Institutionis dialecticae exercitatio prima autore Ioanne Serrano ..

41쪽

Diale meae institutionis ' ex Icendis in ηltimo eapite, qua eornira inmutiam afferat in similiarguendi modo . Haec sunt pol issime animaduertenda: quae super sunt ri quarto nostrarum institutionum libro latius explicabuntur.

- ctionem, coaceruationem, dilemma, stiolati enim, s enumerationem , addendas esse censemus. . . At cum inter bos modos obscurum complexum termiotibbili n4 di,probήndi, π declarandi, ratiocinatio priorem sit, .st inunt. lam q*ia est efficacissimus probadi modus, i. i. iam illim d putatione primo aggrediemur:ei' princis Nate. pia secilius materia declarates'. deinde quid illa sit.

tiocinationis materia remota sunt tria vocabula, quae dicuntur medius terminus, maius extremum,minus exra .dia i m. mcdiu est terminiis r utraque antecedetis paron: Eq. re constitutus, qui non ponitur in conclusilone . Non inui vi extremum est terminus in maiori propositiones Ooritic situs cum medio,Minus extrema est terminus in mino Na.δ. ri propositione cum medio collocatus .Ex iis tribui ter Naior minis1 positiones constrviitvr . ex maiori extremo,πδpost, medio major appositio: Ex minori cist o π, medio minor

42쪽

ior er mino P positio,praemissae vocantur:quia praesemittuntur,ut ex earum veritate coctu lanis veritas elurescat. Formalia principia, quibus bς propositiones, 'r . o termini disponuntur ad shlluimi forma,sunt figura modus. Figura tres illos terminos diponit feci, po madum d bitu subiectione, s praedicatione medii termi lia pti. Hi, qui i antecedete collocaE Figura quide prima dice Figu. tur, quando medium maiori subiectum est, . in mi. Τres rori attributi Dicetur secunda,quando mediu est insunt λtributum in utraque premis' st. Dicetur tertia,qM P im ct media est subiectit in utraque antecedentis propον 'sitione . Modus tres illus propositiones secudum debi, Liam qualitatem. es quantitate disponit, Dcbita qua et Elilitas exigit praemissarum utranque non esse futura nerviodrigantem: er altera negante existente conclusionem Det Debitaturam negantem. Debitu quantitas,est praemissarum quali. quamlibet non esse futuram specialem: π earum alte Uebi-ra Istresali exissente, conclusionem futuram speciale. conclusio enim partem debiliore sequitur semper . Sγllogismus ergo , esst illa optima argvmctatio,in qua Syllo

virtute sola cognexionis medii termini cu extremis in ante cete, vecessario sequitur eorunde extremorii unio 'in consequetclut omne graue icdit deorsium, tarq est gravis, ergo terra deorsum, tendit intellige, si fuerit cura naturalem locum e stituta, s impedimento

remo

43쪽

Dialectieemstitutionis P Iul. remoto.Dividitur syllogismus primo i Categoricum

Cathe. er b3poteticum. Cathegoricus dicitur,cvivs pr.emis. HVpo, se u conclusio sunt propositiones categorice. Itypotheticus dicitur, euius altera praemissarum,uel concluvi of so est propositio b3pabetica. Tales sunt omnes modi

argue. arguendi. A tota copulativa, ad quamlibet eius parte. i ς0pu- A repulativa ad disiunctiuum . A destructione unius 1hes potis copulati-,ia totius destructionem . Adi iuris' ctiva ra oppositis extremis cum destructioe unius paratis,ad alterius positionem. A poplioe unius partis diρ iuramue ad totam disiunctivam. μ tota conditionali uera cum positione antecedentis, ad positionem cono sequentis. A icta conditionali cum destructione conmsequentis ad destructionem antecedentis. Omnes resso huius modi arguendi modi dicuntur hiluimi b ciis. potetici de q*ibri no est potissimvs Iermo,er ideo e t eoma rum di*Vtationem silentio praeteribimus. Categoris mune eus Iγllogismus diuiditur isuper in categoricii comm& sin. nem, singularem, Communis dicitur, tegoricus, Comu cuius medius terminus est commune nomen. Singula. ni' ris dicitur, cuius medius terminus esst indiuidui nomet Singu--Petrus currit, ea Petrus est albus, ergo album cum

C xhς FIi potistime construuntur in tertia figura. de quit, bus nihil superest dicedum. Dividitur praeterea Cute& m. Pricii; Hllogismus ta medii comunis inperfectum, Pesse. es imperfectu, Perfectu: dicitur,qui manifeste declahllo. rat,

44쪽

Pina exercitatis. XVrus conlusionem in ferri necessario ex emiris: quod Iolum conuenit quatuor modis primis primae figurae, i arare quibus praedicatum maioris propositionis affirmatis x-Πxude subiecto,er de quolibet sub illo compraebe Osi fu . pς se.

