장음표시 사용
411쪽
388 FRED. DE MARsEL AER LEGAT v s. re pereatum. Nec raro minus est incommodum,tolerare quaedam vitia quIm tollere; quae cum quis detegit, doce cum prohibet,prouocat; cum punit,non emenclat. Insulse itaque,modos queis Princeps imperitat, imperita plebs intelligat: cui sola obsequij gloria detur, non ansa prou chiotis aut sublimioris sapientiq. Cum verosacile sit imp rium in bonos,& quiescere omnino plebs non possit; n
nesto virtutum utiliumve artium aut innocuae voluptatis exercitio, vitae tempus & taedium fallat,& sellatiir. Sic qui sabibunt calamitatem, non sentient. Multa quoque fabulosam vetustatem occupabant religiosa comminata:
quae si quid & quale quodque erat,vulgo innotuisset; nae,
nulla tam excors anus extitisset,quae talia sperasset vel in tuisset. Quamuis serie priuilegiis incolumitatem suam,in potestatem subactus aut susceptus populus, metietur; & dura,etiam aduersantia haec videbuntur ei, cuius utique se rit,legem dare,non accipere;nihilominus ob eadem Princeps Nouus neutiquam virtutis suae successibus dissidet,
sed quibusciamque potita conditionibus Regnum sibi
adsciscet. Ferdinandus Rex Catholicus,tantorum totque Regnorum Princeps,nonne prudenter E Cum a familiari diceretur; Parum decens videri iuramentum Lusitan rum, quo Inaugurationem admittere solebant: Nos tam boni quam Tu. At ego,respondit Rex,eiusmodi quodcumque Regnum, pari prorsus conditione ac iuramento lubens sulciperem. Et verisimile est, nihil contra mentem respondisse. Etenim regnare primum est:mox minora demitiora omnia legibus atque temporibus cedunt. Neque protinus lictor euadat,qui victor extitit:sed co- .gitationes circumferat plenas magnanimitatis atque clementiae:
412쪽
mentiae: memor sententiae qua optimi atque immortalis memoriae Principes orbem terrae non modo rexere, sed quodammodo erexere; Praestare mille nocentes ablatu re,quam innocentem opprimere vel unum. Et vero seuerum esse cuique Iustitiae ministro iniungitur, Clementia unius est Principis: quasi is exercitium caelestis Virtutis soli sibi reseruarit & exemerit. Regia crede mihi,res est, Succurrere lapsis: Non alia maior quaeritur Arte Fauor. Nonnumqua cum populus ab officio deflexerit,ignoran-riae aut incogitantiae potius,quam inobedientiae commissum appingatur. Vindictam, quae inseriorum aut metu tium est, meditari Principem nemo arbitretur. Tiberius, cum Panegyrico laudaretur, quia populum cultui De rum legumq; obseruantiae sine motu adstrinxisse; Hicer ror est,inquit:non Eo bonos feci,sed inueni. Et certe immoderatus rigor disciplinq quos corripit,non corrigit. Itaque benignitatem & mansuetudinem Dei imitetur, cuius Legatus est Princeps. At ille plerumq; ita sauciat ut sanet, ita deiicit ut erigat; dexteramque minacem per fulgura,
fulmina, tonitrua, cometas, ostendit verius quam infert, etiam Iratus, misericordiae recordatur. Vnde AEternae Sapientiae prouerbium anne verum i Misericordia di Ueritas c odiunt Regem roboratur Clonentia thronus eluae. O nimis verum; &o diuino melle, non sepia scriptum prouerbium lPraeterea, dissimulatione non modo euitatur pers pepericulum quod ex re detecta aut culpata imminet, sed si diuersa accedat interpretatio, saepe saepius optimo dolo
improbae technae cedunt. Eumenes cum sparsas totis castris deprehendisset schedas, quibus pretium capitis sui. Ccc 3 defi-
413쪽
3yo FRED. DE MARSEL AER LEGAT v S.
