장음표시 사용
21쪽
PrbMethes tatus esset, coeperit adscribi. Qugre, ut numen, templis atque Omnis lo- aris coli meruit, re, quemadmodum Pausanias scribit, ei araco habitu . Athenis in Academia era dicata, ad quam statis temporibus homines confluebant,ibique faces accendebant, quas gestantes , versus ciuitatem currebat,serie quadam se sequentes: ho rum qui accensam usque ad urbis ingressum conseruassent, palmam ferebant , iis qui praecedebant, si forte eorum faces fuissent inter currendum extinclae,locum cedentibus illis,qui proxime sequebaturId hoc etiam modo fieri solebat erat una tantum sex communis omnibus, quam currentes sibi mutuo tradebant; iis qui pone, in eorum locum, qui erant ante, per successionem quandam subeuntibus. Sed hic ritus, silue ludos appellare placeat, non solum Prometheo sacer erat (quamquaab eo institutus legitur sed in Vulcani quoque ac Mineruae cultum celebrabatur, neque semper pedibus, sed interdum& equis currebant. Quare Adimantus apud Platonem, cum Socratem hortaretur, ne societatem quamdam desereret, dicit,uesperi eam ludis equestribus interesse, mutuo sibi facem in Deae, hoc est, Mineruae, honorem tradentibus. Herodotus,
cum Persicum morem narrat, quo celerrime nuntios mittebant (sicuti etiam apud nos est in usu, cum aliquid per disposi- tos, citatosque equos mittimus semper enim post aliquod de- cursum spatium in stathmis , alij sunt in procinctu , qui alios currentes & ipsi continuando cursu excipiant dicit eos Graecorum consuetudinem imitari, cum Currentes, facem, quam
Vulcano accensam gestant, per seriem sibi mutuo praebent. De his ludis quidam memoriae prodiderum, eos Promethei factum referre, cum ignem e caelo su blatum in terras detulit; atque ideo ita ab eo institutos Alij id ad humanae vitae cursum referunt, in quo qui aetate anteeunt, vitae lumine iis cedunt, qui pone sequuntur, ut est Platonis sententia, qui libro de legibus homines iussit inter se prolis gratia inire coniugia,ut vitam, quam a parentibus fiunt mutuati,veluti ardentem facem, ipsi quoque apud filios ponant Lucretius etiam de mortalium inter se successione loquens,sic inquit; Lib.a. Et quasi cursores vitai lampada tradunt. Apud Phocenses aedicula quaedam, Prometheo dicata exstabat,
22쪽
bat in qua statua etiam erat, qua nonnulli AEsculapij esse volebant Sed quoniam e regione aliquot magni lapides vis
bantur,qui colore sabulum,odore humana corpora referebat, vulgo fere credebatur,esse Promethei,eosque lapides illius esse materiae,ex qua ab eo primus homo esset effictus, unde postea uniuersum genus humanum profluxerie Prometheum vero primum hominem condidisse, est rationi apprime consentaneum, sit pro eo diuinam prouidentiam intelligamus, quemadmodum Plato intellexit, ex qua non homo tantum, sed res uniuersae initio promanarunt Quare olim ea numinis loco habebatur , quae instar estimae matrisfamilias. hanc rerum uniuersitatem administrareti eius ini ago grauem matronam,natuc randiorem referebat. Quantum autem voluptatis veteres exstatuis perciperent, ex maxima,quae apud eos eXstabat, copia, coniiciamus licet scribit enim Plinius, apud Rhodios amplius tria millia fuisse, neque pauciores apud Allienieses,Delphios, aliasque Graeciae ciuitates esse inuentas in quo Romani a Graecis se superari non sunt passi; cum tot simulacris abundarent, ut vulgo iactaretur, Romae lapideum alterum esse populum. Harum etiam tanta olim erat in multis auiditas, ut certatim quisque undique pulcherrima quaeque signa & tabulas prae. stantissimorum artificum conquireret, quibus non solum urbanas, sed & rusticas domos adornarenti quod quide ad luxuriam spectare est existimatum, a veterique Romanorum frugalitate,ac seueritate quam plurimu abhorrere. hamobrem M Agrippa elegantissimam habuit oratione, qua suadebat,ut
priuataru aedium tabulae ac signa in commune conferrentur:
