장음표시 사용
271쪽
a parte praestitis , non ligare, affirmat recte Gutierrest. I .qq.Canon.c. I I .num. 2 . Fuit in contraria sententia Sylvester, luem refert & reiicit Neuietanus l. 3. sy uuae num.46. subscribitque Ludou. Vitalis trach.de reis& testibus per censur. cog. num. i 7. Ad idem aliquot Dbctores adducit Folerius in prach. crimin.Canon .p. 2. c. 8. n. 9. suffragantibus Nauarro ad c. niter verba. concl. γ.coroll. 6 s. n. 799. & Sanchez l.6. Const. c. 2.dub. 22. num. I. Satis de actu reuelationis & eius faciendae modo. Nunc de persona reuelante, eiusque conditionibus agendum superest.
An testis priuilegiati vel ad testificandum inhabiles
ad reuelandum teneantur vi monitorsi.
REipondeo 1 . testes priuilegiatos ex mera praem-gatiua per ius humanum concesta teneri reuela cinyi monitoris , praesertim si desint abj qui revelent,& sufficienter parti monitorium poscenti suffragen Lur. Caeteros vero quibus immunitatem a testificanido praestant iura, ad naturalem coniunction em aut necessitudinem contractam attendentia, sere exolui obligatione reuelandi, ex qua in coniunctorum vel uecessariorum qffensionem incurrerent. Agnosco virides j duplex genus testium priuilegiatoru,habentiua festificando immunitatem. Unum est, corum circa quo arcta languirus aut affinitatis necessitudo , visaesti egislatoribcaecigei: Immunitatem ab onere te
272쪽
Vires monitorij ad reuel. 23 3
. stificandi aduersus ita c5 iunctos. Sic parentes,& omnes ascendentes respectu quorumvis descendentium,& e contrario liberi ac quilibet descendentes respe- quorumcunque ascendentium , etiamsi sint spu-rij dc extra patriam potestatem constituti ; uxor item
contra virum,& libertus contra dominum,arcentur a testificando , ut ex variis iuribus eruunt Nauarr. ad cap.inter Uerba. ncl. , .coroll. , s. num. 8O9.& seqq.&varii DD.quos profert. Aliis quamuis concedatur testificari si velint, ex iuris tamen concessione ad id co- pelli nequeunt, ut vir aduersus uxorem, socer in generum,ia e contrario; nurus item in socrum & vicissim socrus in nurum , sicut etiam vitricus & nouerca in priuignos, ac viceversa. Adhaec collaturales intra gradum quartum, numeratis gradibus iuxta ius ciuile. Patronus cotra libertu a se manumissiim;libertus c5-tra eius de patroni uxorem, eiusque paretes & liberos.
De his testius priuilegiatis quid sit in hoc negotio sentiendum iam supra di ctum est ad qu situm i a .ubi
monstratum est,regulariter loquendo,personas hasce valdὸ coniunctas non urgeri monitorio, ut contra se aliquid revelent.Contrarium asserit Iacobus de Graiasis i .p. dccisi. q. c. 8. num. 23. cum Hostiensii, si non ad sint aliae viae suffragandi parti quae monitorium imia
petrauit. Cum eadem temperatione idem cessiit Sanche Z l. o. consil.c. 2.dub.i8.num. 9.& Diana 3.p. tractis . resolui. 63.post Nauarrun i in summa C. 2I. num. 49.
