장음표시 사용
191쪽
sophum pro Aristotele, & Apostolum pro
Paulo. Haec Exornatio Poetis, quam Oratoribus , est familiarior . Quot sunt loci , ex quibus figurae huius trahitur usus Octo numerantur ab Eburone. I. Ab animo euocatur , ut Peripateticae Doctrinae Princeps , pro Stagirita: Stoicae disciplinae auctor pro Zenone: ParenS ElO-quentis pro Cicerone : Rigidus morum i Censor pro Catone. II. A corpore,ut Polyphemus pro homine vasto: Thersites pro deformi: pro Pusillo Pigineus . III. A for tuna, ut Irus pro Paupere : Cresius pro diuite. IV. A proprio nomine loci Cynthius, vel Patareus pro Apolline , Cyprides pro Venere : Mantuanus pro Virgilio. V. Aproprio nomine agnationis , id est pat1iS , vel aui, ut Lyeda pro Helcua . Aeacides pro Achille, & sic deinceps reliqua Patronymica. VI. A nomine proprio aliquo pro appellati tro , ut Nero pro crudeli: Caesar pro forti: Annibal pro astitio et Sinon pro perfido. VII. A nomine appellativo loco proprij, ut Poeta pro Homero: Orator pro Cicerouc: huc pertinet triplex definitio ,
192쪽
Vna a causis, ut animal rationis particeps pro homine et altera a Notatione ut sacra lex pro Hieronymor omnia amas pro Pamphilo et Tertia a Descriptione, siue circumlocutione et ut Euersor Carthaginis , &Numantiae pro Scipione Scriptor Troiani belli pro Homero. VIII. A quantitatera , ut apud Astronomos Mars , Iuppiter ab officij magnitudine sunt planetae nominati,& Pallas Minerua. Ad hanc Exornationem reducunt nonnulli Epitheton . Epitheta enim , quae Orationem corroborantsiint quaedam verborum, & nominum insignia, quae non solum Exornationis,sed cita breuis descriptionis ossicio funguntur , ut cum Virgilius Aeneam vocat insignenta, pietate virum . Plato voluptatem malorum omnium escam dicit, vel cum I. B. Sinachiam nominamus integerrimum Archipresbyterum Montis Virginij, & Monsan-eiopolitanae patriae decus .. Hac a Cicero-
ne in Partitionibus ad nomen adiuncta dicuntur , a Quintil. apposita, a Prisciano, caeterisque Grammaticis adiectiva, quippe quae fiunt saepe , & in substanti uis, & in
193쪽
adiectitiis , & in adverbijs. In substantivis,
ut Cati lina proditor patriae , Vultur, & vorago omnium criminum . Lex Ciuitatis est anima . Iustitia communis omnium vita . Andreas Clauarnellius spes nostrae ciuitatis , Iuris, Sc Iustitiae patrocinium . In adiecti uis, ut homine avaro nihil est egenti us e Cicero fuit Oratorum cloquentisiimus e Pater Lucidus Mancinellus ordinis Min. S. Francisci a M. ID. Pauli omni seientiarum genere, & varietate audi tus , & cumuIatus . In Ad uerbijs , ut a tanto Viro ,
non solum sui generis , & famae, sed etiam ingenii , & virtutum omnium Heros Alexander gloriose est relictus . Quatuor sunt fines potissim tim Epithetorum . Unus est in dictionis amplificatione,ut Cicero Princeps Eloquentiae. Parisianus publici nostri consilis lumen, Sc decus iustiti g. Alter in Diminutione, ut mollis , de ieiuna Oratio, quasi formam quandana praeses trudis, & impoliti ingenij. Tertius in laudatione , ut Eruditio optima Orationi; sup pelles et vltimus demum in vituperatione , ut metus perfidus, dc astutus: homo inini i-
194쪽
OVid est Denominatio , quae Metonymia Graece dicitur 3 Exordatio , qu qa rebus propinquis nomen alicui rei imponit,ut si quis ponat Inucntore pro roinuenta , ut dictuin illud in omnium or frequentisiunum : Sine Cerere , & Baccho friget Venus . siue ab effectu aliquid denominemus, ut Pallida Mors , Pigrum frigus . aut quod continet pro eo , quod continetur, ut Armis Italia vinci non potest, nec Graecia disciplinis . Italia hic pro ipsis Italis , & Graecia pro ipsis Graecis ponitur , vel auctorem pro opere , ut Terentius semper in manibus est habendus. seu Pro exercitu ducem , ut Annibal ad Cannas LX. millia Romanorum occidit. Facit, ad vehementiam interdum haec figura,ut si quem Baccho deditum esse dixeris , id nimirum ardentius est , quam si vino .
Adrian ais, ere,n , Latine etiam transnominatio,
nominis pro nomine positio, quae & hypallage Quintil. lib. 8. cap. 6. Tropus cum
195쪽
MONIMENTA. Is y Inuentor pro re inuenta ponitur, hoc est causa pro effectu , & huiusmodi, ut supra, idest , Bacchus pro vino a verbo itiden
no aeorum . . Whypallage est figura,cuoratio inversa vice profertur , diuersitas , subalternatio, permutatio. Item, quae Latine correctio est , vi si dicas, Non iratus, sed insinus , haec &-dicitur. Quintil. lib. 8. cap. 6. &lib.f. cap. 3. LeXicon Graeco-latinum.
