Frederici de Marselaer equitis legatus. Libri duo. Ad Philippum 4. Hispaniarum regem

231쪽

1OS FRED. DE MARSEL AER LEGATUS. seu stra affectus, frustra impetus excusationem aut velum quaerat. Magnam proscho scripturae haberi rationem omnes sciunt: cum quidquid manu signatur, testimonij de confessionis pondus habeat. Quae inter alias causa est, cu r su bditoru in preces & querelae conceptis libellis daemni soleant, non sola voce. Sic qui liquidas ua contractious rationes sectantiir, non nuda fide, sed syngrapha agunt. Perseus, ut est apud Plutarchum, cum mutuo pecuniam amico daret, solemni formula & in foro cautum sibi vo luit. Hanc diligentiam ille admiratiis: Adeone legaliter Perseu 3 Respondit Perseus: Scilicet ut amanter recipiam, nec legaliter reposcam. Sic mutuam noto quasi ignotus

dedit,iae ab ignoto notus repeteret. Inueniuntur verecunduli & incurij, quos pudet taedetve initio cauere ne fallantur; in postea cogantur,vel suo carere,vel cum improbo ac ingrato legibus experiri. Hos monet Hesiodus: Et iratri testem ridens adhibere memento.

occasione enim dumtaxat opus est improbitati. Sed quod ad Principem attinet, siue quid mandet,siue per Legatum sese obliget, dissicilem ad scribendum manum extendet, dissiciliorem ad subscribendum. Neque enim scripsisse dicitur is qui non subscribit. Vnde Tiberius, cum a Rho dijs epistolium publicum sine subscriptione recepisset,r misit, ut subscriberetur. Discrimen vero est,quid mand tur. Si honestum, scribi potest: si utile tantum,non potest;

aut certe occultis litterarum notis utendum est, quae pro interpretantis notitia mandatum euoluant.Ipse etiam L

satus, quae Principis sui causa aget, sermone potius quam scripto aget: sed quae promittuntur, bona curabit gratia

occasione,ut scripto protinus comprehendantur. Scriptura

enim promittarum nrmabit fidem, si facilis erit; si dissicia

232쪽

II IER'sECvNDus. xodilis, haudem dissidentiamve indicabit vel aperiet. Si quae pudori aut iustitiae aduersari videbuntur, vel acerba &minantia,aegre exponere Legatus aggrediatur, nisi scis,ptum signatumque mandatum habeat. Sic munitus,quia non tam suo ore,quam pectore Principis loqui videbitur, maiestatis pondus orationi adhciet, odium demet sibi. Si quem Legatus conscium voluerit negoth, quod praestetinis odiri & legi, quam selum audiri,vel quoc alioqui pudore coram eloqui non deceat ; scripto id essiciat: quod chartae impressiam, non sic evanescit, nec erubescit. Sic quoque Principes, dum ea respondere aut declarare cupiunt, quae Maiestas aut quispiam respectus prohibet cm ram proserti, destinata Legatione id faciunn aut epistola.

Fidei in Auctoritatute a.

FR v s T R A vero mandata, nisi fide & auctoritate roborentur; frustra, nisi hanc utramque apud Hii cipem Legatus inueniat, ad quem missus est. Inueniet ii teris illis a credendo nuncupatis , quasi tum demum cum cognito, & sine suspicione sinistri,agi omnia queant.Hoc etiam ritu ius inhospith constitutum aut negatum est; ut amicum contubernium, conuictumque & fidem perue e non inueniret, qui sine hospitali tessera veniret. Sic Hanno ille Plautinus: Deum Moitalem ae tesse mecum fero. Possis & hanc Legationis Tesieramappellare, qua fidem nostrain Legato tribuimus ; ut, quae egerit admiseritque praestitisset ideatur commodo & periculo nostro. Etsi ame' Dd temi

233쪽

tIO FRED. DE MARS EI AER LEGAT vs.tem ea qu. x communi iure probantur, non solium instrumentis, sed testium quoque confirmatione fidem accupiunt : mandatorum tamen nulla penes Legatos sine hac

fidei tessera, sine his litteris,auctoritas est ; quamuis casii fortassis, vel iniuria amissae, vel vi aut fraude missent er

piae. Prociaratorem rerum agendarum videamus: nisi mandatum exhibeat,nullo fulcro aut iure aget, ac ne procurator quidem erit. Litterarum tamen non una sermula

