Hugonis Grotii Florum sparsio ad ius Iustinianeum

91쪽

disiciplina est, quaeque in publicis simul. riuatis seriis emeellit , eluitatesque'rempublicam,si nihil prohibeat, eonstanter coortiter perite administrat: ρά de ista futili ae pu

. rili meditatione argutiarum, nihil ia vitam neque tuendam, neque ordinandam promouente, in quo id genus bominum consenesciet male feriali , quos philosophos esse oe vulgus putat,

in is putabat, ex cuius persiona haec dicta fiunt. Iustitia apud Claudianum sic Theodorum Manlium alloquentem, inducitur. Scilicet ita tui patriam praecepta Platonis Erexere magis, quam qui res oημε secutus Obruit Dia classes, urbemque carinis Vexit,inarsuras Medo subduxit Athenas. Spartanis potuit robur praestare Lycurgus Matribus,stsexum leges vicere severae:

Ciuibin el' vetitis ignavo credere muro Tutius obiecit nudam Lacedaemona bellis. At non othagora monitus , ann ue silentes

Famosium Oebali, luxum pressere Tarenti. Non immerito ergo iuris magistri omnes sapientes appellati. Gellius iv. i. quod nomen singulari quodam iure datum Graece Sempronio, Latine Attilio docebit nos Pomponius titulo sequente.

Publicum ius in bacris, in sacerdotibus, in magistratibus re stit J De sacris & sacerdotibus dicebat ius pontificium, cuius multa mentio apud Ciceronem, qui & ius relipionis id nominatὶ apud Seruium, Gellium, Mare crobium, Scholiasten Horatij. Huc post Christianismum spectant decimus sextus liber Codicis Theodo- , siani, & multa in primo libro Iustinianei Codicis, .

92쪽

multa in Novellis & Francicis Capitularibus rubi canones ab Ecclesia prudenter constituti publica auctoritate firmantur, ostenduntque reges se non dominos

esse Ecclesiae,sed tutores & vindices.De Magistratibus plurima ibidem habemus in primo libro, tum Theodosiani, tum Iustinianei Codicis. Mixta sunt quae de iure fisci quaeque de accusationibus publicorum iudiciorum agunt. partim enim rempublicam, partim priuatos spectant. Sic & leges sumtuariae, Ut quae glandia & glires in coenis vetabant, de quibus Plinius bro xxxvi historiae naturalis. idem legem refert perquam seruis vetita pictura. Ius naturale est quod natura omnia animalia docuis J Cur hanc distributionem iuris in ius naturae & gentium sic acceptum minus esse philosophicam putemus, diximus nos i. de iure Belli ac Pacis, cap. r. f. s. & D. Dixit de eruditissime, ut solet,Seldenus, de iure naturae &gentium, secundum Hebraeos. Itaque rectius ius diuiditur in id quod natura est, & per se nominibus non corruptis patet: & in id quod est ex constituto: quod ruraium est aut multis gentibus commune ex conluetudine

antiqua, aut proprium ciuitatis cuiusque, siue id legi

bus, siue moribus constet. L. Vt Um. Cum inter nos regnationem quandam naiura constituit JAristoteles Rhetoricorum I. r. --ε ηδε , et μια, ηAα, ου Θυπις υβώπον. Bando qua natura conueniunt, cara sunt, qua autem cognata siunt,

93쪽

conuenium inter si secundum naturam , ideo retrata ac similia cara sunt ut plurimum, velut homo homini. L. Manumissiones. Cum iure naturali omnes liberi nascerentur J Liberorum vocem hic intellige, is γρ=un non ανωδως, id est, nulli seruituti addicti. viae 11. de iure Belli ac Pacis HII. H. ' L. Omnes. popμli. pod vero naturalis ratio inter omnes homines constituit,

id apud omnes peraque eu turitur J Optime enim ei conuenit sermo iste, quem Antiῆonae tribuit Sophocles.

. t . Decreta quippe hae mc seupremus Iuppiser, , Nec fas deorum maniam dictauerat: peis alia iura debet humanum genus. Me id *alere credidi iustus tuos, Vt iura non conscripta, sid nutu deum Concessa , sempiterna, mortalis satus molare postes. Non enim nuper vigente Sed aeuo ab omni: mitia in Occulto latent. quos versus Apollonius olim usurpauit contra Neronis edictum.

94쪽

Voneste misere, alterum non udere, fluum cuique tribuereJ Horum primum ad iustitiam illam pertinet,quam generalem vocat Aristoteles: altera duo ad specialem :prius, remouendo contrarium: nam

Virius est mitium fugere o sapientia prima, Stultitia earuisse. posterius, id ponendo quod huic virtuti est proprium. vide quae dicta ad eundem locum in Institutionibus.

