Frederici de Marselaer equitis legatus. Libri duo. Ad Philippum 4. Hispaniarum regem

251쪽

118 PREB. DE MARSEL AER LEGAT V s. varias consultationes, Genua discedens in Germaniam, eos responsum suum audire ex Legato Pontificis(is aderat quoque voluit. Mox Pontificius, Pergite,inquit, ad Ludovicum Startiam Ducem Mediolanensem,ille vobis re- spondebit. Pergunt, missio tamen ad suos nuntio eorum quae acta erant. Vbi Medio mum peruenere, mandata Florentia accipiunt, nihil de eo negotio cum Duce agerensed subito domum redirent. Ad colloquium vero solemne, quod interea iam ante petierant, a Ssortia Ucati, veniunt;&: praeter exspectationem omnium,drationem mcris ossiciorum deliciis implent: Facere se non potuisse, quin dum vicini essent, desiderato sese eius conspectui sisterent, manui osculum, beneuolentiae testimonium, a Republica sua ferrent .i Miratus ille obsequia otiosae humanitatis,altumque de Pisa silentium esse ; sciscitatus est,

quid responsi a Caesare in Legatione sua accepissent. Responderunt, se publico & patrio ritu ac lege prohiberi, ne

cui,nisi ad quem missi essent,inandata aperirent. Dux tu batior, Vos autem,inquit, si quod depromendum responsum ad me Caesar dedit, deprompsero, annon audietis Aures,inquiunt,nostrae in aliena potestate sunt: in nostra non est sermo alienus. His ille: Mentem igitur Caesaris meo vobis responso aperiam. Quod tamen ut fiat,omnino necessum est, ut quid ab illo petitum luistis, reseratis. Tum Legati, iisdem verbis: Se ritu & lege patria, ne id faciant , impediri: sed & superfluum esse, cum haud dubie

petitionem illi Caesar indicaucrit, cui responsum commisisset: se extra locum ac tempus Legatos non esse. Atque hac ratione abierunt verius,quam dimissi sunt. Ne mi r

mur: ad Maximilianum, non ad Startiam Legatio instituta erat: nccexistimauit Respublica Florentina utile aut

decorum

252쪽

LIBER sECvNDus. 2 decorum esse,eadem mandata tot am bagibus circumduci aut explicari. Iam vero quod in eodem negotio fieri non debuit, minime in diuerse debuisset. nam prosecto eadem Legatione de pace apud alium, de bello apud alium agere; id aliud non e et, quam offendere, ad quem post rius ires. AdArchiduces Belgij ab Rege Catholico Philippo III profectus erat Rodericus Calderonius. Dum vero iam reuocandus citet ; ob insperatas tota Germania motiones,Legatio ad Caesarem instituenda erat . Cui cum &ipse satis aptus & comminius homo videretur, tum Geta

maniae propinquior ; in Concilio Status Regij diu delibearatum est,anne is mittendus esset,qui ipsum Regem super rebus tanti ponderis coram non conueta isset neque audiuisset; de qui totis quinq; mensibus alubi Legatione sui ictus si interrogaretur,quomodo Rex valeret,ne certo quidem responderet. Calide tamen,& magno fauore Calde-ronio patrocinabantur eius amici: sed calide nimis, m-nelbis ut docuit finiis. Praevaluit itaque stetitque sententia,ut recens aliquis ex Regis aula mitteretur: id enim magis ex dignitate & commodo negoth, quod Comitem de Onate iam inde digne de feliciter exercuit, fore. Forte opposueris;quod mordio Philippo III. potentis limo Hispaniarum Rege, Philippus Arenbergius Dux Arscholanus e Belgio in Galliam, simulq: in Hii paniam Legatus micius sit,ad solandam Regum duorum orbitatem. Sed licet utraque haec Legatio longe augustissima erat, uno tamen moeroris solatio apud sanguine contuitistissimos defini batur. Praeterea nullus toto Belgio Legatus illustrior mitti potuisset, nullus praestantiore instructus apparatu . Su spiciendi in eo erant tituli, Ducis Principis, Comitis: Dignitas, Hispaniae Magnatis: Oido,aurei Velleris: Ho-