aut distinctio: aliis admitti & audiri Legatum suum Princeps cupit: aliis eum etiam laudat & commendat: aliis omnium quae Ventur in se fidem periculumve suscipit: aliis alia inerit tarmula , sensu ac sermone distincta. Discrimen vero inter fidei litteras & mandatum seu decretum est. Hoc enim potestatem iure contrahendi continet,ac mittentem obligat: illae, quia fidem dumtaxat Legati concernunt, munus ipsum iuri obnoxium reddunt. Commendationem quis obligationem dixerit 3 sed fidei tessera quaedam quasi commendatio est, ut sciata Princiape venire Legatum Princeps, & dignum esse fide qui sic venit. Itaque traduntur hae litterae,non latum ut credatur ei qui mittitur sed praeterea ut obligetur qui mittit, imo qui admittit. Sane qui mittit,fidem suam obstringit, ratum Fud se lare quidquid Legatus egerit. Qui admittit, datande pariter cogitur ius Legationum semper saluum praestare, in colloquium atque tractationem negotiorum eum admittere qui cum fide veniti Ast pone, sine hac tessera Legationem non cessare. Assero: Fructuscius impeditur, quia quae dicuntur & aguntur, suspecta sunt. Amplius: Possit iustam pactorum auctoritatem subterfugere, qui Legatum quidem dimiserit, sed sine hae tessera. Ideoque incunabit quodammodo m

234쪽

Principi urgere eam, nisi sponte praebeatur tuin ubi exhiabita fueriti diligenter inspicere & expendere, ne quid fotatassis imposturae subsit. Alioqui contingat sorsan admitti illum, qui ne quidem ab eo, cuius mandatum, nomen, fidemque,litteras & sigillum mentiretur,notus aut missus sit sed ab alio quopiam, cuius inprimis interesset, tra didiam suam tali larua ac stratagemate instrui; tempore potissimum belli,cuius interdum anceps alea mometo temporis voluituri dum ambitionis aut vindictae vix videtur Principibus scripta aut seruata lex. Idcirco Clemens VII. sinistram opinionem, quam de Florentinorum Republuca conceperat,auxit,quia Franciscus Portanarius inde sine

ullis Fidei litteris venisset. Quid Z etiam dona in signum affectus & obsequij mill abnon admissa fuere, quod is qui

ea adferret,liberalitatem exponeret quasi suam: sine sitieris,inquam,quae velut arrhae sunt,auctorem,causam, gratiam doni indicant, fraudem dolumque amouent. Inter

negotia igitur,primum istud fidei est: & ut hanc sibi Legatus vindicet, a litteris ordietur. Vertim enimuero, si vel moriatur Princeps,vel Legationem reuocet, fides ipsa extinguitur,& litterae tamquam cassae & exanimes sunt. Et qui non casus rebus humanis interueniunti Laudem profecto ille meruit, qui pluris putauit ipso Legati munere destitui,quam fidem non inuenire.Etenim in itinere,quia obiisse Principem suum intellexit,substitit,& quasi reue

surus, & tamquam Legatus iam non esset, nouas litteras ac noua mandata ab Principe succetare petiit; sed tamquam esset,exspectauit,sic quidem progressurus.Similiter contingat,fidei litteras non esse exhibendae,mandata non esse enuntianda, mortuo interim Principe ad quem iter susceptum erat. Nec enim tum coniugi, vel ulli heredum

D d x aut

235쪽

aut ministrorum, Legatio exponi potest, inconsulto eo qui misit. Quippe mirum in modum aulae & midia Primcipum mutantur ea, quae omnia immutat, morte. Atthmen si Legatio' Regnum potius concernere videatur, quam Regnantem ; tum eam exponi & perfici volunt nonnulli, &excipi ab eo qui in locum deiuncti Principis successerit. Sic Alexander Legatos Persicos, dum peregre abesset eius parens Philippus, magnifice & hospitaliter excepit. Legatio Romana, cummissa ad Agronem Regem Issae,eu in mortuum inuenisset, a filio herede Regni, h& a nouerca,cui regimen incumbebat,admissa est quamuis deinde violata. Sic quoque Iulianus,adepto Principatu,Legationes omnes promiscue audiuit; quae tamen non ad ipsum, sed ad Constantem destinatae erant. Denique Legati qui ab Leone Imperatore ad Carolum Magnum venerant, illo mortuo, ab Ludovico filio esus excepti re auditi sunt.

quod ab urbe abesse ei liceret,ubi,quamdiu, & qu o vellet libere agere, qui hoc honore atque beneficio auctus esset;partim voti soluendi causa,partim periculi viradi,partim negotiorum. A voto Votiua Legatio dicebatur, ad loca sacra & fana adeunda: atque haec quoque, ut Cicero ad Atticum scribit, honorata,vt pia erat. Periculi vitandi exemplum in Scipione Nasica. Huic enim cum ob mortemTiberij Gracchi plebs infesta esset, iudicium bpublicu molaretur;Libera Legatio in Asiam decreta. Item in

