Cratinus et Eupolis

103쪽

Uum praeter Cratinum et Aristophanem in veteri Graecorum comoedia multi essent poetae lique sua aetate admodum clari adeoque florentes, ut cum celeberrimis certantes in Cena summas victoriae laude Saepe repo tarent, nullus tamen est Eupolide insignior, nullus, qui cum Cratino et Aristophane arctiori vinculo cohaereat et saepius coniunctus perhibeatur in veterum monumentis, ita, ut in his tribus poetis elegantia et Atticae comoediae summa cultura inveniri et perspici posse videantur. Hinc factum est, ut iis, quae supra de Cratino exposita sunt, disputationem, qua vitae et celebratissumarum fabularum Eupolidis cognitionem pauIo accur tiorem mihi videbar assecutus esse, annectere constitu rem paucis hac provincia me defungi posse ratus, qua

doquidem in priori capite de quibusdam quaestionibus, quae ad indolem et characterem Eupolidis diiudicandum spectabant, disputatum est.

In limine huius disputationis, alios, qui Eupolidis

nomen gesserunt, secernamus a nostro Oeta comico,

quocum passim confusi sunt a viris doctis Eupolidis Cuiusdam, quem nonnulli interpretes comoediae script rem perperam putarunt, mentionem facit vidius in Ibis3a his versibus: Sit tibi coniugii nox prima novissima vitae; Eupolis hoc periit, et nova nupta, modo. Ab aliis interpretibus refutata est haec sententia et substitutus est Eupolis, Niciae filius, a comico diversus, cuius uxor, Glycerium, patrem habuit Eudicum. mos prima

104쪽

nocte nuptiarum pariter exstinctos esse thalamo coli hente docet epigramma ab interpretibus vidit laudatum:

σῖ, αι, τουτο κακιστον, ταν κλαιωσι Θυνοκταμμ φιον ἡ νυμπτ/' ηνικα δ' Wφοτερους Wπολιν ως αγαθὴν τε Γλυκηριον, ων μεναῖονἈσβεσεν εν πρωτη νυκτὶ πεσων θαλαμος Ου καλως τοδε κῆδος ἰσορροπον, ὁ συ μὲν ωιον, κια, συ δ'Ἀκλαυσας, υδικε, θυγατέρα. CL Anthol. r. alat. d. Iacob T. I. p. 393. et Iacob-sium ad Tom. III. p. 289. Brunch. ad Tom. IV. m. 6 Errat quoque D. Ios Barberius me miseria o tar in Io Gronovit Thes Antiquiti Graec. . . p. 336.), qui uin mortis miseram eonditionem in nostrum o tam transfert et propterea hunc lusum apponit: Veres huic scor uxor adest orcus Brevis ex Hy

menae

Est gradus ad tumulum, hic dicor iure potest. Dicens masci iterum mova quos connubia iungunt; Falsum est dicere nam debuit hosce mori.

et illud: Quisquis in uxorem cecidit, descendit in Orcum:

Bite inversa sonant Uscor et orcus idem. Eupolis recentior, comicus poeta non admodum clurus, ut videtur, a oliue commemoratur VII. 168.hhis embis: Tῶν δε ἔτι νεωτερων τις υπολις.

Eupolis Eleus inter illos, qui in ludis Impicis vita cerunt, laudatur apud Eusebium in Chronico ed. Scalig. P. 345.

nupolis, Sosipolidis filius, poeta omicus, annos natus septendecim iactare se et ostentare in scena coepit, hulasque docuit septendecim Suid. υπολις Eudocia in Villoisonis necd. r. p. 167. Suidae Iocus multas

105쪽

parat dissicultates, de quibus videbimus paulo Inserius, tibi licebit litem sorsan discutere et de singulis momentis

accuratius disquirere hoc Ioco sufficiat monuisse, me unam illarum trium coniecturarum recepisse, quas sesterus ad Suid l. I. proposuit, dubius ipse, quam sequatur. Lectio apud Suidam haec est: υπολις, Σωσίπολις, - τ αῖος et Critici iusto audacioris esset vocem o σιπολις una litura delere paulo ieiunius foret et ins lentius, si Suidas hoc vocabulum addidisset maxime eo consilio, ut vocem υπολις eo modo, quo Σωσίπολις, dictum et formatum esse demonstraret, quoniam neque

