Hugonis Grotii Florum sparsio ad ius Iustinianeum

121쪽

.oc HVGONIS GROTII PL. SP

L. Congruit bono.

Sacrilegos, latrones, plagiarios, fures conquirere debet JCicero di sta epistola ad fratrem. Sublata Musiae latrocinia , cades multis locis repre1 M , pacem tota prouincia constitutam. Neque solum ista itinerum atque agrorum , sed multo etiam plura π maiora oppidorum , ct furta , c latrocinia 'esse depulsa. vide supra L. 1. 3. quies. de ossicio Praefecti

res fluas ipsi permisere. Philo libello αξι δε α δ ubi & alia sani huius argumenti egregia. L. Obseruandum. Ne praesides prouinciarum in etheriorem familiaritatem prouinciales admittantJ Cicero dicta epistola: In prouincia mero ipse , si quem nactus es qui familiaritatem tuam penitus intrauit, qui nobis ante fuerit ignotus, huic quantum credensim fit, iide: non quia non posint multi esse prouinciales viri bonissed hae Jerare licet, iudicarepericulosum est. Et postepe Sin autem id non per 'icis, nullum erit genus in familiaritate

cauendum magis, propterea quod oe omnes vias pecuurae no-rAnt, oe omnia pecuniae causa faciunt: i quicum micturi sunt , eius existimationi consiulere non curant. Est egregia Libanijoratio, qua ingressus illos adiudice eorum qui negotia non habent, vetari vult. Ecdoein cognoscendo, neque excandeficere aduesse eos quos malos putat, neque precibuι calamitosorum illacrimari vovet.

122쪽

ta enim non est constantis, O rem iudicis, cuius animi motum vultus detegit J Debet enim iudex esse semper constans, legumque similis. Cato dicebat , πιν ι χιτα ἡ κυτ δειν , μωτε ν δ έων-μ δἐ ' ἀίκων Eum qui magistratus sit, aut iudex,neque pati debere, ut oretur pro rebus iustis, neque pro malis hominibus deprecationes admittere. Seneca Verode Clementia 1. 7. Regi vociferatis quoque, verborum sue intemperantia non ex maiestate est. Dixeras ante cap. s. Asagni animi proprium est,placidum esse tranquillumque. Cicero ad fratrem: Sed te illud admoneo ,ret si hoc plane vitare non potes, quod ante occupatur animus ab iracundia, quam prouidere ratio potuit, ne occuparetur, te ante compares, quotirieque meditere , resistendum esse iracundiae: cum ue ea maXLme animum moueat , tunc tibi esse diligentissime linguam continenὸam , quae quidem mihi virtus, non interdum minor viil tur, quam omnino non irasti. Nam illud non solum est gravi'tatis, sed nonnunquam etiam lentitudinis. Moderari vero cranimo ex orationi cum sis iratus, aut etiam tacere,oe tenere

in sua potestate motum animi, m dolorem, etsi non est perfecta svientiae , tamen est non mediocris ingenij. Iuvenalis dicta

EIllectata diu tandem prouincia, cum te Restiorem accipiet, pone iraestana, modumque, Pone m auaritia: miserere inopum sociorum. sa mides Regum vacus exucta medullis. Rellice quid moneant leges, quid Curia mandi

Praemia quanta bonos maneant. τ

ώ Deinde: f

eoil si pracipitem rapit ambitio atque libido , o ij

123쪽

log HVGONIS GROTII FL. SP.Si stangis virgas Actorum in sanguine , si te

Delictant hebetes lasso lictore secures, Incipit ipserum contra re flare parentum Nobilitas. Adde quae ex Plinij epistola modo attulimus.

DE OFFICIO PROCURATORIS CAESARIS

VEL RATIONALI.

Hunc curatorem Caesaris dixit Callistratus infra i. 3:Κήσαρος, dixit Harmenopulus, addiditq; suo saeculo dictum In AEgypto vocabatur teste Strabone. Descriptionem huius muneris habes apud Statium lacrymis Ethrusci. Adrianus procuratores latius Vagantes coercuit, teste Spartiano. His successere posterioribus saeculis Comites lacrarum largitionum, patrimonij, rei priuatae, & alij. DE OFFICIO IURIDICI. Alexandriae scilicet: quem Strabo verbum verbo

reddens , nominat Διυμο τ .

DE OFFICIO AD SESSORUM. Scholiastes ad illud Iuvenalis:

me nemo minitim Fur erit

Non possum adsistor ese furis iudicis. Hos Philostratus in

gus in laudibus Origenis. Consiliarios Ammianus li

124쪽

AD IUS IUSTINIAN EVM.