253쪽

13o FRED. DE MARSEL AER LEGAT v S. nor, Consiliarij status: Munus, militaris praefecturae.υ IDeinde, qui Princeps eumdem in continuas Legationes mittit, penuria virorum videtur laborare: praesertim si il- e mero obsequio aut inagnificentia potita, quam sortitudine, prudentia aut inditi ita opus nabent. Haec enim si requiritur,quia non omnibus aeque a Deo data eis; nec item in arduis constantia,eruditio, experientia, ingenium omnibus; non mirum rursus fuerit, unum aliquem plurimis mandatis subtilioribus atque operosis praefici. Hispania Comitem de Gondomar bis ad Comitia Germaniae, ter ad Gallos, ad Britannos toties, semel ad Daniae Regem, secundo ad Principes Belgarum emisit. Et huius quidem sublimis animi vigor, venerabilis aspectus, grati mores,

serijque sermones tantam velut venerationem apud ext ros Principes promeruere,ut eum caput tegere, secum e

iam sedere quotquot adiit voluerint, & intimorum non raro votorum esse participem & consultorem. Et quod iure magisque a linireris squippe Legationis honori pecualiare ) etiam Philippi, Hispaniarum Monarchae, Tertius& Quartus, seliciter reduci tribuerimi, ut quam sedens Legationem Orator peregre exposuerat, scdens quoq; priuatim reserret ac renuntiaret. Scilicet cui non a qua ans

ino corporis imbecillitas diutius in pedes subsistere nega ret. Hoc insuper praestantis Viri elogium Fama debuccianat,quod pulcherrimo magnanimitatis,munificcntiae, simulque comitatis,acceptissimarum virtutum consensiti de documento,hospitales ubique populos inuenerit aut sec

rit. Quid dicam Numquid Publico Bono feliciter cesse sit,plurimis Legationibus sic validum Heroem stiisse ad hibitum 3 Auguror: Nihil infelicius Gallicis Britannicis que rebus cessisset,si unus iis adhibitus fuisset, qui rerum

254쪽

L I B ER s E C v N D v s. etsi penetrandarum sagacitate, agendarum rerum experien-

tia, & addo peragendarum felicitate, numquam sibi est dissimilis.

Idem etiam Legatus,iniussu sui Principis,ab externo aut homine priuato apud adeundum Principem eodem tempore non rectius procuranda suscipiet,quam si quis unum

pluribus velit locis rebusque simul intendere, quod fieri vix potesti,vel si quis dicat,unum eumdemque plures esse,

quod nemo dixerit. Legatus quidem, ut Procurator Domini,Rempub. iuuare atque ornare debet, ubicumque & quomodocumque tandem potest. Neutiquam vero decens licitum est, instar priuati nuntij aut solicitatoris, ea agere aut curare,quae nec Principis sui bono,vel mandato ac Legationis scopo conueniant, sed dumtaxat propriis vel aliorum commodis. Eapropter superiori aeuo grauiter lapsus fuit quidam (quem Auctor non nominat, forte quia non laudat) qui ab magno Rege ad Caesarem Legatus adeo sui ossich nescius extitit, ut cum ea quae sibi iniuncta maximi momenti mandata honorifice exposuisset; elapsis aliquot diebus, Caesari nuntiarit, habere se pariter in manciatis ab N. . . . ri quidquid seudi is possideret in Germania,solemni solitoque ritu agnosceret subesse ditioni Caesareae Maiestatis. Ast Caesar,minime existimans laudem dignitatemve suam auctum iri ignominia aut contumelia L gati , qui ab amico venerat, sermone eiusmodi extrarium admiratus,quasi non aduertisset,prudenter abrupit,introduxitque continuo magis serium, Legatione dignum.

