Opera

21쪽

AD ATTICUM LIB. IX. G.

Scripta jam epistola Capua literae sunt anatae, hoc exemplo: Pompeius mare transiit cum omnibus militibusquο Secum habuit. Hic numerus est hominum millia XXX et consules, duo et tribuni plebis, et Senatore qui fuerunt cum eo, omnes cum uxoribuSet liberis. Conscendisse dicitur a. d. IV Nonas Mart. Ex ea die fuere Septemtriones venti Naves, quibUS USUS non St, omne aut praecidisse aut incendisse dicunt. De hac re literae L. Metello, tribun plebis, Capuam allatae sunt ab Clodia socru, quae PSatransiit. Ante Sollicitus eram, et angebar, sicut res Scilicetiyia cogebat, cum consili explicare nihil possem: nunc autem, OStquam Pompeius et conSule ex Italia exierunt, non angor, Sed ardeo dolore et

Non sum, inquam, mihi crede mentis composet tantum mihi dedecoris admisisse videor. Me non primum cum Pompeiο, qualicumque conSili USO, deinde cum boniS, SSe, quamvis cauSa temere inStituita praesertim cum ii ipsi, quorum ego causa timidius me fortunae committebam, uxor, filia, Cicerones pueri, me illud Sequi mallent hoc turpe, et me indignum putarent. Nam Quintus quidem frater, quidquid mihi placeret, id rectum e putare aiebat id

animo aequiSSimo Sequebatur. Tua nunc epistola a primo ego. IIae me Paulum recreant. Primae monent et rogant, ne me Projiciam. Proximae te gaudere Stendunt, me remun-SisSe Eas cum lego, minus mihi turpis videor, sed tam diu, dum lego deinde emergit rurSum dolor, et

eripe mihi hunc dolorem, aut minue Saltem, RUt con- Solatione, aut conSilio, aut quacumque re potes. Quid tu autem Possis 3 aut quid homo quiSquam vix Deus jam.

22쪽

io AD ATTICUM LIB. IX. .

Equidem illud molior, quod tu mone SperaSque

fieri posse, ut mihi Caesar concedat, ut abSim, cum aliquid in senatu contra naeum agatur et Sed timeo, ne On impetrem. Venit ab eo Furnius ut quidem claS, quo Sequamur et Q. Titinii filium cum Caeliare esse nuntiat Sed illum majores mihi gratias Mere, quam Vellem. Quid autem me roget, paucis ille quidem verbis, sed g δυνα/cti cognoSce ex ipSius epiStola. Me miserum quod tu non valuisti. Una fuiSSemus conSilium certe non defuiSSet,

Sed acta ne agamus reliqua paremus. Me adhuc haec duo fefellerunt initio spes compositioniS, qua facta, Volebam uti populari vita, et sollicitudine Senectutem noStram liberari deinde bellum crudele et exitiosum suscipi a Pompeio intelligebam Melioris medius fidius civis et viri putabam, qUOVi SUP-plicio assici, quam illi crudelitati non solum PraeeSSE,

Verum etiam interesse. Videtur vel mori satius fuiSse, quam SSe cum iis Ad haec igitur cogita, mi Attice, vel potius excogita. Quemvis eventum fortiu ferarii, quam hunc dolorem. Caesiar, Inis. S. D. Cicerorii, mP. Num Furnium nostrum tantum vidiSSem, neque loqui neque audire me commodo potuiSSONProperarem, atque essem in itinere, praemiSSi jam legionibus praeterire tamen non potui, quin et Scriberem ad te, et illum mitterem, gratiaSque agerem retSi hoc et feci saepe, et saepius mihi facturu videor ;ita de me mereris. In primis a te peto, quoniam confido me celeriter ad Urbem venturum, ut te ibi Videam, ut tuo consilio, gratia, dignitate, Pejmnium rerum, uti possim. Ad propositum revertaret festinationi meae brevitatique literarum ignoEce . Reliqua ex Furnio cognOSceS.

23쪽

AD ATTICUM. in IX. T. Li(T CICERO ATTICO S.

