Frederici de Marselaer equitis legatus. Libri duo. Ad Philippum 4. Hispaniarum regem

361쪽

FRED. DE MARSEL AER LEGAT vs.ritatisque reliquum vulUs tribuisse, quam pluribus qui dem viris sapientia & dignitate Ditissimis, rationem

aut aequitatem e contra ad oculum demonstrantibus: quinimo hos omnes coepisse contemnere, di aeriis proscindere,tantum non interimere. Adeone barbarum limmines animal3 dixeris. scilicet Seditione. Primum conabuntur,qui missi fuerint, placere, fidem conciliare, dum ut querimoniis satisfiat & prospiciatiar, mandata susceperiant. Ad rem ipsam & controuersiam quod attinet , inuerti ea quodammodo debet,alio de molliori nomine, alia imagine exhiberi. Tolli si non potest

imprudentiae flagitium,tegi tamen debet: minuetur, si errori aut necessitati magis quam sceleri factum imputetur. Saepe tamen, qui se conspirationes aut malignitatem intelligere demonstrat, sic aueriit, imminuitve. Stultam &s lapidam VitAlij dissimulationem accusat Tacitus, cumfraliis apud Cremonam rebus, nuntios cladis occultaret; prohibiti per urbe remones, eoqueplures. Non dissimilem rationem ibidem respexit dissimulat. Sed tis in imum crederetur. Neque enim profutura putetur distamulatio facinorum a multis commissorum; quoniam suspicio, ne in opportunius tempus ira differatur, tannidinem smulque periculum elevabit. Hinc singulari prudentia Valens, e si malignos non puniret, quosdam non praetermisit arguere, ne assim nasuspectio oret. Quod quidem vere uissimulare, est negotia ipsa periculis aptare,sic eximere,subducere.

Porro quae curandarum aegritudinum ratio est, eadem est seditionum. Alia quidem in acribus & repentinis,alia in diuturnis seu chronicis morbis adhiberi remedia d

tanti rerum

362쪽

sit ,Divisio. ra actum, VP armata,Iudiciatu cognitio, u- Iarum unde nascuntur amotio. Quae singula pro conditione mali applicanda sunt: alioqui exasperabitur. Inepte militares motus,ob debitum stipendium exortos,nuuis legiabus aut verbis placare coneris: maximam apud Gentes facundiam pecunia faciet. Sed causae seditionis desiniti ne propemodum continentur. Est enim motis quo eiu dem imperi multitudo inter se aut in uis Superioribus Adsentiens, libertatis 'el militatis consequenda , et et oneris excutiendi, vel iniuria inferendae , velreligionis mutandae cauta , sciens v

lex que in Reipub.detrimentum concitatum

Diserimen quoq; no exiguum,si aut Magnates, aut plebeij, aut milites, tumultuosi fuerint, tum quaprouincia

aut natione Nam ut haec omnia diuersa,diuersimode e iam pharmacis atque obstaculis utendum. Hisce perpensis, auctores gliscentis motus, conuenticilla etiam consiliaqtie caute ac diligenter Irenarcha Legatus inuestigabit. Sic facilius aut volentes componet, aut coget nolentes. Prorsus seditionis fons & fomes euacuari,&, commu-

ni dicto,in herba succidi debet:

H medicina paratur, cum mala per longas inualuere moras. Hoc malum ni protinus tollitur,attollitur, mox obstactrata despicit & perrumpit. Luxata corporis membra, nisi quamprimum loco restituuntur,in continuum & imm clicabile crescunt impedimentum. Nonnumquam Haeresis,quae initio vix duos auctores totidem lue tautores reperit;neglecta,toto Reipublicae corpore,ut cancer,serpsit:

neglecta,inquam, Nouatorum scintilla, initio comprimi facilis, & tamen quia non extincta, orbem inflammavit

363쪽

3 o D ED. DE MARsEL AER LEGAT v s. uniuersum. Adeo quidem, ut Pontificum summorum auctoritati, Si Principum maximorum potentiae non gr uitis negotium. Seditiones quondam Gracchanae, Apuleianae, & quae in praecordiis Reipub. Ronianae initium sumpserunt,cum in ipso ortu componi ac tolli potuissent, suis dumtaxat velut cineribus tectae sunt; rursus motae, maiori longe incendio exsilierunt. Mirare bella seruilia, socialia,ciuilia hinc enata. Quid3 quod ut ansa ansam in catenis, sic seditionem seditiosequitur, & e vitio vitium pullulat. Cum plebs Romana in montem sacrum seces sisset, Tribuniciam potestatem Patribus vi exto sit. Hoc ius cum diuidendae annonae occasionem Marito Cotiolano dedisset ; alia secuta seditio est, Coriolanum in exilium egit. Huc ille. Non ibi consistunt exempla unde coeperunt i, sed quamuis in tenuem recepta tramitem, i

tissime vagandi sibi viam faciunt; & ubi semel a recto

deerratum est ,in praeceps peruenitur: nec quisquam putat turpe,quod alii, fuit quaestuosum.