236쪽

LIBER SECvNDus. 2I3 in P. Lentulo:qui inuidia & obtrechtatione compulsus, L gatione Libera in Siciliam profectus est, ubi quod reliquia erat vitae transegit. Negotias vero tantae dignitatis nomen concessum esse, mirum, cum res quisque priuatas honoris hac umbella curaret. Vnde grauiter Vlpianus Iurisconsultus censet,eum qui libera Legatione abest,non videri Reipublicae causa abesse;non enim publici commodi ergo,sed sui. Seuere item Cicero, & de hominibus eiusmodi, & de re ipsa. De hominibus quidem; nihil esse turpius, quam legari quemquam, nisi Reipublicae causa. De re pariter; nihil esse absurdius, quam sine procuratione Senatorem, Legatum sine mandatis, sine ullo Reipub.munere.Liberae itaque Legationes erant,quae a Senatu impetrabanturmrbuatae magis gratiae,quam publicae necessitati tributae:ncut& hodie sibinde tituli magistratusque honora ij per Principes, honestamenti ergo,& citra ullam iunctionem, conceduntur. Faciebat tamen ad magnitudinem quoque Romanam, ut si quis ciuium illustriorum ex urbe Domiana ad negotia sua iret, Legatus videretur, conspicuus insignijs sanctitatis & maiestatis. Sed huius rei vix imago est nodie: nisi enim publica negotia sint, nisi a Principe vel Repub. mandata, Legatus non mittiturimaiorque hic honor, quam ut priuato studio praetexatur, profanetur.

DISSERT. VIII. Legatus qui decipiet, deci tendus.

T illae quidem in mandatis partes Oratoris erunt. Aliae etiam sunt Principis.Nimirum,utquandoquem periculositanis, Legato viam & modum ad sic

237쪽

M FRED. DE MARSEL AER LEGAT vs.pum, at non quo collineentur consilia,indicet: utetur uini eo velut instrumentor imo eum fallet, per quem fallere alium cogitat. Legatus sic hallucinans, interdum etiam deceptias, facilius imponet externo Principi,ininus suo: meliust exequetur mandata, si quo vergant, quo fonte promanent, non penetrauerit. Fiet,neque raro, ut praeoccupetu vel praei

diatur propositum culpa administri, si is mole periculove deterritus, vel nolit, vel non audeat exequi; idque, vel suae vel alterius utilitati intentus. Prorsus qui minus intelligit periculum, animositi suscipiet negotium: integrior quique atque obseruantior administrabit, qui laudem e non dissicili euentu sperat.

Interdum Legato non quidem imponitur,arcanum ta- .men celatur. Videlicet cum litterae,quibus rerum agendarum forma continetur, vel tum demum mittuntur, vel

certe tum demum aperiri atque inspici iubentur, cum prius aut aliquid perae um,aut cum eo loci temporisque peruentum, ubi exequenda sunt mandata. Himilco dux Poenorum hoc stratagemate usus est; qui, scribente Frontino, ut in Siciliam inopinatus classe appelleret, non pronuntiauit quo nauigaret, sed tabellas in quibus scriptum erat quam partem peti vellet, uniuersis gubernatoribus dedit signatas, praecepitque ne quis legeret, nisi vi tempestatis a cursu praetorice nauis abductus esset. C. item M rius Consul bello Cimbrico & Teutynico, ad explorandam Gallorum & Ligurum fident, litteras eis mini, quarum pars prior praecipiebat, ne interiores,quae praesignatae

erant, ante tempus certum aperiretitur. Easdem postea ante praestitutum diem repethi,&quia resignatas repererat,

intellexit hostilia agitari. Pulchre & prudenter (ut hoc

238쪽

quoque commemorem) ille non minin sagax,quam fortista felix exercitus Belgici dux Ambrosius Spinola. Nam rebus in Germania turbatis, cuin Rhenum versus Regias copias duceret; adhaesit vestigiis Legatus Britannicus,sci scitatusqueest,quo tantae moles expeditionis dirigeretur.