Cumque iterum, &postridie iterato eauem Legatus ingereret ; denuo Caesar, supercilio contra stiore, citid, inquit, mali, mora Z Cuius cum vim responsi auribus, non

animo

255쪽

132 FRED. DE MARSEL AER LEGArvs.animo hausisset Legatust,instaretoue nimirum,ut quiMaiestati par atq; comes videretur,clicias videri posset;acrius responsum accepit,nec percepit,his sere verbis: Quandoquidem istud tam cupide cupis, si & cras cupieris, huic negotio vacare poterimus. Vbi itaque Legatus inepte si dulus, praefixo tempore & loco, venit ; subsistere tu Detunanimaduertit ubique in atriis solita illa admissionis, salutationis, introductionis obsequia cessare, noua facie omnia. Tandem aegre intromissus, cernit Caesarem maiestitiate altu na, vultu & si lentio grauem, pro tribun ali con sistentem: ante eius pedes haud modico interuallo, puluinar humi stratum; atque inibi utrumque genu flectere iubetur: idqtae eo nomine quod homini domesticum erat: dein praeeunte scriba,ea pronuntiare, quibus vasalli atque clientes adiguntur vetere instituto in verba patronorum ac dominorum suorum. Cuiusce sacramenti solemniis rite peractis, ad postremum nutu ac digito, ut assurgat, Caesar imperat,atque ita infit: Non opinabar fore, ut qui

personam repraesentares tanti Regis,eo velut eiurato, munus susciperes humilis nuntij,&procuratorem ageres mei clientis,quo &ipsus dignitate nataliumque splendore nihilo inferior haberi velles. Dissimulaueram distuleransque diu,ne meo dolore, tuo dedecore, sic meipsum teque tibi immutares. Quo dicto,actutum Caesar sedile adferri, Legatum con sidere, caput tegere, ac secum resumere priora Legationis instituta,comiter iussit.

Non alia igitur quam sui Principis negotia suseipiant aut procurent Legati: propria autem non habeant in Aula, vel allud Principem quem adeunt:metuatur alioqui ab imbecillitate humana, illicite ea licitentur dispendio publico. Legum certe ciuilium auctoritate sine sui Princi-

256쪽

tili ER si CvNDv S. 233 pia E sensu,ne libellum quidem offerre possunt. Extolli grauis Scriptor consilium nobilis cuiusdam Galli lcuius adhuc trans exemplum laudem renuit qui cum patri-m ij sui ergo, a Rege detenti re usurpati, in Angliam

abituriret, Luatus ire recusauit dinolens id auctoritatis aelucelli negotiis domesticis adiungere. Videlicet,ne cred retur propriis rebus inhiasse aut Iliaduisse, laetitia aut discrimine sui Regis. Certe historia scatet exemplis, mem ria successibus, non recte semper inlisos fuisse eiusmodi Legatos, qui ab externo Principe,quem adituri erant, gularem promotionem aut satiorem flagitabant:

Hrs quidem sic explicaris , disquirendum; Debeant

Legati ac Magistratus esse perpetui, an ad tempus Assirmat Plato, Regiae potestatis adinstar, perpetuos fore Magistratus , quo plenior experientia & prudentia ipsis, maior reuerentia popularibus Q.Negat Aristoteles:quod quemadmodum in corporibus, etiam inanimis quaedam scirem sit,ad res gerendas inepta. 'Praeterea rebus communibus expedire, ut sinaeti Mistores intelligant,ita Imperium esse datum,ut reddant aliquando; iis nimi minis gibus quibus acceperunt. Vt tene magistri potius fianc quam ministi. Hi enim ubi nimium magni, Principem indicant haud ita magnum. Saepe ubi qui subsunt, nim ii sese erivunt; qtri praesunt deprii indur. Platonis institutum Tiberio placitit, aegre amouere solito Prat se ictos prouinciarii: quod eos muscis sin tes esse dictitaret;

