장음표시 사용
401쪽
, 3 8 FRE P. DE MARsEL AER LEGAT vs. cri,ne iis qu idem quae vicerunt contenti, in ea quae collusoribus supersunt, perpetuo inhiant, donec & ea quae propria & tranquille possidebant, profundant. quae quidem
non simplex,nec uno cachinno explodenda dementia est. Nimirum Principum plerumque cupiditas nouis velut auehubus & facibus accenditur, expleri nequit: non siquem Regia aut Imperatoria beaueris corona, eamque e triplici feceris centuplicem. Detur Roma Caesari,Orbem quaeret: detur Orbis Alexandro, plures cupiet. Omnino
quidquid potentiam, simul desiderium auget: & tamquam nostrum etae desinat,quidquid acquilitum est; adiuturorum spem semper arrecti; in acquirendis occupamur: maiora cupere ao his discimus; ne forte thesauriχ mus super terram, sed meliorem nostri partem ericiamus
ad caelestia,in quibus demum firma securitas & salus. quidem Augustum Principem nuncupauero, non tam qui alios ad angustias redegerit, quam eum qui sua in hora reddiderit de firmiora. Porro modi ditionis adipiscendae vatij sunt. Alius est per Emptionem: quam promouet Legatus. Et pulcherrianum Principis commercium est, quo suum tacit, quod inullo satis pretio licitari queat. Ita prudenti lane negotiatione Comitatum Mentonensem Clemens VL Ponti- . fixa Ioanna Neapolis Regina emit: nisi sertepermutasse cum annuis pensitationibus videri possit, quae Ecclesiae quotannis pendebantur. Ita quoque Philippus Valesius ab Humberio Principe Delphinatum accepit:Florensque
Florentinorum Respublica promptae pecuniae permutatione mirifice omnino aucta est. Huic modo assinis est
Oppigneratio,qua pro subsidio nummatio domviij pon
sessio traditur creditori. Qim enim sic credita pecunia
402쪽
3 E R s E C v No v s. 3 sperraro redditur; sit ut Principes huiusmodi hypothecas
proprioriam bonorum loco habeant atque usuffent. Electores Imperij olim Carolo IV. Imperatori suffragia sua, quibus Nencessaum filium eius in Romanorum Regemescerent, centenis aureorum millibus singuli vendid
rant. Cum vero is tantam pecuniae vim in promptu non
haberet, sedecim Imperij urbes pignori eis cessit: quas tam illi quam successores pro suis possederunt. Cognuio
nis atque affinitatis benencio Imperium quoque acquiri vel augeri, Nuptiae docent. Harum quoddam simulaucrum est Adoptio: qua Ioanna Regina Neapolis,ad frangendam Ducum Andegavensium potentiam,vsa est: vnde ad Aragoniae Reges ius illius opulentissimi Regni suit deuolutum. Per Foedera etiam, quae praestitis suppetiis inimus,ditionem imperiumque insimul ampli dicampum patere, alibi disserimus: sic de per Adia tionem,
Contractum, Palinodiam,&c. Sed singulis rursum modis, queis ambitio humana alienum Imperium nancisci contendit, distincta quoque ars ac methodus quadrat. Aliter vivendum & vigilandum est,ubi Virtus Regem,aliter ubi Vterus heredem fecit: aliter ubi hoc agitur, vi concussione atque vi turbentur omnia; aliter ubi quies stationem firmam nacta , eo solum occupatur & molitur, ne quid turbetur. Principis
Poloni notaui nuper carmen: in toto mundo tam Ars, Mars, cunctagubernant:
Besso hae mihi Mars,sed Pace Ara lex, mihi sunto. Vlterior modus,certe occasio, ditionis & Regiae stationis ampliandae atque solidandae,nonnumquam elucet,quando prouinciales alterius factiose inter se dissident & colliduntur. Quia enimord*a rebus exulat languent vir ,
403쪽
FRED. DE MARSEL AER LEG cetus.&velut morbo obsessae deficiunt. Arma hic admodum
opportuna sunt,opportune tamen adhibita. Etenim non
satis est quid in partes distblutum esse,si adhuc sanae sint:
in periculo periculum est, ne in corpus bona rursus fide coalescant. Consultius igitur exspectare & attendere, donec laesae adeo attritaeq; sint,ut nec iungi facile,nec quai quam iuncta possint resistere aut nocere. Exemplum statuita ipsius in canibus, tauris aliisque brutis animantibus , , quae subinde dii sentiunt inter se pugnantque: ast si communis interuemat hostis,seposito mox aut sequestra m quasi odio dissidioque,mi is conueniunt, iuuant inuicem se ac defendunt. Sub Carolo V. Imperatore (cuius absentia desiderium semper populis, periculum rebus plerumque attulit 3 cum Hispaniae incolae, non leui excitato motu, Calabriae Duci paene per vim Coronam offerarent , ac blut obtruderent ; dissensioni