장음표시 사용
361쪽
EPITO ME. 353Odiosa est, quia aegre ferunt SSe aliquos, quibus facta eorum lacere non POSSIInt. HOS Omni modo cupiunt exstinguere, ut possint libere sine teste pec
Sed haec facere se dicunt, ut deo suo defendant. Rationos Primum si dii sunt et habent aliquid OteStati BC ci i atiosi numinis, defensione hominis atrocinioque non in- ' H digent, sed seipsos utique defendunt Aut quomodo V. II, Ia, I9. io ab iis homo perare ui ilium potest, Si ne Sua qUidem injurias possunt vindieares Stultum igitur et Vanum deorum esse vindices velle, nisi quod X Omagis apparet dissidentia. Qui enim patrocinium Dei, quem colit, suscipit, illum esse nihil forS. ni-15hili oris. J constetur; si autem de colit, quia
potentem arbitratur, non debet eum velle defendere, a quo ipse est defendendus. Os igitur recte. Nam quum isti defensores falsorum deorum, ad UerSU Verum meum rebelles, Omen ut in nobis terSe-2 quuntur, nec re nec Verbo repugnum uS, Sed miteS, et taciti, et patientes perferimu Omnia, quaecunque adversus nos potest crudelitas machinari habemus enim fiduciam in Deo, a quo eXSpectamu Secuturum
protinus ultionem. Nec est inanis ista fiducia si-a5 quidem eorum omnium, qui hoc facinus ausi sunt, miserabiles Xitus partim cognOVimVS, partim ide-mUS fors Vidimus avis. J; nec ullus habuit impune, quod Deum laesit Sed qui sit Verus Deus, qui Verbo discere noluit, supplicio suo didicit Vellem 3o Scire, quum inVitos adigunt ad sacrificium, quid secum habeant rationis, aut cui praestent quod faciunt. Si diis, non est ille cultus, nec acceptabile Sacriscium, quod si ingratis, qhio extorquetur per inju-
362쪽
riam, quod eruitur per dolorem. Si autem ipsis quo cogunt, non St utique beneficium, quod quis, ne accipiat, etiam mori mavult. Si bonum est, ad quod me Vocas, cur malo invitus 3 cur non verbis, Sed verberibus, cur non ratione, Sed cruciatibuS OPPO-5ris Unde apparet malum esse illud, ad quod non illicis volentem, sed trahis recusantem. Quae tultitia est, consulere velle Olenii 3 An si aliquis rementibus mali ad mortem confugere OnntUr, num potes, Si aut gladium Xtorseris, aut laqueum rupe IoriS, aut praecipiti retraXeris, aut Venetium effuderis, conserVatorem te hominis gloriari, quum ille, quem SerVaSSe te utaS, nec gratia agat, et te male e-
cum arbitretur egisse quod mortem sibi prohibueris optatam, quod ad finem, quod ad requiem malorum 15 pervenire non siVeris Beneficium enim non X qualitate rei debet, sed ex animo ejus qui accipit, Ponderari. Cur pro beneficio imputes, quod mihi maleficium est Vis me deos tuos colere, quod ego mihi mortiferum duco. Si bonum est, non inVideo et os ruere Solus bono tuo. Non est quod velis errori me Succurrere, quem judici ac Voluntate Suscepi. Si malum, quid me ad consortium mali rapis Θ Utere sorte tua. Dy. Aen. XII. 32. Ego malo in bono mori, quam in malo Vi Vere. 25
CAP. LIV. De religio Haec quidem juste dici possunt Sed quis audiet,
lato in ado-quum homine furiosi et impotentes minui domina- Inst. v. 13 tionem Suam utent, Si Sit aliquid in rebus humanis I9i Q, , 9 liberum' Atqui religio sola est, in qua liberta do-3omicilium collocavit; res Si enim iraeter ceterRSVOI itaria, nec imponi cuiquam neceSSita PoteSt,
363쪽
EPITO ME. 855iit Olat quod non vult. Potest aliquis forsitan simulare, non potest Velle. Denique quum metu tormentorum aliqui aut cruciatibus victi ad exsecranda Sacrificia consenserint, nunquam ultro faciunt quod 5 necessitate fecerunt. Sed data rursus achiltate, ac reddita libertate, referunt Se ad Deum, eumque Γecibus et lachrymis placant, agentes non VoluntatiS, quam non habuerunt, Sed neceSSitatis, quam Pertulerunt, Oenitentiumri et venia satisfacientibus nonio negatur. Quid ergo promovet, qui corpuS inquinat, quando immutare non potest voluntatem Θ tenim homines inanis cerebri, Si quem forte adegerint libare diis suis, incredibili alacritate insolenter XSultant, et, quasi OStem Sub jugum miserint, gaudent.15 Si vero aliquis, nec minis nec tormenti territus, fidem vitae anteferre maliterit, in hunc ingenium Suum crudelitas Xserit, infanda et intolerabilia Olitur; et quia Sciunt, gloriosam SSe Pro De mortem, et hanc nobis Sese Victoriam, Si Superatis Oraotoribus animam pro fide ac religione ponamus et ipsi enituntur, ut vincunt. Oti metunt morte, Sed eXcogitant novos inauditosque cruciatus, ut fragilitas Viscerum doloribus cedat; et, si non cesserit, differunt, adhibentque vulneribus curam diligentem, utas crudis adhuc cicatricibus repetita tormenta plus doloris immittant. Et hanc adverSus innocente carnificinam Xercentes, II S. Xercent. Oxs. Et dum liane exercent Davis. J pio utique se et justos et religiosos putant, talibu enim Sacris deorum ory. sodii eorum L avis. J delectuntur, illos vero impios et deSperato nuncupant. Quae Sta Si PerVersitus, ut qui torquetur innocens, desperatu atque impius nominetur, carnifeX autem justus piusque dicatur 3
