장음표시 사용
341쪽
3is FRED. DE MARSEL AER LEGAT v s. Cadere autem non posse,quem Bona Causa,& Dominus sabaoth,tum Prinsipis sui tauor, sustentant. Addet Legatus: Sua retinere, priuati esse hominis de alieno certare, nerosi Principis: fortis, cum ipsa disticultate animum armare, augeres magnanimi autem, non imitari cochleas, quae quantumlibet laesae testas non egrediuntur. Itaque nimis opus est e, deinde pecunijs: harum quoque prae copia modum valere. Sic est: non qui plura, sed qui rectius expendit, potentior est. Docuerunt nos hostes, maximas Metas frugalitatem & ordinem in garis esse. Quid Z maximos exercitus hactenus non magna pecuniaaluerunt; publicam, non priuatam, quam quisque administrauit,censuit. Hinc stipendia facilia,quia perpaucorum manus do. riuata: persoluta, quia non magna. Miles autem, uia ex .igi nihil potest, &quia extra necessitatem vivit,disciplina coercetur. E contra inordinata omnia timentur in ijs, &ab ijs, quibus plus addicitur, quam persoluitur; nec per soluitur nisi per seditionem. Sic quiaem de pecunia belli neruo, & quae singula mortalium bella facit, Legatus dis seret: quomodo de Fortuna Zmutare vulrum prout sortem aut timidum adspexerit: sauere, si generosi simus, si consi lio & prudentia utamur; auerti & infestam esse, si degen
res, stupore inctuve admisso,viribus dissidamus. Praeterea blandum inimicum esse, pacemque qu rere,ut magis noceat: exspectare vires,ut bellum instauren&occasionem, ut ex improuiso incurrat: praesentem quietem, obuenturae
inquietudini praenuntiam iungi; relinqui fomitem qui inflammam incendiumque erumpat. Si sapimus, extingui debere quidquid ignem occulit aut continet. Nam qui semel nocuerunt, eosdem ani mos in omnem belli occasionem deinceps ferent. Quod si damna passi; nocendi desi derium
342쪽
LIBERO S. ECUN Dus. 3Iyderitim sub pace non pace alent Etenim ut in corpore liti mano post vulnera cicatrices haerent; ita in hoste quem laeseris damni dolore sublato, tamen memoria durat, nec sine ultione extinguitur. Neque iam audio hostes pacem petentes, de velut submissos. Nam quia petunt, vel debilitatem suam confitentur,vel fraudem tegunt. Si debilita
tem confitentur; eccum occasio res nostias a sernum de
gloriose firmandi: si fraudem tegunt, ad conditiones ad mitti non debent. Verum a pace ad bellum sors aegrius traducuntur animi. Ergo hic se Legatus Oratorem ostendat: quae pro rerum circumstantijs depromi poterunt argumenta ad gloriam de salutem publicam , sursum deorsum volunt. Et certe Persarii in Imperium armis partum longior quies Scotium deleuit: Graecorum ingentes opes eadem diuturnitas pacis afflixit: Romana Respublica ipsa securitate euanuit. Subacta enim Imperij aemula; vi tutis vigil studium elanguit, luxus, stoliditas, ignauia disciplinam domi militiaeq; corruperunt; ut plus euersano cuerit quam aduersa Carthago. Epaminondae ad Thebanos suos vox erat: Paratur pax bello: si Principes Graeciae esse vultis, militandum vobis est; praelio Opus, non palaestr1 Sapientis ita principis fuerit, non in diem vita ere, neque quae ante pedes dumtaxat vi re, sed in pacatissima malacia de tempestatum turbine cogitare, in otio de negotio, in copia de inopia: & quasi hostis semper aduentet,
numqua in non aptare, acuere ea arma, quae, ubi opus fuerit, suum usum & vigorem mons rent. Et quanto consul-
tius non otiosis illis uti, quibus imperi j omnis amplitudo atque potestas parta ubique & fundata Z Qui quod fatalis, prosecto semper talis, humani cerebri aestus aut mota hus est, ut sine diffensione durare omnino non possit. Vt
343쪽
3to FRED. DE MARS ELAER TEGAT v s. Ut hirbentur autem atque invadantur aliorum Regna, ac bella suscipiatitur; quemadmodum praetextus raro desunt, sic obvij &aptisilini censentur: Iniuriae vindicta,
