장음표시 사용
261쪽
plerique prurientes linguis, qui Concionatorem ex inaduertentia aut ignorantia inuincibili lapsum, illiaco deserunt praetermissa eorrectione fraterna. Id
enim a malo esse nec labe vaeare, recte admonuit Bonac.trach. a. eX variiSp. I. g.8. num. s. Est is affectus invidorum proprius, ut notauit S. Basilius homil. de inuidia,componens eos cum muscis , quae dimita reliquo corpore sano & bene composito, si quid in eo vlcerosum & purulentum sit,eis aduolant. Adhibuerat illam ipsam comparationem ante Basilium, S. Iustinus in dialog.cum Tryphone, docens id fuisse Iudaicum vitium.
In dubio de dispositione noxii, & utilitate correctionis, censeo ad periculum damni imminentis esse attendendum: ita ut obligatio haec diiudicetur ex
quantitate, ut sic dicam θ spei de reportando fructu
ex correctione praemissa, collata cum quantitate metus deperdenda opera. Nam si spes non praeponderet,& pericula damnorum grauium non lint exigua, praeferendum erit quod tutius est; nimirum rem illico iuperiori detegere ut prospiciat. Si autem non sit periculum magnorum malorum, vel si periculum qualiumcunque malorum non sit proximum, nec modica spes affulgeat fructus ex correctione obuenturi, tentanda prius erit corteistio. Quam praxim in tali dubio,n5nulli etiam quoad formalem haeresim,S aD finia crimina probant, ut refert Deirio l. s. Mag.L .ri. 6.qui tamen haud abs re quoad haeresim formalem Scenormia huiusmodi scelera, aliud pronuciat: eo quod respectu huiusmodi summorum criminum,Vix possit contingere, ut res eu statum sortiatur,in quo diximus correctione in dubio praemittenda esse denuciationi
262쪽
Teneaturne quis vi monitor,, reuelare cum graui fio,auisorum damno, REspondeo , regulariter loquendo, non teneri
quenquam cum graui suo damno reuelare. Ita Soto relech.de secreto memb. 2 q. ς. diib. s. Suarez έ. I. .p.d. 2Ο.f3.num. 9. Ex Iurisperitis Neutet .l. 3. 'luὰ nupt.num. 7.& Felin.in cap. dilectorum. de test.cog. num. 3. Refert hos Iurisperitos & male repudiat Ludou.Vitalis tract.de reis & testibus per censuram cogendis num. negans iustam habere excusationis Causam quenqua propter minas alterius, etiam qui eis exequi consueuerit, quominus vi monitorij teneatur reuelare. Quod cu uniuersaliter & absque restrictione dicatur, pertinet quoque ad intentationem grauis damni: ac proinde mens illius autoris est, quocunque damno imminente,aut per timorem non itrationabilem nec leuiter conceptum obiecto , teneri conscios reuelare. Sed contrarium est asserendum;quia praeceptuin humanum rationabile , cuiusmodi est praeceptum monitorio contentum , non obligat cum graui
discrimine quod non sit per se coniunctum actu prς-cepto, sed ei contingenter adiungatur, ut late confirmat SancheZ l. I.in decalog.c. I 8. a num. q. Suar ael. 3.dc legibus c. 3o .num. 3.Nemo igitur Oblig. mu reuelare, si ex reuelatione graue sibi malum merito in 'meat. Vnde si monitorium mandet reuelari delictum
263쪽
'ab aliquo admissum cuius ego sim eonscius, isquq a
quo scelus admissiim est,denunciatione per me facta, resciturus aut non dubitaturus sit quin ego denunci uerim;indeque non leue periculum in vita, fama aut fortunis vereri meritδ debeam,vel inde capitales inimicitiae,periculoru resertae iure sint timendae,non tenebor reum detegere, nec per sil entium incurram in decretam monitorio censuram. Similiter si fur me docuerit ubi sit res furtiua,& monitorium mandet conseiis ubinam res illa sit, ut locum revelent, non tenC-bor reuelare inisi possim probare me id a fure comporisse.Nam si reuelem,nec possim probare me a iure id didicissa habebor fur,aut furti complex, cum magno
damno meo atque infamia. Itaque non ero reus censurae per monitorium intentatae etiamsi taceam,ut re- asseruit Sayrus in Clauit. I 2.cap. I 4.num . 1 f. Ea dem ob causam, vastallus non urgetur monitorio ad
reuelandum contra dominum suum, quia id postea pessime vassallo cederet. Sic Neuietanus l. 3. sylvae
Denique ne ad varios particulares euinitus sinu causa descendam quoties ex reuelatione, notabile via tae propriae aut famae,vel bonorum periculum imminebit , cessabit detegendi obligatio. Et ita ex bene
