장음표시 사용
41쪽
commodatum, poterit CXcogitare. Erat etiam apud antiquo, Tomitas Forulus,vel, ut alij dicunt Forculus, qui foribus praeerat, quae
super cardines versatae clauduntur,aperiunturve.Limentinum quoque Deum colebant,qui liminis erat praeses. Quare meri sy tou Augustinus eorum vecordia irridec, tria haec munera ab uno tantum ostiario perquam commode obiri posse asserens, quibus illi tria numina praefici oportere decernunt, quae sunt, Cardinea, Forulus, atque Limentinus. Sed nunc tandem ad rem,de qua agebamus, reuertamur. Dicebamus enim Ianum eumdem atque Solem diem aperire, itemque claudere: idem quoque de anno facit nam ineunte vere annum aperit, cum terram ad herbarum florumque productionem mouet, eiussque foecundissimum sinum patefacit, quem hieme claudit, Cum ea omnibus suis ornamentis priuata, Constipatur, nivis Iani facies ac glaciei rigore constricta. Binae quoque Iani facies tempo- qm is v ris sunt signa, quarum altera quq adolescentem refert, tempus mox aduenturum repraesentat, altera, quae eum grandem ja' natu ostendit, praeteritorum temporum est argumentum. Plbnius libro trigessimoquarto,Ianum a Numa rege dicatum ait, digitis ita figuratis, ut CCCL xv. nota per significationem anni, temporis,&arui se Deum indicaret, tot enim diebus annuS constat; nam apud antiquos digitorum varia inflexione , quoi quisque vellet numeros, facile ostendebat de qua numerandi ratione exstat adhuc sanequam eruditus Bedae liber: Suidas scribit, alios Ianum estingere in dextera maenu tenent om Cla uem,ut temporis principium,ac anni reclusorem,ianitoreque . alios vero in dextera CCC. sinistra L X v. Continentem, ut annusignificet. Phoenices , M. Tullio, atq; Macrobio ita referente, Ianu mundi symbolum sunt arbitrati: quare serpente caudam sua vorante,eum repraesentabant, mundus enim seipsum ali ,& assidue in orbem torquetur; quod rerum omnium ortus,in' teritus, vicissitudo, atque instauratio aperte nobisostendunt.
Sed SL Plutarchus, cur biceps eflingeretur, in caussis Roma norum capitum edisserit; vel quod cum ipse Ianus Perrhaebuiesset,post,cum in Italiam venisset, linguam, & vivendi ratio nem immutassee : vel, quod Italos,cum agrestes, ac barbaries iunt,ad mansuetiorem vitam ae rempub. administrandam pel lexisser.
42쪽
lexisset Alij ad sapientum regum prudentiam id reserunt, qui, ut res,quas prae manibus habent, sapientissimo consilio admi
nistrenet, una facie futura multo ante cognoscunt, antequam eueniant,altera praeteritorum memoria retiDent: eX virorUmque aute collatione, quid sit in unoquoque statu edum,vident. Hoc autem in principes optime quadrat,cum iuxta Plutarchise litentiam ij sint vivae Deorum imagines Apud veteres Anteuorta, ac Postvorta, Divinitatis Comites colebantur; quo in- 'tenornuebant,nihil diuinam sapientiam, sit illud licet praeteritum, Post aut futurum,latere ita Reges , quos in terris Deorum loco ha- ma-bemui, omnia nouisse oportere quae ad optimam regni admia S nistrationem facere videantur. Nonnulli quoque voluerunt, Ianum esse illud chaos, rudem rerum omnium, indigestamque molem, 'Uam poetae ante mundi conditionem exstitisse finguia Gac propterea alteram eius faciem horridam,hirsutam, obscuramque videri alteram vero hilarem, pulchram,iuuenilemque eisingi, ut pulchritudo ex rerum distinctione, ac perenni ordine profecta, significaretur. Atque ita tamquam principiorum Deum esse cultum, cui omnium rerum primordia essent consecrada. Sed nos a rebus ex materia concretis ad ea quae intelligentia percipiuntur transeamus, ac Iani bicipitis Lambis se imaginem animo nostro accommodemus: de qua re breuiter cies quid is quidem, sed intelligenter nonnulla attingemus. Iumanus ani- rarao signimus sui Platonici sentiuno cum primum est a Deo conditus, si ad eum ut patris amantissima proles naturali quodam instinctu sese conuertit, quippe qui dulcissimi parentis faciem reuisere vehementer exoptet quae quidem cupiditas ita est menti innata,et flammae est proprium sursum ascendere, natura asii-due illam ad id, unde exordium siumpsit, instigantemam lenis
