Rhetorica monimenta vnà cum exemplis, & argumentationum formulis ex Cicerone, & Quintiliano, caeterisque tum veteribus, tum nouis scriptoribus collecta per Io. Baptistam Conradum à Monte D. Pauli ..

221쪽

MONIMENTA. 18s duodecima quaestione adi sedibiam scri

bens e Triplex in corde nostro descriptio& regula Scripturarum cst. Prima vi intelligamus eas iuxta Historiam: Secunda iuxta Tropologiam : Tertia iuxta intelligentiam spiritualem. In Historia eorum ,quae scripta sunt, ordo seruatur. In Tropologia de litera ad maiora consurgimus: & quicquid in priori popu-.k, carnaliter factum cst, iuxta in lem interpretamur locum , & ad animae nostrae emolumenta conuertimus . In spirituali Theoria Mae ad sublimiora transimus,lerrena dimittimus , de futurorum beatitudine , & coelestis is disputamus, ut praesentis vitg meditatio umbra future beatitudinis sit. Hactenus Diuus Hieronymus a Sixto

In Lexicograeco, h, speculatio,meus e

latio, contemplatio, proprie tamen rerum. diuinarum. . - Q se ,

Isti SS. Patre mei se no dissident, e nun o

222쪽

186 RHETORICA

Hieronymus. August. vero ad duo membra reduxit eo modo , quo in subiecta figura apparet. Eucher, partitio quadrimembris .

S Acrarum literarum quadruplex expositio,videlicet . si Iistorica,

Metaphorica .lTropologica, Allegorica , i Anagopica

Hieronymi partitio trimembris., dcxaxum licerarum triplex expositio , vi

delicet .sHistorica , .

C Tropologica, ' isti Spiritalis,que duplex est videt. i 's' is

i Anagogica Augusini partitio bimembris . '

S Acrarum literarum duplex est expositio

videlicet .

I Historiea I Analogica, chi e . a Aetaologica .

-collegorica, quae in lib. de vera Religio-- ne cap. L. Triplex assignaturi quarum prima figura praeteritorum ad praesentia

223쪽

MONIMENTA. 18 I

accommodat: quae tibi nomen Allegorici retinuit. Secunda ad mores,& affsitiones anim g pertinet, quae dicitur Tropologica . Tertia ad incommutabilem aeternitatem extollitur, & dicitur Anagogica . Hic admonet idem Sixtus Senesis, ut qui negocium exponendi s acras Scripturas assumunt, medium in tris expositionibxis teneant, & extrema,quae semper vitiosa sunt,

fugiat. Nam sicuti minime probandi sunt quida nostri saeculi Expositores, qui spreistis mysticis sensibus, tanquam fortuitis cogitationibus , & ad arbitrium excogitatis dormitanti literae perpetuo assident, & solis mortuis syllabis, & die ionibus incumbunt, frigidi, sine spiritu,exangues,& CXanimes et ita grauiter damnandi sunt inepti quidam nostrorum temporum Expositores,qui reiecta prorsus literat et expositione - tanquam re leuissimi momenti, & Grammaticis ut aiunt potitis,quam Theologis digna in singulis Scripturae locis coactas quasdam,& insulsas Allegorias protrahut, vim inferentes Diuinae Scripturae, & destructa historiae veritato ridiculas CVS it:

224쪽

tiones vendita ut, tanquam magna , ta arcana Ecclesiae Sacramenta. Hos ego (quit Frater Sixtus arpantissime obsecro , atque obtestor, ut considerent lueralem cxpositionem no esse rem usque adre Vulgarem, vilem , ac protritam, & omnibus , ut nonnulli iactitant,puerorum psdagogis per uiam, sed esse expositionum omnium .difficillimam , de maxime os rosam propter in usitatas , & abstrusas Linguae sancte proprietates , & propter copiam rerunia, difficillimarum artium videlicet , scientiarum , & disciplinarum omnium , quae sub historico Scripturae sensu comprehendun

tur . ' . I .

Propter exemplum apposuimus unum, & aIterum furiaptu ex aureo opere super Eua-gelia totius anni Fr. Antonij de Gitiandis ex Ori Praedicatorum quod primum legitur in Vigilia Apostolorum Petri, & Pauriti Alterum feria quarta in capite ieiunij.

Historice.

Ina cum Dominus Petriam interrogasset vice, an se caeteris plus diligeret, & respon-

225쪽

MONIMENTA. et spondi siet, quod ipso sciente eum diligeret, iniunxissetque Dominus , ut suos pasceret agnos Tertio rursus Dominus a Petro , an se amaret, quaesiuit, quo Petrus contristatus , eum omnia scire respondit , profectoque agnoscere se ab eo diligi; imperauit autem Dominus , ut suas pasceret oves , inquiens , quod dum iuniori flueretur aetate de cingulo ad libitum constringebat, pergens quocunque voluisset, sed senio dum grauabitur , ab alio ligandus foret, &ducendus quo volet, his qua Deum clarificaturus esset nece,demonstrans .

Allegorice.