Proximum est,ut Diuisionem prociaret Irenarcha: e que ad meliorem mentem reducat qui concitatae multi itudini praesunt, vel auct*ritate & fide apud eam valent idq; vel periculorum iniecto metu, vel maiorum facultatum dignitatumque oblatis praemiis,quam aliunde nancisci vel sperare possint. Diuulsis vesaniae capitibus, dis

fluent ceteri,qui nec sano nec suo motu ferebantur. i. Mobile mutatur semper cum Trincipe mulius.

Prodest etiam aliquando, spatium aliquod seditiosis dare , quo ea quae proposita sunt attentius considerent, su que in melius commutent ; turn ne detecti facinoris aut supplicij metu ad maturandum ficinus impellantur. C nidum quoque,ue aerarium publicum aut commune habeantis

364쪽

LIBER SECvNDus. N 3 ibeant,vel ut id quidem diripiant diuidatque. Hoc unum enim agendum,sed peragendum est, ut segregentur. Et nim validiora fiunt scelera, & iam quasi scelera non sunt, quae adultiora a pluribus patrantur. Lucanus id pulchre rima metus exsoluerat audax Turbassos:quidquid multis peccatur,multum est. Denique quid dexter modus ad separationem hanc conducat, illustri Pontifex Sixtus Quintus exemplo docuit. Cum exules numero & omni scelere timendos opprimere non potuisset, etsi bona eorum publicasset, & in capita singula magnam auri vim percustaribus proponeret; s

niore hoc consilio usus est: Centum aureos exulibius sin gulis daturum se recepit; libertatem insuper,pr teritoriimicelerum amnes iam & impunitatem,bonorum tranquillam possessionem,atque omnium quae rapuissent fruitionem. de qua conditione3 hac unica,si reuerterentur. Quinimo, si quis cum unius aut plurium abs se interfectorum capitibus transfugeret ei trecentos aureos numeratum iri pro unoquoque.Non defuerunt qui periculum tentaretu; cumque Pontificis fidem sanctam experirentur,paulatim& plures subsecuti sunt. Tandemque pars dissidentia in tuque disiungi coepit; non pauci alij neglectae gratiae &scelerum anteactorum poenas luerunt. Plus luc astus,

quai V arma.

Per Transactionem,datis acceptisque legibus, ad concordiam seditiosi reuocantur. Quo remedio utetur Legatus,cum aliud non supererit. Conabitur autem, ut per- honestae conditionis leges sint, & factionis con silio meliores. Cum vis maior & armat seu seuerior animaduersio,vnanimes aut saltem modestos obedientesque esse cogit ; commotionis concitatores atque antesignani, e thea

365쪽

FRED. DE MARsEL AER LEGAT vs.tro comoediae, sepulchro uaduntur: in paucos saeuiisse, in omnes erit; dico,sufficiet apud omnes. Populus sine duce ac rectore pauidus est,aptior ad rebellandum quam ad bellandum,seqtiax tamen in exemplum,& ante etium facinus ad se quoque trahit. Si qui liti auxiliatores vel consultores hierint, Princeps eos proscriptionis poenam subire compellit; non semper vitae aut facultatum, ne extra necessitatem saeuus, plus irae quam iustitit videatur rebbuisse, virorum potius odio,quam vitiorum . quin vero emendare quam vindicare commissum scelus maluerit et placare madeat, si plectere non expedis. Nocens herba non semper quoque exuritur; extirpasse satis est, cum eruta nocere amplius non possit. Metus antem proscriptionis a prauis machinationibus aliorum animos ficile uertet: re non rebellare quisque, quam exulare malet. Alioqui uniuersim adhibere concitatae multitudini vim velle, quid aliud est obsecro, quam deuolutos praecipiti lapsu e summis montium verticibus torrentes impetu reprimere, nec reprimere 3 Populus quidem vix est, ut sua sponte ac nulla indignitate grauatus aut lacessitus , in Principem aut Magistratum insurgat. Vbi tamen repagula sui muneris semel perrupit,frustra ille se suaq; salua, aut sui esse arbitrij velit. Exemplo sit Iudaeorum Rex mlexander: qui ctim continuos sex amplius annos,quinquaginta caesis circiter hominum millibus, in subditos suos grassatus esset,nec euentum suis respondere votis animas uerteret; blandius illos,quo pacto su blatis seditionibus aesuppliciis coalescere nouam ac veram in concordiam possent,interrogauit. At illi, Morie,inquiunt, tua. Serius iis mirum de sistra ad remedia prius tentanda Alexander descendit. Non negarim tamen, deteriorem licentia res