quod longe satitit ex Plinii sententia fuisset, quam ea rus relegare Est auctor Varro, multos ad Luculli praedia se contulisse, hac tantum de caussa,vi pulcherrima signa, ac tabulas,quae ibi erant,viderent His olim loculi quidam perquam apti exstruebantur, quos Vitruvius vult esse magnos, ac latos solebant quinetiam ita statuas fabricari,ut, cum libitu esset, caput adimete, aliudque supponere possent Quarc Suetonius, cum de intolerabili Caligulae fastu loqueretur,inquit,eum cum longe Caeteris principibus, atque regibus antecellere sibi videretur, diuinos quoque honores usurpare coepisse, imperasseque ut
23쪽
Deoium simulacris, quae & religione, re arte essent veneran da,cuiusmodi erant Iouis Olympii, aliorumque nonnulla, ca. pitibus ademptis,suum imponeres Lampridius, Commodum imperatorem Neronis colosso caput abstulisse, suumque aptas Si me reli- se refert. Statuae praeterea publice propositae, cuiuscunque tan. g ' dem essent,sacrae omnibus erant, nec ulli se S erat, eas loco mo- uere, nec aliquo pacto labefactare, ut Cicero cotra Verrem habe tun quam sententiam Rhodiorum adducit e Xemplum, qui quamuis bellum contra Mithridatem suscepissent, eussique acerbo odio prosequerentur, non tamen eius statuam, nobili f. simo in ciuitatis loco sitam, loco mouere, aut vel tangere sunt ausi. Principum autem statuae hoc mi plius habebant, ut ii quis ad eas confugisset, tutus esset ab iniuriis, nec vi inde abistrahi posset hoc tamen M. Antonij filio minime profuit; Augustus enim,ut apud Suetonium exstat, eum, cum ad Camaris statuam sic contulisset,inde ad necem abripi iussit. Hae ab arti.ficibus interdum nudae, saepius vestibus indutae exsculpebantur nonnumquam eas tota S auro illinebant. Qui vero primus in Italia auratum simulacrum faciendum curauit, Plinius refert, Acilium Glabrionem extitisse, quod patri Glabrioni po-
Statuae cur fuit. Alexader Aphrodiscus arbitratur,Deorum, atque regum V olim effigies nudas esse propositas, ut id esset argumento , eo rum vim omnibus esse nudam,& apertam,principesque sincero animo, vitiis minime inquinato,aut fraude fucato esse debere. Plinius narrat, id apud Graecos in more fuisse positum , ut statuas nudas architectarenturinam Romani thoraces eis saltem induere solebant ; siquidem initio nemini statuam ponebant, qui per instigne aliquod facinusinon meruisset, ut sui me. moria ad posteros magna cum laude transmitteretur : quod postea non perpetuo est obseruatum, multis enim alia de cau- Statua o ia, qua ob propria animi virtutem, fuertit statuae decretae. Qua- si re Cato semper eas neglexit, cuidamque interrogati,cur inter g tot eius similium simulacra,nullum ipsius viseretur, dixisse fertur quem*dmodum Marcellinus recitat se malle, bonos viros de se dubitare, cur statua careret, quam non audere caussam afferre,cur haberet Agesilaus etiam, ita Xenophonte referen-
tristatuarum honorem repudiauit,ita dicens, illas quidem sta
24쪽
tuariis laudem conciliare, sibi vero praeclara facinora glorie essse Erat mos apud Romanos, ut publicis in pompis,Deorum li. Statuae in mulacra, principum, illustriumque e foro sublata, ubi omnia ge erant collocata, ferculisque impossita per urbem gestarent Sci- pionis tamen statuam ex Capicollo auferebant, ut Appianus refert nam vivus manifestis argumetis ostenderat, omne statim consilium a diuina mente profici sci,mtamquam Iupiter, quid faciendum fuisset, ei praescriberet, solus inter tu se in eius t cmplum,quod erat in Capitolio, abdebat quare ei quoque statua ibidem est polita, neque umquam indidem est amota. Ex statuis atque imaginibus nobiles domus cognoscebantur rideo C Marius, quia LX ignobili stirpe erat, de se apud Sallustium dicit,se non posse fidei caussa innagines,neque triumphos, aut consulatus maiorum suorum ostentare, at, si res postulet, hastas,vexillum,phaleras, alia militaria dona, praeterea cicatricta aduerso corpore. Sed ad Deorum simulacra reuertamur, qUt Simulae a. aliter alij,prout suus erat cuique mos,architectabantur, in eo cur arum
saepe ostendentes ad quid potissimum procliues essent. Quam- sti si ur.