DE OR lGINE IVRIS CIVILIS, ET

OMNIUM MAGIsTRATV VM, ET successione prudentum.

Habes non pauca huc pertinentia apud Gellium

XVII. 2I.

L. Necessarium. Initio ciuitatis nostrae populis fine lege certa ne iure certo primum agere instituit J Notant veteres, & Iosephus aduersus Appionem ii. ipsam vocem mnusquam esse apud Homerum. Omniaque manu a regibus gubernabantur J Iustinus initio historiae: Populus nullis legibus tenebatur: arbitria Pris oripum pro legibus erant. Tacitus annalium iii. Nobis R/

mulus libitum Imperatauerat.

populum tulit J Sic apud Euripidem Suppi bibus

de bello Thebanis inferendo ad populum Atla-niensem fert Theseus: & pleraque regna illis te oribus erant cum bona voluntati pIuli: atque id Romae obtinuisse notauit & Haliarnassensis& Seneca epistola cuIII.

95쪽

uarum ferendarum auctorem fuisse decemviris Hermodorum quendam Ephesiam, ex fiantem in Italia, quidam re tulerunt J Strabo de eo libro xiv. δεκεῖ θ o αν, ρέναι P -ως videtur hic vir leges quasdam scripsi se Ronianis. Hic est Hermodorus, quem ideo a se expulerant Ephesij, quod dicerent: Nemo inter nos unus excellat: i ο κ ς ἔ- ὶ sed si quis exstiterit alio loco ,σ apud alios sit. narrat Cicero Tusculanarum quinto. Sed &in Heraclito Diogenes Laertius, additque dixisse Heraclitum, dignos esse ob id dictum Ephesios, qui omnes puberes interirent, impuberes vero in alias terras

deportarentur.

Censiores constituti μηtJ Apud Scholiasten Iuuenalis Censor, iudex morum. Ciceroni censor praefectus moribus, & magister veteris disciplinae & seueritatis. Tribunos sibi in monte Sacro creauit J Praeter historicos vide A sconium ad orationem pro Cornelio. essent plebei magistratus J Custodes libertatis, ut ait, Scholiastes Iuvenalis. Plusne nocuerint, an profuerint reipublicae, vide disputationem in partem Vtranque apud Ciceronem, tertio de legibus. Et triumviri capitales J Ad quos alludens Plautus sceia prima Amphitruonis: lud faciam nunc si tresviri me in carcerem compegerinι & Ocero ad Trebatium: Treviros etites censio, audio capitales esse e massem auro , are, argento essent: Scholiastes Horati, ad illud: Sectus flagellis hie triumetirabbus,

Triumuiri capitales erant, qui verberabant, necabant a consulibus damnatos. Meminit & Cicero Oratore. Et

96쪽

. Et quia magistratibus vellertinis temporibus in publicum esse inconueniens erat J Ne pernoctarent in rosi ris, ut lo quitur scriptor de causis corruptae eloquentiae. Solis enim occasus suprema tempestas erat in iudiciis: Gellius xvi . A; Censorinus. Sic & Senatusconsultum poshoccasum solis factum ratum fuisse negat Varro apud Gellium xiv. 7. addit Seneca de tranquillitate animi xy. nouam relationem post horam decimam in S enatu fieri vetitam. In accusatione Flaminij apud Senecam latrem : a pratore lege adium est ad lucernam. Seneca fi ius de ira libro iii. i8. Qia tam inauditum quam nostium

num stupplicium 'Ita decem octo praetores in riuitate ius dicuni J Addidit praetores tutelares M. Antoninus philosophus. Postea merὸ Latinarum feriarum causa introductus Nempe quia consules feriarum Latinarum causa in monte Albano aberant, ideo praefectus urbi creabatur, qui eorum vicem suppleret. Vide Nicolaum Damascenum invita A ugusti, & Tacitum annalium vi. qui& annalium tu D rusum narrat hoc functum munere. adde Gellium xiv. 8. Hinc interpretare illud Lucani: Pulvere mix tectae poterunt monstrare ruinae Albanosique Lares , Laurentinosique Penates, Rus vacuum , quod non habitat, nisi nocte coacta

uitus , questusque Numam iussi se Senator. Eiusdem est:

ostendens confectassumma Latinas. Ferias scilicet: & alibi Vidit summisera confectas nocte Latinas

97쪽

s, HVGONIS GROTII FL. SP.

tius, quod Scholiastes exponit respondere de iure. Praeia scribebatur foribus, licet consulere. Cicero pro Muraena: quo alludens Tibullus dime , qui 1lementur, amantes Consultem. cunctu ianua nostra pateri .