hic ex superiorum corporum virtute accenditur: non secus ac diu i nae particula aurae, quam pectore in Clusam gestamus, cum sciat se a Deo inspiratam, ad Deum miro quodam ardore anneiat.At hoc desiderium, seu lumen dicere malumus, noni emper perseuerat; quo enim magis cum an ino Cohaeret, eo minus clarum essicitur, quoad in eo penitus obrutum ita Obtenebretur , ut nullum sere amplius ex se tumen emittat; quo hac ut is, Deo, diuinisque rebus e cogitatione abolitis,
43쪽
se tantum,inferioraque intueatur. Sed tamen non ita diuinumiillud lumen in nobis hebescit, ut caelestia no sinat nos amplius contemplailiat scurina quaedam , & scintillae interdum diuini. tus emicant,quibuS,si modo velimus,ad Deum postliminio re uerti conceditur. Quare duobus est mens nostra luminibus praedita,quorum alterum ab ortu traxit, eoque seipsam, infe rioraque contemplatur,altero diuinitus illapso, tamquam du.ceri lcailestia perscrutanda utitur. Haec ambo lumina ex Iani efiigie animaduertamus licet: diuinum illud, ac postea adue niens iuuenili facie significatur; naturale,quod est nobis inge. nitum, senilis nobis aspectus atque barbatus designat; omnia
cnim,quae hic Otiuntur,subinde mutantur,inueterascuntque eortam etiam cognitio,lumine naturali comparata, plurimum in se obscuritatis , ambiguitatisque continet: quare reS huiusmodi obtusa oculorum acie cernimus: diuina vero , qualis est Deus Op .maX mentes illae corporibus exsulae, caelestes orbes,
quae illustria quidem sunt, neque interitui, aut mutationi ulli sunt Obnoxia,animus noster acuto obtutu, lumine sibi diuini tus indito,intuetur Alia quoque nonnulla, quae nostris in animis exsistunt,ad bicipitem Ianum accommodari possent; sed, quia obscuriora sunt, neque multum ad rem nostram facere videntur, praetermittamus. Sed& quadricipitem Ianum veteres essinxerunt : nam huiusmodi statua in quodam Hetruriae loco est reperta: hac Ianus pro anno proculdubio ponebatur, cuius sunt quattuor tempora, quattuor eius faciebus adumbrata,ea sunt VenAEstas,Autumnus,Hiems quae apud priscos Vario aspectu, atque habitu depingebantur,prout ab Ouidi secundo Metamorph suis quasi lineamentis designantur,cum Phoebi solium describit. Sed elegantissima eius carmina appo
namus,quae sunt eiusmodi; Verque nouumstabat cinctu lorente coram
Strumat nuda A stas,disiceaserta gerebat, Stabat O Autumnus, calcatos i j v Et glacialis Hiems, canos hirsuta capillos
Aliter interdum haec anni tempora ostenduntur .Venus enim
H VcVet,pro AEstate Ceres, pro Autumno Bacchus sumitur Hiemem partim Vuacanus ad fornacem ardentem adstans partim
44쪽
partim Venti,una cum AEolo eorum rege hoc enim tempore praecipue, si umquam alias, tempestates excitantur) nobis repraesentant Duodecim etiam aras antiqui Iano posuerunt,quae duodecim anni mensium, vel totidem signiferi segmetorum, perquae singulis annis sol decurrit,significationem habent. Roerat templum Iano sacrum,cuius testudo quattuor columnis pilatis sustentabatur,quattuor perutis ianuis an singulis vero loculamenta duodecim, tamquam fenestellae, in quibus statuae reponerentur: has quidam existimant duodecim men-
45쪽
sium, quae in quattuor an Di tempora diuiduntur, imaginem prae se ferre E i v s templum a Numa exstructum, duas habuisse porta, legimus; in cuius vestibulo Ianus insigni in solio sedebat Pu tulcius atquc Clusiius ab aperiendis, claudendisve portis vo cabatur : hae belli portae dicebantur: quas Virgilius in vii. AEneid ita describit;
Sunt geminae belli portae sic nomine dicunt
Religionesicrmes sui formidine Martis:
Centum aerei claudunt vectes, eternaque ferri Roborae nec custos absistit limine Iam .
