장음표시 사용
81쪽
ta sic sua vitia,se planum facturum hoc ma leficium ab eo commissum esse . Quid respondebit defensor Primum, si poterit, vitam integram demonstrabit, si non Poterit, gratia extenuandi confugiet, & ad Imprudentiam, stultitiam, adolescentiam , vim, qua demon sttet eum coactum fui si . Aut,persuasiong, qua dicet eum impulsum. Sed haec vitia, non debere obstare huic rei, de qia a nunc agitur. Si autem reus infamia vehementer laborabit,defensor utetur loco communi rumoribus non es e credendum , di extrema, illa defensione se nunc age de crimine apud Iudices , non autem do vmorihus apud Censores.Satis esse sibi oste- defc, mala hoc crimine, quod in praeseu-tia ei obi jci tur, abesse.
tio,qua accusator ostendit nemini alii, nisi reo id bonum fuisse, & neminem alia , nisi ipsum reum perficere potuisse:aut eum alias ratioues commodiores effugisse ex nimia
82쪽
mia cupiditate, qua tenebatur, id conficiendi . Quid respondebit defensor Otandet id quoque aliis bonum fuisse. v.g. Si quis ex pluribus fiatribus accusaretur aliquid fecisse propter haereditatem, quae futura esset comunis sibi cum alijs fratribus , & complures alios hoc ipsum facere potuisse. Et ostendet,eum nullam causam habuisse,qua huiusce maleficis esset adeo cupidus .
Ovid est Signum v Indicium, per quod
ostendit acc usator idoneam perficiendi illud crimen facultatem esse quaesitam . Signum in quot partes diuiditur In sex,L cum , Tempus , Spatium, Occasionem, Spem perficiendi, Spem caelandi . Quid considerandum est circa locum An Iocus celebris, an desertus,semper desertus, an tum tantum, cum id factum esse dice- uius, fuerit solitudo: sacer, an profanus : publicus, an priuatus, cuiusmodi loci attingant : numqui est passus, perspectus , aut ibi auditus sit . '
83쪽
Quid dicendum est tam ab accusatore, quam ab ipso defensore circa huiuscemodi partes Signi I Qui uis positit causa, facillime
potest iudicare , nam initia inuentionis ab arte debent proficisci , caetera facile comparat exercitatio. Quomodo consideratur Tempus Quaeritur qua parie anni, noctu, an interdiu id factum esse dicatur. Quid confideratur circa Spatium E Fuerien satis longum ad cam rem transigenda uta, '.& potuerit ne scire is, q ui fecerit. N a imparui refert, satis spatij fuisse ad id perficiendum , si id ante sciri, & ratione prae-
uideri non potuerit. Quid de Occasione considerandum est Ido- . nea ne satis fuerit ad eam rem adorididam , an alia melior, quae aut praeterita fg, aut
Quid consideratur de spe perficiendi e Si omnia supradicta indicia concurrere, demonstrabimus. Si praetere ex altera parte vires, pecuniam, consilium, scientiam,& apparationem .' Ex altera parte imbecillitatem , inopiam, si ultitiani, imp rit dentiamq
84쪽
napparationem fuisse ostendemus, q u i ldi us rebus potuerit scire, an confidondum , aridissidendum esset , Quid quaeritur : spe caelandi Ex conscijs arbitris, adiutoribus liberis,aut seruis, aut
OVid est Argumentum Demonstratio
quSdam , qua res coarguitur certioribus indicijs magis firma suspicione uin quot partes diuiditur hoc Argumentum e in Tria Tempora , Praeteritum , Instans,&
Quid consideratur de Tempore prqterito e Vbi reus visus sit,cum quo aut cu quibus, num quempiam conuenerit de conscijs,d Eadiutoribus, nun3 adiumeta inueneritanum visus sit, ciun faciebat num quis' strepitus, crepitus sit exauditui inmitiqitidaliquo sensu perceptum sit,aspectumauditu, tama, olfiictu, &igustu . Nam quiuis ho- rum sensuum, potest conflare.sespicionem.
85쪽
sNumquid re transacta relictum sit, quod indicet, aut factum esse maleficium , aut an uo factum sit. Factum csse, hoc modo Si telum, si vestimentum, si quid huiusmodi relictum sit, aut si vestigium rei fuerit , aut si cruor in vestimentis,si in eo loco comprehensas, aut visus sit transacto negotio, ut de Vlysse,qui inuentus in Sylva a Teucro , ubi Aiax seipsum interfecerat .
QVid est Consecutioe Perscrutatio qu q-
dam, qua quaeritur, quae signa noceni tis, aut innocentis consequi soleant.
In Consecutione quid dicet accusator I Reu, cum ad ipsum ventum est , erubuisse , inpalluisse, titubasse, inconstantem locutum esse, concidisse, pollicitum esse aliquid . quae signa sunt conscientiae criminis comminissi. Si reus nihil horum fecerit tunc dicet: accusator reum usque adeo primeditatum fuissse , quid sibi esset usu venturum: ut cons . dentissime resistens responderet . quae si Ma sulit confidentiae,non aute innocent m .
86쪽
Quid respondebit Defensor Si reus perti
muerit magnitudine periculi,non consciEtia peccati. Si non pertimuerit, dicet breuIn innocentia fretum nihil esse commotum .