257쪽

x3 FRED. DE MARSEL AER LEGAT us. quo diuti viceri insedissent, minus molestare. Plerique Principes dc Respublicae diuersum sequuntur,inuta

frequenter Magistiariis, ne socordia dcauari in auctorita . te sulta in tyrannidem degenereti rati, ex interuallo se faciendos esse, ut aequo m ceteris iure uiuant. Ita enim

integrius munus fore, si rem administratione prormari

poterit,aut certe nouo honore commutari & augeri. Mindestita etiam quisque habebit suam dignitatem, quad fungi poterit,nisi recte habeat. Et perpetuitas Dictaturae Iulio Caesari tyrannidis de s liandae ac inuertendae Rei occasionem dedit. Bartholomaeus Coleoni. vir bellica virtute & fortuna inter mi sui primos, plurimis Europae Principibus , sed praecipue Carolo Audaci nostro expetitus, Politicos omnes hic doceat. Is Venetae potentiae propugnator acerrimus ac si leusiunus, postquam copiis summo cum imperio, viginti amplius annos, praefuisset; iamsenio grauis,ne moti quidem voluit,nisi salutarimc tam optime de Republica mereretur. Senarum equa, drante heredem set reserat: pro quo asse thu,Clarusinatali quot missi a Republica viti iam proximum metae fatali accesser int,nota interitiirae gratiae re gloriae praemium: aae precaturi. Ex habeo, inquit ille, memosynon grandius

quod Senatui consignem. Respubliea vesta me Prae, perpetitum habuit & habuit fidum , utilemque,

mi ic se o,hortorque,ne perpetuus deinceps constitu tur militiae Praefectus,si Reipublicae per ruitnsperand aut stabilienda vobis est Astinarunt Ummii noninani, od ille inier nouissima verba exhalabatdverius quam loquebatur agnouerunt salubre.& adhuc hodie: sita

vix vero ne perpetu in praetereae sitam, quμ

258쪽

Lis Eli sECvNDv s. alsin remotos,ac censurq quodammodo subductos,& hostia bus,aut certe exteris immixtos, dissicilius sit inquireti &animaduertere. Lubrica profecto ac natura insolens p testas est, magnaeque felicitatis inter homines, felicitate non deprauari. Quocircia ne in ipso Orator munere, siue itidustrius de vigilans,sive prorsus Orator esse desinat, a que ante emansionis suae terminum se sibi immutet ; ossi-cij interdum admoneatur. Admonitus,si quid commissium leuiter aut omissum, strenue emendabit, in gratiam se noua virtute studebit reponere. Possit alioqui grauior succrescere culpa. Nec enim bonis laudatisque principiis felices sempcr exitus respondent. Saepe plus agit, quam licet,cui,custode & cessere remoto,plus licet, quam parem Fatalis quoque,cetie semper talis, Optimarum rhrum conditio est,ut si corrumpantur,in tetriora desinant, degenerisive . Et flexile aiae fragile est humanum ingenium, ut reliqua mortalium: saepe a meridie non iidem qui mane sumus: mutamur in horas. Quid enim, si cum caelo & consuetudine, animo pariter translatus sit Leci ius,immemor absentium & praeteritorum, iis quae coram blandiuntur ita affectus,ut audere aggrediatur,quod breui Legatione ne sperare quidem in animum induxisset=Saepe quod perfici et non illecebra diuitiarum, non pessimarum tentationum procursu impetrati it daemon; impetrauit familiaritas. Ideoque spem si ille datam sesellisse videbitur,ac dignitatis siue senio, siue licentia in turpitudinem deflexisti, honesta aliqua occasione tempestiue

euocetur,ne cum damno periculum sit,publicumque aliquodprobrum subsequatur. Euocetur,inquam; sed ne ad Poenam aut examen redire videatur .iNesciat supplicium