Felinum in c. i.de testibus cogendis, Lazarium s. 3. q. I I. num. 18. Sed quod diximus, satis rationabiliter constitutum vidctur,traditumque est cum ab iis quos ad quaesitum illud ia .adduximus, tum a Gabriele Pe- Teira trach. de man .Reg. c. I O .num. 36. refellente N
273쪽
uarrum;qui tamen non negat si cognatis aut coniunctis non leue incommodum ex reuelatione immineat , evanescere hanc obligationem, ut notauit approbauitque Sanchez loco allegato num. i 3. At hoc est euertere obligationem testificandi & reuelandi, quam hi autores personis coniunctis volunt iniicere si desint alii qui revelent. Nam nunquam accidet ut coniuncti aduersus coniunctos reuelant, quin existat reuelantibus graue damnum ex abalienationibus &smultatibus muturnis,quae ut nihil praeterea mali inferrent,sint damna grauia,meritaque declinanda. Alterum genus testium immunitatem a testificando habentium, est eorum quibus ius humanum , siue
fruore publico siue priuilegio proprio id concessit, ut
ne milites, senes, infirmi,Magistratus,1 testificando sunt liberi ex priuilegio mo quod usquequaque exobuantur testificandi necessitate, sed quod prae caeteris ineant in eo genere praerogativa. De Episeopo,propter honorem debitum,idem habetur. l. neque honore. C,de Epist.& de sacerdotibus ne adiuinis auocentur.
CU.quanquam ΙΑ. q. 2. quod Nauar. adc. inter verba. conti. O. coroll.6s .n.8a I. extendit ad omnes Clericos.
De his testibus priuilegiatis negandum est eos exolui obligatione reuelandi cum latum est monitorium ad finem reuelationis. Valebitque id praesertim, si alii
testes desint a quibus veritas erui possit. Neque enim fauor iste iuris humani, commune quicquam habet' cum praesenti negotio ; nominatim si non suppetantagia veritatis agnoscendae subsidia.Nam in eo euentu, omnia huiusmodi priuilegia evanescunt,ut cum mul-ris
274쪽
Vires monitorij ad reuel. 2 3 s
tis D D. tradit Crotus tract.de testibus p. s .num. I. Respondeo et . quoad testes iure humano ad testificandum inhabiles,monitorium urgere ad reuelanda ea quorum sunt conscii. mi sint iure humano ad testimonium feredum inidonei, compertum est ex tractatione de testibus. Quamuis enim attento solo iure naturae omnes perfecto rationis usu praediti, habeant aptitudinem ad testificandum ; tamen ius humanum induxit impedimcnta varia, ob quae plei isque personis facultas ad testificandum non suppetat. Sic excommunicati repelluntur a testimonio ferendo, si sine
excommunicati vitandi, ut late monstrat SuareZt. .p. l. I criminali causa minores annis viginti, item ascendentes & descendentes acculatoris, hostes
rei,infames infamia iuris &plerunque etiam infamia
facti, inopes quos suspicio iure esse possit pecunia
fuisse corruptos, & alij, repelluntur a testimonio, ut ex variis iuribus breuiter perstrinxit Lessius i. de Iust. c. 3O. diib. suntque haec testificandi impedimenta,
iure Canonico alia quam ciuili.Nam V.g.ius Canonicum in causa criminali mulierem a testificando repellit, eX cap. milierent. 3 3. q. s. non item ius ciuile, quod in omni causa oc negotio praeterquam in Testamento, mulierem admittit in testem. Hi igitur testes quocunque iure humano inidonei ad testificandum, si monitorium feratur ad finem reu Gationis,non exumuntur obligatione testificandi aut denuncividi, ut
bene notauit Nauarrus adc. inter verba. concl. 6. cOLOll.6s. num. 8 I9. Et ratio est,quia huiusmodi personarum lcstimonium, esto non probet rem cui attest tur, sufficit tamen ad fundandam praesumptionem, ut
habet Glossa ad c. i. doestibus in o. Praeterqua quod
275쪽
ut habetur l. 3.1Lde testibus, horum inidoneorum testium fides , adiunctione fidelium testimoniorum suppleri potest. Tenentur igitur hi quoque vi monitorii reuelare, nec plane inutiliter testificabuntur; quamuis facile repellendi sitnt ab eo qui se tali testificatione grauatum censebit, cum prolata testificandi inhabilitate, uersus eos possit excipere.
