장음표시 사용
201쪽
litudinem, ut mitem hominem vocamus agnum , hominem ferum ursum, libidinosum suem , Iudaeos canes, Christum resur
Fit quandoque breuitatis causa , ut Revcens aduentus exercitus subito ciuitatem
Item sit gratia vitand* obsesenitatis,ut huius mater quotidianis nuptijs delectatur . Hic enim nuptijsignificat eam esse impudicam
Interdum augendi gratia: ut Nullius urbis calamitas istius explere inimicitias, & nefariam crudelitatem saturare potuit. sic sitire pro expetere et Nec honores sitio , nec desidero gloriam . Fit quoque exornandi
gratia . Christianorum vires , quae iniqua.di& impia Turcorum conspiratione , & haereticorum perfidia exaruisse videbantur, tandem virtute, & optimatum consilio re- uirescere coeperunt, & breui tempore ut prius eas etiam florescere videbimus.' Metaphorae causa est etiam necessam,cum verbum proprium deest, quomodo geu
mam in vitibus dicunt sitire segetes , Mi-L s ictus.
202쪽
ctus laborare , hominem durum , de asph
Fit denique , quia significatius rem exprimit , hoc est, melius ante oculos ponit, ut cum dicimus lumen Orationis , generis claritatem, concionum procellas,eloquentiae flumina, segetem aut materiam gloriS. item, hic tumultus Italiam subito terrorra expergefecit. Mira est M. Tullij Ciceronis in translatis verbis eloquentiq commendatio , incredibilis prope suauitas , inquit Farnesius: Quid aetes ingenij, flumen Orationis, verborum fulmina,quaestionum tempestates, de procellae, argumentorum laquei, ignorantiae tenebrae e Ex his , aut alius huius generis non difficile cst iudicare, quantum metaphora dignitatis habeat,& acrimoniae. Eius fontes sunt potissimum duo, sensus , de corpus vitae particeps , e Rquibus ecinceps utrinque multi manant rivuli. A sensibus, ut ab auditu e male audirc dicitur is, qui ab omnibus laceratur iniquo ore. Ter. an auscultem senem,idest btemperem. Ab oculorum sensu ut men iis ioculos peti stringit libido, dementia ob-
203쪽
caeeatus , ferre in oculis. Ab olfactu . Tu velim, quem habeas exitum,oderere,idest, indagere. A gustu. Cic. tuas litteras saepe regustaui, primis labris aliquid degustare, hoc est, laeuiter attingere. A tactu . Extremmis digitis aliquid attingere, pro intelligere
Ex altero fonte sex scaturiunt metaphorae rivuli. Cuius redditur ratio ab eodem Henrico . quod corpus, ex quo illi fluunt,aut expers est, aut particeps animae, hoc rursus est vel
ratione carens, vel utens, ex quo duo,cum utrumque transferatur ad alterum, constituuntur metaphorae loci. Illud, idest, ratione carens, vel est sentiens, vel non sentiens . sentientis ratio transfertur ad illud, quod sentit, & non sentit, & contra non sentientis conditio ad id , quod viget sensibus, & sensu caret, qua ex re quatuor item manant metaphorae rivuli , quorunia , haec subijsetiuntur exempla. ' Vr r. Ab eo , quod ratione utitur ad expres rationis , ut perfida vulpess, superhus et eo, prudens formica, facundus p sitreus , m,
204쪽
tis agnus , ingratus lupus, crudelis tygris, alleritator caniS. a. Ab co , quod caret ratione, ad id, quod particeps est rationis, ut cum latrare, subringi, grunnire, susurrare aliquis dicitur.3. A sentiente ad non sentiens , ut exultant segetes , admirantur siluae , iratum mar , currit aqua , squallent moenia . Ab co , quod non sentit ad sentiens et ut truncus & stipes discipulus ; tecta ipsa urbis moerent, templa gemunt. . Ab eo , quod viget sensibus , ad id, quod ijs non caret ut mali corvi, malum ouum . 6. A non sentiente ad non sentiens ut Sicilia Cella pcnaria I eip. a Cic. est dicta, voluptas , ut inquit Plato , esca malorum omnium , tempus ansim porrigit rerum om
Ovid est Permutatio, quam e Gricis qui
dam Allegoriam vocant, Quintilianus in uersioncm Exornatio , qua aliud verbis idicimus, aliud sensu significamus . Sic Allegoria, quae est perpetua quaedam meta-
205쪽
phorax ut Uino vendibili suspensa hedcra non est opus . &, Quo magis ignis tegitur, eo magis aestuat
Fit Permutatio tribus modis , per iamllitu 1-nem, Argumentum ,& Contrarium .
Per similitudinem , hoc modo et si canes funguntur officio luporum , cui iam praesidio pecuaria nostra crcdemus e Canes , idest, praesides , qui deprcdatores sunt subditorum. Vbi similitudo est inter pastores , &priesides. Ad quae Saluator quoque noster in Evangelio alludit,& Prophete frequen-
Qer . item . Coruis ignoscimus, columbas insectamur. Per argumentum , augendi, aut minuendIcauSa, a persona, aut a loco, aut ab aliquare: ut, si quis dicat Liuium Drusum alteruGracchum demonstrando scilicet Liuium Drusum non minus seditiosum ipso Graccho , sed quasi seditiosior Graccho, & ipf tauget , vel si quis appellet aliquem n ObI-lem , ign ob item sareu na,N u m ito rena , ob l O- letum, idest, situ,immunditiaq.victu,quod minuendae dignitatis eius dicatur , quia Numitor eiectus erat de Regno.