Tripertita J Si recte aduertas, pleraque iurisconsulti nostri in tria diuisere, quod is numerus aliquid diuini

habere crederetur. alioqui, sit quis accuratam seistionem instituere volet, facile genus quodque in duo secabit,& horum alterum rursum in duo. Sic ius est natura aut positione. positione gentium aut ciuile. ius est publicum aut priuatum: publicum in sacris, in profanis. praecepta iuris aut ad iustitiam spectant generalem aut specialem: ad specialem vetando, iubendo. pertinet ius ad personas, aut ea quae extra personam sunt rextra personam sunt res & actiones. personae sunt liberae aut seruiles. liberae ingenuae aut libertinae: &ita de

Publius Mucius J Scaevola, iurisconsultus, cuius mulista apud Ciceronem mentio, & apud Horatium eiusque Scholiasten. Aulus Castellus J Meminit eius Horatius & Scholiastes, qui & iurisperitum & sapientem vocat. Item Saluius Iulianus J Qin edictum fecit perpetuum ex edictis annalibus,turis urbani scientia praestans: imperator haud aeque bonus, quo exemplo Aurelius Victor nos monet, ni ingenium adiuuet , imbecillem esse eruditionem.

98쪽

AD IUS IUSTINIAN EVM DE LEGIBUS, SENATUSCONSULTIS

Lex est commune praceptum J Haec definitio curtata est ex ea Demosthenis quae sequitur: Est autem locusis Demosthenis in priore aduertus Aristogitonem. Aristoteli initio Rhetoricorum ad Alexandrum lex defi

tatis constensiu , indicans quomodo quidque feri debeat. definitio proprie quidem popularem statum respicere videtur: potest tamen & principum constitutionibus aptari,ubi principum potestas ex populi consensu nata est. Chalcidius ad Timaeum: Quid est lex,nisi iussum fisiens honesta . prohibens contraria ' Est inter Orphica hymnus νομου, id est , legis, sed eo significatu,ut etiam Dei legem, qua hoc uniuersum regitur,comprehendat.

99쪽

Reginam celebro, sanctam mortalibus ,-Dἱs Coelicolam legem, astriferam, terraeque, marique Impre stam illeciem, naturai selisiameis, Immotam sine turbelis, sublimitus orta Scita, quibus coeli peragres loca celse, ferentem,

ea stridore suo liuorem pellit iniquum,

Datque homini mira felicem imponere finem. - Namque guberna tenet cunctorum sola animantum HSensibus in rediu halitantem in exibilem mim, casta e 1 periensque, bonis innoxia cunctu Semper adest, ped ad iniustos mala plurima portat: Cunctis cara, ferax opibus, meneranda, vetusta, Nos tutare fauens semper, memoret ut tμi fac. L. Nam Enr os μιαι γ ἐυιάων - ἀὐιάων άμ 3- των JAK υιπα α, τή --, hic vocat eas culpas, a quibus abest

dolus, de qualibus est lex Aquilia. Vide quae diximus

ad institiitiones de iniuriis. O νοος π τοὐν J Laudat hoc dictum Stoicorum Origenes contra Celsum quinto, praecipueque ad naturae legem id refert. Κανο- m-ά1χ2ων J Dion Chrysostomus

ψ πινηὼς. Lex etita duri es: communis ciuitatum magiysra: rerum recta norma , ad quam quisique mores μοι confirma

100쪽

AD IUS IUSTINI AN EUM.

LbEt ni id faciat , futurin obliquin m malus.

quae sit recta ratio , imperans facienda, non facienda prohibens. Cum mero lex sit res venusta , etiam legalem hominem venustum esse. Legalem autem esse qui legi obsequatur,oe ab ea imperata praester. at legit'eritum legis esse interpretem. Malorum autem neminem, aut legalem esse aut legisteritum. Philo de praemiis & poenis : νυ- ο σων A s w ἀ- πρι ων α μῶ a . Lex nihil aliud e)i quam ratio praecipiens quae oporter, metans quae non oportet. quae eadem habes & in Origenis Philocalia Legem traenum dici notat ad Horatium Scholiastes. Ait Plinius libro xxxri. de veteribus: Nustra potius quam irriIM leges esse voluerunt. recte admodum: nam & Themistocles dicebat, neque bonum fore poetam qui praeter melos caneret, neque se inagistratum bonum, si praeter leges iudicaret. L. Iura constitui.' dixit Theophrastus J Nempe libris de legibus, quarum excerpta habes apud Stobaeum. Em E or: is ν J Hoc ipsum notauit & Maimonides Ductore dubitantium Iti. 31. Aristoteles Nic. VI. I 4.