mutio a concIlioue, hi enim fuerit conclusio afirma' i tio, dicetur Dilui murasti aris: si negatio negas. J figit tiSi uero fγllui mus fuerit negans, praedicatum maiγνris negatur de subiecto π de quolibet sub illa copro imbes henso. Omnes abi modi aliarum figurarum s eiusde 'primae si aliqui sinta quatuor primis)dicuntur impfecti: quia non declarant manifeste consequens infer ς ri necessurio ex praemistis, nisi ad perfectos revoceturieonversione Praemisiarum transpositione, et adinco quati modum. His ergo ita constitutis, Illogismorum, Maior

guris dicamus,et euru modos declaremus oportet.Pri extre.

mα gurae Iunt quatuor modi,qui explicatis his dictis de mLnibus. Barbara,C orlarem Darii, Ferio,In quibus, in modis secundae , ac tertiae figurae, maior extremitas' f debet praedicari de minori in conclusione. non mepo *ς μ' terit, communem dialecticoruusum alios quinque ad dele primae figurα . Baralipren, in quam, Celantes, Dabitis, Fapri OFribes , m nescio quorsum: quias npri.

cu indiresse concludant in aliis figuris modos: s etia a figu. Moras, multiplieare oporteret : pos et quidem quarta habeat 4Ueriivbi medium in maiori praedicaretur, er i mino Rimo

risubiicere jpis

45쪽

D talemee institutionis

risubiiceretur. Cum autem pluralitas non sit conssio tueda necessitate no eue te, ideo de illis nihil dicem'. qua uis illorumo rii cognitio sit facilis ex dicedis eircu alios modos : si animaduertam . bos quinque coctu. inere indirecte fotu: minus quidem extremit de maiori, ita ' Dicaturi coctu toe: Inqualibet hum dictioni quae ei Aio. bri modos nobis declara reperiuntur tres hilube: iq mo. mss Dilaba exponit, qMalii, ex quata sit futura malis

nobis Ibllogismi Ppositio. ecuda qualis,. quata sit futura

decla. minor.ppositio. Tertia vero ques er quanta sit futura coclusio.Voculis urit has Bllabas costituetessat.A.EL O.μ denotat ppositionem iis correspondente futura uniuerta dormate.F.vniuei Ia negatione adpeciale astirmatione.O. speciale negatione. Hic quide fllagi m' est i Barbara . bar. Omne aniat substatia. bd. . ois homo est animaloa.ergo Ois homo est bubstantia. hi d . -Mμης η dilut quatuo Cesar Camestres, , MC EGitN,Barcco.Tritiae verosex Darapti,Felupto FersidiIumis Mati AB Ocardo, in quib' vocales illa Obn uo. μ tμῆq in modis prime figurae exposuimus. iij. . Voc*m snt imperfecti, qua vis bonae sint conseque adsis. ij e,indiget revocasisse ad Fectos,si aperte cogntre re cupimus,coclusione necessario ex praemissis inferri: L er ut baee iperfectora ad plectos reuccutio sit facilis, animadvertam' oportet,primo filui uimperfecta

46쪽

nobis declarant, ponitur aliqua harum literarum. e. D m. p. f. s. denotat, imperfestum este reuocandum ad perfectiim conuertendo silmpliciter propristione rem respondentem Dilabae, in qua litera. s. ponitur. P. declarat et Je de per accidens reciprocandam propossiestionem ii qua illa ponitur. m. Significat premisi rum tras mutationem: ut Celantes remeatvr,ad Celarem : conclusionem simpliciter conuertendo. Fas essΜψ mo ad ferio, maiorem de per accidens conuertendo, ''. minorem simpliciteri Deinde vero sunt variandes 'misse. C. significat syllogismum este reuocandum ad Doe,

perfectum ad incommodum ducendo : qui modus sit menta. ex opposito consequentis cum altera praemissarum Muniuerterius praemissae tantrarium, uel contradictorium eos sit. Hi eludendo,ut Baraco ad barbara. Cavendum estne argumentemur ex praemistis negantibus. Neque spra 'cialibus. Altera praemissarum speciali existente, es 'conclusio specialis erit. Altera existente negante,

conclutis negans erit. In antecedente . consequem te nulla sit aequivocatio. Medium non ponatur in conclusione. S lluimusex tribus terminis consilinum natur . Extremum conclutionis illius erit casus, cuiui 3-

est mediii in sua limis a. Quod ponitur eu medio imas 'aiori,debet poni cu minori extremo in coclusione.Con

clusis

47쪽

Dialecticae institutionu

o. stilionis repula omnino similis erit copulis maiorit ppo itiois in tepore,determinat i e er ampliatiοmχCopulae uero minoris propositionis erit similis tantu quain tum ad ampliationem,uel restrictionem. medium disiet. stribuatur complete in altera praemissarum. Nun proteat medium tutius in affirmante pi .emissa, quam hi negante. Neque in propolitione in qua non distribui s. docu tur,quam in illa in uva distribuitur . Maior in prima,spςcid, s secunda figura, semper universa erit: in tertia poσλ- test et e specialis . Minor in prima, er tertia semper ' erit dismatio,in secunda vero negatio Gle potest an primu er secunda figura sunt conclusiones inium friDς si in tertia tantum speciales . Embγmmema est imperfectus fγllogismus: ex una qbidem praemissarum alteran i. si positή concludimus conclusionem:ut omnis matermema. diligit silium, ergo Ioanna diligit olium . Inductio est

