장음표시 사용
331쪽
one hidrargyrum. Omnes calces ex antimonio & saturno,eorum etiam vitra cum carbonum pulvere & limatura martis dbmittunt suum metallum. Pariter Omnes minerae, propter sulphuris , quo scatent, acidum, pul Vere Digro, ex tartaro & nitro confecto, diirci den sci mors en glus, it cm fuligine, marte,
nec non carbonum pulVere reductantur.
Cum vero oleos a & pinguia resistant acidis eorumque spicula maxime involvant, temperent & imbibant, hinc e i insapo vel sevurn multum confert ad metallorum calces in oris ina metalla reducendas, siquidem hoc modo luna co nua item cineres jovis, commodissime in argentum & stantium Vertuntur. Borax , cum multum terrae secum habeat alcatinae, & liquefactionem euam promoVeat, metallis reducendis aptissima est. Aurum vero fulminans singulari enchei-resi opus habet, ut pristinam formam recipiat: demenda primo est vis fulminans per sulphur admixtum , postea borace adjecta totum negotium conficitur.
Experimenta circa mirabilem carbonum
nia, quae desumta sunt ex vegetabilibus, ligna praesertim , si sulppresso igne tractantur, abeunt in ca bones, qui uini corpora porosa, levia, nigra, figuram prioris corporis retinentia, quae facile ignem concipiunt, atque etiam , fortiori ignis tortura, partim in auras abeunt, partim in cineres resolVuntur. Carbones, quorum frequens usus est, Ita parantur: struitur acervus ligni, tegitur terra, subjicitur ignis, ita flamma aperta impeditur, & ignis saltem gliscens ex ipsiis lignis si perpositis intime extrahit omne humidum, nec non acidum &subtile oleum, reliquum cxassus extrahitur quidem, postea vero altius harum partium poris se implicati .
332쪽
LIB. III. Ogs. XIII. Exparimento assRatione hujus olei extricati facile ignem concipiunt quemadmodum etiam videmus , lintea leviter combusta, ut non omne oleum evocetur, fomitem & pabulum qiuasi ignis praebere, quibus Ordinarie scintillulae igneae ex chalybe& silice excussae excipiuntur. In ejusmodi itaque carbones , ad ignem suscipiendum apto non modo omnia vegetabilia, sed & omnes ex animantibus desumtae partes , nigredine sua conservata etiam abeunt. 'Notatu vero perquam digna est observatio, quod nullum carbonum genus, etiam extrema adhibita ignis tortura, in vase clauso comburi, vel in cineres albos converti possit, quod tamen sub libero & aperto acre facillime fit, ubi in tenuissimum fumum resolvuntur, cineribus relictis, qui elixiviati, si carbo fuerit ex vegetabilibus, sal alaali praebent. Hi cineres, sale adhuc pleni, si decoquuntur in aqua , salmagis causticum evadit, quod etiam fit, si cum aqua ex iis formantur elobuli lique exsiccati denuo flammae subjiciuntur. Horum carbonum Vul garis licet sit usus ad ignem alendum, tamen is ipse longe excellentior est, latiusque patet ad varias res perficiendas in mechanicis aeque ac chymicis & metallurgiciS. Uti vero magna est vegetabilium, ita ellam carbonum, qui ex iis proficiscuntur, differentia. Lignum faginum reliquis omnibus ad alendum ignem praefertur, & carbones ex eo parati praestantioris usius fiunt, aliisque praecellunt; quare etiam ad commutandum ferrum in chalybem prae ceteris liguntur. Nam quo solidiores & ponderosiores sunt carbones, eo aptioreS quoque sunt ad hoc artificium. Deccherus in Phl ico suo subterraneo mentionem facit experimenti, quo
carbones in spiritum inspidum inflammabilem redigi possint,
qui misceta cum aceto destillatoin spiritum inflammabilem mi tetur. Sed cum exigua fides hujus auctoris experimentis, ube
tim in ejus scriptis propositis , meo quidem judicio, habenda fit ; etiam de hujus successu dubitare licet.