De Approbatione. Vid est Approbatio e Quaedam confirmatio, qua utimur ad extremum con- rmata suspicione ex superioribus partibus , & haec habet locos proprios, & commmunes confirmandi. Qui sunt loci proprii e Quibus tantum accusator, aut defensor uti potest v. g. In causa. coniecturali accusator dicet,Malorum misereri non oportere , & augebit criminis atrocitatem . Contra , defensor captabit misericordiam , & ostendet Accusatorem caluuiniari. Qui sunt loci communes, qui tam ab accus tore, quam a defensore tractantur , sed diauersa ratione e Quatuor , a testibus, contra testes et a quaestionibus, contra quaestiones: ab argumentis, contra argumenta; a rumoribus, contra rumores - .
Quomodo dicemus a testibus e Si eorum a
87쪽
MONIMENTA. , s 1 thoritatem , & vitam honestissime actama
semper laudabimus et & testimoniorum constantiam, & congruitatem ostendemus Quomodo dicemus contra testes e Si vitae turpitudinem , & testimoniorum inconstantiam ostendemus, & id, quod ipsi faetucsse dicant,fieri non potuisse, aut eos non potuisse scire, sed ex nimia cupiditate loqui,& argumentari,quod no decet Testes. Quomodo dicemus a quaestionibus Si demo-itrabimus nostros maiores veritatis inuenienaee gratia tormentis, & cruciatibus uti voluisse, ut homines magno dolore coacti, quicquid sciant, fateantur, qtue disputatio confirmatio erit, si quae dicta erunt, argumentando poterimus trahere ad verisimilem suspicionem. Quomodo dicemus contra quaestiones e Sidicemus nostros maiores voluisse quaestiones interponi in rebus certis, ut quae v re dicerentur, possent seruari, quae falso pronunciarentur, refelli possent. . i P e-rca dicemus dolori credi non oportet ab propterea quod alius alio reccntior siti in dolorc, & alius ingeniosior ad comminii D a scendum .
88쪽
scendum . quod pollit scire, aut suspicari , quid quaestor velit audire ; quo dicto, in-itelligit sibi finem doloris esse futurum . Haec disputatio comprobabitur, si refellemus, quae in quaestionibus erunt dicta, probabili
argumentatione sumpta ex partibuS comU-cturae
Quomodo dicemus ab Argumentis , Signis , ct caeteris locis, quibus augetur suspicio e
Si ita dicemus, cu multa concurrant argumentain signa,quae inter se consentiant reperspicuam, non suspiciosam videri oportere . Praeterea dicemus plus signis, & argumentis credi oportere. Hic enim exponuntur eo modo , quo facta sunt. Testes autem corrumpi possunt vel pretio, vel gratia, vel metu, vel simultate. Quomodo dicemus cotra argumeta,& signa ,& caeteras suspiciones e Si dicemus nullam re esse, qua non suspicionibus quiuis poserit criminari. Deinde unamquamque suspicionem extenuabimus , & dicemus indignum facinus esse sine testibus coniecturam,& suspieione satis firmamenti habere- mu'modo dicemus a rumoribus e Si n gabimus
89쪽
gabimus famam temere solere nasci, quinta, aliquid subsit, & aliquo exemplo utemur,& dicemus: fumum nunquam,nisi ab igne.& addemus nullam causam fuisse, qua roquispiam confringeret, & comminisceretur. Praeterea, si caeteri falsi soleantesi . argumentabimur hunc esse veruin .. Quomodo dicemus contra rumores Si dixerimus multos fuisse falsos rumores, & aliquosum exemplis utemur , de quibus tandem fama sit cognita falsa, de homines natura malevolos, & maledicos multa solere confingere, & adducemus aliquid fictuin contra ipsos aduersarios, quod tamen fuerit talium.
De Disceptatione legitimae Constitutionis, dc de Scri-
Pto, ac Sententia. qOVid dicendum est ab eo , qui stabit i
i Scripto I Primum laudabit eum, qui seripserit, & maxime a prudentia , deinde recitabit ipsum Scriptum, deinde percon,
90쪽
elabitur aduersarios, scirent ne id script viri fuisse aut in lege, aut in testamento , aut in stipulatione , aut in quolibet alio scripto , quod ad eam rem pertineat. Deinde quadam collatione ostendet quid scriptu,qui laduersarij se fecisse dicant , quid Iudicem sequi conueniat, uti uin id, quod diligenter perscriptum sit e an id , quod sit, acute excogitatumI Postremo afferetur exemplum alicuius Iudicis , quod potius iudicatum sit a Scripto , quam a Sententia, dc ostendet periculosum esic a Scripto recedere, atque ita per locum communem amplificabit contra eum, qui fateatur se fecismie contra id, quod legibus sancitum est,aut testamento perscriptum , & tamen ex sin quadam verborum interpretatione quaerat defensionem
Quid dicendum ab eo,qui stabit a SententiaIPrimum laudabit Scriptoris commoditatem,& breuitatem,quod tantum scripserit, quod necesIefuerit. Illud,quod sine Scripto intelligi potuerit, non necessario scri-hendum putarit. Deinde dicet,Calumniatoris ossicium esse verba, & literis tantum