206쪽
mo . RHETORICA Per contrarium, ut si quis prodigum illudens, parcum,& rerum suarum diligentem appellet. Si quis etiam appellaret intemperantem , alterum Hyppolitum, aut Bellerophontem . Huius generis est etiam derisio illa in Neronem , hoc Disticho a Suet. posita : is neget Aeneae magna de stirpe Ncronem ISustulit hic Matrem , sustulit ille Patrem . Hae decem Exornationes suprapositae quibus rebus conueniunt e omni generi, omni figurae , omnibus partibus Orationis, prae- te rquam narrationi, & diuisioni, & frequentissimae sunt non modo apud Oratorcs , sed etiam Poetas, & Historicos.
AEnigma,Graecum est , v. ,obscurum, inuolucru,scirpus,id est obscure dictum, dictu nubilum, & fluxuosa ambages, quae est Oratio, e qua propter obscu- ritatem nil certi colligitur: ut mater genuit, eadem mox gignitur ex me. Dila glacie ex aqua concreta & rursus in eandem
207쪽
dem resoluta Cic. lib. a.Epist. ad Atticum, In epistolis me Laelium,ie Furium faciam a. Virg. Ecloga III. Dic quibus in terris (&eris mihi magnus Apollo rcis pateat
Coeli spatium non amplius ulnas. S. Hieronymus in cap. io. EZechielis Prophetae , Nulli dubium cst, inquit, aenigma, ¶bolam aliud praeferre in verbis , aliud tenere in thiuibus . Idem S. Hieronym. velut volunt alij, Beda Venerabilis ita cap. 1. Prouerb. Salomonis, Aenigma est quaestio obscura , quq dissicile intelligitur, ni si aperiatur . Allegoria obscurior a Quintiliano dicitur cap. 6. lib. 8.P arcemia Giaece flectitur & scribiturae. Proverbium, quo inscribuntur a Graecis Salomonis Prouerbia, celebre dictum quod passim per ora hominum obambulet, ut Aduersus stimulum calces . Lupum auribus tenes, Surdo fabulam narras. Lupus est in fabula,id est,quando sermo nobis eripitur , per praesentiam eius, de quo loquebamur. Napoima, Vt scribit Donatus est sine aut hore Sententia. Scarcasinus hostilis irrisio, subsannatio, ti
208쪽
amara insultatio. Virg.Aen .XII. En agros, Et quam bello Troiane petisti Hexperia in metire iacens, Idem Aen. X. ubi nunc Me- Eentius acer , & illa effera vis animi Et Leuce nulla tuos currus . fuga segnis equorum Prodidit. &c. A Rufiniano Cle-nasmos haec figura dicitur . Est ironiae pro-Eima figura, cum aliquos amara oration non sine deiiso insectamur, ac laedimus. Latine dicitur Insectatio . Graece tam si,
Assisimus Graece Alaris . . t u ae, urbanitas, ciuilitas . urbanitas cum quid faceta urbanitate expolitur. Virg. Ecl. III. Qui Bavium non odit, amet tua carmina Maevi: Atquoidem iungat vulpes , & mulgeat hircos . Philippus cum vellet Persas in suam redisegere potestatem , & in hos exercitum misisset, scripsit milites a sic missos , quod comperisset ipsos seditione vexari, & bonorum esse in tali temporc subuenirC. , Ironia, Gr*ce E .ae. . illusio,dissimulatio, irrisio est, quae non e verbis aeque ac pronunciatione, rei ve natura intelligitur. Est autem, cum aliud verba, aliud sensus continet.
209쪽
tinet. vi Egregiam vero laudem,& quae sequuntur . notus enim est Ciceronis locus . Sunt qu*dam verba Ironig ostendendae apposita, scilicci, videlicet, quasi vero, it
Mycterisimus idos simulatus risus, non tam Eulatens. Graece Muxethsuo si v ,s', subsannatio. Antiprasis is, oppositio , obiectio, contraria locutio unius verbi ironia , ut Parcae, quia nemini parcant: bellure , quod minime bonum: lucus , eo quod non luceat, sic nanos Atlantes vocamuS. vel homuncionem Gigantem , aut Aethiopem Argenteum. De qua Servius Aeneid. r.& 6. Chariciatis mis-h, it, urbanitas,lepOS,& venustas sermonis, dictum salsum, & facetum, scomma, idest,cauillum, licterium, italice Motto , Lotione. Bud. in epist. Rufin. Quintil. cum duriora , & re ipsa, Orationis verbis molliuntur. Ter. Bona Verba quaeso . cum pisti inum deprecaretur Davus ; quasi dicat, melius ominare, vel Dij meliora.
210쪽
SS.Patres in exponeda Sac.Scriptura breuiter reponamus, altius nonnulla ex tertio libro Bibliothecae Sancti illius docti simi P. Sixti Sencia sis de facio Praedicatorum ordine ad verbum sunt repetenda , . Duo enim , inquit ille Patcr, sunt diuinae scripturae sensus , historicus , & mysticus . Historicus est , quem rei gestae narratio, ac verborum series sub communi, & usitata vocum, siue propria , siue metaphorica significatione in exteriori literae cortice repraesentat. Est enim duplex varietas, vel modus historici sensus, videlicet proprius,& metaphoricus . Proprius est, quem verba,ac nomina iuxta primam, nudamque vocis significationem praeseserunt, ut cum per vulpem , & lupum animalia , quq primum his vocibus significantur, intelligimus . Metaphoricus vero, quem voces transumptae , & ad nouam significationem translatae significant, vel quem figurat locutio circumscribit ut cum in communi locutione voracem aliquem lupi nomine ,& amatum quendam vulpis vocabulo designamus: vel cum in diuinis litteris Chri-