obrena Suidas scribit, Phoenices suos Deos,crumenas gestantes essinxisse ,hoc significates, se existimare, ditissimum quemque esse etiam omnium praestantissimum. Graeci armatos effecerunt,credentes, armis priuertim imperia dc parari, & retineri. Saepe praeterea in Deorum statuis indicabant, quod ab eis impetrare voluissent,aut iam impetrassent: nam ex voto interis dum ponebant(quod & in cognominibus eis inditis fere semper obseruatum legimus sed tame praecipuae, & maxime propriae erant,quae externa figura eorum naturam,atque effectus, qui ab ipsis proficisci putabantur, maxime exprimerent. Ne- que vero Deorum effigies ita semper proponebantur , ut pasi sim ab omnibus earum significatio intelligeretur, cum ex eo-xurn temporum religione,quamuis Tana,atque falsia,siancitum euet,ut sacrarum rerum cognitio penes sacerdotes solos esset; caeteri fere, earum sibi perscrutatione negata, contenti essent Creaere,ita se habere,quemadmodum essent propositae. Quare apud Liuium,& alios quosdam legitur, quondam cum ali, quoidumae libri reperti essent,qui, si in vulgum exiissent, magnopere eorum temporum religioni potuissent incommoda,
25쪽
re(forte enim eius vanitatem ostendissent) ex senatusconsulto publice fuisse combustos, ne populus in religione perscrutan da esset curiosior, quam ut iis,quae sibi a Pontifice Maximo, cae
terisque sacrificulis, sacraru rei u interpretationi praepositis,es sent explicata, acquiesceret.Tarquinius autem Rex,VtValerius Maximus refert, M.Tullium Duumvirum, quod librum, se creta ciuilium sacrorum continentem, custodiae suae commis
sum, corruptus Petronio Sabino describendum dedisset,culeo institum in mare abiici iussit. Hinc aliquando fiet, ut imaginis
alicuius, quam suis lineamentis expressero, ratio a me non posssit afferri cum Herodotus, Pausanias, Plutarchus, multique alij, a quibus exemplar sum mutuatus, asseranr, aut non exstare,aut se religione impediri, quo minus came uulgent. Sed id perquam raro usu ueniet nam quod unus ex toto dicere noluit,
id saepe per partes e multis colligitur; quod nos pro viribus fa ccre studuimus.Vt igitur ad explicandum reuertamur, curDij variis sint modis efficii , Eusebius , Porphyrij sententiam res
rens,veteres inquit , ut Deorum diuersitatem manifestarent, alios masculos,alios foeminas effecisse, aliquo S etiam virginei, Nonnullos in matrimonio collocatos, eorumque statuas diuersis vestimentis texisse Scribit Aristoteles,antiquos existimasse, Deorum vitam esse humanae similem; ac proinde nostram eii
effigiem coaptasse: re sicut homines sub regibus viverent, ita quoque inter Deos unum regnare putasse. Luctatius, postquam longa oratione,multisque argumentis, priscorum Deos homines fuisse, qui post mortem euent in diuos relati probauerat, subiungit,eos ideo diuerta fuisse aetatis,alios nempe pueros, alios adolescentes, aliosque senes, aliis demum aliam eis propriam statuam positam, ut aetas, habitusque referretur in quibus morientes sunt reperti. Eodem comedunt multa quo que alia, quae de Diis finguntur, ac de eis narrantur, perinde atque homines extitissent;&nos aliquid de hoc dicemus,cum peropportune ceciderit , in alicuius forma exprimenda quam tractationem mox aggrediar, postquam de statuarum materia disserueroac primum,ut Porphyrius, testante Eusebio, dixit, ex materia lucente, qualis est crystallus, candensve marmor,