ScripSeram ad te epistolam, quam darem IV Idus sed eo die is, cui dare volueram, non Stiro fectus. Venit autem eo ipso die ille celeripes, quem Salvius dixerat attulit uberrimas tua literaS, quae mihi quiddam quasi animulae restillarunt recrea tum enim me non que dicere. Sed plane et V ε oveffecisti Ego enim non jam id ago mihi crede ut

PrοSpero exitus consequar et sic enim videο, nec duobus his vivis, nec hoc uno nos un am rempublicam habituros. Ita neque de oti nostro per jam, nec ullam acerbitatem recuso. Unum illud extimescebam, ne quid turpiter facerem, vel, dicam, jam effecisSem.

Sic ergo habeto, salutares te mihi literas misisse et neque solum has longiores, quibus nihil potest esse explicatius, nihil perfectius a sed etiam illas breviο- res, in quibus hoc mihi jucundisSimum fuit, conbilium factumque nostrum a Sexto probari pergratumque mihi tu fecisti, a quo diligi me, et, quid rectum sit, intelligi, scio Longior ver tua epistola

non me Olum, Sed meos omnes, aegritudine levavit. Itaque utar tuo consilio, et ero in Formiano ne aut Ad Urbem απαντη o mea animadvertatur aut, Sine hic nec illic eum videro, devitatum se a me putet. Quο autem suades, ut ab eo petam, ut mihi concedat, ut idem tribuam Pompeio, quod ipsi tribuerim id me jam pridem agere intelliges et literis Balbi et Oppii; quarum exempla tibi misi Misi

etiam Caesaris ad eos, sana mente ScriptaS, qu mο-d in tanta insania. Sin mihi Caesar hoc non concedat video tibi placere illud, me πολιτευ tae de pace suscipere in quo non extimesc periculum. Cum enim tot impendeant, cur non honestissim depacisci

velim P Sed vereor, ne Pompeio quid oneris impo

24쪽

i AD ATTICUM LIB. IX. T.

intorqueat. Mirandum enim in modum naeus noster Sullani regni similitudinem concupivit. ιδω σοι λενω. Nihil ille unquam minus obscure tulit. Cum hocne igitur, inquies, esse vis P Beneficium equor. mihi crede, non causam, ut in Milone, Ut in Sed haec hactenuS. Causa igitur non bona est y Immο, ptima et sed agetur memento foedissime Primum, cοnsilium est, suffocare Urbem et Italiam fame, deinde agros VaStare, urere, Pecuniis locupletum non abstinere. Sed, cum eadem metuam ab hac parte si illinc heneficium non sit, rectius putem quidvis domi perpeti. Sed ita meruisse illum de me puto, utu caesii Tiot

crimen Subire non audeam et quamquam a te ejus

quoque rei justa defensio est explicata. De triumpho tibi assentiora quem quidem totum facile et libenter abjecero. Egregie probo fore, ut, dum agamus, πλου ζωpotio obrepat: Si modo, inquis, satis ille erit firmus. Est firmior etiam quam putabamus. De isto licethene peres Promitto tibi, si valebit tegulam illum in Italia nullam relicturum. Tene igitur socios

Contra mehercule meum judicium, et contra Omnium antiquorum auctoritatem nec tam ut illa ad-juVem, quam ut haec ne videam, cupio discedere. Noli enim putare tolerabiles horum insanias, nec

uniusmodi fore Etsi quid te horum fugit Z legibus,

judiciis, senatu sublatο, libidines, audaciaS, SumtUS, egestates, tot egentissimorum hominum, nec privatasPOSSe res, nec rem publicam, SUStinere.