Responuit, se id nescire , neque scire posse priusquam in

campis Normatiensibus delectum militum egisset: nam tum demum litteras Regis reserandas . Astum Legatus animaduertere, non diuertere potuit. Vbi enim etiam tempus istud,quo delectus habitus,effluxisset; audiuit illa,non iam opus esse indicari quo aut qua milites pergerent,cum ipsa itinera bellico motu referta id manifestarent: eosdem si quis sequeretu r,non solum itineris,sed e iam scopi atque euentus conscium fore. Hae Principum artes sunt, sed in rebus grauioribus, tam laudi & gloriae, quam prudentiae & necessitati congruentes:Tege e consiliorum finem, coniecturamque hominum curiosorum velut per ambages ducere, abducere, recta & adornat1 quadam scena. Aliud loqui, tentare,incipere; aliud senti-re,statuere,agere: ut tum maxime destinata,omnium v

tis omittantur,vel perficiantur summo applausu. Legati quoque non adeo intererit scire, quid Princeps promat,

quid premat: sed hoc magis, quid dictum fictumque u lit; quid dici fierique. Saepe quae intelliguntur, inuerti vel

negligi selent. Ideoque neminem, quo negotia ac destia nata vergant,conscium faciet; ni simul eorumdemptas-dem,suique Dominum, constituere velit. Nimia fiducia seruituti obnoxia est: dc qui nimium patet, suus esse non sotest. Ille timendus erissemper,semperque colendus, . iElae costire u et omnes maculisque notasque.

239쪽

xr6 yx ED. DE MARsEL AER LEGATum Timendus,qui coepta aut consulta cum damno & probro diuulgare potest.

Charus erit erri, qui Vmmi ora quovis inccusare potest. lQuere nec Legatus ipse arcanorum semper consors aut particeps erit.tabellarius epistolia quidem deseri;quid velint,ignorat. Sic astu tectoque connlio Philippus Macedo aggressus est Athenienses: quos ut deciperet, prius Legatos a se missia decepit. Nam cum praetextu quodam im definitae libertatis, magnam Graeciae partem occupasset; Athenas obsidens, per Legatos credulos, seipsosque pro stipulatu vinculis onerentes, vota sua & conatus Ath niensibus callide aperuit. Nimirum decem se dumtaxat eorum ciuibus infensum esse: ut qui contumeliis se incesserent, nulla iniuria prouocati. Proinde si pauculos illos dederent,& urbem & uniuersam multitudinem liberandam: quin etiam libertatis eorum studiosum se, & defenserem sore. Poscebat in primis Demosthenem,nouem itudem oratores disertissimos, quorum apud eos auctorit tem dc sermonem sciebat plurimum valere. Nutabant omnium sententiae & voluntates ; suumque periculum alieno damno depellere statuentes, paucorum infortunium totius populi incolumitati, patriae libertati postponebant. Actum erat, nisi eorum Princeps Demosthenes lepido apologo Vlysseas artes detexisset. Lupus, inquit, pastoris olim curam & diligentiam eludere cupiens, ' suasit ei, ut canes,discordiae causas, sibique inuisos, trad ret. Ceterum se hac lege eius fidem & familiaritatem ambire et sic oves bouesque lanimal sine fraude doloquel a que uniuersa pecora campi, semper indemnia & secura fore. Audiit pastor :&nelaus foedera tantisper valeremma

240쪽

LIBER'sECvNDus. xi firma esse, quamdiu iurisiurandi religionem utilitatis ratio confirmat;fidos gregis excubitores canes lupo tradidit: quibus abreptissemo ille formidine& custodia, omne pecus, pastoremque ipsum pro satietate & libidine inuasit Nabsumpsiit. Ita nunc, viri Athenienses, Philippus in couno vota omnia coniunxit,ut eos tollat, qui funestas ruachinationes eius subdolamque vastitiem patefaciunt, v bemque vestram voce & pro viribus tuentur. Opprimere gregem non potest, nisi vigiles canes remoueat: pcr stragem custodum ciuibus omnibus perniciem molitur. Hac

fabella periculum depulsum est: faciliusque falli Legati

quam hostes potuerunt. 'Potuerunt,inquam,falli Legati qui profecto,ut doctri- nain hanc invertamus,semper fallendi non sunt; minime vero,si fallere ipsi non debeant. Quid enim, si tales sint, quibus negotis grauitas committi recte ac credi possit Sciant se fallere, ut, si otus, allere facilius possint: imo iamrint viam quae calcancia est, ne in errorem iter conuertatur. Nemo, quod non intelligit negotium, certo exequetur: non intelligit autem, qui fallitur. Quid si etiam ex

impr uis' quid incidat, de quo subito statui debet, & ab

eo qui fallitur ; nonne male statuetur Eadem tuba recoeptui pro classico canit nonnumquam tu biceia,nisi pr(m neatur vel si surdas et fuerit. Nec pauca occurrere possint instrumenta mediaque apta quidem, sed indifferentiatam aduersarioru voto,quam nostro. Casu potius, quam agnosces aut eliges pro dextera,si qlio cursum dirigas,ignores: si non minus clauus, ve la, remi peccent, quam venti; industria, quam sertuna. Fortuna caeca est: caecus & ille, ac velut instrumentum smicet Inanime, i Princeps oculos claudit, cui imponit