Has; bi cera edet patribus senteistia pugna, sequiranali trabea,cinctuque Gabino In gnis reserat bidentia limina Consul:
se vocat pugninsequitur tum caetera pubes Dum vero bellum duraret,portae assidue patebant: quo abso luto, statim claudebantur. Hoc a Numa institutum, a posteris sancte ac religiose semper seruatum fuit,quemadmodum Plutarchus refert Quare Ianus pacem bellumque in manibus libbere est dictus,ut de se apud Ovidiu primo Fas h. predicat,cum suorum festorum rationem reddit. Huius rei licet multiplex possit esse caussa;illa tamen mihi potis ma viditur, quod Iano caelum innui, cum alij plerique, tum Marcus Tullius existima, uic , quod , cum perenni motu in orbem torqueatur, siderum Coniunctiones,varios inter ea aspectus ac comparationes es, cis,quibus fit,ut inter Astrologos constat, alij ad alia sint pro pensi quamobrem vulgo dictitatur, plurimas humanariam re rum,praesertim bellum atque pacem, e caelo portendi. Ita uo
eo fortasse valvarum aperiendarum,aut claudendaru ritus spe ictabat,qui in Iani templo obseruabatur.Erant praetcrea in foro Romano duo Iani,vbi celebris crat mercatorum locu Smam as gentarjj, ac numularij, caeterique huiusmodi in Ianis nuncu patis suam artem exercere solebant is enim primordioruDeui putabatur, atque ideo Nalendis praeerat, & Iunonius diceba tur,quod omnium mensitum ingressum teneret,ut etiam Iuno, Nalendisque foeneratores pecunias foenori collocare solebat.
Iani quoque arcus quadriformes ac peruis dicebantur, qui ibpompis
46쪽
pompis triumphalibus per urbein ad lani templi similitudinem excitabantur Quare Suetonius, desuperbia fastuque Dommani loquenS,ita in qu Ianos, arcusque cum quadrigis, M lignibus triumphorum per regiones urbis exstruxit. '
A IV ri ac diuerta de reru primordiis sentetiae apud anti- Asti cruxit nam alij aliud de Mniuet i, D, apud
47쪽
re,ac de materia,ex qua coagmentata es et,opinabantur: ideo quePoetae, qui omnium primi dc Diis scripserunt, maximam eorum multitudinem sub variis fabularum inuolucris inuexe runt: his diuersas sapientum Opiniones de rerum opifice pri. mariaque earum materia adumbrantes. Quare elemeta quat tuor, Solem, Lunam, aliaque astra Deos diuersiis fictionibus in inuerunt ItaqUe eis templa, altaria, statuae ubique gentium consecrabantur; praeterquam apud quosdam Assyrios, qui, ut Lu cianus scribit, licet eorum Deorum effigies susciperent, qui
48쪽
sub aspectum non caderent: Soli tamen ac Lunae nusquam non occurrentibus, nullam statuam ponendam asseuerabant. Si enim ipsa per se feriunt oculos, statim atque ad coelum suspicimus, quid opus est eorum simulacris, cum rem ipsam te,neamus Sed tamen Macrobius refert,in quadam Assyriae parte, ubi Sol atque Iupiter pro eodem colebantur, cum mundi animus esse crederentur, quod da fuisse auratum simulacrum, idemque imberbe, quod protensa dextera aurigae more flagellum, sinistra fulmen, spicasque gestare: quae Solis, atque Iouis vim esse iunctam significabant. Quia vero caeteris omnibus sideribus Sol virtute antecellere videtur,quam longe illustries in haec inferiora exserat; nonnulli eius fuere sententiar,ut dicerent,reliquos Deos pro Apolline poni,prout is diuerse suas vires demonstrauerit Propterea diuersis eum antiqui simulacriseiunxerunt,eumdemque plurimis nominibus,inter se maxime
differentibus appellarunt,non solum is qui lingua discreparet,
sed & quibus esset communis sermo;& inferius, data occasione, dicemus. Graeci enim Apollinem siue Phoebum vocau erunt in quo eos Latini sunt imitati nam nullum apud nos proprium eius nomen exstat, praeterquam Sol, quo nomine plerumque nos utemur Huric prisci iuuenem, imberbemque efffinxerunt. Quare Alciatus suis Emblematibus cum Iuventam vellet exprimere,Apollinem ac Bacchmn induxit; iis enim inter Deos adolescentes esse, praecipue ontigit; de quibus Tibullus inquit, Solis aeterna est Phoebo acchoque timenti, Nam decet intonsis crino utrumque Deum.