Deus apud veteres est effectus, ut id nobis esset argumcnto,
26쪽
Deum, ut qui purissima lux esset, sensum omnem oculorum
fugere: eumdemque auro olim fabricabantur, ut eum a ternum esse, ac ignem quemdam non aspectabilem inhabitare. innuerent: nonnullique ex atro lapillo Deum effingentes,eum ab oculorum acie penitus amotum significare volebant. Sed Porphyrius ad sua tepora videtur respexisset: nam antiquiores
ligneos Deos habebant, sicuti enim Theophrastus in libris deplantis scripsit, ex cedro, cupresso, buxo,interdumque ex oleagina radice Deos sibi construebant. Atque ideo ex cedro statuas confectas esse, Plinius affirmat, quod huius odi lignum diutissime incolume perseuerat, idemque scribit, Apollinem Sosilanum cedrinum esse Romae in delubro, ex Seleucia adiectum. Plutarchus in hanc sententiam inquit, antiquissimum quidem morem simulacrorum efficiendorum exstitis atque apud veteres illos ea fuisse lignea: lapis namque eis durior videbatur, quam ut Diis effingendis esset idoneus 2 aurum atque argentum sterilis & intacundae terrae tacem arbitrabantur,locus enim, ubi sunt auri vel argenti fodinae, vix aliis rebus ferendis est aptus Meamque terram infirmam atque infelicem illi appellabant,quae herbas, flores , fructusque non proferret nam nulla cupiditatis stili ardebant, eo contenti, quo se alere possent Plato quin etiam eius videtur esse opinionis, ut lignea essent simulacra Deorum; ita enim scribit, cum terra sit quaedam veluti domus numinibus consecrata, ex ea nefas est, Corum effingi imagines, atque multo magis eX auro, aut argeH-to , quae sui possessoribus maximam conflant inuidiam. Idem prope Luctatius sentit, cum scribit;pretiosas Deoru statuas essse eorum auarit, argumentum, qui sub religionis praetextu, auro bore, gemmis,aliisque rebus pretiosis delectantur, cum ex illis sacras sibi imagines architectentur, quos plurimi quide faciunt,ea magis ratione,quod tali materia constent, quam quod magna Deorum numina referant. Sed ad Platonem reuertamur,qui post praecedetia ita inquit; Ebur antea vita prae, di tum erat,qua postea cassum,no est dignum ex quo Deorum statuae essiciantur, a quo etiam ferrum, aliaque dura metalla sunt remouenda his enim instrumentis in bello ad hominum perniciem utimur. Quare solum lignum secundum Platonem
27쪽
erat reliquum, e quo sacrae deorum eisigies exculperetur. Cui Pausanias consentit, Cum scribit, primis illis temporibus apud Graecos ipsius quidem sententia lignea fu i sse simulacra, illa praeserti m , quae AEgyptii confecissent: nam adhuc Argis sta tua quaedam Apollinis exstabat, ei a Danao dicata, qui tempo. ribus antiquissimis fuerat nec ullum reperiri posse simulacrum videbatur, quod quidem antiquitatem prae se ferre isi ex he
benO, Cupresso, Cedro, quercu, hedera, aut toto confectum: sed nonnulla quoque oraculi iussu Oleagina erant ex quo concludamus licebit, Deos tunc maluisse e ligno, quam ex alio quouis exculpimanu apud Herodotu exstat, Epidaurios, cum Delphiu Apollinem consuluissent, quomodo grauissimae steri litat ex qua maRima rerum omnium penuria laborabant,mederi po sient, huiusmodi tulisse responsum, ut duas cilicet statuaS,Vnam Damiae, alteram Auxesiae (erant autem hi tutelares Corum Dij non ex metallo,aut lapide, sed ex olea non siluestri poneren In primo Iunonas templo, quod erat Argis, simula, crum ex