333쪽
circa mirasilem carbonum virtutem.
tys Id vero certissimum est, quod carbones, flamma vividiori & alacriori in tenuissimum&minus visibilem vaporcni dissoluti, sine ullo odoris sensu in auras abeant, cum tamen mox is visibilis appareat, sit modo per mundam pennam solutione aluminis vel etiam spiritu vitrioli in charta pingantur literae,
eaeque siccentur, postea, quando charta fumo carbonum apponitur,mox literae nigerrimae sese Ocillis sistunt, ut nullum atramentum tam saturate nigrum colorem melius possit exprimere.
Si aer in conclavi, praesertim demissiori, tenuissimo hoc vapore ab accensiis inibi carbonibus, praesertim sub tempestate valde frigida, fuerit repletus, IS animantibus, maxime homini, teque ac venenum infensus est, adeo , ut stuporem&soporem apoplecticum hominibus incautis inferat, sitque a xilio destituuntur, brevi eos ad mortem deducat, quemadmodum innumera exempla passim Occurriliat, sit hyeme , praesertim algida, ignitabula incautius in hypocausta inferuntur. Et hic infensus vitae carbonum vapor ab antiquissimis 3que ac recentioribus medicis multifariam notatus & historiis illustratus legitur; quemadmodum etiam ipse hanc rem excussit in peculiari germanico tractatu, & in parte prima medicinae rutionalis ae sematicae. Adduxi enim exempla ex Livio, P,-tGrcho, Hieronymo, & inter medicos, ex Galeno, Caelio Aurealiano, ,h. Multae de Gordis, Chri Aphoro a Veto, Rumoro, etschio, Hieronymo Reusinero, Fureso, Log Io, dc inter recentiores ex historia Acad. scient. Parisiens unn. III o. P. a I. LGncisio, uommoretino, NicoL chesnectu, item Minero Solenandro, Amoto Loiiano, quae satis luculenter funestum carbonum vaporem demonstrant.
Quamvis vero pernicialis ille fumi, ex carbonibus vivis prodeuiatis , effectus valde frequens & vulgo etiam a longo tempore propter funesta plurima exempla , notissimus iit; mirum tamen est, haec plurimis nostri temporis medicis ita prorsus esse incognita, ut vix ulla quidem in eorum scriptis de fumo carbonum, vitae & sanitati infensio, & quod inde homines ab eo sibi circumspectius cavere debeant , mentio Pp x repe-
334쪽
goo LIB. III. Osri. XIII. Experimenia reperiatur. Multo vero minus usquam in hujus noxii effectus causas inquisitum fuit, quare nempe ab hoc fumo improvide hausto homines mox in altum soporem, sensuum stuporem , paralysiin, hemiplexiam , & nisii mature succuratur, ipsam mortem incidant. Cum vero idem fere effectus in fumo sulphuris vulgariS animadvertatur, dum pauca ejus accensi portio protinus aliquot animantia, angustiori loco conclusa, enecare solet ; Videndum est, num carbones & sulphur minerale habcant principium seu causam communem, a qua mirabilis ille celer, finnestus tamen, effectus dependeat. Perpauca sulphuris grana accensa tam tenuem & cOpiosum tetrique odoris fumum spargere , ut spatiosum etiari conclaVe repleat, non ignotum est. Igne tota fere substantia carbonum in auras quin dissipetur, nullum dubium est, per tenuissimam & invisibilem exhalationem, quae ctiam ad Oculum patet, quando literae, soluto alumine in alba charta scriptae, & carbonum fumo admotae, nigro admodum colore tinguntur, ut supra monuimUS.
Vapor igitur tam tenuis & subtilis, in aerem evectus ibique conclusus, utique mediante inspiratione per nares in caput, & per asperam arteriam admissus in pulmones, propter summam suam i uitatem partium solidarum vastarumque poris sese intime insinuat, inque minimos nervorum, cevrebri & meningum poros penetrat, ubi i lud fluidum subtilissimum , quod sensibus & motibus praeest, inquinando amictiones sic dictas animales subito perturbare atque inVertere valet. Accedae, quod aer etiam , copia horum vaporum
imbutus atque in pulmones susceptus, de vi sita elastica expansiva in expandendis vasis & vesiculis pulmonalibus
Cum vero sulphur minerale, cujus vapor non secus acis, qui ex carbonibus vivis exspirat, infestus est, ex duplici substantia,altera acida,altera pingui terrea,quae ignem concipit,
constatum sit, in spiritu vero acido talis virtus soporosa &
335쪽
circo mirabilem carbonum virtutem.