definitu in esset, si quis ad Antigonum id detulisset; cc suocatos milites laudibus & gratibus demulsit, quod nemo cruenti spe praemiis fidei hacramentum violasset. Addidit dein ; fume confictos a se libellos hosce seu schedas,
ad animos suorum experiundos: ceterum in potestate se militum militem esse. Sed nec Antigonum, nec quemquam Ducum sic velle vincere,ut in exemplum verti opprobrium posset. Hoc facto & labantium animos in pr(senti deterruit, & in futurum prouidit, ut si quid simile spargeretur, non se ab hoste corrumpi, sed tentari a Duce uisti; arbitraretur. Principes quidem moderatione qua-am tutos esse, & ab iisdem monendo certivi quatin mia
nando,cedendo quam caedendoscelera interdum coerceri,luculenter ostendit Aug.Caesar. Is mina cum certo ac cepisset, L. Cinnam patricium Romanum, ac Cnei Pompeij nepotem, ex hoste in gratiam receptum, principatui vitaeque insidias moliri; priidentissima clementia usus est. Quippe intelligens, eos qui ante saeuitia atque formidine Imperium stabilire adnisi fuerant, uno hydrae capite sub moto,plura persensisse; Cinnae totius mali fautori & auctori ad sh accersito,perduellionis impium scelus obiect . uit: Et rursus tibi,5 Cinna,inquit,salutem & incolumitatem lardor; an te quidem hosti,nunc etiam insidiatori ac parricidae. Itaque hodi nus dies non simulatae amplius
inter nos amicitiae exordium sit; videamusque, num in liori fide tu tibi vitam debeas,an ego dederim.Hinc int gritatem affectus re ipsa comprobans , t magnus ad concordiam gradus est,ex animo concordiam velle proximo anno Cinnam Consulem creauit. O eximium, & supra viros virum i qui non ignouit modo capitalem iniuriam,
sed ne agnouit quidem, imo nobili ac nouo vindictae ge
414쪽
. L I B E RAE S E C V N D, s. 3yrnere,beraeficiis officiisque cumulate est prosecutus. Cinna autem praeter spem & meritum sibi restitutus, non fucata voluntate ac veneratione Augustum deinceps coluit;& cum e vita discederet,uniuersarum suarum facultatum, quibus opulentissimus quis iteranuidere poterat, nUnci pauit heredem. Ea vero tam inauditae clementiae aucti ritas extitit, ut ciues, iuxta exteros, summam in laudem Caesaris raperet, certatimque eidem omnes obsequi niterentur : ut qui conspirationem & improbitatem,quae nec
arte nec imperio leniri posse videbatur, tam probe cohibitisset. Atq; ita praesidium Caesar optimum tutissimumque adeptus est,praesidio non egere, vereque Augustus,tot Regulorum suorum Rex permasit. O suaves nexus, queis atriini obsequiis,ceu compedibus,illigantur,& tamquam beneficiorum cumulis insepeliunturi omnia vicit qui animum expugnauit. Magnus Alexander rogatus, quis esset Principum praestantissimus ; respondit, qui amicos donis retinet, & inimicos beneficiis amicos facit: nimirum qui alterius ingratitudinem atque insipientiam benignitate quadam lenire , sic velut excutere aut obruere
peritus est. Vere Magnus Alexander, a quo sic humile prius Macedonum nomen ad spem Imperil totius mundi surrexit; sperata non solum tum auctior Respublica, sed quemadmodum a Diis immortalibus salus quoque o
Non pauci etiam Principes,a Legatis, siue insulso ducto,siue imprudenti facto irritati,itam tamen decoxerunt vel absconderunt: sic infra fastigium suum iram habuerunt. Rhodij Romanorum viribus ecquanto inferiores Ausi tamen eiusmodi Legatione iisdem velut insultare; Nisi bello contra Perseum Romani abstinerent, quid sibi
415쪽
FRED. DE MARsEL AER LEGAT v s. aduersum Romanos facieiadum sueta, cosideratisros esse Rhodios . Petulantissimam vocem ne nunc quidem sine