trunco pyri erat dedicatum, Romaeque, ubi Regina vocitabatur, duas ex cupresio effgies habebat, quae solemni pompa gestabantur in illis sacris, quae tunc primum sunt instituta(sicuti Liuius refert, cum Annibal Italia de uastabat. Apud Plinium legitur,Populoniae fuisse Iouis statuam,admodum antiquam,ex vite Confectam neque id mirum videri debet, si verum est quod idem scribit, Iunonis Metapontiae templum columnis viteis fulcitum , adeo magnae atque crassie illae vites erant, S , quod magis sit instandum, ex vitice, ut Pausanias refert , in quadam Laconiae parte, statua AEsculapij fuit effeta, unde is Agnitis cognomen tum reportavit,quod est, ex viti confectus Lignei quoque apud Romanos Dij erant, dum paresimoniae studerent. Quare Tibullus Deos penates alloquens, sic lib. i. elegia x inquit,
Neupudeat, risco vos esse est ite famn
Sic veteris sedes incolumis aui. Tunc melius tenuere idem,cum paupere cultu Stabat in exigua ligneus aede Deus Et placum erat,siquis libauerat unam,
Scu dederat sancta Jura sterta ramis
28쪽
Atque aliquis voti compos liba ipse ferebat, Postque comes purumsilia paruasuum.
Propertius de sua statua ita loquente Vertumnum introducit; Stipis acerum eram,properant alce dolatus, Ante Numam grata pauper in urbe Deus. Refert Plinius quamuis statuarum usus apud Italos antiquissimis temporibus fuisset receptus quod ex Herculis simulacro, iam inde ab Euandro in foro Boario ei possito probari postit; quod triumphalibus insigniis, cum ab aliquo triumpharetur, exornare solebant sed tamen Diis nullas neque in templis, neque priuatis in aedibus essigies praeterqua ligneas, antequam Romani Asiam subegissent, esse effectas: nam eX ea regione preciosae statuae in Italiam emigrarunt. Graecia enim non contenta ligneis Diis,aureos quoque sibi,ex aliisque metallis conaparauit utque sumptuosius ac magnificentius quidpiam ostentaret, quemadmodum Pausanias testatur, ab extrema usque India atque AEthiopia ebur ad Aatuas architectandas asportauit sed ex ferro rarae illae quidem reperiebantur ,attamen aliquae exstabant, qualis erat apud Phocenses Herculis cum Hydra pugnantis e figies,atque Pergami duo capita, unum Leonis, alterum Apri,Baccho dicata, ad quae maximi cocursius undique, tamquam ad quidpiam admirabile spectandum, fiebat. Corydon apud Virgilium Dianae pollicetur, se effecturum ut tota leui de marmore stet: ubi Servius, apud veteres Caput solum una cum pectore statuis ex marmore fieri innuit. Erat id praeterea in consuetudine positum,ut viles, plebeiosque Deos, cuius odi erat Priapus,aliique id genus, qui rus colebat, sub dioque habitabant,ex ligno,aut argilla, aut alia quapiam vili materia sere fabricarentur nobiliores vero, qualeS erant caelestes Dis, ex digniori fabrefacerent. Neque omne S humanam semper formam referebant, sed saepe ad diuersorum animantium speciem fuerunt effecti, interdumque partim hominis, partim beluae similitudinem gerebant. Quare, ficuti Seneca scribit, ita D. Augustino referente, si viui illa fuissent forma praediti,quam eorum simulacra prae se ferebant, non ut numina colerentur,sed veluti monstra ab omnibus fugerentur. Sed
apud AEgyptios, si usquam, huiusmodi ita deformia ac mon
29쪽
sstruosa simulacra maxime visebantur, ut in plurimis imagini bus, a me describendis, cernere criti quod quidem nunc ag grediar,initio ab AEternitate sumpto.
