t Festus interpretatur ; sine damno, ut Scho-hastes ad Horatium. Sed & quae milites debent, munia. dicti inde munifices : quae lectio hic restituenda ex Sosipatro 3c Vegetio. Munifex munere fungitur, ait Sosipater. Munifices appellantur, quia munia facere coguntur, ait Vegetius II. 7. & capite s. eiusdem libri: Faycici laria tamen , id est ligmιm , 1 oenum, aquam ,'amen, . etiam legitimi mihi es in castra portabant. Munifices enim ab eo appellantur, quod haec moenia faciant. Ad haec munia
pertinent vallum, fossa, pabuli, materiae, lignorum ag
334쪽
gestus,apud Tacitum Annal i. Ab his liberi qui erant,
dicebantur principales : aut etiam beneficiarij. Eos enim Fellus interpretatur, qui vacabant muneribus beneficio. Ita enim legendum est,&, beneficio' intelli gendum Imperatoris, ut ex Caesare & Suetonio in Tiberio intelligimus. E contrario, ait Festus, vocabansur, qui non macabant , sed munus re Ablicae faciebant. Vides connexum trium significatuum. Eorum duos habes apud Festum in voce, munita.
. L. Labeo. aedam aguntur, quadam geruntur, quaedam contrahuntur J Cum dicat praetor in edicto, Quod cum minore quam xxv annis gestum esse dicetur : hac sumta occasione explicauit Labeo, quid sit gerere, agere, contrahere. Non idem esse agere, facere, & gerere ait Varro libro quinto. Poeta facit fabulam: Actor agit. Imperator rcs gerit, id est, velut onera sustinet.
Adium generati merbum est,ssiue eterbu , siue re quid agatur J Varro paulo ante: Aritionum trium, primus agitatus mentio, quod primum ea quae sumus acturi, cogitare debemus: deinde tum dicere: .ac postremo facere. De bu tribus minime putat vulgus cogitationem actionem ese , tertium in quo quid facimus, id maximum. Sed cum hoc agitamus, quid in
' eam rem cogitamus, in mente agimus cum pronuntiamus, agimus. Itaque ab eo orator dicitur agere causam;'augures
age e augurium dicuntur, cum in eo plura dicant quam fasiani. gerit aliquid, etiam agit. Itaque Vlpianus intra 'ctatu de negotiis gestis, ait: Eum actum, quenn quis inserinute egit, manumissus non cogitur reddere: Mox id ex-
335쪽
plicat his verbis: Bod in struitute genum est. in jtipulatione J Ubi verbis agitur. Vbi numeratione J Vbi re agitur.
Contractum autem mitro citroque obligatorium , quod Graci φυοιΜαs in vocant, veluti emtionem, venditionem, locationem , conductionem, seocietatem J Haec est maxime propria contrahendi significatio. Sic Cicero in ossiciis:
αμι vendunt, emunt, conducunt, locant, contrahendissue negoιιu implιcantur. Item: Conuenit autem in omnι re contrahenda, vendendo, emendo, conducendo, locando, aequum Ga-cilem esse. Largius sumitur ut 'comprehendat ea, in quibus ab uno tantum latere est obligatio. Inst. de obligat. 3. sequens. L. i. in princip. D. de obligat. Vt mutuum Inst. quib. mod re contrah. obligat. in principio. donatio: L. si dominus, C. de his quaevi metunve causa. L. si quis emtionis vel donationis, C de praescriptionibus xxx. vel XL annorum. Stipulatio: L. I. g. conuentionis, D. de pactis. Largissime sumitur, ut etiam solutionem, quae potius est, siue distractus, comprehendat. inst. quibus mod. re contrah.
obligat. I is quoque, & pro transactione qualibet, d l. si donationis. Et obligatione qualibet, etiam ex delicto. L. omnem, D. de iudiciis.Nam &qui delinquit, aliquo sensu contrahit in ut diximus libro 11. de iure Belli ac Pacis xx L. Significatione illa maxime naturali contractus est factum, sita appellatur in L. consilium, vit. D. de curatore furioli j ex quo suapte natura nascitur utrinque obligatio. Suapte natura dico: Nam quod qui sit ne tutoris auctoritate contrahunt, obli gantur, nec tamen obligatum habent pupillum, ex
336쪽
beneficio est legis, pupillis omni modo fauentis. Inst. de auct. tutorum. L. Iulianus, f. si quis a pupillo, D. de
actionibus emti & venditi : contra iitris communis normas. L. quid tamen, f. sed si in aliquem, D. de r ceptis qui arbit. recep. Contra, odio mandatari j, fines mandati excedentis, introductum est ut ei actio non detur : aduersus eum detur. L. potest, D. de Mandatis. Confer L. iuris gentium, s. sed etsi, D. de pactis,& Aristotelem Nicomacheorum V.F.
