Orthodoxa consultatio de ratione verae fidei agnoscendae, et amplectendae in communem omnium vera religionis studiosorum gratiam & utilitatem aucta, uberius illustrata, & in duas partes distributa. ... Auctore R.P. Zacharia Bouerio Salutiensi ..

61쪽

Regula f. riveram religionem in orbe statuit. Haec tandem vivos verae religioni ramos ministrat, dum charitate informata, primmum vitae spiritum quo ab infidelitatis sepulchro excitantur, impertit. Quare prosundissime nos in fidei unitate radicari monet Apostolus: neque unquam ab unius fidei radice disiungi, ut verae religionis alumni agnoscamur. Altero quoque argumento fidei uniuersalitatem verae religionis necessariam confirmat: cum addit, Et super ediscati in vis, O rere mali in nide, quod etiam repetit ad Co-Ioae i. Si tamen permanetis in si juncti, O stabiles. Enimis ad Co ol. uero cum in fide nos Paulus superaedificari, ac fundari debere monet, fidem proculdubio totius superaedificandae molis fundamentum esse decernit. Domus nam q. cum a fundamentis erigitur, in plurimos, tum lapides, tum parietes se extendit, quibus tandem perfecta consurgit: at si in tanta lapidum, ac parietum distinctione sibi cohaerere,&firma, ac stabilis esse debet,illi fundamento opus est, a quo tota domus consti uctio fulciatur. Certe nemo ignorat, verae religionis statum, Christiana Ecclesiam, domum Dei appellari ipso D. Paulo teste i. ad Tim. 3 . viscias (inquid aeuomodo te oporteat ambulare in do- t. Tim. s. mo Dei, qu e est Ecclesia Deiotui. Haec fidelium multitudine construitur, qui tanquam lapides vivi in ea superaedificantur, ex quibus tandem domus spiritualis erigitur. At quomodo haec vera religionis domus , tanta fidelium mole undique exurgente, firma, ac immobilis esse posset, nisi ei unum omnium fundamentum, a quo tota fulciretur, ipse . nimirum fidei unitas substerneretur qua totius Ecclesiae augmentatio fieret, qua etiam illius unitas in dissolubilis,&veritas inconcussa demonstraretur. Quod luculentius declarat Iudas Apostolus in sua Canonica dicens. Vos autem charissimisuperadisicate vosmeti' iudai in

si sanctissimae vestra sidet in Spiritu Sancto. En religionis LP aedificationem unius fidei landamento superposita . Cur autem Iudas Spiritum Sanctum fidei superaddat, occulto B et sensu .

62쪽

ret Orthod. Cons. Par. I. sensu non vacat: nam cum omnis tam unitas, quam veritas

a Spiritu Sancto sit, sicut fidei unitatem a Spiritu Sancto uos accipere intelligimus, ita ubicumque fidei unitas reperitur, ibi veritatem a Spiritu Sancto esse haud dubitadum est: quapropter nos ipsos fidei superaedificare hortatur Apostolus; ne quando in nobis fidei unitas dissoluatur, atq;ab hac fidei unitate, quae a Spiritu Sancto est, nunquam dimoueri contingat; quo tandem fiat, ut veritate conuulsi in lectas, ac Haereses dispertiamur. Id vero ut manifestius fiat, lubet aliam ipsius rationem prosequi, quam tradit ad Romanos scribens his verbis. SIM

M Rom.ia cui in vitio corpore multa membra habemus: Omnia autem mem

bra non eundem actum habent: ita multi unum corpus jumussi incisi D: singuli autem alter alterio membra a.

En quam apta, & accommodata similititudine, necessariam verae religionis vilitatem Paulus describit. Nam qui nostram hanc humani corporis molem tam multiplici

membrorum varietate compactam intuetur; tantam qu

que actuum diuersitatem ab eo proficisci, tum alia, atque alia munera singula quaeque membra obire conspicit; cum nihil altius contempletur, statim discrepantia inter se membra bellum inire, actus nulla ratione moderari, denique dissi dijs omnia perturbari arbitratur. At, cum nicbra unia

uersa in unum corpus coalescere, actus omnes una virtute

regi,ac tandem totum corpus uno spiritu gubernari sapienter animaduertit, nihil praeter unitatem animo concipit, &mirum in modum concordi illa rerum varietate delectatus, supremi in ea opificis sapientiam admiratur. Hoc plane modo Apostolus verain religionem, veluti . maximum quoddam corpus, nobis cotemplandam pr(bet, in quo cum plurima fidelium, velut membrorum multitudo, varia quoque diuini cultus genera, ac distincta munerum dispensatio cernantur: hinc rudes, atque ignari homines religionem, vel varijs sententijs discindi, vel diuersis fidelium studijs conturbari posse, facile arbitrantur. Ex quo