366쪽

sed asperiorem, alia ex aliis iniquiora petere, a successu rerum audaciam sumere quippe liaec cius natura,aut humi, liter seruire,aut superbe euire. Mature tamen & benigne concedi quaedam malim,quam per vim,plurimarum necessario molestiarum & absurditatum nutricem, extor- qu tur. Naucleros & mercatores imitari hic oporter, qui salutem redimunt proiectione & iactura merciunt; utque tempestatis rabiem evadant, lucro annumerant ouidquid amittunt. Illud cauendum est semper,neveniae

spes omnis seditiosis tolli videatur. qui enim nihil amplius sperant,nihil etiam timetit Quae bruta pessima sunt,

asperitate obduresciant; cuinq; vapulando deteriora fiant, lenitate cicurantur. Nullum autem animal sciteritatis impatientius homine est,nullum obsequio magis mulcetur.

Vt hoc addam, utiliter quoque arma sabditis in sediti nem tronis adimentur: iust rumenta illa plebeiae vesaniae. Carolus V.Imperato cum septuaginta & amplius rustiacorum millia, qui aduersus Dominos sumptis armis insurrexerant, fudisset ; seuera lege interdixit, Ne agricol rum quispiam deinceps domi arma haberet; imo, ne quis iis qui Caesia eo nomine ac stipendio non militarent, vendere aut fabricare genus ullum armorum posset. Iudaei quoque nonne passim sic cohibentur 3 Nihil inermes audent : timentur qui ferrum, non qui argentum tractante

sine serio etiam hiror inermis est.

Sequitur quintum remedium, Iudicij cognitio, qua hqui remilionem meditantur , aut alioqui inobedientes runt,in potestatem atque ordinem interdum rediguntur.

Hac si res terminati possit, stolide Legatus suadebit Principi , ut vi annis utatur. Quippe quae Opinione magis

quam

367쪽

3 FRE P. DE MARsEL AER LEGAT v s. quam Malitia constant,non armis,sed ratione ac iuris de

sinitione conciliari aut placari si possint ; debent: alioqui

codem in errore,imo in querela iniquae oppressionis manebunt ij, quos non iudicum sententia cognita causa con- demirasset, sed violentus miles etiam inauditos coegisset. Restat cautarum, e quibus seditio orta est, amotio. Etenim multa mortalium mala,quibus vitiis incepere atque

coaluere, iisdem dextere sublatis vel emendatis tolluntur ac desinunt. Sic quod si oppressio quaepiam aut tyrannis Principis, animos populi in se concitarit, & simul armis comprimere ille non possit ; nil aeque profuerit, quam si violentus & iniquus ene desinat: meliora non polliceatur modo, sed praestet. sic solium optime figet,ubi solum non

repellet eum ac velut exspuet.

- Verum enimitero, quaecumque sedandae multitudini argumenta proserentur,popularia inprimis esse expeto,ad simplicium & decipiendorum animos apta: magis enim

sic proderunt, quam si philosophica & politica quidem

suerint, a captu tamcn vulgi remota, ideoque ineffcacia suspecta. Leo ByZantius,cum Athenas Legatus missus esset,& concitatam grauissima contentione seditionem in populo reperisset, ut erat homo obesus & ventricosus in concionem ascendit. Viso illo, risus ingens exortus est Ipse vero nequaquam perturbatus, Quid, inquit, ridetis, Athenienses an quia pinguis vobis videor Z Scitote istut mihi uxorem multo pinguiorem domi esse: & tamen cum concordes sumus,breuis admodum nos lectus capit; discordes ne tota domus. Sic orator tempestiue missus& locutus,quietem & pacem Atheniensibus peperit. Taliter Menenius Agrippa plcbem iam sacrum montem trans Anienem insidentem , unius fabulae enarratione ad unionem

368쪽

vnionem permovit & reuocauit. Reserebat,dissensisse inater se quondam humanos artus, quod ceteris opere sun gentibus,solus venter immunis ageret: deinde inedia languidos rediis e in gratiam, quando sensissent quod eius demum opera redactis in sanguinem cibis irra arentur. Quid voluitZ membrorum seditioni similem este Populi in Senatum iram. Quippe Senatum & Populum, quasi unum corpus,discordia collidi & perire, concordia florere& roborari.