Quid est Circuitio, quae Periphrasis di
citur p Exornatio, qua id, quod uno verbo dici potest, pluribus verbis non absque summa venustate dicitur, hoc modo: Scipionis prouidentia Carthaginis opes fregit. Venetorum consilium,& prudentia furorem, & temeritatem Turcarum in dies comprimit . sic teneros ovium depellere foetus, idest agnos. Et Cic. Potest, inquit, mihi denegare occupatio tua: pro, tu tantis negocijs occupatus. IIv. Mis . . . Ldtine circumlocutio, cir-
196쪽
circuitus loquendi: circuitio a Ter. dicitur in Andria , Nihil circuitione usus et . Haec figura fieri debet, aut ornandae rei causa, quae pulchra est; aut vitandi , quae turpis est Virtus est vicina Latiue' sermo nimium prolixus Quintil. lib. 8 .cap. 6. di lib.'. cap. i
OVid est Transgressio Graece-, ex
P. I utilio Lupo, vel metaer crit eX Iulio Rufo 8 Exornatio, quae non sine elegantia permutat ordinem verborum, aut pei uersione, aut traiectione r Peruersione , hoc, modo: Hoc vobis arbitror datum esse pietate pro vestra. item, Te propter hoc so-ltim feci. Traiectione vero sic: Omnes inuidiose eripuit tibi bene vivendi casus cultates. ito Quas possumus tibi in praesentia agimus , verum longe maiores semis per habebimus gratias.
id est Superlatio, quae Grqcenrperbole dicitur,di a Quintil. supe riectio,
197쪽
riectio, a quibusda vero excessus, vel exuperantia,nimia copia, redudantia,precelle tia,excelletia Z Exornatio, qua augelii gratia Orator veritatem excedit, & sat quandoque separatim, quandoque per Comparationem . Separatim , hoc modo: Si concordiam retinebitis in Ciuitate Imperii magnitudinem , solis ortu , & occasu int-tiemur. item,Si te eloquentiq studio totum tradideris (mihi crede) tua fama ad Syde-Ta usque adibit. Per Comparationem sic : Ab ore Nestoris melle dulcior fluebat oratio. item, Tantus erat clamor praeliantium , & pereuntium , ut is auditus sit ab Oriente usque ad Occidentem . sic Nive candidior et &Virg. V. Aen. fulminis ocyor alis . itcm, Vix olbus haerent . Idem Ecloga III. Denique fit ex Rufin. cum veritatem excedit sententia . Ex hintiliano etiam lib. s. cap. 2. & lib. 8. cap. g. & 6. Ideo transgressio veritatis, vel supra modum. veritatis supermiatio u
198쪽
OVid est Intellectio,quq Graece
synecdoche diciture Exornatio, quaaotum pro parte , & pars pro toto, & unus pro pluribus , & plures pro uno,& genus pro specie ponuntur. item, res confecta e3 materia monstratur: sequentia ex prae-dentibus , & praecedentia cx sequentibus is Totum ex parte intelligitur. Ridiculum seu lepidum caput, pro homine. Os impudens pro impudenti homine. tectum pro domo,puppis ue prora pro naui. Contra, Pars ex toto et vi, Ingens a vertice pontus, pro fluctus. Coelum rubet, hoc est, aliqua caeli pars. item, Classis subuersa, &hostes caesi dicuntur , licet bona pars euaserit Vnus ex pluribus intelligitur. Cic. Populo imposuimus, & Oratores visi sumus,pro ego imposui, & visus sum Orator. item , ot gemitus, quot singultus, quot suspiria ab imis pectoribus traxi, pro ab imis pectore. Plures ex uno significantur. Liuis Romanus praelio victor,pro Romani victo- .i res
199쪽
res. Virg. Hostis habet muros, pro hostes habent. item , Utei umque armato milito complent, pro armatis militibus . Genus pro specie ponitur. Iracundior Hadria , pro quouis icmpestuoso mari. Notus vel Auster, pro quolibet vento . inde Horat. Luctantem Icaris fluctibus Africum
Res confecta ex materia monstratur.Ouid. fixit sua pectora ferro,idest, gladio. Pinus, vel abies, pro naui, quae ex pino, vel abiete conficitur. argento metitur auarus omnia, pro pecunia. Sequentia ex praecedentibus,ut Virgineam
soluit Zonam , pro corrupit. Soluere Roma pro discedere . Prscedentia ex sequentibus.Hic pallet,ergo timet: fugit, & solitudini se mandat ;igitur sibi conscius est . Breuiter Synecdoche dictio est plus,minus ue pronuncians, quam significans. De hac figura vide Quintil. lib. 8. cap. 6. & lib. s. Lap. 3. -
200쪽
OVid est Abusio , Graeco Catachresis
ga. dictae Exornatio, qua pro certis , & proprijs , similibus , & propinquis verbis utimur, ut si quis dicat, i res hominis breues sunt, pro paucq. Hic. homo est parua statura , pro brevi. Hic valet mulso consilio, pro magno. Habuisti magnam orationem , pro longam, & prolixam . Audi, pauco sermone rem omnem expediam, pro breui . Sic dici potest parricida , qui uxorem occidit , cum proprie sit, qui parentem occidat o Denique cum nomen a primo suo, ac proprio significato ad rem nomine proprio carentem triansfertur, ut oculus vitis.
OVid est Translatio, quae Metaphora
Grecis dicitur,& scribitur Mis Exornatio, qua vocabulum ex proprio significato transfertur in aliud propter simidi i litu-