Neemiaebitur in siua prouincia adsedissei Quod vetitum, Romanis legibus, qua de re & Nigri fuit constitutio:

eas imitatus est Fredericus Imperator libro l. legunt Neapolitanarum, titulo XLVIII. Antoninus etiam prouinciarum praesides Vetuit esse ex quaque ortos prouincia. narrat Dion. L. Diem.

Diem sensu Legato Caesaris J Id est, praeside mita in

prouincias Caesarianas. Proconsules enim &propraetores in prouincias popini mittebantur. distributio haec ab Augusto, ut nos docent Strabo libro tertio, &fine ultimi. Suetonius XLVII. XLVIII. Dion libro LIII. L. In consilium. In consilium curatoris reipublica J De curatoribus reipublicae, vide L. curatores, & L. vlt. D. de administratione rerum a ciuitates pertinentium.

statuerit, ipse eo iure utatur. Cicero ad Q. fratrem r-in magistratibus imurioie decreuerant, eodem ipsis priuatis erat iure parendum.

DE IN IVS VOCANDO.

In ius vocari non oportet neque consivum, nequepraefectμm, neque pratorem J AEdiles Curules & stores a praetore in ius recte vocantur, quia neque Vocationem,nequo

O iij

125쪽

prehensionem habent. ita ex Varrone Gellius xin 13. His qui ad iudicia transmitti iubebantur, dati legibus Imperatorum dies xxx sub custode, ad ressomi ordinandas,& sumptus parandos. Discimus id ex Augiistini epitiola ccxxviii. & duabus sequentibus.

SI QUIS IN IURE VOCATUS NON IERIT,

siue quis eum vocaverit, quem ex iure non debuerit. O lina vadimonium dictum, quo promittit se is, qui ad iudicium vocatur, certo die affuturum . ita Scholia stes Horatij. Seneca de beneficiis, iV. 39. misimiti: tamen desieritur. non in OnyAes datur actio: destrentem vis maior excuset.

IN IVs VOCATI UT EANT AUT

' satis vel cautum dent. Scholiastes ad Horatium: Olim qui attestabatur tangens auric'lam eius, quem testem cupiebat, his verbis loquebatur, Licet antestaris Si ille restondisset, bos per iniectionem manus ipsi mactur; quod si non paruisset , aduersarium suum in iudicium rapiebat. quod si antestatus non esset, Ermanum vadatus iniecisset, iniuriae reus eonstitui poterat. Deinde lo- eum adfert ex Persa Plauti, qui sic habet.

SA. Age,ambula inius leno. P o.Quume inius vocas 'SA. Illae apud praetorem dicam. Sed ego in ius moeo. PO. Nonne antestaris ' SA. Tua ne ego causa carn ex Cuiquam mor7ali libero aures atteram.

126쪽

AD IVs IUSTINIAN EVM. ita DE' EO PER QUEM FACTUM ERIT

, ' quominus quis in iudicio sistat. Sistere astando. Stabatur in iudicio,v Horatius,&eius Scholiasses nos docent. 'Sicut autem in ius vocatis,ita &militibus excusationes quaedam legitimae era niquo minus adessent, ob funus familiare, ob ferias de nicales, ob morbum sonticum , & alia, quae memorat Gellius XVI. .

DE FERIIS ET DIL A T IO NI B V S.

Sunt autem feriae stativae, aut conceptiuae, aut imperativae, aut nundinae, aut familiarum propriae: eodem libro 16. Conceptiuae quibus verbis concipi solerent ha- bes apud Gellium x. 14. & Macrobium Saturn. . Ediis ci eas solere dicit Varro libro 8. indici Ouidius Fastorum 1i. Inter stativas sunt aestiuae apud Gellium,vindemiae apud Arnobium, quarum & hic L. r. mentio. Inter familiarum proprias stini denicales apud Gellium Tur. 4. Feriarum in Ianuario meminit Macrobius, Sat. i. 2. Idem feriarum Diuae Angeroniae, & Saturnalium meminit I. Sat. Io. Ferias fori pacem vocat Papinius, sicut contra Varro inducias vocat castrorum ferias.

L. More. 4

More Romano dies a media nocte incipit J Tractat id ex Varrone Gelliust 11.2. & Macrobius I. Sat. 3.DE EDENDO.

L. Prator.

Praetor ait argentaria mense exercitores, rationem qua od

127쪽

si pertinent, edant J Hic est grandis ille codex argentariorum, cuius meminere Iuuenalis Sat. vii. & ad eum

Scholiastes. De mensariis & auctionibus leges edidit M. Antoninus philosophus. DE PACTIS.