364쪽
856 FIRMI ANIL LACTANTII CAP. LV.
Ethnidi Sed recte ac merito puniri eos aiunt, qui publicas:64hhtia ''religione a Moribus traditas exsecrantur Quid D'ψ Π si maiores illi stulti fuerunt in suscipiendis relissiO
pietatis in nibus vanis, sicut jam Supra StendimuS, PraeScribe-5
*φ' nobis auserimus libertatem, sed quasi addicti alienis servimus erroribus 8 Liceat sapere, liceat inquirere veritatem. Sed tamen, si libet majorum defendere stultitiam, II S. non habet stultitiam, supplere ultio religiones D is. J cur impune habent Aegyptii, qui pecudeS, et omni generis bestias pro diis colunt 3 Cur de diis ipsis mimi aguntur, et qui eos facetius deriserit honoratur Cur audiuntur philOSophi, qui
aut nullos Deo esse aiunt, aut Si Sunt, nihil curare 15 nec humana respicere, aut nullum SS Omnino, quae
regat mundum providentiam, disserunt; sed soli ex omnibus impii judicantur, qui Deum, qui Veritatem Sequuntur Quae quum sit eadem justitia, eadem sapientia, hane isti vel impietatis vel stultitiae eri Iomine infamant, nec perspiciunt quid sit quod eos fallat, quum et malo vocabulum boni et bono mali nomen imponunt. Plurimi quidem hilosophorum, sed maxime Plato et Aristoteles, des justitia multa
diXerunt, aSSerentes et Xtollentes eam Summa laude a 3Virtutem, quod Sirum cuique tribuat, quod aequitatem in Omnibus servet, et quum ceterae Virtutes quasi tacitae sint et intus ne isae, solum esse justitiam, quae nec ibi tantum conciliata Sit, ne occulta, sed foras tota promineat, et ad bene faciendum Prona 3o
Sit ut quamplurimis prosit. Quasi vero in judicibus SoliS, Rique in potestate aliqua constitutis justitia
365쪽
esse debeat, et non in omnibus Atquin nudus est hominum, ne infirmorum fors infimoriam avis. quidem ac mendicorum, in quem justitia cadere non possit. Sed quia ignorabant quid SSet, unde ros fluerit, quid operis haberet, summam illam Virtutem, id est, commune omnium bonum, pauci tribuerunt, eamque nullus utilitate proprias aucupari, Sed alienis tantum commodis studere dixerunt. Nec immerito exstitit Carneades, homo summo ingeni etio acumine, qui refelleret istorum rationem, et justitiam, quae fundamentum Stabile non habebat, Verteret, non quia Vituperandum esse juStitiam Sentiebat, sed ut illos defensores ejus ostenderet nihil
certi, nihil firmi, de justitia disputare. 15 CAP. LVI.