multis Diana tract.de denunc.restaut.7. Aiebam tamen haec non valere nisi regulariter loquendo,quia praeserendum est semper commune bonum,priuato, etiam proprio. unde quantiuncunque priuatim mihi immineret damnum graue,ae vel si ingrueret mihi mors ex detectione personae exitium
Maachinantis religioni,aut Reipublicae;negligendum essot dispendium proprium, & eius conculcationet consiliendum
264쪽
eonsulendum foret publico bono, facta reuelatione indicta per monitorium,id quod aeque absque monitorio fuisset praestandum.Ita recte Genuensis in praxi
estque perspicuum ex saepe annotatis superitis circa Varios euentus, in quibus per se loquendo vidimus monitorium non fuisse iniecturum obligationem reuelandi, quae tamen per accidens ob graue damnum praescrtim religioni aut publico bono imminens,inii citur conscio de grauissimorum Doctorum sententia.
Quod dictum est de periculo grauis damni proprij, exicdendum aeque cit ad periculii damni similis,
ex mea reuelatione imminentis personis mihi coniunctissimis.Quale esset, si criminosus nihil aduersumme moliri valens praenosceretur irruiturus in persona mihi valde coniunctam eius violentiae obnoXiam , v. g. parentes, liberos, fratres, serores, & alios quorum mecum valde arctus sit nexus,aut sanguinis, aut alte rius magnae necessitudinis. Tunc Cnim non tenerer reuelare criminosum illum regulariter loquendo, id est dempto magno quopiam communis boni discrimine, cui esset ea reuelatione prospiciendum, non obstante incommodo, imminente cuiuis quantumlibet mihi coniunct'. Ratio autem cur extra hunc euentum, reuelandi obligatio non iniiciatur per monitorium,perspicua est. Nam persona adeo coniuncta, reputatur alter ipse. Sic patri acerbiisimum accidere incommodum liberorum, vixque acrisis tangi posse parentem quam liberorum amictione, erga quos praeoculorum pupillis assicitur, obtoritat Isic oriri Pelus i. a. cpist. SI.
265쪽
mid si ex reuelatione per monitorium indo' cra , secuturum sit graue iniustum damnum terti, cuius
Rεspondeo,non ine obligationem reuelandi.
tio est, quia Iudex Ecclesiasticus decernens na ianitbrium, non intendit ut sim causa alieni dant i iusti.' Atqui id supponitur ex reuelatione per me ficta consecuturum. V. g. habet Sempronius siue fuse to siue deposito, aut quomodolibet aliter , in is mentum adultecinum Cati,quod si proferatur,immianebis iniustum exitium Titio. Tametsi feratur moni rorium instante Cato, ad comparandam instrumenti illius notitiam, in perniciem Titii inde iniquὸ extu bandi fortunis omnibus, abstinebo tamen reuelati ne,nec indicabo instrumentum illud penes Sempronium esse, ut Titius sit indemnis: nec ea in re deflectam a mente Iudicis, qui ferens monitorium,intendit praesertim ut excludanturi peccata, nec sit qui in scelere & iniustitia haereat. Cui fini seruiet silentiniri
meum,reuelatio autem officeret. Quare merito abs nebSi ehelatione. Nisisin aliquo euentu X reuesa tione consecuturum est et illiustum damnum rio pet nequitiam partis : Ex veritatis autem preluque consecuturum esset mihi meisve gram
266쪽
Vires monitori' ad reuel. α 29
ue dispendium , quod merito mihi esset sollicitius auertendum , quam iniustum damnum tertii extranei. Tunc enim exoluerer obligatione silendi. Porro responsio ad quaesitum data, aeque accommodanda est ad damnum iniustum coniecuturum reo unius criminis comperto, si fiat reuelatio alterius
criminis de quo non praecessit infamia, scd quod sit adhuc prorsus occultum , praeterquam mihi. Tunc enim nisi bonum quod ex denunciatione sequetur, sit merito praeeligendum neglecto damno quod reo ..dueniet, silendum erit de eo delicto occulto quandiu occultum crit,quia intcrpellatio ad illud detegedum, non est iuridica. Nam quod infamia,vel qualit cunque . cognitio alterius delicti praecesserit, nihil facit ad infamiam de isto quod stipponitur mancru adhuc oc
num. 4. Quae doctrina nititur eodem fundamento quo communis doctrina Theologorum,Caietani t. I.