indignatione legi vel audiri posse, certum habeo, ait Liuius: Romanorum tamen ea conniventia atque simulatio ad tempus fuit,ut licet Legatione exasperati, lautia i men serisientibus miserint. Demochares Atheniensium Legatus Mna a Philippo Macedone impetrasset quae agenda erant, interrogatus, humanitatis causa, numquid praeterea vellet ; Vt te suspendas, inquit. Atrocis conuith odiique barbariem ne refutauit quidem Philippus: ast conuersus ad Legationis collegas, Vos,inquit,interrogate populum Atheniensem,Vter praestantior videatur, is qui petulanter haec dicit,an qui patienter audit3 Et ea quidem Regis mansuetudo,magnis eo quo encomtis celebrata sed nostro,non sat scio,an tam impune quis insaniret. V rum tam perfitctat homo tantis inueniri non debet, qui, quod nefas cogitatu est,proloqui audeat. Attamen qui clementia & conniventia compesci ne quibunt populi, legibus exerceantur. Concipi vero tabcta eiusmodi possunt, in quae incurrere atque impingere necesse sit, & quorum risore non vitia tantum sangui
rum in examen mulctamque veniant, verum etiam quis
quid omnino virtus non est. Cuiusmodi sanctiones Sacra Pagina vocat Leges Irae. Ide iue qui adeo barbari suerint, ut humanitatis ossiciis compesei non possint, durioribus imperiis premendi sunt, praesidiario milite continendi, castellis ceu setatis vel compedibus stringendi sunt Turcarum Dominatus violentia fere constat,tyrannide viget; quasi etiam hominem exuere Princeps debeat, cui non homines regendi sunt. Non semper reconditus Princiapis gladius esse debet: educatur interdum vel marmori
416쪽
LIBER sECvNDVS. secando. Frustra speret apud omnes crudeli impunitate vel prodiga libertate rem facere. Quibusdam perstiastam sit oportet,non solum ipsa scelera, verum quoque sceleris suspicionem poenam subire, puniri poste, etiam in innocente nec confitente. Inauspicatus certe Princeps est, si quo nemini quod lubet, licet: ne Princeps quidem, sub quo omnia omnibus. Diui Gregorij Magni verba sunt: Ea qui praeect circa Abditos mensura se moderetur, quatenus
arridens timeri debeat, turi iratis amari. Sic qui neque libertatem neque seruitutem totam ferre queunt, pulcher, rima copula atque mixtura admittent. Agendum semper, viqiii aman timere simul possint; timere quam non aniari malint. Saepe eo ingenio homines sunt, ut nisi frenum sentiant, extra imperium se putent collocatos: saepe ubi rigor est,uigor est. Ipsus tamen Princeps diligi quam metui semper malet . haud enim terribilis persistat , securus: nec diuturni magister officij metus est; qui si passsim praeualeret,ipsorum daemonum quam Dei potior aut par conditio existeret. Affectui autem potens philtrum sinu uelandamentum per virtutes locabit Princeps. illae etenim alte spicndent,& proprie regnum sibi postulant in Regno 1
Redi ad exemplum;nec sic infectere sensu,
Humanos edicta malent, quam vita regiantum.
ii recte vivit; non docet tantum quomodo iliuendum sit,sed ostendit. & sic videmus, vel bis praeceptisque in neri quidem omnes, sed moribus moueri & exemplis; &quanto facta dictis praeclariora sunt, tanto factis praelia ce- ac praeire satius esse qtiam dictis. Frustra praecipias quae ipse praetereas. Ideoque genus obsequij putatur,ipsort ua D d d P n-
417쪽
3y FRED. DE MARSEL AER LEGAT v s. Principum mores studiaque imitari, siue salutaria ea sue rint,sive praua: magisque exemplo nocere dicuntur quam
peccato, cuius atrocitas crescit cum dignitate. nam
Omne animi vitium tanto damno , in se Crimen habet, quanto maior qui peccat habetur. Deinde pro Regni robore ac telicitate adnitatur Princeps, ut luxus omnis ciuibus maxime sit odio. Et qui larte, ut Romani, Imperio crescerere firmari volet, diuticis quoque quam illi perennaret, imitetur ea quae hos Regno velut destinatos dignosque fecere, fugiat quae eos vitia euerterunt. De camibus Limias: Mut me amor negoti suscepti fallit,aut nulla umquam Respublica nec maior, necsanctior, nec bonis exemplis ditior fuit, nec in quam tam sero auaritia luxuriaque immigrauit: nec ubi tantus ac tamdiu paupertati atque parsimonia bonos fuit: adeo quanto minus rerum, tanto minus cupiditatis erat. Nempe voicuinq; nigrae illae sorores auaritia&luxus irrepunt, pulsa in exilium & infra pedes vitatus labitur,verus rerum cadit usus & honos. Munificentia ast ectui promerendo, promouendis eonatibus, stabiliendis rebus eximia est.