Gestum rem significare sine verbis factam J Id est etiam
sine verbis. potest etiam sine verbis onus suscipi, in negotiorum gestione. Inter gesta & facta, subtilis quaedam est dinerentia: κριτ ηci κώς, nihil interest, ait Caius in L. licet, infra,hoc titulo. Ad edictum quod cum minore gestum esse dicetur, Vlpianus gestum ait accipi qualiter qualiter, siue contractus sit, siue quod aliud contigit: unde id edictum generale Caius vocat, L. necessariis, D. de acquirenda vel amittend' hereditate. Proprie loquendo, qui testatur, facit testamentum, & agit aliquid, non gerit, ut docebit lex quae sequitur: Neque enim onus sustinet, sed onere se leuat. Agere, Vox propria est testamento. Inst. de testamentis ordinIndis,3. sed neque: item facere testamentum, ut in titulo digestorum: inde testamenti factio: L. Princeps. Princeps bona concedendo, videtur etiam obligationes con cedereJ Paulus ad edictum agens de restitutionibus, quae per praetorem fiunt, aliquid addere voluit etiam de ea restitutione, quae fit per Principem, quae cluni.
337쪽
bus aliquem restituit, ut ait. L. i. C. de sententiam
passis: quia . equum est , Principum beneficia quam plenissime intelligi. L beneficium, supra. de const. Prin cipum. Cuius rei exemplum habes in L. si quando
annotationes, C. de bonis vacantibus. Venit autem etiam sine ulla extensione, sub bonorum nomine id, quod in adtionibus,petitionibus persecutionibusve est, ut iam modo diximus. Et obligationes hoc loco,αγωγας, id est actiones,vertunt Basilica . Sed & obligationes in ipsum una restituuntur. L. si deportationis, C. dict.tit. de sententiam passis. Et L. in intulim, D. eodem titulo. Cui enim bona addicuntur,in eum & actio transfertur. L. cum fisse', D. ad SC. Silan. L. eum qui bona vacantia, D. de iure fisci. Bona enim in hoc argumento intelliguntur cum aere alieno, ut& L. nam quod, f.
sed & si quis, & L. cogi poterit, D. ad Sc. TreDeli.
Plus est in restitiuione, quam in exhibitione J Tractauit hoc Caius ad edictum prouinciale de gestitutionibus ibique explicauit restituere dici non eum tantum, qui in integrum, aut, ut Cicero loquitur, in antiquum statum restituit: sed & restitui dici eum, qui rei ilasses sorem aliquem facit, & fructus, aliaque omnia reddit, id est, Pauli verbis ut utar, infra. L. restituere, hOC titulo, qui id restituit quod habiturus esset actor, s1
controuersia es facta non cuci; aut iuxta Pomponium, qui non solum corpus , icd etiam qui omnem rem,aeonditionemque, reddita causa, praestat. L. vlt. infra, hoc titulo. Et bene fructus nominat Caius: nam Vere ' bum
338쪽
bam , restituas, plenam habet significationem, ut fructus quoque restituantur. d&in Fauiana, & in Pauliana obseruari ait Paulus. L. videamus, g. in Fa- uiana, D. de usuris. Vere erso dicitur, latius patere Vrem restituendi, quam exhibendi. Nam exhibere nihil aliud est quam corporis praesentiam facere, Ut ait haec lex, aut ut loquitur illa ultima, praestare eius de quo agitur praesentiam; aut , ut dicit L. locum ha- Der, g. quod sic, in de tabulis aperiendis, materiae apprehendendae copiam faceret de homine vero est, in publicum producere I&ridendi tangendique eius facultatem praebere. Vlpianus inta quod & lex, β. ait praetor, D. de homine libero exhibendo: ubi & originem Vocis indicat, dicens, proprie sid est E ετυμνὶ exhibere esse extra secretum habere: Paulus iacere in publico potestatem. L. exhiberς est D. d exhibendum. 3L. Reὶ appellatione. Rei a Peliatione'raus, ct iura reminenturi Rei appellatio valde generalis est. L. t. in fine, D. de rebus creditis, ut eta ἄν craeeis. Ideoque & causas, ut fructus, α hira, & seruitutes complectitur: non minus, qu 'Vox pecuniae. Etiam actiones res stini: sed quia aliud nomen speciale non suppetebat, contracta est rei significatio, ut opponi actionibus posset.