narcotica non resideat. necesse est, ut in vaporosa illa sulphurea silve phlogista substantia, qualis etiam in ipsiis carbonibus reperitur, utpote ex hisce mediante acido sulphur arte produci posse, jam notissima res est, causa quaeri debeat. Atque adeo inde fit, quod vapor carbonum eundem effectum eademque symptomata animantibus inferre possit, quae fumus sulphuris , siquidem phlogista , quae in carbonibus est.
substantia sulphuris mineralis, quod tam tetrum vaporem evmittit, praecipuum est principium. Ecquis Vero nescit, Vim omnem sedativam, anodynam & narcoticam a sulphure, in tenuissimos vapores resoluto, deducendam esse, quemadmovdum id crocus, opium , solanum , stramOneum , papa ver , mandragora sufficienter testatum faciunt. Neque Obstat, quod vapor carbonum non odore percipiatur, quando quidem odoris sensus non tam a solo sulphure, quam a sulphure cum sale, qui illud exaltat, mixto, proficiscitur. Sequitur jam, ut varia illa spectemus atque rccenseamus phaenomena, quae a diversi generis salibus vel mineralibus, in ardentes carbones injectis, proveniunt. Primo nitrum, Vehementissimo igne in vase fusum, non accenditur, injectis Vero carbonibus vivis statim flammam concipit, quae etiam ipsum carbonum ignem valde auget, non secus ac si ventus per solles admissius fuerit. Sal commune , quando carbonibus ignitis immittitur, decrepitat non tantum , sed & eorum ignem animat & vividiorem reddit, ascendente albo vapore , qui ferro vel aliis vasibus appositus manuum opera abstergi potest, & lenem sapore prae se fert salsedinem. Vitriolum, cupri particeps, pulchre coeruleam flammam exhibet. Alumen si injicitur, primo valde ebullit & in spumam se attollit altam, aucto igne omni sapore priVatur, &Corpus terreum, spongiosum, candidum remanet. Oleo Vitrioli ad aliquot guttas in carbones insperso, protinus Vapor sulphur olens attollitur.
336쪽
Lig. IIL Ogs. XIII. Experimentas ea intensitor i per statum reddito igne in mucilaginem confluit
quae tamen vitrcam pellucidam mas aut mox constituit. 'Experimentum etiam fecimus cum state Ebsoniensii Glauberiano, aphronitro Jeneiasii depurato , item sale Seth. stensii Bohemico & Schemni censi Hungarico nativo, de eo, quod ex fontibus Egranis coquitur, atque haec seorsum flammae injecimus , eXpectando odorem sulphuris, sed is non secutus
est, sed potius primo illa in spumam spissam sublata sunt, quae
postea dis lato omni humido concidit, & demum in albam terream massam abiit, saporis salini subadstringentis, qua cum spiritu vitrioli neque ebulliit, neque singularem vaporem emisit. Horum vero salium insignem differentiam conspicimus, si non immediate in ignem carbonum mittuntur, id cum eorum pulvere miscentur , & postea in crucibulo ignis administratur. Ita utique partim instar fumi sulphuris in auras feruntur, partim etiam massam sulphuream alcatinam relinquunt, Quo unico experimento clare edocemur, quam disserens sit ille effectus, dum immediate nonnulla corpora vel mineralia flamma carbonum tractantur, de si cum pulvere eorum mixta, in Vase quodam conclusa, ignem experiuntur. Arcanum duplicatum & tartarus vitriolatus omniaque
neutra salia, quibus acidum vitrioli junctum est, vivis carbonibus immisi a , lenius prius decrepitant, postea sine omni vapore visibili & odore in auras avolant, vix vestigio sui relicto, cum haec ipsa in crucibulo cum carbonibus mixta,& igne tractata, pauca saltem portione salis alcatini accedente, in hepar sulphuris mibrent. In metallurgicis laboribus res notatu digna est, quod minerae joviales, item ferreae, cupreae & plumbeae, calces quoque antimoniales, item scoriae & vitra metallorum, non in purum metallum vel minerale suum liquari possint, nisi