Abeamus igitur inde qualibet navigatione et id quidem, ut tibi videbitur sed certe abeamus. Sciemus enim, id quod exspectas quid Brundisii

actum sit. Bonis viris quod ais probari, quae adhuc fecerimus, scirique ab iis nos non profectos, valde gaudeo; si est nunc ullus gaudendi Iοcus. De Len-

25쪽

AD ATTICUM. an. IX. . ra

tulo investigabo diligentius et id mandavi Philotimο,

homini forti, ac nimium optimati. Extremum est, ut tibi argumentum ad scribendum fortasse jam desit et nec enim alia de re nunc ulla scribi potest; et de hac quid jam amplius inveniri potest sed quoniam et ingenium Suppeditat,(dico, mehercule, ut sentiο et amor, qu et meum ingenium incitatura perge, ut facis, et Scribe, quan

In Epirum quod me non invitas, comitem non moleStum, subirascor sed viam: nam, ut tibi ambulandum, ungendum, Sic mihi dormiendum etenim literae tuae mihi somnum attulerunt. Bathus rem itis S. D. M. Ciceroni. Medum hominum humilium, ut nos SumVS, Sed etiam amplissimorum virorum, conSilia ex VentU, non ex voluntate, a plerisque probari solent. Tamen, freti tua humanitate, quod verissimum nobis

videbitur, de eo quod ad nos scripsisti, tibi consilium dabimus; quod si non fuerit prudens, at certe ab optima fide et optim animo proficiscetur. Nos nisi, quod nostr judicio aegarem facere oportere

existimamus, ut Simul Romam Venerit, agat de reconciliatione gratiae suae et Pompeii, id eum facturum, ex ipso cognovissemus cie hortari desineremus, ut velles iis rebus interesse, quo facilius et majore cum dignitate per te, qui utrique e conjunctuS, res tota confieret aut, Si ex contrario putaremus Caesarem id non facturum, et eum velle cum Pompeio bellum gerere sciremus nunquam tibi SVaderemus, contra hominem optime de te meritum, arma ferres; sicuti te Semper ravimus, ne contra Caerurem PugnareS. Sed, cum etiamnum, quid facturus Caesar sit, magis pinari quam scire possimuS; non PοSSUmuS, nisi hoc non videri eam tuam esse dignitatem, ne( ias. voL. III. C

26쪽

id AD ATTICUM LIB. IX. T.

que fidem omnibus cognitam, ut contra alterutram, cum utrique Si maxime neceSSariuS, arma feras et hoc, non dubitamus, quin CaeSar, pro Sua humanitate, maxime Sit probaturus. Nos tamen si tibi via debitur ad Caesarem scribemuS, ut nos certiores faciat, quid hac re acturus sit a quo si erit nobis reScriptum, Statim, quae sentiemuS, ad te Scribemus et

et tibi fidem faciemus, nos ea Suadere, quae nobis videntur tua dignitati, non Caesaris rationi, ESSE utilissima et hoc Caesarem, pro Sua indulgentia in

nos, probaturum putamuS.

abbiis Cicerotri P. S. S. V. B. E. Posteaquam iteras commune cum Oppio ad te dedi, ab Caesare epistolam accepi, cujus exemplum tibi misi ex quibus perspicere poteriS,

quam cupiat concordiam, et Pompeium reconciliare, et quam remotus sit ab omni crudelitate; quod eum sentire, ut debeo, valde gaudeo.

De te et tua fide et pietate, idem mehercule , mi

Cicero, Sentio, quod tua non posse tuam famam et ossicium sustinere, ut contra eum arma feraS, a quo tantum beneficium te accepisse praediceS. Caesarem hoc idem probaturum, exploratum, pro Singulari ejus humanitate habeos eique cumulatiSSime Satista facturum te certo scio, cum nullam partem belli Contra eum SUScipias, neque socius ejus adversariis

fueris. Atque hoc non solum in te, tali et tanto viro, satis habebit, sed etiam mihi ipse sua concessit voluntate, ne in iis castris essem, quae contra Lentu- Ium aut Pompeium futura essent; quorum beneficia maxima haberem sibique satis esse dixit, Si rogatus urbana officia sibi praestitissem quae etiam illis, si vellem, praeStare POSSem. Itaque nunc Romae omnia negotia Lentuli procuro, SuStineo meumque ossicium, fidem, pietatem his praesto. Sed mehercule rursus jam dec-