sensitus negotij quod iurauit non reuetire, an lige
REspondeo ligari, si alia silendi idonea causa non
Et ratio est perspicua. Nam praeceptum reuelandi iustum cstrilegitimum, atque adeo ei non parere pec catum est. At iuramentum non potest esse vincustum iniquitatis,ut dicitur cap. quanto,& cap. gluintauallis, dc cap. tua nos, de iureiurando. Nec de mortali tantum peccato Vt sonare videtur nomen iniquitatis, sed de quocunque etiamsi minutissimo peccato, valet ea iuris regula s8. in non est obligatorium, contra bonos mores p intum iuramentum e ubi Glossa multa iura profert, multaque ad id ex Patribus & Conciliis pro stant apud Gratianum χχ.q. fere per totam. Vidζndus etiam late Suareat. a.de Iuram.c. IAE.& I S .Quμς
276쪽
eYtra dubium esto, conscios rei quam iurarunt non te uelare, teneri ad reuelandirna, si ita iubeantur per monitorium. Neque Vero istiusmodi reuelatio erit inutilis,ut visum est Baldo l .nullum.C.de testibus. Ait enim eum qui iurauit tertiare secretum,repelli a testificatione tanquam inutiliter testificaturum, cum esse nequeat nisi aut falsus aut periurus. Hoc bene reiicit Anton. Sola ad noua Sabaud. decreta, tit. de tribun compet.Glossa 4.num. s. Immerito enim pronunciat
Baldus huiusmodi hominem testificando fore puriurum ; quandoquidem iuramenti male emissi religione nullatenus urgetur. Et ideo non modo si ita poscat commune bonum, sed ob minutas quoque causas, si producatur in testem compellitur ferre testimonium, ut tradit ad Capellam Tolosanam Austerius q. 24I.
' Num quos Iudex reuelandi obligatione eximit ligentur monitorio. REspondeo non ligari, siue expressu SI conceptis
verbis in monitorio adhibitis cxprimatur aliquos eximi, siue id illis tacite per Iudicem significetur.Ratio est,quia tota vis monitorij derivatur ex Iudicis illud feretis voluntate. Quare quem Iudex grauare hac obligatione non intendit, erit ab ea immunis. Quemadmodum enim superius monstratum est, deesse obligationem detegendi quos Iudex non intendit detegi, ita quos Iudex nolucrit ad detegedum obligarς,
277쪽
obligare, immunes erunt ab obligatione detegendi. Neque . vero valent ista duntaxat de monitorio pet ipsummet immediatum Antistitem concesib,sed etia , cum monitorium est impetratum a summo Pontifice,isque de more dirigit illud ad ordinarium, facta ei potestate ut causa diligenter examinata quatenus videbitur expedire pro locorum ac temporum circuέ- stantiis, monitorij litςras exequatur : Tunc inquam ordinarius,si censeat ita expedire,potest cum aliquo conscio dispensare ne monitorio Pontificio ligetur, etiamsi taceat. Si tamen Epistopus per fraudem ageret i & probe gnarus deesse iustam causam eximendi ,evin nihilominus exemptu vellet; quoadlem monitorium peccaret , quia facerct parti iniuriam:quoad Pontificium vero,nihil facerct, ct is quos detegendi obligatione eximeret,ligarentur nihilominus monitorio.