interuenit Franciuscus I. Gallorum Rex, Nauarrae Regnum suis armis vindicaturus. At derepente omni seposita sopitaque contentione, uno consensu Gallos expulerunt ; quasi iam dissensionem omnem atque offensionem obliti, nefas putarent dissidere amplita, quando a communi hoste oppugnabantur. In ipsa callia sub annum II 61. quanta animirum omnium commotio fuit Z quam atroces impotentis furoris turbines 3 Cessaverunt tame ac sedati sunt,quamquam implacabiles viderentur,cum in Galliam, regnante tum Carolo, Angli manu armata irruperunt. Exempla plura sunt, sed notiora quam ut recenseri debeant. plures quoque euertendi Principatus versutiae sunt,non huc pr ducendae. Sed Prudentiam saeculi in his interrogas 3 Diactat; omnia retinendae atq; etiam apiscendae dominationis ergo honesta esse. Speciosi praetextus quod alienum est
404쪽
quamdiu ipsi erunt homines: semper causam inueniunt vel faciunt. Legato suggeruntur praetextus aliqui,sciendi, non omnes probandi. Nihil ignorare ille potest, quod Principatum faciat aut fulciat. Erit tamen,ubi etiam limrum ulus; ubi publica salus ita suaserit, quae semper clim Principis salute coniuncta. Eam Legatus inprimis primouet. Iustone semper coloret Ego nescio: Legatus etiam non discutiat. Iustitiam ille (alubi expressi: metietur a Principis arbitrio: Princeps a ratione. Sed an ab illa etiam quae Status 3 Ita prorsus; modo tamen recta illa, & quae
iterum non abeat a ratione. Quam numquam non videntur sequi,qui Dei ubique causam agunt, non praetextia solum, sed cultu, & sincero affectu. Viderint qua mente ab hac mente discedant,qui suum protinus faciunt quita
uid rebus suis quouis modo proficit vel officit: qui faces
ammasque proximorum agris inferunt, non alia hon state aut causa,non alia lege, quam quia commodum ae
opportunum: sic alios opprimunt, depopulantur, depascuntur,quia imbecilliores. Interim ille per quem Reges
regnant, edicit : Teginum a gente in gentem transfertur propter iniustitio, di iniurias , contumelias , em diue
se, Alos. Balthassares multi, qui quod minus inueniantur habere pietatis,minus fidei, minus religionis ; dantur Regna eorum, genti facienti voluntatem illius, cuius est Regna dare & auferre. I nunc,& humanis Imperium stabilire spera vaframentis, qliisquis non aduertis , quod Deus, Deus igneo suo Spiritu omnes humanae prudentiae argutias dissiat,ut aquilo puluerem atque festucas. Ut autem Dissertationi isti sit modus:generales quasdasuggeram rationes, queis Princeps subditis Populis com-
405쪽
38x FRED. DE MARS EI AER LEGAT v s. modius praeesse & placere, sic Principatum adeptu firm re possit; sed ut numero magis illae,quam ordine aut dele-ehu,e calamo profluxerint Ordinem &delectum e num m Legatus faciet;& prout haec Nouo Principi tempestiua aut opportuna Consiliarius Status iudicabit, indicabit. Inprimis Pius sit Princeps Numinique addictus. nam populi videtur refugere obsequium, qui Dei negligit cultum. Audiamus,pulchra sententiae emphasi,in libris Regum,loquentem Deum: inicumque honorauerit me, glori cabo eum; qui autem me contemnunt,erunt ignobilem cili od si Principum facta, Imperiorum initia & incrementa intueamur; floritisse reperiemus, quamdiu Dei cultus stetit.
Ait ubi luxata Pietas ceruices immodestit flexit,&Magni
Numinis veneratio clanguit; emarcuit color optimus,
omnis felicitatis deliquium successit: pari nimirum gradu surgentibus atque intereuntibus cum Pietate Regnis. Numini quoque adstringendi sunt populi, ut Principi obediant. Sciat ille,nihil Religionis vinculo potentius e
se icohqrere omnia ac durare, ubi Pictas,ars artium Regni,
nexus est. Huius rei testem Hispaniam produco; quae vel idcirco bellis intestinis,lum ultibus domesticis caret,quia Religionem,& unam illam , in pretio habet. Illius enim glutinc tot eius toto orbe diffusa Regna,quasi unum sunt. Vbi subditi Religionem excussere, ne Regem quidem agnoscunt. Illa vero quid aliud est, quam humanae inter se societatis,& mentisciam Deo,copula, vexillum bas ;Imperij E Occultum quoddam & arcanum est quod singulorum mentes omnium animos afficit. Ausim dicere,& verum est, quod libentius audaciusque Religionis suae concionatoribus, quam Magistratuum aut militiae di choribus multitudo paret, credit, obsequitur.