Ei est pactio duorum pluriumve in idem placitum consen-μιJ Eodem ferme modo nina, definitur ab Abenesdra. Placitum hic intellige, non quomodo Philosophorum placita dicimus, sed id quod agendum est. Aristoteles

α G ta amicitiam siectat e r concordia, quare non idem est quod coopinatio : ea enim etnim inter se mutuo non cognoscentes euenire potest et neque mero eos qui de quavis re constentiant, concordes dicimus, puta de rebus cale*bus. Neque enim talis consiUM ad amicitiam pertinet: sed concordes solent dici ciuitates τbi consentiunt de rebus utilibus, eademque probant m faciunt, quae communiter placuere. Ergo concordes siunt bomines circa res agendas.

Nam re stipulatio, quae merbis sit, nisi habeat consensium Pa est J Videtur scriptum fuisse, iunium. nam de

conuentionis verbo agitur.

Sed etiam tacito consense et iri intelligitur J Silentio ut dixit

128쪽

AD Ius IVSTINIAN EVM

ut dixit Iauolenus, L. ex lege, D. locati. Vide quae nos diximus libro Di. de iure Belli ac Pacis, xxiv. L. Si vnsu. Si invi ex argentariis sociis cum debitore pastus sit, an etiam alteri noceat exceptior Neratius, Atilicinus , Proculus,

nee si in rem pactus sit nocere J Recte: itaque qui pro sociis transigit, satis dare solet , neminem eorum postea petiturum. alioqui male cautum est ei quicum pactio tacta est. quod luculenter disserit Cicero pro Roscio

L. Ius publicum. publicum priuatorum pactis mutari Est enim aliquid αδευνυ ξ , expositione iniustum Aristoteles v.

DE TRANSACTIONIBUS.

129쪽

quam aperte lex dicat suibus quis de rebus alium absoluerit, cumque eo transegerit, de eo ethra actionem non dari. Hae vero eviralue in hoc negotio nobis cum ipso inieruenisse ex restibus didici lis. Cum mero nulla de re , suae lege interdictast, in ius eteniendum est, tum de hae minime. Nam quae egit

populus , ea dici possisnt non ex iure, neque ex osscio facta. de quibus iudDes sententiam dixere , dici potest eos id feci spe deceptos. Pariter de caeteris rebus, de quibus leges tale quid constituunt, aliquid in flectem adferri potest. At quae quis flua voluntate transigit, de tu nihil potest dicere , neque si reuaei facere, quasi iniusti aliquid patrauerit. tum meu qui de caeteris robus etetitis litigant, ij non flant iuri quod ab aliis constitutum est. atqui de transa lis iuAces muli Fortiri, ei iuri non stat quod constituit issi, quare his maxime succensendum est. Paria dicit idem orator in exceptione pro Phormione:

1ος ς ασς -λιν ωοτας δκάζοιτο , δεμιαν απιν.' Audite quasio, Atheniensis, dicentem legem, quae sint de qμ bus iudicium reddi non oporteat; inter ea mero esse ea q a remissa, quaeque transacta fiunt. Meritό sane: nam si, de quibus rebus iudicatum est . de iis non datur noua actio, murro

130쪽

iustius non dari assionem de rebus transactis. nam qui in tu dicio siuccubuit, potest dicere vos esse deceptos. At qui semel' damnauit, qui remisit, qui transigit, quo crimine semet ac eusans, rem denuὸ ad iudicem perducet ' nullo eerte. Symmachus libro vir. epist. io 8. Post constensum partium , ponvinculum pactionis , allegataque in iudicio monimenta placitorum , filius meus Caecilianus denuo ad incerta hiis attrahi- tur. Et mox: Iustitiam tuam debet incitare, aduersum fidem placiti rupti concordia. Et epistola sequente: Comperta est improbitas eorum qui reducunt in quaestionem pactionibus te minata , per impatientiam quietis, finem jugi, secunda

lite commutant.

L. Cum Aquiliana. Liberalitatem enim eaptiosam interpretatio prudentium fregit J Erudite, ut alia multa, D esiderius Heraldus corrigit: Liberationem enim captiosam interpretatis prudentium fugit. Dum feminas prohibet pro aliis postulare J Plutarchus

im suam in causam in publico egisset ,rios, quid hoc portenδεαι DE POSTULANDO. De seruis nihil opus fuit agere Praetorem, quia id

notissimum erat: . in Seruum hominem causam orare leges non sinunt. 'Terentius Phormione. femina quaeae percunctatum