carbones immediate accedant & misceantur, ac demum subministrato aperto igne fundantur. Utrum hac ratione, quae
nonnullorum est sententia, quippiam istius, quod in carbonibus
337쪽
nibus latet,phlogisti, in ipsam metallicam mixtionem simul
transeat, & id, quod igne vel additione aliarum rerum in calcinatione absumtum est, restituat, an potius tantum hoc modo separetur illud, quod eorum fluxilitatem impedit, ros non tam clara atque evidens est , quin accuratiorem adhuc mereatur inquisitionem. Nos alias rem ita explicavimus: inhaerescit mineris metallicis sulphuris acidum , quia per leniorem praecedentem calcinationem pars Oleos a & inflammabilis avolat ; metallorum quoque ac mineralium calces ac vitra identidem acido , quod intime poros penetrat & particularum figuram &situm immutat, debentur hoc acido sale, tanquam causa, sublato, reditus fit in pristinum corpus. Indicantur itaque ea, quae intime penetrant & quae acidum absorbendi potentia pollent, quo spectant maxime carbones, qui in flammam redacti, corporibus reducendis non modo immediate ignem subministrant, sed & simul oleoso & rarefactivo al- catino volatili suo principio intimos poros, ubi acidum o cultum est, ingrediuntur, illud absorbent, & sic metallum restituunt. Quod Vero solus carbonum vapor valde penetrantis & acidum temperantis virtutis ac indoli' siit, inter alia CL Stahlii observatio declarat, qui annotavit, ex Vitriolo non posse fixum & acidum ejus oleum haberi, si retorta fissuras acceperit, per quas penetranS carbonum fumus acidum vitrioli vaporem penitus immutat & destruit, ut spiritus valde volatilis loco acidi corrosivi prodeat. Ad sulphuris artificialem compositionem quid carbones conferant, supra jam deduximus: illud vero curiosum est,
phosphorum illum Anglicanum solidum, lucidissimum, non in tanta copia praeparari posiste, nisi urinae putrefactae & insipis atae pulvis carbonum addatur. Ad foecundanda ea, quae ex terra nascuntur, puIVis carbonum mirabilem praestat opem, id quod optime norunt hoditorum cultores , qui carbonum pulvere cum terris stercoreis& luto veteri ex muris desumto utuntur. Dici vix potest,
338쪽
go Lig. III. ogg. XIII. Experimenta
quam feliciter & laete inde citri & aurantiorum arbores, caryophyliorum etiam flores succrescant. Terram vero humidiorem ita foecundant, ut fragorum fructus longe majores fiant, & omnes plantae mirabile incrementum capiant, Alcati enim illud terreum & sulphur iam, quod custodiunt, aqua & solari calore resolutum, terram ita essicit fertilem, ut succus nutritius, per hanc transcolatus, non modo minimos vegetantium tubulos eo promtius subeat, sed & facilius in eorum substantiam cedat. Ex hoc e perimento clarissime elucet, praecipsum illud foecundationis principium a sulphurea magis substantia, quam salina petendum esse, quae, si alcatinae est naturae , nil aliud essicit, quam ut sulphuream illam materiam magis attenuet atque resolVat, acidumque, quod vegetationi valde r sistit, immutet atque absorbeat. Uti vero pulvis carbonum, ita multo magis ossa animantium, in clauso Vase in cineres nigros combusta, terrae in crae quandam Decunditatem tribuunt, eo liuod plus substantiae pinguis, quam ipsi carbones, custodiant: adeo ut commode etiam ad foecunditatem vegetabilium secundandam cum
De virtute carbonum anodyna in assectibus spasmodicis convulsivis non est, quod dubitemus, cum carbones tiliae praecipuum sint pulveris antepileptici Saxonici nigri ingrediens , qui praeclaris effectibus magnam famam & laudem consequutus est. re Rulandus in thesauro Medico a Corosi mi. gero edito- . carbones tiliae ab epilepsia, torminibus, colica & ventris fluxu liberare prodidit. OBSERUATIO. XIV.
Experimenta circa Phosphorum Anglicanum.