63쪽

Regula I. ' is quo plerique nihil a religione alienum agere se putant, si

varias in ea se istas. de Ecclesias constituant. Quos tamen aequum esset, rem accuratius perpendere. Cum enim vera religio ordinatissimum quoddam corpus sit a Deo conditore sapientissime elaboratum, cuius inc bra fideles sunt, undique in unam Ecclesiain, una fide, una spe, una Sacrammentorum communione, una tandem Euangelij praedicatione collecti: quis in eo plura, ac dissecta corpora constia tuere, vel distinctas Ecclasias, ac discord inter se religiones, absque summi opificis iniuria collocare valeat Quibus religio ne dum tot corporibus monstruosa appareat; verum etiam perpetuis, ac inresimis tot Ecclesiarum inter

se dissidijs dilaceretur. Nulli dubium est(Lector quinta

Christus totius religionis Caput sit a Patre institutum. At si plures Ecclesiae, ac rcligiones in Orbe constituantur, an non plura quoque religionum corpora sub Christo multiplicari opus erit e Ex quo alterum ex his incommodum accidere nec esse siti nimirum, aut aliquod religionis corpus sine capite permanere ( unum quippe caput pluribus correporibus aptari non potest ac proinde religionem sine capite, monstri potius, quam religionis formam praeseserrer

aut Christum, qui unicum Caput est, pleraq. sibi religionis

corpora inter se pugnantia coacervare . At, quid horribilius, atque monstruosius excogitari potest, quam unicum caput pluribus corporibus praeesse e ac multa corpora sub uno tantum capite moueri e Quare, si unum caput uni d taxat corpori coaptari naturae consentaneum est,id quoque credendum est, religionis corpus uni duntaxat capiti

esse copulandum.

Porro, si causam expetas (Lector cur una tantum religio, que ac una Ecelesia in orbe agnoscenda sit ea praeclare reddit idem Apostolus, ita ad Ephesios scribens. Solici

ii sinquit seruare umtatem piritus In vinculo pacti bum cor

put, O Unuis ritus, sicut vocari sis in una spe vocationis Tem

64쪽

mae evinus Dominus, una Fides, Tmum Baptissima, vaeus Deus,

Perpende (Lector Apostolum, non unam tantum modo, sed plures, atque grauissimas huius rei causas explicare, quas tum ex Christi, tum ex Fidei, tum ex Baptismatis, tum ex Dei unitate colligit: unus Dominus (inquit una Fides, unum Battisma, unus Deus, ct Pater omnium. In prinus nulli dubium est, unum Christum, unius tantummodo ire ligionis esse Auctorem, ac propterea duntaxat religione, iin qua colatur, contentum esse: quod ex eo potissimum iaelicimus; quod Christus, tum sponsus, tum caput Ecclesiae nuncupatur. Quo fit, ut una quoquc Christi sponsa, & num Christi corpus, ac proinde una tantum Ecclesia esse

debeat.

Hinc illud in primis apud te velut certissimum statue , qvicunque ad Christum pertinent, ab hac una Ecclesia Christi sponsa genitos esse oportere, atque ab ipsa ali, &laueri debere. Quod si qui forte ab ea ingeniti non fuerint, vel aliunde se Christi esse dixerint, quocumque nomine censeantur, legitimos Christi filios esse non posse: sed

spurios, ac adulterinos esse censendoS; cum hanc unam

Ecclesiam, quae Christi sponsa est, matrem non agnoscant. Atque huc spectat, quod Cyprianus ait: Adulterari non po-Cypti dia tot sponsi Chrsi, incorrupta es, O pudicat onam domum no-vnit. Ec l. uti, unius cubiculisanctitatem, caeso pudore in odit. Haec nos Deo seruate haec silios Regno, quos generauit, a gnat. fiuisiuit ab Ecclesi egregatus, adultera iungitur,d promisiis Ecclesias- paratum, nec pertinet ad Chrsi praemia, qui relinquit Ecclesiam christe alienus em profanus es, hosti es. Habere iam non potes Dominum Patrem, qui Ecclesam non habet Matrem. - Alterum quoque tibi in animo repone, quod cum unast Ecclesiae corpus, in quo uniuersa fidelium membra sub Christo capite debent coalescere: si qui ab hoc corpore seipsos diuellant, seque in ipsius unitate non contineant,