Si quid corrigendum fuerit; remedia paulatim sine
strepitu &concussione introducantur. Nam valida adultaque vitia repente euelli nequeunt. Modo & tempore opus est, ut quae sunt ardua mitescant. Vides ut adamas, chalybs, Narmora, molli citius fricatione,quam serti ictu atterantur & aptentur Magnus naturae uniuersae parens, cum flectere & cogere omnia ad obsequium solo nutu possit, disponere singula ac moderari ratione mauult. Nihil subito molitur aut violenter. Recte a Xenophonte in
Regia Cyripaedia dictum est: Mutatio quae fit paulatim,
efficit, ut omnis natura mutationes ferat. Praeterea quae
418쪽
LIBER SECA Npvs. 3ys longo lapsa aut luxata sunt interii lo, restitui, restaurari per interualla quoque debent. Nec noua moliri decet, prioribus nondum firmatis: quippe pede nondum bene fixo facilis est casus. Consules Romani transuecto e Sicilia in Africam exercitu,& intercepta Carthagine, urbe illa quae Regnum potius florentissimum videri poterat,quam
ciuitas, primo Magistratum ad se venire iusserunt, frumentum exegerunt ; deinde triremes, tum machinas beblicas, ac postremo quidquid in urbe armorum erat. Haec ubi tradita erant,dirui tandem urbem mandauere; populoque concessum fuit,aliam aedificare, sed quae nullo cingeretur muro,abes tque a mari stadiis octoginta. Scilicet pulchrum erat, bello consecto superesse Carthaginem quq non amplius timeretur, & cuius interim exemplo ceterae coloniae de ciuitates non possent non timere. Simili propemodum calamitatis ingenio Zenobius Mithridatis praesectus affixit Chios. Et triumuiri illi Romani, cum ferales proscriptionis tabulas plus nimio cruentare vellent, gradatim ad saeuitiam venerunt. Primo enim non amplius septemdecim proscripserunt, mox centum & triaginta, dein centum & quinquaginta ; tandem ad millia progressi, sustulere e medio quosci inque suspectos hab re poterant. Si numerum inire placet; trecenti Senatores, Equites bis mille proscripti sunt. Postremum moneo, ut in stabiliendo Principatu, tum etiam acquirendo vel augendo (cuius quidem commoda
non in dies sese offert occasio,aurea eadtim occurriti quaecumque aeterna sunt,imperium,iurisdictio,auctoritas potissimum spectentur. Et cum rerum aut terrarum futura
restitutio, commutatio aut diuisio est; dabit opcram Legatus,tamquam practicus Regnorum geometer, ut Prin- Ddd 1 cipa-
419쪽
cipatui maxime certa atque duratura nanciscatur. Ea v ro quae vanam ostentationem aut vindictam potivi concernunt quam salutim; quae perturbari aut corniere eo terna industria castive aut tempore possiunt; nonnumquam cedat,nec inuitus permutet, permittat iis qui pra sentibus dumtaxat assiciuntur & abducuntur.
Sed quid ego, post complures, qui integris volumini
bus institutionem, munus, sortemque Principum desi-ncauere3 Finiam cum Lyrico poeta:
& grandiore Diuini Flaminis scito: Si delectamini sedibis in sceptris,o Reges populi diligite Sapientiam, uti repetuum
Haec dc pluscula,argumenti quodam diuortio, & extra orbitam (fateor) negotiolis quoque nonnihil obsessus,
distrachiis,sic tamen -- stans pede in uno in gratiam N. Principis iuuentutis,attexui.
DISSERT. XXX. Hodierna Principum in Ditionum juriumque momentis Simultas Legato Agnoscenda. -
420쪽
No N satis est, excipi Legatum; admitti debet: &petere ille solet, ut audiatur. Qua latione, dare Concilium Princeps dicitur ; quod raro, nisi conuocato Concilio,admittat,audiatve. Duplex vero Admissio est: Ossiciosa,quam Publicanii,& Negotiosa,quam Privatam appellamus. Publice admitti Legatus solet, salutationis dumtaxat causa, idque vel su bito & ex ipsa via, vel mox ubi pulverem lutumque excusserit, lassitudinem exuerit raliquando etiam, non nisi postero aliquo die. Tempus admissionis a praevipuo aliquo Aulicorum,atque adeo in ipso occursu,indiscatur. Sed dum primum publice ex hispitio sibi assignato ad Aulam vocatur magni & amici principis Legatus; solemni pompa introductio celcbratur. Magnates aliquot fiant qui accersunt: magno accedunt numero Aulici,Nobilesque: praemittuntur huc rhe-dae,Cuarum pr(cipua Legatum excipit eodemque is post-moaum honore reducitur. De priuata deinde admissione agitur,ad secretiora explicanda: in qua Comitatem omnes
laudant,si grauiter; & Grauitatem, si decore, noti superbe
usurpetur. Veteres Mercurium nostrum in medio Gratiarum collocarunt; sed ut indicarent, sermonem hominum, praesertim Oratorum, omni genere humanitatis condiri oportere. Morositatis vitio tot cata sis quot nom inibus odioso, laborauit & notatus fuit Lygdamus tyrannus. Is Lacedaemoniorum Oratores varia procrastinati ne ducens, ut necessaria magis causa, alloquij facultatem negaret; valetudinem non satis firmam mentitus cst. Le-