opusc. in i 7. respons. S. Valentiae 2. 2. d. s. q. I .p. 2. Turriani t. a. in a. 2.d.sO.dub. . Lesiij l .de iust. c. 20.anum. I 2 I. iu passim caeterorum, dempto Paludano in A. d. I9. q. . allerentium, Iudicem posse duntax. at interrogare reum , & adigere in conscientia ad respondendum, de crimine de quo praecesserint quae praecedere debent attenta ratione iudicij initi; nimirum vel infamia, vel indicia suscientia , vel semiplena probatio : Non posse autem semel male audientem aliquo praedictorum modorum circa aliquod crimen , interrogare de quibusvis aliis criminibus, circa quae nihil praecesserit eorum quae laterroga-P 3 tione in
267쪽
mi lex reuelatione per monitorium indiacia , secuturum sit graue iniustum
damnum terti3 cuiuscunque. Mspondeo,non esse obligationem reuelandi.R tio est, quia Iudex Ecclesiasticus decernens monitorium , non intendit ut sim causa alieni damni in- . iusti. Atqui id supponitur ex reuelatione per me facta consecuturum. V. g. habet Sempronius siue furto siue deposito, aut quomodolibet aliter, instrumentum adulterinum Cati,quod si proferatur,immianebit iniustum exitium Titio. Tametsi feratur monitorium instante Cato, ad comparandam instrumenti illius notitiam, in perniciem Titii inde inique extu bandi fortunis omnibus, abstinebo tamen reuelatione,nec indicabo instrumentum illud penes Sempronium esse, ut Titius sit indemnis: nec ea in re dessectam a mente Iudicis, qui ferens monitorium,intendit praesertim ut excludantur peccata, nec si qui in scelere & iniustitia haereat. Cui fini seruiet silentium
meum,reuelatio autem officeret. Quare merito abstinebo reuelatione. Nisi si in aliquo euentu,ex reuel tione consecuturum esset iniustum damnum tertio per nequitiam partis : Ex veritatis autem sup- prellione , coulecuturum esset mihi meisve gra-- ue
268쪽
Vires monitorij ad reuel. 22.9
ue dispendium , quod merito mihi esset sollicitius auertendum , quam iniustum damnum tet- iij extranei. Tunc enim exoluerer obligatione silendi. Porro responsib ad quaesitum data, aeque accommodanda est: ad damnum iniustum coniecuturum reo unius criminis comperto, si fiat reuelatio alteriit
criminis de quo non praecessit infamia, sed quod sit adhuc prorsus occultum, praeterquam mihi. Tunc enim nisi bonum quod ex denunciatione sequetur, sit merito praeeligenaum neglecto damno quod reo adueniet, silendum erit de eo delicto occulto quandiu occultum crit,quia interpellatio ad illud detegedum, non est iuridica.Nam quod infamia,vel quabicunque . cognitio alterius delicti praecesserit, nihil facit ad infamiam de isto quod stipponitur manem adhuc oc
num. 4. Quae. doctrina nisitur eodem fundamento quo communis domina Theologorum,Caietani t. i. opust .in i 7. respotis. s. Valentiae 2. a. d. s. q. I .p. 2. Turriani t. r. in a. 2.d. so.dub. . Lessii l.de iust.c. 29.anum. I a I .& passim caeterorum, dempto Paludano in A. d. I9.q. . asserentium, Iudicem Posse duntaxat i terrogare reum, & adigere in conicientia ad responadendum, de crimine de quo praecesserint quae praecedere debent attenta ratione iudicij initi; nimirum vel infamia, vel indicia susscientia , vel semiplena probatio : Non posse autem semel male audientem aliquo praedictorum modorum circa aliquod crimen , interrogare de quibusvis aliis criminibus, circa quae nihil praecesserit eqrum quae interrog P 3 tionem