A M QvA M non omnes apud vetereS Dis ceterni , immortalesque habebantur, digniores certe sempiterno aevo frui putabantur: quare ea fuit ili lorum temporum opinio, ut eos semper AEterni.tas comitaretur uicet Ioannes Boccatius in libro de genealo. gia Deorum, eam Demogorgoni soli comitem traditam asserat,quem vult ille, omnium Deorum primum, in media terra degentem, pallidum,crastissima nebula circumdatum,situ obductum. Sed tamen apud veteres mirum de eo stilentium, nisi forte eum Demiurgum appellemus. Quare libere pronuntia rim, AEternitatem semper versari creditam cum iis numinibus, quae immortalia putabantur. Hanc , qualis qualis esset, vel nomen ipsum optime declarat, quod omnCS aetates, atque saecula in se continens significare videtur , ita ut sub nullius tem,poris mensuram cadat icet quodam possit modo dici,sed non ita proprie,eam tempus esse, quod omni fine careat.Quamob. rem Hermes Trismegist us, Pythagorici, atque Plato, tempus AEternitatis imaginem esse voluerunt: hoc enim in se ipsum in Perpetui- orbem torquetur, eiusque nullus umquam finis enstat. At haecu Perpetuitas potius est dicenda nam quamuis ea nullo fine terminetur, non totam tamen simul infinitam illam vitam perfe- che possidet,qualem AEternitas BoetiuS enim inquit, non recte quosdam facere,qui cum audiunt Platoni visum, inudum hunc nec habuissic initium temporis, nec habiturum esse defectum,hoc modo conditori conditum mundum fieri coaete num putant namque si propriis uti velint vocabulis, hac Pl tonis sententia admissa,Deum solum,aeternum,mundum vero perpetuu appellare possunt. AEternitatem autem ide Boetius
describit,esse vitae immobilis priuentaneum stilum; qui quidem
30쪽
de Dei unius est: proprius cui neque futuri quidqua abest, ne i se praeteriti fluit,quemadmodu cunctis rebus cbditis usu ue, mi icet earum quaedam numquam sint finem habiturae. Sed nos sinamus nunc ita minute rem scrutari, quemadmodum& veteres fortasse fecerunt, cum suos Deos arternos esse dicerent, quo immortale Silio S,interminatosque,AEternitatemque idem esse atque temporis illam infinitatem, intelligi voluerim Quare Claudianus, qui eam in Panegyri in laudes Stiliconis describit, serpentem inducit,qui antrum, ubi illa degit, complectatur,caudamque mordicus teneat: quod quidem temporis est symbolum,ab AEgyptiis mutuatum, cum annum volut Ahujinnuere,qui semper in seipsum recurrit,ita ut praeteriti finis sit jb. futuri initium AEternitatis autem imago ita in quoda Fausti. nae num o adumbratur. Matrona quaedam stat, pilam dextera manu tenens, amiculo perquam lato capite, humerorum tenus amicta. Sed satius fuerit, ad eius imaginis descriptionem Claudiani carmina adscribere,quae sic habent; si ignota rata noliraeque imperuia menti Vix adeunda Deis,annorum siqualida mater, Immensis elunca aeui,quae tempora vasio ri, uva 'in liliuiti rutra Omnia quiplacido consumit numine serpens, Perpetuumque inre quamis,caudamque reducto Ore vorat,tacito relegem exordia lusu. I lambuli custos vultu longaeua decoro ent ores Naturas et,cunctissue volantes Dependent membris animae mansura verendus Scribit iurasinex,numeros qui diuidit alitas, Et insus stabumque moras, quibu3 omnia vimiat, Acpereunt ris cum legibus isse recenset, Incertum quid Martis iter,certumque tonanto Proficiat mundo;quid velox semita Lunae, Pigraque Saturni,quantum thereasereno Curriculo,Phoebique comes Oilenires erret. Ilum ut Phasim ad dimen constitit aratri, Occurrit Naturapotens,seniorque superbo