Nam si justitia est veri Dei cultus, quid enim Do Justitam justum ad aequitatem, tam pium ad honorem, δέ 'o tam neceSSarium ad salutem, quam Deum agnoS- ' cere ut parentem, Venerari ut Dominum, ejuSque k7 sto legi sua D fo= S. et Datus. J praeceptis obtemperare Θ, nescierunt ergo ustitiam philosophi, quia nec ipsum Deum agnoVerunt, nec cultum Hu legemque tenuerunt, et ideo refelli potuerunt a Carneade cujus haec fuit disputatio: nullum isse jus naturale et, itaque omnes animanteS, ipsa ducente natura, Om- moda sua defendere; et ideo justitiam, si alienis utilitatibus consulit, suas negligit, Stultitiam SSe dicendam. Quod si omnes populi, pene quo Sit imperium, ipsique Romani, qui Orbem totum OS-3ω sederint, justitiam sequi Velint, ac Suum cuique re- stituere, quod vi et armi OccupaVerunt, ad caSas et egestatem revertentur Quod si fecerint, justos
366쪽
Nili dem, Sed tamen si illos iudicari neceSSe St, qui, ut alii prosint, sibi nocere contendant. Deinde Si reperiat aliquis hominem, qui aut aurum Pro auri-
chalco, aut argentum pro lumbo Vendat per erro rem atqhae id emere necessitas cogat, utrum diSSi 5
mulabit et emet parvo an potius indicabit Si in dicabit justus utiquo dicetur, quia non fefellit Sed idem stultus, qui ulteri fecerit lucrum sibi damnum. Sed facile de damno est Quid, si vita ejus in peri
culum Veniet ut eum neceSSe Sit aut Occidere aut io
mori quid faciet Potest hoc evenire, ut naufragio facto, inveniat aliquem imbecillem tabulae inhae rentem, aut Victo exercitu fugiens, reperiat aliquem vulneratum equo insidentem, utrumne aut illum tabula, aut hunc equo deturbabit, ut ipSe OSSit 15 evadere 3 Si volet justus esse, non faciet; sed idem stultus judicabitur, qui, dum alterius Vitae parcit, suam prodit Si faciet, sapiens quidem videbitur, quia sibi consul et Sed idem malus, quia nocebit.'CAP. LVII. OD Sapion Acuta ista sane; sed respondere ad ea facillime
a ,s 'isSSe Videatur. Nam et justitia imaginem habetfnem Stultitiae, non tamen est stultitia; et malitia imaginein Sapientiae, non tamen Sapientia est. Sed sicut asmalitia ista in conservandis utilitatibus suis intelli-gen et arguta, non Sapientia, Sed calliditas et astutia est, ita et justitia non debet stultitia, sed innocentia nominari; quia neceSSe est et uStum Se Sapientem, et eum, qui Sit Stultus injustum. Nam 3o neque ratio neque natura ipsa permittit, ut is qui jUStUS AESt, Sapiens non sit; quoniam justus nihil
367쪽
utiqii facit nisi quod rectuin et bonum St, PraVuIn et malum semper fugit. Quis autem discernere bonum et malum, ruVum et rectum, OteSt, niSi
qui sapiens fuerit 3 Stultus autem male facit quias bonum et malum quid sit ignorat ideo peccat,
quia non poteSt raVa et recta disceritere. Non potest ergo neque tuli justitia, neque injusto Sapientia convenire. Stultus igitur non est, qui nec tabula naufragum, nec equo Saucium dejecerit, quia1ose abstinuit a nocendo, quod Si peccatum; eccatum autem Vitare Sapientis est. Sed ut stultus
prima facie videatur, illa res emcit, quod exstingui
animam cum corpore uestimant: idcirco Omne commodum ad hanc vitam referunt Si enim post mor-1stem nihil est, utique stulte facit, qui alterius animae parcit cum dispendio Suae aut qui alterius lucro
magi quam Suo consulit. Si mors animam delet, danda est pera, quo diutius commodiuSque ViUamus ; si autem ita post mortem SupereSt aeterna et sto beata, hanc utique corporalem cuIn omnibus terrae
bonis justus et sapiens contemnet, quia sciet quale a De sit praemium recepturuS. Teneamus igitur innocentiam, teneamus justitiam, subeamus imaginem stultitiae, ut eram sapientiam tenere possimus Et dis si hominibus ineptum Videtur ac Stultum, torqueri et mori malle, quam libare diis et abire sine noxa, DOS a1nen omni virtute Omnique patientia fidem
De exhibere nitamur. Ononor terreat, non dolor frangat, quo minu Vigor animi, et constantia in-3o OnCUSSA SerVetur. Stulto vocent, dummodo ipsi stultissimi sint, et caeci, et hebetes, et pecudibus aequales, qui non intelligunt SSe mortiferum, relicto De ViVO, proSternere Se atque adorare terrena
368쪽
qui nesciunt, et illo aeternam Poetiam manere, qui figmenta insensibilia fuerint venerati et OS, qui
nec tormenta nec mortem pro cultu et honore Veri Dei non recusaverint, Vitam Perpetitum OnSecutUTOS. Haec est fides Summa haec est veru Sapientia, haec
perfecta justitia. Nihil ad nos attinet, stulti quid homi inculi sentiant. Os judicium Dei exspectare debemus, ut OS OStmodum qui de nobis judicant, judicemUS. CAP. LVIII. IODO Upo DiX de juStitia, quid esset Sequitur ut ostendam
odores, Ut dona pretiosa desiderari a Deo. quo si fames, Si sitis, Si algor, Si rerum Omnium terre I 5 nurum cupiditas abest, non ergo utitur his Omnibus quae templis diisque fictilibus inferuntur; sed sicut corporalibus corporalia, Sic utique ineOrporali incorporale sacrificium necessarium St. Illis autem, quae in usum tribuit homini Deus, ipse non indiget, quum oomnis terra ipsius sit sub potestate; non indiget templo, cujus domicilium mundus est; non indiget simulacro, qui est et oculis et mente incomprehensibilisa non indiget terrenis luminibus, qui Solem cum ceteris astris in rusum hominis potuit accendere. 25 Quid igitur ab homine desiderat Deus, nisi cultum menti qui est purus et sanctus Nam illa, quae aut digitis sunt, aut extra Ominem Sunt, inepta, fragilia, ingrata sunt Hoc est Sacrificium Verum, non quod curca, Sed quod e corde profertur non 3o quod manu sed quod mente libatur Haec acceptabilis victima est, quam de Seipso animus immolat.