quam dulcisiimum animo cibum ille nuncupat; & adeo quidem, ut negarit Vitellius occisi hostis cadauer male mlere: Depulsio quoque Tyrannidis , cuius ergo, reperire fuit noni illos, qui scribere au si sunt, licere etiam priuato Tyrannum interimere: Petitio dotis aut hereditatis e Libertatis assiertici; quam nemo paulum generosior nisi cum vita comparat, nec amittit nisi cum vita : praeterea Necessitas Fidei aut Religionis tuendae , pro qua non fortunas modo,sed & animas ponere pulchrum. Profecto nil aliud promptius aut potentius ad imperia disciitienda( & hoc a Magno Scribanio mutuare non pigebit) quam ubi Pietas& Deus, Magna Nomina, praefiguntur improbae amburioni; Religio, inquam,sanctus titulus, prauae rei. Sub hu- ius aquilis scelestissima quaeque, caelestis reli dc valoris laude contingit cclebrari & grassari Scilicet praegrande scriumque verti negotium , nec quemquam in opere salutis mentiri aut etiam falli velle, ubi pro Anima &ternitate, standum est, arbitramur. Et vero Religionis antiquae mutatio quantam in Republica Status mutationem inducat,
aliqui hodie Populi cloiaent; qui postquam sacris Mai rum ritibus parere deuidicerunt, Legitimo Principi suo Rebelles esse didicerunt. Libertatis nomen longi tessera belli facta est. Sed nometa: semiunt, si res dicenda est,quia
non ab uno iam premuntur. Bis miseri,quia Privilegia patriae in onera pugnando comunitarunt. Si hoc satis est, Principem non habere; potius ducent, in selicitatem adamittere , quam agnoscere. Profecto, quemadmodum res ingentis motus, nec subito quietem recipiunt, nec med lami
344쪽
Lis Est fg CvNDus. 3tilam ; sic ut eiusnaodi commoueantur, ea Sapientia opus dixero,quae huius calami cuspide potentior,a summo RG Regum petenda.Verum de bello omnis haec consuliatio est; An utile deinde,an facile postremo,an iustum ZQuod pr*cipuum,hla ultimum est: quasi iustum fiat, si me facilequesta
ait. Inuertet, ut dixi, hanc scenam Princeps. Si bellum iustum erit, videat, an utile futurum sit,deinde an facile geri possit. Malit autem Principi suo Legatus iniustum dis
iuadere bellum, quam hosti nuntiare. Praestat enim L gatum non esse,quam bellum iniqua causa nasci: non pugnare Princiliem; quam iniuste vincere;imo non vincere, quam iniuste pugnare. Quae autem dissidia Principum consultatio praecedere debeat, Verbo Veritatis Euangelicae edocemur: Rex iturus committere Bessum aduersus alium Regem sedensprius cogitat, pipossit cum decem millibus occurrere ei, qui cum eviginti mill bis metiit adse. Mi qui adhuc illo longe agente , LEGATIONEM mittens , rogat ea quae iacis sunt. Quod si ip- sim quietem suorum metuat Princeps, externis illi bellis exerceri, de simul contineri poterunt, domi securam pacem colet . Patiatur interim (non enim dicam, curet ut
vicini inter se dissideant,armisque collidantur, viribus sic quidem imminuendi. Disabulus Turcarum Dux per Z marchum Legatum Iustini in vicinos Persas concitatus est . Sic & Iustinianus Galdiachum Antigonorum ducem, in Zobellum impulit; Hunnos nimirum in Hunnos, ut mutuo morsu dilaniarentur, domesticam vero quietem potentiam e suis firmaret: sic Imperium metu exime ret,spe erigeret. Ita ut potentiae Regis Catholici obuiam eatur; nonnulli Principes,odiosis quantumlibet Populis, Ss ads
345쪽
32. FRED. DE MARsEL AER LEGATVS. ad rebellandum nummos virosque suppeditavere,quo ip, si interea pinguiori otio domi fruerentur. Sed qui alterius rebelles alictoritate subsidioque defendit Princeps, nonne suos subditos rebellare docet Interea ad pacem commercia confluunt, Martem Mercurius auersatur. Deinde alia arma, alia pacta sunt ; & emere nescit, qui consueuit rapere. Vbi igitur necessitatem bellum fecerit,petent e vi, Una regione, quae domi flamma belli absumpsit, aut re quirit: de pecuniam,merces, sertunas illaturi, sua miseria alterius selicitatem augebunt. Crescent vectigalia,crescet aerarium; & ut sumptus Quendis armis sustaciant, maiora
emolumenta commerciis abundabunt.