27쪽

AD ATTICUM. L . IX. T. I si

tam compositionis spem non desperatiSSimam ESSE Put quοniam Caesar Strea mente, qua optare debemus. ac re mihi placet, si tibi videtur, te ad eum Scribere, et ab eo praesidium petere, ut petiStia Pompeio, me quidem approbante, temporibu Milonianis. Praestabo, si Caesarem bene novi eum Prius tuae dignitatis, quam suae utilitatis, rationem habiturUmis Haec quam prudenter tibi scribam, nesci et Sed illud certe scio, me ab singulari amore ac benEVO- lentia, Vareumque scribo, tibi scribere quod te(ita, incolumi Caesare, moriar tanti facio, ut paucOS aeqUe ac te caros habeam. De hac re cum aliquidconStitueris, velim mihi scribas. Nam non mediocriter laboro, ut utrique ut vis tuam benevolentiam praestare possis et quam mehercule te praeStaturum confido Fac valeas.

Caesar io, Cornelio, S. Gaudeo mehercule vos significare literis, quam

valde probetis ea quae apud Corfinium sunt geSta. Consilio vestro utar libenter, et hoc libentius, quοdmea ponte facere constitueram, ut quam IeritSSimum me praeberem et Pompeium darem peram, ut reconciliarem. Tentemus hoc modo, Si possumuSOmnium voluntate recuperare, et diuturna Victorica uti quoniam reliqui crudelitate odium effugere non PotUerunt, neque victoriam diutius tenere, praeter unum L. Sullam, quem imitaturus non Sum. Haec nova sit ratio vincendi ut misericordia et liberalitate no muniamus. Id quemadmodum fieri possit, nonnulla mihi in mentem veniunt; et multa reperiri PUSSunt. De his rebus, rogo vos, ut cogitationem SuscipiatiS.

- Cn. Magium, Pompeii praefectum, deprehendi.

Scilicet me instituto usus sum, et eum Statim miS-

Sum feci iam duo praefecti fabrum Pompeii in

28쪽

l AD ATTICUM LIB. IX. .

meam potestatem venerunt, et a me missi sunt. Sivesent grati esse debebunt Pompeium hοrtari, ut malit mihi esse amicus, quam his qui et illi et mihi Semper fuerunt inimicissimi quorum artificiis effectum St, ut respublica in hunc Statum perveniret.

(B. CICERO ATTICO S.

Coenantibus pridie Idus nobis, ac noctu quidem, Statius a te epistolam brevem attulit. De L. Torquat quod quaeris, non modo Lucius, sed etiam AuluS, profectus est; alter multos dies. De Reatinorum corona quod scribis, moleste fer in agro Sabino sementem fieri proscriptionis. Senatore mul-tOS ESSE Romae, nos quoque audieramus. Ecquid Potes dicere, cur exierint In his locis opinio est, Conjectura magis, quam nuntio aut literis, Caesarem Formiis a. d. XI alend. Apriles fore. Hic ego vellem habere Homeri illam Minervam Simulatam Mentori, cui dicerem,

Nullam rem unquam dissiciliorem cogitavi sed cogit tamen nec ero ut in malis imparatus. Sed cura ut valeas. Puto enim diem tuum heri fuisse.

(s. CICERO ATTICO S.

Tre epistolas tuas accepi postridie Idus erant autem IV, III, pridie Idus, datae igitur antiquissimae cuique primum respondebo Assentio tibi, ut in FOrmiano potissimum commorer etiam de Supero Mari palpaboque ut antea ad te scripSi), ecquο- nam modo possim, voluntate ejus, nullam rei Publicae partem attingere.