Νam quid hostiae, quid ultura, quid VeSteS, quid
369쪽
EPITO ME. 36largentum, quid aurum, quid retiOSi lapides conferunt, Si colenti pura mens non est Sola ergo justitia est, quam Deus Xpetit. In hac Sacrificium, in hac Dei cultus est, de quo nunc mihi disseren-5 dum St, docendumque, in quibus operibus justitiam neceSSe Sit contineri. CAP. LIX. Duas esse humanae Vitae vias nec philosophis ig-Doviis notum fuit, nec poetis. Sed ius mirique diverso sis.' λomodo induxerunt philosophi alteram industriae, al- ''' teram inertiae SSe Voluerunt Sed hoc minus recte, I ' - - ,
quod eas ad sola vitae hujus commod retulerunt extr. Melius Oetae, qui alteram justorum, alterum impiorum esse diXerunt Sed in eo peccant, quod eas 15 non in hac vita, sed apud inferos SSe aiunt. Nos utique rectius, qui alteram Vitae, alteram mortis, et
hic tamen esse has vias, dicimus. Sed illa dexterior, qua justi gradiuntur, non in ElySium fert, sed in coelum immortales enim sunt Sinisterior ad aesturturum aeterni enim cruciatibus addicuntur injusti Tenenda est igitur Obi juStitiae via, quae ducit ad vitam. Primum autem justitiae officium
eSt, Deum agnoScere ut arentem, eumque metuere
ut dominum, diligere ut patrem Idem enim quias nos genuit, qui vitali Spiritu animaVit, qui alit, qui
salvos facit, habet in OS, non modo ut pater, Verum etiam ut dominus, licentiam verberandi, et vitae ac necis potestatem; unde illi ab homine duplex honos, id est umor cum timore debetur Secundum so justitiae officium est, hominem agnoscere Velut fratrem. Si enim nos idem Deus fecit, et univerSOS ad justitiam vitamque aeternam pari conditione ge-
370쪽
1ieraVit, fraterna utique necessitudine cohaeremus;
quam qui non agnOScit injustu est. Sed origo hujus mali, quo Ocietas inter Se hominum, quo Necessitudinis vinculum dissolutum est, ab ignoratione veri Dei nascitur. Qui ei tim fontem illum benigni-5tatis ignorat, bonus SSe nullo acto potest. Inde eSt, quod ex eo tempore quo dii multi consecrari ab hominibus colique coeperunt, fugata, Sicut Poetae ferunt, justitia, direptum est Omne foedus, direpta societas uris generis Davis eur Div. Insf. V. 5. hu-1omani. Tum ibi quisque consulens jus in viribus Computare, nocere inVicem, fraudibus aggredi dolis
circumScribere, commoda Sua aliorum incommodis udaugere, non cognatis, non liberis, non arentibus Parcere, ad necem hominum Pocul temperare, Ob-I5
Sidere cum ferro vias, maria infestare, libidini autem, quo furor duXerit fraena laXare, nihil denique Sancti habere, quod non cupiditas infanda violaret. Quum haec fierent, tum leges sibi homines condiderunt pro utilitate communi, ut se interim forS in zovicem Danis. J tutos ab injuriis facerent. Sed metus
legum non celera comprimebat, sed licentiam Submovebat. Poterant enim lege delicta punire, Onscientiam punire non poterunt. Itaque quae ante
palam fiebant, clam fieri coeperunt circumscribi agetiam jura, siquidem ipsi praesides legum, praemiis
muneribuSque corrupti, Vel in remissionem malorum, Vel perniciem bonorum Sententia Venditabant.
His accedebant dissensiones, et bella, et mutuae depraedationes, et OppreSSi legibus Saeviendi potestas Q