DISSERT. XXII. Deditio. IN PELiCEM belli exitum praeuenire Deditione licet:
quae conditiones quoque suas habet, per Legatum traei andas. ut nimirum liberum ciuibus sit, vel saluis sarcunis migrare, vel manere, bonis per militem aut sis cum neutiquam turbatis: liceat autem militibus cum armis discedere, tormenta bellica nauesque auehere. Quemadmodum autem Iurisconsultis, miserabile refugium atque remedium cessionis nuncupatur; sic deditio non potest videri non miserrima, quae arbitrio hostis concedit omnia: cum qui necessitati cedunt,misericordia potius,quam ullo se sperant iure saluos tare. Rursus hic Legatus ciuium omnium conditionem, suam putabit, & pro occasione aut culpa orationem formabit: Ni veniam impetrent, su peresse desperatis arma & animos ad cladem, si extrema
346쪽
LIBER SECvNDus. 323 cogantur sustinere. Satiae victoriam, quam vindictam spectati; gloriam , quam crudelitatem. Victoriam , quae non punit hostes, sed obligat. Hoc demum vincere esse, nolle malefacere cum possis. Quid etiam 3 in libertatem nisi veniant, aut in gratiam admittantur; adfore auxilia tores, qui oblatis conditionibus laeti patrocinium praestent, pressos siue obsestas metu & periculo soluant. Caroltis Sicilia: Rex, quia deditionem Messanae, quam deditiiij aequis conditionibus per Commissarios offerebant, amplecti noluit,cruentae ultioni ac direptioni inhians, urbis spe etiam Regno excidit. Gandenses obsidebat Ludovicus Maleanus,& quia fame & ferro undique premebat,
cum iis pacisci recusauit , nisi subirent leges ingenuis in dignas. Quid illi, seruituti neutiquam addicti vel assuetigad audendum in hortantur inuicem: & quamuis ut imbelles urbis incolae, ac veluti spontanea victi a proruerent in hostem armatum ; quinque tamen ex istis millia, triginta militum millia fundunt. Vitae salutisque primae pactiones sunt; tum fortunarum; demum legum & priuilegiorum. Quoties de Religione agitur, grauior fere dissicultas est. Hic vitam plerique,hic salutem,& quidquid qstimari potest,computant. Et recte. Salui enim esse non possimus, nisi Relisionis sanctitas imminuta maneat ; sacra, templa, cultusq; Dei illaesus. Solemni apud Romanos formula deditio nebat, tali modo: Tarquinius Priscus Rex Romanus Collatinos
interrogabat, quorurn urbem obsederat: Estisne vos L
gati Oratoresque missi a populo Collatino, ut vos populumque Collatinum dederetis Responderunt Legati: Sumus. Estne populus Collatinus in sua potes ale Est. De ditisne vos populum Collatinum,urbem agros, aquam,
347쪽
32 PRED. DE MARsEL AER LEGAT us. terminos,delubra, utesilia,diuina humanaque, in meam populique Romani ditionem3 Dedimus. At ego recipio. Satis hoc erat, Recipio: & vel sine conditionibus parci urbibus populisque debet,etiam militibus, qui voluntate concedunt in deditionem. Sic Scipio, captis Asdrubalis castris, nihil hostile fieri in hostem voluit: insigni exemplo ostendens,pulchrum esse vincere, quos seruare possis. Cum Phocoea urbs dedita Romanis esset, & signa inta rentur; pronuntiauit Praetor,parci se deditis velle. Ruentibus ninilominis ad praedam militibus, resistebat,acclamabat; Captas,non deditas diripi urbes. Digna vox, quae ab omnibus, qui castra praecedunt aut sequuntur, audiatur. Sed ut deditionis fides integra sit, quantum fieri poterit, rabit Legatus, & in hoc finem obsides dabit, revicissim accipiet. Quomodo quidem offeratur Deditio, satis sic manifestum est: quomodo postuletur, Plautus in scena ostendit: -Vbi primum terram tetigi si Continuo Amphitruo delegit viros primorum principes, Eos legat: Telebou iubet ententiam ut dicant suam: Si sine mirisine bello vel 'trapta es raptores tradere, Si qua alFortassint redderent de exercitum extemplo domum
Reducturum, abituros agro Argivos, pacem atque otium
Dare illis: sin aliter sient animari, neque dent qua petat, Sese igitur summa vi vir que eorum oppidum expugnastere. Obsessi quod si sese dedere nolint, nec aperto Marte vinci possint, te superari tamen debeant; rursus hic stratagem ta suggeret Legatus: id est, ut calliditate & versuths tempestiue res geratur. Quae tametsi in reliquis priuatorum actionibus non usque praeclaram mereantur laudem, iii
348쪽
LIBER SECvN Pv- 3 bellis tamen de quae ad summam rei faciunt, tantum abest , improbentur, ut etiam ad gloriam maximum addant