65쪽

Regula I. asprotinus,velut arefacta membra a verae religionis corpore praescindi, atque omni vitae aeternae spe orbatos, in perpetuum interitum ruere necesse est. Id praeclare annuit Augustinus, his verbis r Contingit, vi Augussit r. in corpore humano, imo de corpore aliquod praecidatur membra, i* QP manus, digitus, pes; nunquidpraecisum sequitur animis Cum in corpore es et vitiebat praecissum, amittit vitam me, ct homo Christianus, Catholicus es, dum in corpore vivit; praec jus,re reticusfactus erit membrum amputatum non sequitur Diritus. Propterea ipsa Fidei unitas, secunda causa est, cur una quoque Ecclesia, ac religio esse debeat. Cum enim, pedispicuum sit ex Apostolo, nos unica fide, ad unum Deum . accedere: (Vera etenim fides, ut notum est, unum Deum respicit, ad quem, velut ad obiectum, tendit; atque hac rhtione Apostolus , unam fidem, ac unum Deum commendat inde necessario colligimus,unam tantummodo Ecclesiam ess e oportere, quae uno fidei spiritu genita, ac imbuta,

August.

quia una charitas, gula una expectatio.

Tertia quoque causa est: unitas Baptismi. vina Aes (im quio unum Baptisma. Quis enim Baptismum sicut fidei, ita & verae religionis exordium esse ignorat e sicubi namq.

fides, & vera religio reperitur,eam a Baptismo exordiri necesse est; id Domino apud Matthaeum attestante, cum ait:

Euntes docete omnes gentes, baptietantes eos cic, Quo fit, ut Matth. is

Christi Ecclesia, quae vera fide tamquam propria forma subsistit, aliunde quam a Baptismo incipere non potuerit. Quod cum ita sit, plane constar, quod cum una tantum fides sit, quam omnes in Baptismo profitentur, unus quo- que Baptismus, quo fideles in Christi membra coaptantur; eo quoque unum, ac indiuisum Ecclesiae corpus constituatur: in quod fideles omnes velut in unum corpus connecti necesse est, ut Pauli testimonium obtineat, dicentis. Et nimvnum Deum vera religione colat: quam ratione confirmat Augustinus, cum ita scribit. Antea gentes, multa mira, -- do una Vnt. ae are vina gens, quia una Ades, quia una spes,

66쪽

. Cor. i a. Ium in v spiritu Omnes nas in Unum corpus baptieati sumus,

flue Iud ci, siue Genti T. . Denique, Dei ipsius unitas ex Apostolo postrema causa est, cur&vna tantum Ecclesia agnosci debeat: Deum enim rerum omnium principium, ac ultimii in finem es omnibus certa fide compertum est ; quae fides cum hominis animum imbuerit, quodam velut stimulo illum excitat, ut Deum, quem natura, ct gratiae Auctorem non ignorat, unica,ac certa religione colat, & quem unicum, ac postremum omnium finem agnoscit, in eum simplici, & irrequieto mentis motu, ac propensione feratur. Et quidem nulli dubium est, si plura principia ,&plures vltimi rerum fines constituerentur, quin plures quoque fidei , quq cuiq. prin- cipio responderent, ac tot propensiones, quot fines vltimi essent, nobis inditae forent: quo sane fieret, ut nec dissentaneum esset, tot Deoii venerari, quot tum fides, tum propensiones in animo vigerent: ac proinde nihil omnino prohiberet, tot nos religiones, &Ecclesias confingere, quot rerum principia, ac ultimi fines praestituerentur. At vero cum Deus Optimus;Maximus unicum rerum principium ,

atque ultimus finis sit, qui diuina fide a nobis apprehenditur: hinc unicam tantum Ecclesiam, ac religionem esse opus est, in qua unus Deus recte, ac pie colatur. Quae ratio ab Augustino hisce verbis illustratur.onus enim Demon, Aut si , g quit i,TV m Bia sema, una incorrostra Catholica Ec-Creae. lib. clesia, non ira qua sola unus Deus colitur , , inequa sola unusi .cap. is. Deus pie colitur.