406쪽
LIBER SECvNDus. 383 In Regno itaque conseruando, utpote pridem stabiliat permagni omnino interest, avitae Religionis terminos immotos csae: aerarum rerum nihil mutari,quibus veterum salus & dignitas stetit, dc quibus ipsa antiquitas auctoritatem conciliavit. In acquirendo autem Regno, re
ubi introducenda est Religio,nat id magis, dum fieri possit,monitis quam minis. Ducantur animi,qui natura suae spontis sunt,& cogi pernesent. Si qui in eam aut caerimonias delinquunt,non illico stringendi, secadi,vrendi sunt. Purpureus hic imber monstrosos interdum fetus producit. Plerumque non aliud aegrius quam sanguinis maci la eluitur. Vnde errare mihi grauissime videntur, qui ubi homines aliquos suae ditioni ui geruliillico in assensum, in mentem impetum faciunt: quasi tam facile animi, quam corpora subiugentur 3, & quasi non vinciantur illi melius cautelis quam catenis. Ciuibus autem ad iuguin& tranquillitatem redactis, indendus paulatim optimus Dei cultus est,quippe Dei. omnem curam praecedat haec cura. Antiochi Syriae Regis exemplum extollitur. Is cum Ierosolyinam obsideret,& Scenope ae seu Tabernaculorum festum,quod superstitiosissime colebant Iudaei, intercurreret; gens Ierosolymitana Legatos ad Antiochum mittit,dierum septem inducias petituros,quibus Numini vacare,& sacris operari liceret. Annuit Rex:imo amplius Iam petebatur,concessit. Nam boues auratis comibus, iurisque & odorum quod satis erat deduci ad portas, s cerdotibus tradi,ut immolarent,iussit. Factum miror: staue victoriae interpellatae patientiam considerem, siue sacra non solum permissa, ted instructa,quae contra se suscipi &celebrari Rex sciebat. Prudens vero ille fuit: regi
nis non Religionis causa pugnare se ostendit; sic regionis potiri
407쪽
38 DE MARsEL AER LEGAT us. potiri potuit. Etenim Iudaei inopinata moti benignitate, se & sua Antiocho permisere.
Porro cum Reipub. firmissimum sulcrum sit concordia ciuium; vera ea esse nequit, nisi Religionis unius vinculo eorumdem mentes uniantur. Sectae ceu schismate scis ae a se inuicem secedent gentes, quotquot in praecipuo salutis opere discordes dissidebunt. Vnus in mundo sol; unus in Regno Rex ; una in regione Religio ; ne ubi non una,vbi musta,nulla fiat. Ideoque si quaeseris, quae Principatus corroborationi ac tranquillitati potissimum conducat Religio: non vllam assignabo hominum errore, scelere aut ambitione,vel praestigiis daemonum introductam; sed,quam saniores tuentur,Catholicam: quam tot
Gentium & aetatum consensas assirmauit.
Praeterea ubi primum ad Regnum ingressus vel adscitus est Princeps: suadebit Legatus, eam de se opinionem
foveat,ut omnes ea commoda ipso regnante sperent, quirum fruitione ducti, vincere illi cupierant. sic omnes h stilitatem exuent, dissidentiam ponent; & ipsius Princeps sic vincet, alioqui victuros: isti filia sors es I. i quarum sub Rege nouo. Tanta vis beneficientiae est,ut cum Antiqui nondum apti
aut digni essent ad Creatorem creaturarum mentis oculos attollere; solem, lunam, monetam, animalia, nonnullas etiam plantas,unde commoda promanabant, impostum oppressionesve non metuerentur,proDiis coluerint.Ide
que affectu suorum nihil prius aut par ducet, qui & Nouus est Princeps,& Pater est uniueriorum.Singulisque ita addictus videbitur, ut vere gloriari possit: Tros Tyriusque mihi nusso discrimine agetur.