Nihil aliud est hereditia , quum βιecesso in uniuersum i
f ιη tin habuit J Est haec pars desumta ex libris
339쪽
Cati ad edimim prouinciale, quo in loco de saetitione hereditatis Caius egerat ut in titulo Digestoruin eius argumenti apparct. Eadem definitione Iulianus virutur. L. lacred Las. infra, de R. I. Origo nominis est inde, quod lieres in veteri lingua Latina, ident erar quod' herus, quanquam in hac voce corriritur prior syllaba, qtuae in aItera producitur. lis se mutatior in Graecis dialectis irequens est. . Heres' apud abiiquiis
pro domino ponebatur , ait Festudi in Glossario estres Idem habemus Inst. de heredunt qualitate& differentiac Plautus de pallati ό 'o i i 'hiam; cμivi Feminaquam erit is hune 'nem
Hereditas ergo primum dicitur successib. Nam hete- . ditatis appellatio, vhiuersitatem quandam, ac ius su cessi ilis,& non singulares resdemonstrat.L bonorum appe ilatio L. heredih, inficia, e Iit. Successio est 5cabulum iuris ciuilis. Ideobonorum possessor prolui lae- 'res non est, neque enim praetor heredem facit, inst. de bonorum possessionibus, f. quos autem: & de au-cthr tutorum, β. neque tamen. Censetur tamen froherede. L. in conditionibus, 3. si patrpnus, D. de conc
litt& demonst. L. si quis, ε. sed quid si, D. de aequirend.. vel amittend. hereditate. LγPraei initiina, de Regulis iuris aut i qui liHin E factum, ut contra nafluam significationem, saepe triredit iis appellatione, bono rum quoque possessio contineatur. L. bereditatis,infra, hoc titulo ; nempe ex Vi materi. ,. de qua agit . Est autem hereditas successso lion ipsa corpori quae in successione sunt. Inst. de rebus corp. &m corpor. Itaque Cicero cum hereditatem delinit esse
340쪽
pecuniam, quae 'morte allauris ad quempiam per
nerit, nec ea aut legata testamento, aut retenta possessione. Neque tecta: Iurisconsultorum subtilitarc irridet Seneca, dicentivi sucapi rex hereditarias, Ηγn hereditatem. Additur successioni illud in ius. Recte: est enim heres eiusdem potestatis, tulisque eius cuius fuit detanctus. L. heredem, infra, de R. I.& heredes iuris successores. L. quoties, 3. heredes, D. de hered. Inst. L. cum heres, D. de diuersis & temporalibus praescriptionibus. Est enim hereditas iuris nomen. L. hereditatis, & L. pecuniae, g. hereditas hoc lites . Ne que simpliciter in ius dicitur, sed in ius uniuersum: nam rerum singularium non est hereditas. L. bonorum appellatio, infra, hoc tit.& ideo in Basilicis additur, ο κληυς. Heres in uniuersum succedere dicitur&in L. si rem legatam. supra, de except. & ideo alij etiam qui in uniuersum ius succedunt heredum loco habentur. In pari, F. i. infra, de R. I. Et haec quidem apertissime locum habent ubi unus est heres: vertim etiam ubi plures instituti sunt heredes. Particulones Vocantur apud Nonium. Et tamen in uniuersurn tui succedunt pro partibus indivisis. Nam certae rei ca saeve heres institui non potest, neque patitur ius Quiritum, Ut quis pro parte testatus, pro parte intestatus decedat. Inst. de hered. inst. 6 hereditas. L. ius nostrum, infra, de R. I. At is qui restituere hereditatem rogatus est, etiam postquam restituit, heres manet. inst. defideicomm. hered. f. rest uia. 'Is vero cui vestitutio facta est, saepe legatarij loco habetur, d. g. restituta. In oneribus tamen habetur pro herede. Inst. d. t. de sidet-