decus. Fridericus Montisserrati Comes,cum Verrucae adicem, quae Sigismundi Malalestae Ariminensis Principis erat,obsideret,nec intercludiaut expuMari a se posse eraeuideret, astutiam iunxit & praetulit viribus.Enimuero litteras adulterino charactere ac supposititio sigillo dextere fabricatas ficto Sigismundi nomine, ad arcis & praesidij Praefectiam clam noctii misit, idque ter hominem obsesssis ignotum, qui in vilis rusticipalia & loquela apposite gesticulandi peritissimus erat vulpio. Praefectus dum m fore fide quam sortuna rescriberet, se ea quae indicabatur
parte exspectaturuin auxiliares copias & commeatus; Frudericus milites suos Sigismundi militari signo de symbolo
blandientes & laruatos, qua conuentum erat hora & via,
licet paludosa atque dissicili, noetu misit. Sed hi,ne forte initio attentius discuti aut obseruari possent, ficta procilla tergo cum collusoribus pugna, dum hostiliter retro sisti
ac sauciari viderentur,liberius introierunt,arce potiti sunt. Velius e contra arcis Tarentinae custos & gubernator, simulans suos pestilentia inediaque laborare, ideoque nec tertium hoc malum obsidionis posse diutius sustinere,o tulitAsdrubali deditionem,ea lege,ut incolumes abscedere concederetur. Concessum est; sed non abscessum nisi per ipsum Asdrubalem, cuius exercitus calamitosa strage adeo mox fusus est,quasi numquam exercitus filisseti Ce te in eiusmodi decipientium fiducia, & deceptorum credulitate moxque inorginata consternatione, decem miliates superant centum , siue defendendum sit, siue oppugnandum. Sic imparatos alioque intentos aggredi, paene vincere est. Denique pro obiadione atque deditione pla-ss 3 rirnuin
349쪽
FRED. DE MARSEL AER LEGATUS.rimum valet opinio. Adeo saepe, quod falso creditum est, veri vicena ominuit: constanter asseuerasse, paene persuasisse est. Princeps olim,dum urbi obsessae, viribus quiadem inexpugnabili, de annona omniq; commeatu abunde prospectum sciret; obsidentibus autem omnia ad viatam & munitionem bellicam defiatura sciret, quia longinquis impeditisque itineribus aduehenda essent;suos ad angustias redactos simulauit, ut eas hostis experiretur.
Missi itaque sunt Legati,qui pacta non particularia deditionis,sed generalia pacis protraherent. Quo asbi,inimi co militi quidquid erat nummi atque etiam animi disefluxit: pars seditione, pars inordii lati belli subsequa aegri tudine interiit: pars armis caesa vel praeda fuit. urbs ludibrij non miniis quam liberationis triumphum edidit de
v M bellum graue est aut anceps, & fieri pax nonia possit;ad id quod inter bellum pacemque mediunt
est, recurritur: ad Inducias videlicet, quae velut belli feriae sunt, Pax Castrensis. Pulchre Poeta: Dissensta pepigere dies, di Seques, Persi as Teucri, mixtimque impune Latini
Sequestram pacem, temporalem Seruius explicat; id est, mediam inter bellum quod praecesserit & sequatur. Quemadmodum sequester medius est inter duos altera cantes : dictus a sequendo, quod eius qui electus sit utra-
350쪽
L I g E R S E C v N D v S. . 32Tque pars fidem sequitur. Sunt autem induciae pace faciliores. Etenim ut suspendatur paulisper bellum, non tantis conditionibus opus est , ut prorsus cesset, omnes decidi controuersiae & aboleri iniuriae debent. Itaque in imagine hac pacis, industria quoque Legati spectatur. Atque is vel ad Principem it amicum, ut suadeat inducias; vel ad hostem, ut petat. Si ad hostem , communis tranquillitas
praecipue commendanda est; & ita commendanda,ut intelligat ille,nulla se arte peti. Quamdiu enim obnoxia sti-spicioni induciarum cosilia sunt; nullae iungi dcxterae poterunt,nec armorum violentia modum accipiet. Quisque
pia nare mauult, quam decipi; & experiri belli aleam,
quam laruam pacis timere. Saepe ab armis ad cerumnas ventum est,quia simulato vultu induciae arriserunt, Sic a Thracibus Boeotij olim decepti, & colore tamen iuris. Nam cum dedecem dierum induciis inter utrosque cotitientum esset, noctu impressionem in Boeotios secere Thraces, induciarum fiducia remissos. Post cladem que relae fuere, sed a victoribus elusae: Extra perfidiam facinus esse: dies enim,non noctes pacto exprimi. Exempla plura sunt, & magnos etiam belli Duces in culpam trahunt, frustra excusatam. Belisarius in Gothos pugnans, trimestres inducias pactus est. Hac occasione host es,qui in praesidio Portu ensi erant, Centumcellarum, aliarumque vrbium,ad Vitigem Regem suum se conferunt, ratisaci rum fide satis interea tutas has urbes esse. Sed occasionem Belisarius aes imans,astii eas inuasit, oppressit. Cumque
Legati Gothorum de violentia quererentur; Abite, inquit, Regique vestro nuntiate: Fas mihi fuisse, occupa re urbes,quas pro derelictis Gothi habuere.Tales censuit, quia praeladio nudata victorita expositas. Siqua in