Verum illud Pauli testimonium,quod paulo ante a nobis 'praelibatum suit, paulo accurritus .expCndam US. EtenIm a(inquit in uno spiritu omnes nos in unum corpus hapsietati Ih-

Cor. i 3 mus, Eue Iud ii iis Gentiles. sue serui siue liberi; ct omnes intino spiritu parati sumus. Plurima (Lector) ac diuersa in humano corpore, tum membra, tum membrorum operationes conspiciuntur; quibus cum distinctus sit operationis modus, una tamen omnibus inest operandi ratio, quae ab

67쪽

uno spiritu stulte eo fit, ut humanum mi pus, tametsi in mul tam embra dispertitum sit,unum tamen esse dicatur. Vntanam, igitur, humanum corpus unum sit, oportet e Id sane non aliunde oritur, quam quod unus omnibus corporis membris sniritus praeest, cuius Imperio gubernantur. Hoc ipsum, &in mystico verae religionis corpore sapie- ter contemplari debes. Cum enim uniuersi per Baptis in i in unam verae religionis societatem vocati, unius corporis formam assequuti simus: si quaeras, quanam id ratione,aut factum suerit, aut fieri necesse sit; nulla alia lanc excositari potest, qua quod unum fidei spiritum cunctis Ecclesiae m(bris necessario praeesse debere intelligimus; a quo uniuersa regantur, atque eidem corpori associentur. Habet igitur corpus spirita suum, quo seipsum tuetur, quo duc V, ac remctore operatur,quo moderante cuncti membrorum motus

ad unum sibi propositum finem diriguntur; quo tandem impellente uniuersa membra mutuo secietatis vinculo colligata, in unum corpus coalescunt. Habet, O vera reIigio suum fidei spiritum, quo Ecclesiae corpus x iuit, alitur, augetur, quo instiu itur, quo in Unitate continetur.

Iain vero (Prudentissime Lector ex hac humani corporis similitudine, quid in diuersarum religionum pluralitates ac dissimilitudesne monstri accidere debeat, diligenter inmtuere. Primum tibi aliquod humanimi corpus, quale cu- .iuslibet hominis esse solet, ante oculos pone ; tum apud teipsum cogita, quo pacto corpus illud afficeretur, si plures in eo spiritus praesiderent. Heu, quibus tunc motibus co pus quareretur Qualibus a flectibus discinderetur animus, cum tot rectores spiritus inter se diuersa vellent, ac sentirent Cui nam parendum essee e Cuius imperio obtemperandum, cum apposita, ac repugnantia praeseriberent e Annon seditionibus, ac intestinis bellis , hominis Re inpublicam discindi, O cuncta vi, ac violentia inuolui oporteret Id plane in religione accidere opus est, si plures religionum spiritus in Ecclesiae corpore dominent. r. Etenim as. . C cum Diuitiam by Cooste

68쪽

18 Orisoae Cons ' Par. I. cum quisque sibi verae religionis sceptrum usus pare comtendat; quisque Principatum in Ecclesia smbiat; quisqire Orcessu suo abundare velit; quisque proprias leges suae reliasioni consonasserat; quisque cultus suos a caeteris dissi dentes instituere, caeremonias vel tollere, vel docere, propria dogmata condere, religionis suae disciplinas tradete testiat. Quis amabo, dimnsionum snis ei it e Cui spirituicbtemperandum, cum aduersam quisque fidem, ac religi nem erepellat, diris deuoueat, anathcmati te Et vi pitius, qUam ratione ad se cuncta v olenter trahat e Quaeso, quo pacto in tanta hac spirituum multipsi citate , ac intellino belloivera religio potest salua consistere Fia bimantissime I cctor expergissicere , paluulum ioculos eri : neque enim longe absunt excoepta. Num ab hac re alientim est, quod hac nos ra tempta ate apud religionisus accidisse vide secum ncntrulli religionem ita inter se dispertiuntur, ut quilibet sitam sibi religionis sectam constituat, quilibet sutim religionis Oilitum extollat; qui libet sitam fidem ab alijs dissentaneam praedicet; ac tandem quilibet tot in Ecclesiae corpore spiritus constituat, quot dissentientes ab alijs fides , ac religiones disic minat . Ex quo,id illis accidere opus est, quod Corinthiss adhuc Neophitis, ct Chiistianae religionis impcritis, olim Paulus ac-

. Cet. i. cidissu murat, cum ait: ai statum eo mihi ratres mei, de obis, ab his stiisi xt chloes; ema contentiones sunt Iraeter vos.

Fgo autem dico, quod unussu que u timescit Ego quidem sum ratili, em autem Apollo, ego iacto Cephae ego autem Chrsi: Dixi tes Chrsus I Hoc plane in Odo, S illis obtigisse vi. deps, qui ubiuius a Catholicae Ecclesiae corpore recesserunt, mox disperi ita fide, &sacra, ct necessaria verae retiagionis unitate disseisia, eo meliorem religionis partem quisique sibi vendicare existimauit, quo insigniorem errorum Magistria in sortitus fuit . . Quo fit, xt hic quidem Lutheri,ille Caluini, alter Zuuinglij, alius Osiandri ; hi Puritani , illi .PER ntes: esse iacient, Atqui Apostolum eos grauiter .