Coronidi addo& iud remedium,sed sine quo cetera vix valeant. Quodnam illud Quid E inquies, qui nil aeque optari debere in Principum rebus & causis, quam proditatem & pietatem, toties dixisti; nil atque eas decere aut promouere 3 It dico. sed enim non ideo pietatem aut probitatem damno vel excludo, sed optime cuncaedem illam connecto & produco. Et si illa in reliquis Principum anxietatibus atq; structuris, suum saepe usum habet, publico bono nanciscendo, expediendo, stabiliendo; hic ad praeclarissimam virtutem & laudem nil aeque

spectare ausim affirmare, dummodo haec lema malorum Seditio profligetur. Neque enim eos semper offendimus vel odimus, quos Dolo Bono in rem aut sententiam n stram perducimus. Liberos nostros,quos tenerrime ama- mus,quoties decipimus 3 sed ut iuvemus de diu amemus, decipimus;ludicra pro seriis,ficta pro veris credere &lecti,decenter compellimus: nimirum ut vel sic rationi , cuius per aetatem alioqui incapaces stuat, obtemperent; aulatim assilescant,ut praesens infortunium aut aegritudo auertatur. Nos homines,ubi nescimus quid faciamus aut quid velimus; ubi in sano motu vagire coeperimus;ambagibus etiam fraudibus & impos uris circumuentedi,quo-X x quo:

369쪽

3 6 FRED. DE MARsEL AER LEGAT us. quo modo continendi sumus, fasciis obuoluendi, stringendi, sed paternis, nec semper ferro aut compede severi Domini Vt haec omnia perplexa, implexa sunt; merito voluit Plato, plenis Irenarchen virtutibus decoratum esse, qui sedandis operam seditionibus daturus est.

DISSERT. XXVI.

AM v N E R E & industria Legati, etiam Principum Nuptiae dependent ; tota posteritate, & sic publica

inprunis aelicitate vel infelicitate, prout tractantur, insignes . Perquam igitur idoneus illi vir debet, qui singulari prudentia futuri coniugij conditiones ac momenta, tam tuam Paranymphus Principi virgini, parentibus populoque proponati Vt nihil utilius hoc vinculo, nihil sanctius videatur ; plurima diligenti & accurato examine consideranda sunt: inprimis seruerum ius, concordiae fi ma securitas,commerciorum utilis libertas,publicae tram uillitatis bonum, ac denique salutaris illa Iustitiae Pacisque inosculatio,

Non udo soluenda die. ---

Magnitudo aut pretium dotis, puncto centrεve, ut aiunt,mathematico non solet definiri, sed quadam velut ambage futurae utilitatis. Producendi itaque affinitatum gradus: designandae quae obuenient paucorum capituista annorum lapsu hereditates, proferendae maximarum e spes successionum. Haec scire, haec explicare Legatus de--,aut male Legatus est . Sane etiam inter priuatos nori

370쪽

LIBER SECvNDus. 3 Taut ignoti consanguinitatis assinitatisque gradus, magni

siue com modi,siue iacturae causa sunt: dc saepe alienus o cupator, vel Fiscus,aut quis Procurator Domini, invadit bona,quae, ignorantia magis quam iure, legitimis heredibus decedunt aut subtrahuntur; cinnianguinis iura e tendantur &deseranturin infinitum. Profecto ut eximiis passim dissicultatibus contrahendorum inter Principes matrimoniorum pacta obnoxia sunt; quisquis eas emolilire & conciliare Legatus nouerit, nae magnum suo Principi, magnum Reipublicae obsequium praestiterit,& quod digno numquam praemio aequari aut exsolui possit. Ler-rnae Dux, iam Purpuratorum Patrum collegio adscriptus, eo libello quem anno 1611. pol admirabilem conditi nis metamorphosim,Catholico Regi obtulit,annuum septuaginta duorum millium aureorum reditum, querinpendere Neapolitanum Regnum debuit, non aliquo astu a se quaesitum vel extortum, sed suae as erit industriae de

bitum fuisse, pactis feliciter sponsalibus nuptiisque inter Philippi IV. (tum Principis j sororem Augustissimam de

Ludovicum XIII. Galliarum Regem: quasi hac demum assinitate & coniunctione, aduersus hostem quemcumque, vires Regni utriusque inualuissent Sic quoque D. Guytrius de Cardenas, primus Ducum de Maceda, quia nuptias Catholici Regis Ferdinandi & Isabellae Legatus procurarat , duas urbes, ae quidquid iisdem terrarum ac iurisdictionis appendebat,etono accepit; quamuis nequidquamFisciis ac Patriae Conseruator in contrarium

maderent ac reluctarentur. Dux Sabaudiae coniugij sui auspici, in perpetuum dedit pulchrum & opimum seudum Sommeriui: quamuis id, particulari priuilegio, per Principes Pedemontanos abalienari non posse putareturi.Xxx Ace