Prouincia, ad quam missus est Legatus. si quod eius cri-Gg i mini

259쪽

mini decretum est, aut debetur. Legatus ipse quamdiu abditas,ignorare debet, se suspectum Principi suo esse; edubio ministro, certus & apertus fiat hostis. Unde studeat, ne quid in sic dedignantis ac dissidentis gratiam secisse videatur:quin gaudeat si in praeceps cuncta labantur; adeoque etiam protrudat labantia. Nonnulli enim eo in genio sunt homines,ut mali & perfidiesse audeant, si pro malis & perfidis reputentur: &post iacturam existimationis etiam illam conscientiae flocci pendunt. Ergo inuenire est,qui stillium putriat, alterius diffidentiam integraside, imo ulla fide compensare; qui perfidia vindicare,mi-ntis liniquum,aut decorum. Quid autem non nisi ob exaploratum ac immedicabile scelus Legatus honore suo sibinoueatur, nec ambitiosoru calumniis aures nimium credulae pateant; ne contingat succcdere lupum vulpi; alios aliis homines,non mores:ne contingat perire auci

ritatem,quae in ministris hominibusq; publicis permagni momenti est, quod sideribus Regni nimium obnubilatis

aut extinctis, turbines ac tempestates oriri possint, sedari non possint. Ad rem quod attinet: Volunt aliqui continuas illas siue ordinarias Legationes introductas esse,ut Regnantium animi frequenti ac perpetua talium officiorum consuetudine coalescerent bono publico,& mutua hinc inde ben uolentia stringerentur: hinc asseri magnificentiam Principum, stabiliri ius & pacem gentium, hinc securitatem omnium promanare. Quae si tam vere dicerentur, quam speciose, firmius proculdubio Imperiorum iura consta-Jent, tutius etiam tranquilliusque sese res humanae haberent. Verum enimuero longe aliter subducendus est calculus. Quid enim (fas sit dicere) a Legationibus istis ex-

260쪽

speistetur boni aut commodi, quae nullo modo aut tempore circumscriptae sunt3 quae manciat etiam mutatis Legatis 3 quae nullo prorsus cientur negotio ; nisi negotium putes,publica,priuata, cra,profana penetrare & prodere; obsidere alienos penates ; qua maxime patet imbecillitas, rimari edocerit Vbi res floridae validioresque sint, non equidem negauerim, sustineri Legationes istas perpetuas

poste, aut certe excusari, tamquam fortunae ac potentiae testes;quam externi dum intuentur,timeant: neque nocebunt facile qui timent. Ast rebus tenuioribus, viribus fractis vel inclinantibus, Imrennem censorem arbitrumque nescio quomodo toleres. Hodie Magnus Dominus, magnificentiae & auctoritatis usurpatae atque ostentandae e go,rarius Legatos suos, nec nisi ad breue tempus ablegat; cxteros autem apud se ordinarios esse, taediose laaerere, humiliter instare,tarde audiri vel dimitti, ipsorum ludibrio, suo honori ducit. Demosthenes Legationem quamdam quadriemalem nominat; sed miratur. Legatio Romana apud Antiochum bello durante Macedonico continua fuit; sed causa & exemplo singulari. Nimirum timebatur Antiochus, quia apud Antiochum Annibal erat: qui nocere poterat, impediri debuit; non potuit autem nisi a Scipione,nisi a Legato, nisi a continuo haerente. An vero alias,aut alibi id factum esse apud antiquos legas, iure dubito. Placuit in rem praesentem Legatos mittere: nec suos alibi,nec alios Romae haerere ac sedere Romani passi sunt:

ne tam agere,quam habitare viderentur; aut domum potius, quam hoipitium habere. Prorsus tamquam inutilis esset Legatio quae continua est,a nemine olim missa est, a nemine admisia. Sequioris aeui mores discrepare coeperunt,traducta ad versutiam simplicitate sanctissimi mu-Gg 3 neris,