69쪽

ter obiurgantem audiant e Numquid diuisus est Christes: N aediuisa Christi religio e Num dilpertita sides Num multiplex Ecclesia Si unus tori Ecclesiae corpori verae si- dei spiritus pramsse debet, cur mutuis in fide dissidi s religionem inter se digladiantur e Ita ut id illis euenisse videatur, quod Istaelitis quondam Dei desertoribus contigisse

refert sacra Regum Historia, dum ait: Unaquaeque gem abri- ' Resiet, cata es Deum Itium , cte. Viri Basilo F fecerunt Socothbenor, viri autem Cutilae ecerunt Nergel, ct viri de I m ire fcrem

A ma. Catholica enim religione pulsa, Vuittembergenses fecerunt sibi Lutherum, viri Geneuentes Caluinum, viri Basileenses Oec olampadium,viri Tigurini Zuuinglium, Ie-nenses Illiricum, Prussienses Osiandrum , Liplenses Maiorem, Puritani Caluinum, Protestatues Caluinopapisitium. En, quo pacto diuiso Christo, ac distisso verae, ac unius religionis corpore,religionum pluralitas passim in orbe grasesari coepit. Denique exalto Pauli testimonio, tertia quoq; ratio desumitur, ex qua verae religionis unitas colligi potest, nimirum ex visibili capite , quod visibili Ecclesiae corpori pra

esse debet: nam quemadmodum vnius corporis membra di quamuis in unum corpus, coalestant, nusquamiamen, nisi in capite , persectam unitatem assequuntur: ita vers religionis membra, tametsi in unum corpus conspirent, nunquam tamen plenam, ac persectam unitatem sibi comparant, quam cum vni capiti sub Miunt i cuius imperio regi,

ac duci patiuntur. .

Constat enim in uno animantis rorpore, nunquam in

unum posse conlpirare omnia nisi unum sit in capite motus principium, quo rectore, ac duce uniuersa, quq in corpore membra sunt, sitis motibus disponantur .. Quod etiam in qtialibet bene constituta Ciuitate , siue Republica, aut se

milia conspicere licet, Quae certo quodam moderator: egent, cuius auctoritate, atque imperio varia officiorum gradus di Cnamur, ut publica ac comesaca res, Nito or

70쪽

r o Orthod. Confit. Par. f. dire ad communem omnium utilitatem conspiret. citum . Ciani ipsa TH veritas loquatur, in omni societatis immanae uenere id requiri: ut si unitas, ac concordia seruada sit,ceriata lege ad unum referantur omnia, quo uno intor multos

paκ, ct unitas conciliari, ac conseruari potest et Plane dubie tandum non est, quin sapientissimus Deus,qui prouidentissimam suae Ecclesiae curam gerit, utpote quae illius Regnu, Ciuitas, Respublica, ac domus est , eana ita disposuerit, ut absoluto, consummatoq. ordine ad Rectoris, ac Praesidis unitatem reduxerit: itaut sub Christo primum tanquam primario, ac inuisibili capite, deinde sub Romano Pontifice visibili Preside esse voluerit, ut illius unitati, ac concordiae prouideret: neque enim sine visibili capite, ac Rectore tam, immensa, atque adeo vasta in orbem uniuersum diffusa tadelium multitudo, in solidum hunc unius religionis, fidei ,

ac doctrinae consensima, qualem. in Romana religione cernimus, conspirare potui siet. Neque tamen hic aduersariorum murmur magnifacimus, qui ex praefato testimonio Apostoli astruere conatur,inullum proer Christura vers religionis caput agnoscenda

esse, cum affirmet Apostolus. Nos vctum corpus esse ista, Christo; ac potiere a datum esse Christum caput super omnem Ecelenam,& fideles velut membra in Christo crescere debere: neque enim unquam Paulus Romani Pontificis meminit, neque nos unum corpus esi e in Romano Ponti ce, neque datum esse Romanum Pontificem caput super cmnem Ecclesiam, neque tandem nos in Romano Pontitace, velut me bra ira capite, crescere debere asseruit Paulus.

At vero nos, quod Apostolus ait, Cluis um esse Ecclesiae caput, lubenter amplectimur, ac liberius profitemur; quod vero ipsi aiunt, solum Christum esse Ecclesi caput, & nuialom aliud sub Christo in Ecclesia tolerandum esse, Caluiniana, ac Lutherana est additio,quam idcirco longe expellimus , quod ea nihil Apostolicum, aut Euangelicum; sed Caluinisticum tantum, ac Lutheristicum continet: Vnde

evum