X quo Dionysius Syracusarum Tyrannus, lepido dicterio sa- , crilegij excusandi ansam sumpsit; cum ex AEsculapij statua auream barbam ad suauertit, sibi absurdum videri dicens, patre exsistente imberbi, filium tam promissam barbam habere : AEsculapium enim Apollinis filium ferunt. Flava caesarie fri semApollinem ornant , quae fulgentes Solis radios designast Eius p em,
adolescentia admonemur, ipsius virtutem, caloremque, quo vitam rebus influit, semper eumdem perseuerare, numquam, que inueterascere, aut aliquo pacto retundi Sed de aliis quoque Diis dicitur, numquam senescere. Itaque apud Homerum
49쪽
legi mus,Hebem(quae vox aetatis florem sonat, primaque in te. nis lanuginem significat pocula ca c si Diis min istrare , Iouis nim vero Ganymedem. Haec aut Iuventas ab antiquis colebat in D d cui Romae in circo maximo aedem Licinius Lucullus duumvir dedicauit quam voverat XVI. annis ante M.Liuitas Consul, quo die Asdrubalem , exercitumque ejus caecidi , ut refert Liuius. Hanc pulcherrimam adolescentulam, vestibus varios colores , referentibus Ornatam, floreis sertis redimitam, quCmadmo dum & Pomonam Romani cilingebant. Graeci ut eam cae priu
50쪽
merent, me latet, nam Pausanias ei in quodam templo , quod in Corinthio agro in cupressorum luco ipsi erat dicatum , nul lam positam esse statuam ait, idque quadam arcana de caussa, , quam ille proferre non est ausus, nec nos apud alios scriptores comperimus Sed maXimis eam veteres prosequebantur honoribus nam qui ad eius templum, tamquam ad asulum Cofugisssent, poenas,quibus ob sua flagitia essent obnoxij,effugiebant qui autem ex carceribus euasissent, compedes Illuc apponabant,quas arboribus ibi consitis suspendebant. Tenebat Apollo manibus lyram, ut suavissimum Concentum ostenderet,quem Caeli esticiunt, maximum in motu ordi, nem seruantes; cuius ordinis Sol est caussa,cum enim erronum sit medius, ex Platonicorum sententia, ut Macrobius refert, cunctis motus legem praeseribit Itaque unusquisque celeriter, tardeve mouetur, pro ea quam sibi sol virtutem in generarit. Quia vero singulos coelos singulas habere musas, Platonici volunt,quas & Sirenes interdum appellant, quae cum suauissime canant,coelorum concentum imitari videnturiideo Apollo Ap. . i Musiaria dux, cum eisque assidue versari dicitur. Quare quod sarisndaedam templum,quemadmodum Pausanias testatur,virisque est dedicatum Initio tres tantu Musae existimabantur; quaru nomina apud Graecos erat hi quae apud nos Meditatio, Memoria, ac Cantus dici possunt. Sed Pierius Macedo,unde mons Pierius est dictus, nouem esse Musas(sicut Pausanias scribit decreuit,quibus ea nomina imposuit,que postea unt vulgo recepta Ab eo monte omnes Pierides, sicuti ab aliis lotas aliter sunt nuncupatae. Iouis ac Memoriae filiae, itemque Poesi &Musicq praeesse sunt creditae; qui enim ingenio,a C memoria est praeditus, facile in eo excellit, ad quod animum ap-
reto ' p Vri , p*Quid a facile peragit, propitias dire Musas dicitur puellari, & Nympharum i Ibitu iudi et 'g'mVTVVm yp diuersis instrumentis, pro ar- - .
iratione, quibus praesunt: de quo inter Virgilii poematia
Carmina Calliope libris heroica mandat oe a canens transactis tempora reddit Dulciloquas calamos Euterpe flatibus urget.