PEr phosphorum hic non intelligimus materiam, quae tantummodo noctu vel in tenehris lucem spargit, cujus
339쪽
ebea pholphorum Anglicanum. os generis est phosphorus a Doluuino inventus, qui ex creta in biritu nitri soluta conficitur, aut lapis Bononiensis, vel tal- cum scissile viridis coloris, quod mineroe smaragdi nomine venit, leni igne calcinatum, sed potius substantiam non tantum lucentem, sed etiam fumantem, & quae attritu paulo fortiori adhibito etiam flammam concipit, cujus prima inventio Germano insigni Chymico, Crossis , debetur, quem postea ranchelius ct illastris sole in Anglia multum perfecerunt. Hic phosphorus conficitur ex capite mortuo spiritus urinae, si illud cum duabus partibus carbonum & dimidia parte aluminis miscetur, inque retorta figulina probe lutata, igne acerrimo, sive extremo ejus gradu, per aliquot horas urgetur, ita ex retortae collo, cui vas recipiens aqua plenum sic adaptatur, ut aqua tectum sit, vaporcs ignei S lucidi in aquam transeunt, qui instar butyri coagulati supernatant, quae materia collecta beneficio aquae calidae in unam mas am coalescit Est igitur phosphorus nihil aliud, quam corpus sulphureum subtilissimum, cujus partes, ex quibus componitur, motu rapidissimo intus agitantur, qui motus dum per lineam rectam ferit oculi tunicam retinam , ideam luminis excitat; si vero per fortiorem attritum is motus augetur, in apertissimam lucidam & splendentem flammam conVertitULMateriam hujus sulphureae sublucidae substantiae praebet acidum aluminis & salis in urina humana comm nis , quod cum oleos a & phlogista urinae & carbonum substantia intime permixtum efformat corpus sulphureum, quod, dum ejus partes per ignis vehementiam in rapidissimum motum conjiciuntur , volatile evadit & perpetuo fumos
Notabilia sunt ea, quae cum phosphoro instituimus
s) Ejus particula si accuratiori microscopio adspicis
tur, continua ebullitio internarum partium Observatur.
a) Si ejus frustum cochleari argenteo imponitur &igne substrato accenditur, flamma erumpit lucidissima, a
340쪽
gos Lig. III. Ops. XIV. Experimentaque in cochleari macula relinquitur rubicunda, satis densa, acidi corrosivi saporis, quae pauXillo aquae adjecto, resolviatur in liquorem acidum, qui cum oleo tartari per deliquium confligit. g) Quando cum phosphoro accenso in cute humana ambustio sit, thaec tam gravis est , ut non tantiam profundius penetret sed & difficillime consolidetur , dubio procul propter acidum admixtum corrosivum , quod ignis Vim adu
) Sumsimus nitri puri exsiccati unciam dimidiam, idque in mortario vitreo in pulvetrem comminuimus, cui postea decem grana phosphori, in exigua frustula concisi, adjecimus; hinc instri accensionem & flammam expectavimus, quia phosphorus solo attritu accenditur ; sed exqiuisita etiam adhibita trituratione nulla secuta fuit flamma, nitrum potius I cidissimum factum, phosphori lumine per totam ejus substa tiam disperso. Si phosphorus limaturae martis, 'in tenuissimum pollinem redaci ae , vel ejus croco admiscetur, & haec in mortario teruntur, celeriter a phosphoro accenso flamma spargitur lucidissima. ε) Phosphorus licet sit verum & vivum sulphur, perpetuo igneo motu agitatum , tamen neque in rectificati sumo spiritu simplici, neque cum sale volatili acuato dissolvitur ;sed tamen, quod in spiritum vini transiverint quaedam sulphureae Partes, Vel ex eo colligitur , quia si ejusmodi spiritus in loco tenebricoso in aquam infunditur, leve quoddam lumen
Multo autem magis mirum est, olea destillata, ut cinnamomi, caryophyllorum, ad compagem phosphori dissolvendam minus promta & idonea esse, ut ut tenues lucidas partes imbibant atque arripiant. 8b Id vero adhuc magis mirandum & prodigio simile est, quod , si camphora , quae non nisi aethereum subtilissimum oleum coagulatum est , ad decem partes cum una phoS-