Quod laudas, quia oblivisci me scripsi ante facta

29쪽

AD ATTICUM. in IX. . T

et delicta nostri amici ego vero ita facio. Quin ea

ipSa, quae a te commemorantur, SecUS ab e in meipsum facta esse, non memini tanto plus apud me valere beneficii gratiam, quam injuriae dolorem, Olo. Faciamus igitur, Ut cenSeS colligamUSque noS. Σοβισ τευ, enim, Simul ut rus decurrori atque in decurSu 2 cs ει; mea commentari non desino: Sed sunt

quaedam earum perdifffciles ad judicandum. De optimatibus, Sit sane ita, ut vis. Sed nosti illud, Aιονυσιο εν Κοριν2φ. Titinii filius apud Caesarem St. Quod autem quasi vereri videris, ne mihi tua consilia displiceant me vero nihil dolectat aliud, nisi consilium et literae tuae. Quare, fac ut ostendis ne destiteris ad me, quidquid tibi in mentem venerit, scribere et mihi nihil potest eSSe gratius. Venio ad alteram nunc epistolam Recte non credis de numer militum. Ips dimidio plus scripsit Clodia. Falsum etiam de corruptis navibus. Quod consules laudas; ego quoque animum laudo, sed consilium reprehendο. DiScessu enim illorum actio de pace sublata est quam quidem ego meditabar.

Itaque postea Demetrii librum De Concordia tibi remisi, et Philotimo dedi. Nec ver dubito, quin exitiosum bellum impendeat, cujus initium ducetur a fame. Et me tamen doleo non interesse huic bello in quo tanta vis

Sceleris futura St, ut, cum parente non alere nefarium sit, nostri principes antiquissimam et Sanctissimam parentem, patriam, fame necandam putent. Atque hoc nοn opinione timeos sed interfui Sermο-nibus. Omnis haec classis Alexandria, Colchis, Tyrο, Sidone, Aradο, Cypro, Pamphylia, Lycia, Rhodο, Chio, Bygantiο, Lesbo, Smyrna, Miletο, οο, ad

intercludendos commeatus Italiae, et ad occupandas frumentarias provincias, comparatur. At quam veniet iratus et iis quidem maxime, qui eam maxime salvam volebant, quasi relictus ab

30쪽

ia AD ATTICUM LIB. IX. s.

facere par sit, permagnum pondus Tert benevolentia erga illuma qua demta, perire melius SSet in

patria, quam patriam ErVando Vertere.

De Septemtrione, plane ita est. MetUο, ne vexetur Epirus. Sed quem tu locum Graeciae non direptum iri putas Praedicat enim palam, et militibus ostendit, se largitione ipsa Superiorem, quam hunc lare. Illud me praeclare admones, cum illum videro, ne nimis indulgenter, et ut cum gravitate potiuS, loquar.

Plane sic faciendum Arpinum, cum eum OnVE-nero, cogito ne forte aut abSim, cum veniet, aut

cursem huc illuc via deterrima. Eibulum, ut scribis, audio venisse, et redisse pridie Idus. Philotimum, ut ais epistola tertia, EXSpectabas. At ille Idibus a me profectus est. Eo serius ad tuam illam epistolam, cui ego Statim rescripseram, redditae sunt meae literae. De Domitio, ut Scribis, ita opinor esse, ut et in CoSan Sit, et conSilium ejus ignota

retur.

Iste omnium turpissimus et sordidissimus, qui consularia comitia a praetore ait haberi posse est

ille quidem, qui semper in re publica fuit. Itaque nimirum hoc illud est, quod Caesar scribit in ea

epistola, cujus exemplum ad te miSi, Se velle uti consiliora me Vage esto hoc commune v gratia; ineptum id quidem a sed, puto, hoc Simulat ad quasdam senatorum Sententias dignitate; fortasse sententiae consularis. Illud extremum St, ope

omnium rerum. V Id ego suspicari coepi tum ex tuis literis, aut hoc ipSum ESSe, aut non multo SecuS. Nam permagni ejus intereSt, rem ad interregnum non venire. Id assequitur, Si per praetorem consules creantur. Nos autem in libris habemus, non modo ConSule a praetore, Sed ne praetore quidem, creari jus esses idque factum Sse nunquam OnSUIES, Eo non esse jus, quod majus imperium a minore rogari non it jus praetores autem, cum ita rogentur, Ut college conluluin Sint quorum fit majus imperium.