Indu. argumentatio, in qua ex multis singularibus coniumctione copulatiua demostratis uniuessule colligimus: ut PetrusJoannes,Franciscus,est animal ergo omnisi . , homo est armmat. Si uero coniunctione disiunctu pra 'μ' eiale:ut ille homo currit,vel se,ceto aliquis. Di tis deductio oppositus arguedi modus,ab universa inqua ad copulativam suarum singularium: er a speciali ad Σηςm disiunctivum suarum singularium. Exemplum,elst a sumetatio,qua alterum probamus singulare perastes

rum propter similitudine in utroque repcita: ut Pho

48쪽

Prima exercitatio. XVII, do fuit punitus propter persecutionem populi dei, er: Cocso is haereticus poenas dabit: Coaceruatio urgumenotatio est, inqua necessario cObderentia copulantur vetadem ultimum dicatur de primo:vt Petrus est homo, homo animal, animal corpus, corpus substantia, ergo milem. Petrus esst substantia. Dilema est argumetatio ex partibus repugnantibus constructa, Cydata quacunque parte illius reprehenditur: ut1sicli ducenda uxor diues, aut paperiNon diues:quia erit fer eda. Neque pauper, quia erit alenda. Dicitur violatio argumentatio illa, Viol inqua damus operam inter retorquendum aduersarii argumentum pro parte nostrased contra ipsum: ut siquis Gerat,non esse poetas legendos,quia demulcent animos:dicemus, imo hac ob causam esse legendos Enum

meratio dicitum,quando enumeratis alicuius diuqAnis partibus omnibus π,destructis remanente collimimus.Non metui non habuit odio, nihil commodi exapectauit, non alicuius amicitia morus, ergo non occisdit Petrum.

rvm formis in quas secundum muteo rium diuiditur.

De fritui morona firmis secundum materiam i .' est dicendum, num praeter diuisiones solius mi a quibus secundum formam uidetur diuidi. C in catego

49쪽

diuisio Dialhaleae iustitutionis

syllo. in categoricum, es h poteticum, communem, o simiςς VH gularem,perfectum, er imperfectum. Dividitur ultra - f1llogismus secundum materiam in Demostrativum,

se a. εχ dem a De sunt uerae necessario,aliae uerae probabiles,.spar. ma liae verte secundum appare fani, Prim egenerant scieteris. tiam. Aliae opinione. Ultimae tundem apparente sole

Demo tium. S3llogismus constructus ex necesJariis propos distaria' enibus dicitur demoliratio. Qisi uero ei probabilibus ςF 'h dial dticus, Tandem qui ex propositionibus veris secil' m , apparentiam dicitur sopbisticus . Demonstratiopi mi. rillis logismo. facies scire. Vel demonstratio esὶ llo euuta si mus procedens ex veris primis immediatis notioris Dupl. bus, prioribus, S causis conclusisnis . Praemisse deucogia. monstrationis dicuntur cause conclusionis in genere Via. cognitionis, cum ergo sit duplex via cognoscendi, quo i sunt ad nos nope,s quo ad naturam:quae punt priora quo PRIQx-- pollerioru uia naturae:nos quidem primoti . , effera cognoscimus, deinde causam: natura vero pris Nee es mo cav9m deinde effectum . Necessariis existentibus ycui. ex pr i lii,cη quibus conclusio debite infertur, semperqui. co, alit illae cavsae veritatis conclusionis in genere cogniueb.in tionis aliquo modo. Si enim praeme)α uera,proxima, fer.sep ιυ taediatam, explicat conclusionis cavum, diceturiit cau demonstratio illa a priori: ut omne rationis capax est ad risium apti homo est rationii capax, ergo ad risum demoriariea prio. aptus

50쪽

Prim exercitatis, χrgdptus . Si vero explicent se tum conclagonis, uel re dςmmmotam ueritatis causam, tunc dicetur a posteriori: ut ῆppi 'omuerisibileest capax ratistiis, omnis homo est risibis Ithergo capax rationis Est obseruanda,in demonstra ρος γ' tronis materia dici uera,eterna, perpetua incorroti, μ' 'ς bilia, propositiones illa, in quibus de itio quid di dotiu uel aliqua eius pars predicatur de Z nito uel de stultum de de stultione. Dctenetia de specie uri si mer

tima de suo effectu,uel effectus de sua causa. Sullogismus erro ex huius modi propositionibus costructus de

-κ. Preterea maiorei positione severa. Deinde Q. minorem: quibus quide maior est fides adhibeta, cui conclauom: iuia propter quod i nilquodque tule,s illud magis, b enim coclusio sit vera propter primi suscertior erit veritas pini arsi,qua reclusioui . Ce , ' a