I. Uod Petrus vocatur Simon Ioannis & Simon obcdiens, de Ioannes gratia interpretetur , merito sic vocatur, idest

obediens gratiae Dei squod praecipitur pascere agnos, & oves. I significat, ut curam gregis sibi commissi habeat squod pr*nueiatur sibi mors J designat praelationem non esse ad pompam , sed ad poenam. Tt

226쪽

ryo RHETORICA

Tropologice.

IN struitur, ut proximo necessitatem patienti succurramus, & quando expedit, etiam pro Christo vitam exponamus.

Anagogice.

Contemplari consentaneum est charitatem, qua cum Deo post vitam fruemur,quq omnes superat delectationes mu-di huius, nec cuneiae aduersitates,quas patimur, sunt condignae ad ipsam perpetuam gloriam , quae reuelabitur in nobis .

Historice,

SVos Dominus admonebat discipulos, ut

nequaquam cum ieiunarent veluti hypocritae tristes apparcre studerent,qui eorum(vt hominibus ieiunantes videantus facies exicrminant, ob quod vere suam pro meritis mercedem iam adepti sunt. Eos autem hortatus fuit,ut sua, cum ieiunarent,capita perungerent, & lauarent vultus,ne terrigenis conspicerentur ieiunare, sed rerum opifici , qui cuncta etiam latentia prospectans,

227쪽

MONIMENTA. Ist ., praeliata redditurus esset. Ne etiam ii . terris thesauros coadunarent, inhibuit,qui tinet, erugini, ac furibus subij cerciatur, quinimo coelestis conarentur possidero sthesauros nullius amissionis subiectos periculo, quoniam ibi eorum figerentur corda , ubi thesauros haberent. '

Allegorice,

H Aec praefigurata fuerunt in Iudith, quae extrinsecus simulabat se laetam, & vestiebatur vestimentis laetitig , & tamen semcrete ieiunabat, Dominum deprecabatur de sic delusit, & prostrauit Holofernenia saepius se lauans, & baptiZans ,-habeturi in lib. Iudith. '

Tropologaec.

CAput nostrum Christus est, sitientem apota, esurientem ciba, & sic oleo misericordiae unxisti caput tuum, idest Christu, qui clamat in Evangelio , quod uni ex mi-auinii meis fecistis, mihi fecistis .

228쪽

Iq2 RHETORICA

F Acies quidem lauaturicaput autem non,

sea inungitur , quia quandiu sumus in corpore , conscieritia nostra sordida est inspeccatis. Caput autem nostrum Christus peccatum non fecit,quem ungimus nostris orationibus , & in superna patria ipsum cuPatre , & Spiritu Sancto Iaudando abluta facie , & purgata ab omnibus piaculis. Coeici a id genus numero su r centum exempla poterunt apud eundem auctorem Hi quatuor sensus ita numerantur a S.Thod I.

Par. quaest. I. art. Io. Historiciis vel litera-ralis, allegoricus ri tropologicus siue moralis , & anagogicus. De Parabola autem , de qua supra tit. do exornationibus , qui subijciuntur Allego-rim & init. de similitudine suo tit. strictim paucula attigimus. Nunc hic addimus, quod hunc morem a Syris , & praecipue Palestinis in omni fere sermone fuisse se uatum, Diuus Hieronymus in suo supeo

Matthaeum commentario affirmat. Para-

. bolas habemus in utroque teflamento. Et

229쪽

in Nouo: Vos ergo audite paraboIam seminantis. Matth. XIII. I . Et ibidem. In parabolis loquebatur eis. Cuius exemplo prouocatus M.Marulus scripsit illas quinquaginta parabolas in fine sui Euangelis arij. Ex quibus XLIII. delecta esto nobis exemplar , Quae est de inani gloria, & auaritia

doctori cauenda . Pastori mandauerat gregis Dominus ad pascua Iarta agere oves, herbisque optimis pastas, ad caulam reduccre , diligenterque custodire . At illq ut bene palae essent, curauit quidem, sed alijs earum lac, alijs lanam surripere no erubuit.Cumque Dominus partim emulsas , partim deglabratas esse vidisset, in pastorem iratus, in tantum ille pactam pro labore mercedem soluete

noluit, ut etiam male pro temeritatis crimine mulctatum dimitteret.

Terreat haec parabola Ecclesiae doctores, ut cum diuini verbi pabulo Domini sui ovile bene nutrierint, nihil inde sibi venari pr*sumant. Ille enim lac ovium emulget, qui ab ijs, quos docet, plausum laudis captat,

230쪽

is RHETORICA

dum quaestionum argutijs nihil ad rem , pertinentibus occupatur. Ille vero lanam detontat, qui auaritiae vitio superatus suis praedicationibus magis pecuniae, quam animarum lucrum quaerit. Praedicator au tem gloriam ab omnibus exigens, Dei gloria indignus erit, atque audiet: Recepisti . mercedem tuam . Et si eliciendae pecuniae causa praedicauerit , non praedicator a Domino arguetur, sed praeuaricator, cum praeceptum sit: Gratis accepistis, gratis date . Donum quippe Dei in Ecclesiis praedicandi scientia. Hoc dono abutitur, quisquis aliud,quam salutem eorum,quos instruit, concupiscit. Haec paucula in gratiam studentium Sacram Scripturam . Modo reassumamus ea praecepta,quae ad promphanam , imo forensem oratoriam artem