269쪽
tionein debent facere iuridicam.Nam quoad loc crimina prorsus occulta , nec ullatenus nexa cum eo de quo praecessiit infamia aliudve aequivalens necessa-1ium ad interrogationem iuridicam , ita ut cadem infamia aliquatenus perspergantur;quoad haec inquam prorsus abdita scelera, peccator est prorsus occultus. Vnde non plus tenetur de eis respondere,quam si integer plane vitae esset , nec eo scelere sorderet quod fuit obnoxium iuridicae interrogationi. Quia ergo interpellatio conscii per monitorium ad reuelandum, correspondet interrogationi qua Iudex reum iuridicurogat, & in conicientia obstringit ad respondendum quod patravit; merito quod de reo tradit communis Theologorum doctrina, extendimus ad reuelationem a eonsciis faciendam quoad crimina prorsus Qcculta,in quae iuridica interrogatio non caderet.
procul eundum, es cuius expensis, ut sat reue iatio indicta per monitorium.
REspondeo , regulariter neminem teneri procul ire ut reuelut id de quo fertur monitorium ; nec ii aliquando procul sit eundum, teneri id facere luis expensis, sed eorum qui monitorium impetrarunt, dc conscios ad reuelandum adigi poposcerunt. Cui nemo adigendus passim sit procul ire ut denunciet, ratio est , quia nemo cum graui tuo incommodo tenetur prospicere alterius bono. At longinquae
270쪽
proscctiones , ut plurimum non carent grauibiri incommodis. Si tamen incommodum profectionis leue esicet, eo quod non adeo distet locus ubi faciω-da est seuelatio,de quo statuere prudentis arbitris est, attenta locorum ac personarum dispositione & negotii grauitate, tunc monitorium ligaret. Quod si per profoetionem longinquam in extraordinario aliquo citentu indictam a Iudice grauem ob causani lubpoena cxcommunication is, faciendς essent aliquae expensa , necessarium esset eas fieri a parte quae monitorium limpetrauit. Idemque est de aliis expensis aut damnis, quae quis, etiam ad reuelandum non procul domo , subire cogeretur ob reuelationem. V. g. quia
non posset interim domi laborare, & lucrari aliquid ex opificio , defuitque tempus aliud quo posset fieri reuelatio absque illo reuelantis dispendio. Pro quibus
omnibus militat generalis illa ratio, quod nemo alte-xi militet sis is stipendiis , nec teneatur bono alieno prospicero cum damno suo ,regulariter loquendo,atque adeo seclusis extraordinariis quibusdam euenti bus,in quibus studium boni communis,aliave urgere tissima causa posset conscium ad deuorationem proprioru incommodorum obstringere pro alieno bono.
Extra hos itaque euentus, pars tenetur conscio ad ex pensas non tantum itus ac reditus,sed etiam commo
rationis', iis tamen expensis detruistis quas fecissse domi, ut habetur ex Romano l. ed etsi lege. ista retit. haered. & ex Antonio Grauatio in notis ad Vestiis librum 6.c. vlt. num. i s.) Tenetur item pars,sarcire dispendium temporis quod conscius occasione reuela. tionis perdit ut recte Felinus in c. i .de testibus. Monitorium autem absque his indemnitatibus reuelanti