408쪽
LIBER sECvNDus. 38s Dein non tam praeesse studebit quam prodesse;&quasi priuatos nesciret morias, omnia Oute publica aestimabit atque condonabit. Sic fiet, ut ciues tam pro se quam su bse habeat ii qui haud metu coacti seruili, ut liberi paremtem,imo velut humanum quemdam Deum venerabuntur. Et audiet Princeps, quod Artabanus apud Pluta chum Themistocli ad Persarum Regem accedenti: Leges, inquit,o Moes, lue sunt apud Elos. Vos Graec prae omnibus Libertatem amatu: apud nos autem ea Lex praestantissima est, quae Venerari Tegem tamquam Dei CFigiem iubet. Ita haud inuiti,sed volentes subditi onera subibunt: asiumentur verius illa quam lmeonentur: semperque leuia videbuntur, quaecumque alias dederunt & dabunt. N que striniantur, non cogantur,qui comitate venustissima gratissimaque virtutum,quo cupis pergunt , sua praebent. Pleriq: hominum ad ossicium duci volunt, trahi nolunt. inuitos citi, franges quam flectes. Imo tam potens animis humanitas esi, ut praestet quaedam Petere, quam Iubere, etiam cum possis. Occurrit praeterea quod Car lus U. Imperator praeceptum reliquit filio ;Vt cum Phinceps propter Prouinciarum multitudinem atque distan-
tiam, adesse singulis non posset, curet, ut auctoritate iustitiaque nusquam videatur abesse: Vicarios atque Prarusides constituat viros cordatos ac probos, quorum integritas & virtus vicem unius, atque adeo praestantiam
ubique suppleat; prorsus tamquam in ministris ipse adsit
vel regat. Exteri autem ab patriae functionibus eliminentur, neque ad surgentis primum Reipublicae clauum sedeant. Incolae etaim odio aut neglectui se haberi existimabunt:
dum diuersarum nationum ingenia non melitis conue- Ccc nimb
409쪽
FRED. DE MARSEL AER LEGAT vs.niant,quam diuersi coloris aues; & a peregrinorum turba
Antiqui Rerum pul, atque Orbis moderatorestredulitatem atque superstitionem vulgi egreote fouentes, familiarem sibi usum cominunicationemq; consilioriim cum Diis simulabant, nimirum ut nihil insano aut praecipiti motu vel affectu facere aut sancire viderentur; ita maior sitis decretis constaret auctoritas & veneratio. Hoc ingenio Numa, populus Romanus ut sacris assiceretur, AEgeriae De t consilio ea institui vulgavit. Zaleucus, praetexta Minem e auctoritate, Locrensibus; Solon Atheniensibus, monitu suadentis Apollinis, leges suas stabiliuerunt. Minos nono quoque anno in specus quoddam ipso situ venerabile de secessui, sici acris aptum, descendere, atque inde post interuallum egressus,Cretenses suos politicis legibus,tamquam instinctu nutuq; Iouis conceptis, obstringere solitus est: . Et unam esse regnantium normam fidele
consilium, sciri voluit Magnus Iupiter, qui ipsius numquam dubitauit aduocare ad conuitiandum cetera Ni mina. Nimirum P is consili expers mole ruit sus. Policrates scribit, fieri non posse, ut salubriter Principa- tum administret,qui consilio sapientum non utatur. Leagimus quoque in Lampridio , Seuerum Imperatorem numquam rem magni momenti definiuisse,nisi consultis primum iuris & aequi arbitris.Theodosius & Valentinia,nus religiosissimi Imperatores rescripserunt: Cognoscit mus quod vestro consilio P.C.sucrit ordinatum, ad be titudinem Imperis nostri, vestramque gloriam, redund re. Praedicit, ac velut pollicetur ipsa Caelestis Sapientia,
quod erit is ubi multa consilia.
410쪽
LIBER SEQVNDv s. st Principes autem ut consilia ampleisti possint rebus accommoda,caueant quidquam impie aut iniuste, aut inclementer agere: veri in (inculco) Naturae, Rationis, & in his Dei existant reueritores. Alioqui licet potentia opibusque ceu propugnaculis muniti, omnem vim & casum facile videantur spreturi & superaturi ; Deus tamen, in cuius manibus Cor Regum est, consulta improborum
nonnumquam retroagit, consilia nube obuoluit, tempestate euertit.
Quod si autem Legatus energiam mandatorum, tuto arcanorum inuolucro,subinde ignorat; magnum Reipublicae firmandae praesidium dixero, si secretas gubernandi
rationes,quid magis speret metuatve Respublica,populus ignoret. AEqui Nomothetae,Imperatores belli, prouidiq;Magistratus,poenam & praemiurn publicant suorum edictorum quae & ipsa magis ad terrorem & ruborem quam ad cruorem concipiuntur j non vero semper diuulgant, quae eos potissiinum causa commouerit legis sanciendae; neopinione ut saepe fascinati cilles,ratiocinentur sibique persuadeant, vel praemio minus esse periculum, vel commodum poena maius : sic in peius gliscat improbitas &audacia, minuatur ardor studiumque honestatis. Pari modo, cum nocenti supplietum infligitur, non semper pronuntiantur omnia flagitia: quod non expediat pastim
citi,ea esse aut reperiri improbitate homines, qui naturae communis & legis obliti, eiusmodi damnata, immania, non nominanda audeant. Et Solon cum apud Athenienses profiteretur, se cuique delicto poenam statuisse ; in te rogatus, quae esset in omittas parricidas, nil mutauit: r Dondit autem,credere se, non repertum iri qui tam eno me scelus perpetrarent. Magna innocentiae pars est,nesci .