Dub is de mon Iorij olligatione an reuelare
teneatur. ondeoaeneri reuelare. Ita Hentiq. l. I 3. sum c.I8.num.Α.LOpe Z 2. p.instruc.c.9. Sayrus in Clauit. Ιχ.c. I 4.num. 34.Naldus V .accusere.n. I. & V. reuelare,num. 2. Ratio est,quia praeceptum de facienda reuelatione, est clare ac certo latum: causa autem
excusans, supponitur esse dubia.Igitur praeceptu possiciet, ut loquuntur. Possidentis ote conditio caeteris
278쪽
paribus, in dubio est potior ac melior. Sicut ergo si quis cer tu&esset se vovisse,aut debitum apud aliquem contraxisset dubitaret autem an votum implesset, vel debitum di sibivisset, praesumeretur pro voto ac pro creditore, nec censeretur debitorem dubia solutione expleuisse debita certa, ut recte demonstrat Sanchezl. I.in decalog.cap. Io.num. I 2.ita cum dubium est anquis excusetur 1 monitorio quod constat latum esse, praesumitur pro monitorio, estque ei parendum ', ne dubia excusatione clidatur certa praecepti obligatio. Contrarium diximus ad finem praecedentis capitis, tractantes dubium circa obligationem restituendi. Sed disparitas est manifesta.Nam in dubio de restit tione, persona in quam fertur monitorium, possidet rem cuius restitutio petitur, estque par causa illius, &partis quae monitorium exorauit , Ut supponimus. Via ergo in pari causa,melior esse debet possidentis conditio,vt habet regula iuris,merito negauimus posses rem in dubio an teneatur restituere, ligari monitorio ad finem restitutionis. E contrario autem affirmamus hominem dubium an ligetur monitorio ad reuelandum, teneri reuelare, quia iste non possidet, sed possessio est penes praeceptum reuelandi, quod liquidum cst ac certum.Ob hancipam causam Nauar. in summa c. 2 s. num. 9. in dubio an personae a quibus aliquid acceptum est sint fide dignae, obligat ad
reuelandum. Recte item Auila, & cum eo Bonacin. ex variis p. I. 3.A. num. . pronunciant praeceptum possidere,in dubio an Praelatus facta reuelatione sit adhibiturus remedium: Ideoque non obstante tunc dubio iaciendam esse reuelationem , a qua ta clancti exolueretur Nil certo aut probabiliter iudi
279쪽
caret, nullum remedium fore adhibendum etiamsi fiat reuelatio,virecte cum aliis Sanchez l.6. consil.c. a. dub. i . Haec ad varios similes euentus extendere, operosum non erit.
quid teneatur,qui absique idonea excusatione reticuit quae monitorio iussus erat reuelare. REspondeo,iuxta sententiam valdὸ receptam, satisque probabilem,teneri ad restitutionem damnorum quae parti per eius silentium inferuntur.Inter omnes quidem constat, illud silentium esse mortale peccatum, ob materiae grauitatem & praecepti iustitiam,quae supponuntur.An Vero sit peccatum contra iustitiam, ex quo solo nascitur restituendi obligatio, controuersum est. Quanquam communissima doctrina affirmat hoc peccatum esse contra iustitiam,&idcirco eum qui sine causa lato monitorio siluit, esse iniustam causam damnorum omnium quae . parti o tingunt ratione talis silentii, ac proinde teneri ad eorum restitutionem. Ita Auila 2. p.c s.disp.4. dub. 3.
est ad testificandum, iam intimato sibi praecepto se
subducentem,teneri ad restitutionem omnium damnorum parti obuenientium per eum defectum testificationis.Ita Lud.Vital.trach. de reis & testibus cog.
280쪽
quod posito praecepto superioris, pars cui testimonium commodum est, ius habet ne recusetur sibi testimonium;qui igitur recusat iussus testificari, violatius istud partis,atque adeo tenetur ad restitutionem. Aliud vero est, an is qui ita siluit obligetur quoque ad restitutionem mulctae pecuniariae quam Iudex siveritas per reuelationem huius conscij innotuisset, imposuisset reo ; qua in re Variant Doctorum sententiae, & verisimile admodu est deesse quoad hoc obligationem iustitiae, atque adeo non interuenire debitum restitu edi. Quia ergo monitorij interpellatio ad reuelandum, non secus se habct quam interrogatio Iudicis, siue iusitim quo testi imperat testificationem,
plane si quis intimato iam sibi superioris praecepto
testificari renuens se subducit,peccat contra iustitiam Ec est obnoxius restitutioni damnorum quae parti ex eius silentio sunt sccuta ; idem quoque dicendum consequenter erit de consi io,qui per monitorium interpellatus ad reuelandum,renuerit obedire. Haec est ut dixi) valde communis doctrina. Nolim tamen diffiteri, oppositam tametsi minore autorum numero subnixam, esse admodum verisimilem, qua scilicet negatur ius esse parti post interpositum supcrioris praeceptum , Ut conseij rem aperiant. Debent quidem conscij parere praecepto,idque ni faciant, obedientiam superiori debitam violabunt, & in charitatem parti exhibendam. Nullum vero est caput, ex quo prodatur eam culpam esse contra iustitiam, qui