in forma vocabali Ευπολις aliquid insit, quod miremur, neque vocabula simili modo composita ut Sosipolis, Dicaeopolis, Cratesipolis desiderentur. Iam si hq si

tisieremus, locus ipse corrigendus esset ut Kusterus Pr

posuit, ω Σωσίπολις. Quid vero nos desideramus in loco Suidae In notitia de Eupolide patris nomen, in quo ponendo et cognominis instar addendo Graeci ita constantes fuere, ut in singulis locis, his maxime, qui vitam scriptorum adumbrant, postulare id posse vide mur. Itaque Sosipolidis nomen fuisse patri Eupolidis

mihi quidem videtur coniectura esse omnium muXIme probabilis. Iam idem Suidas in sequentibus , commemorat E polidis mortem, quae, sicuti omnium sere poetarum clarorum interitus tenebris vel saltem mirificis narrationiabus obvolutus esse solet, diverse a diversis tradita adeoque sinistre diiudicata est inde a priscis temporibus, ut et historici et grammatici Graeci hanc quaestionem non intactam relinquerent, quin potius accuratius, quam de alio simili argumento factum est, disputationes institue-xunt subtiliusque disquirerent Eupolim, cum fabulam .Bαπται inscriptam, in qua ne summis rei publicae viris

pepercit, Alcibiadem vero potissimum perstrinxit, docu-

106쪽

isset, ab eodem Alcibiade in mari demersum temeritati suae poenas dedisse, sabella erat non multo post mortem poetae consecta et postea, ut plerumque fieri solet ita aucta et amplificata, ut teste Scholiasta Iuvenalis ad Satir IL a. Alcibiades ipsum poetam in mare praecipitando necuisse perhibeatur dicens: Tu me in theatro madefecissi, ego te in mari madefaciam Quae verba a quocunque Scholia ta Iuvenalis petita sine dubio fluxere disticho Graeco, quod servatum legitur in Scholiis ad Platonem ineditis, divulgatum nuper a Creugero ad Plotin de Pulcritud. p. 465. emendatum a Iacobsio ad Anthol. r. alat T. III p. 66 . ' έλλοι δε λέγουσινοτι κωμ ὁδουν νοριαστὶ τους ανδρας μέχρις υποώδος' περιεῖλε δε τουτο Ἀλκιβιαδ' ο στρατηγὸς καὶ ρητωρ. κωριωδηθ ς γαρ παφα οπολιμ ερριφεν αντο - τῆ λαττη ἐν Σικελια συστρατευομενον, εἰπων

Quos versus Iuvenalis interpres simpliciter in latinam linguam vertit iisque, ut saepissime fieri solet, ad suam rem declarandam et illustrandam usus est Eandem nam Tationem exceperunt grammatici recentiores atque Platonius περ διαισορας νων παρ' 'Eλλησι κωμωδίων in Pr legg. ad Aristoph. ed uster. p. X. dicit: ' Ισμεν γουνῶν υπολιν ἐπὶ τε διδαξαι τοῖς απτας αποπνιγεντα ς την Θαλασσαν υπ' ἐκεινων si ους καθῆκε τους απτας καὶ δια τουτο κνηροτεροι προς τα κάομματα πενοντο

καὶ ἐπέλιπον οἱ χορτοι, et hemistius Orat. XVII. p. 449. d. Petav. eandem rem tetigit hisce Ἀλκιβι αδης δὲ

κλεινίου καὶ ταυτα στρατηγῖς os αἱρετος ου ουτως απεμ νημόνευσεν υπολιδι τω κωμωδιδασκαλε τους Βαπτας, καιτοι 'ς τεχνος αυτ διλυσης του σκωπτειν τὴν αδειαν

ἐκ τῶν νομων. manc audaciam Eupolidi mortis causam

107쪽

fuisse negabat doetissimus ille et plurimarum disciplinarum cognitione maxime tinctus grammaticus, Eratosthenes, testante Cicerone ep. ad Atticum VI A. , ah de erratis in historia communibus, quatenus publicum de rerum eventu opinionem interdum servant et propa-sant, disputat, iisque Graecos non caruisse exemplis probare studet, hoc illustre testimonium nobiscum comm nicat: Quis iam non disit, Eupolim τον τῆς αρχαίας, ab Akibiade nauigante in isti m deiectum esse in mare pM miit Eratosthenes fert iam, quas ille Post id tempus fabulas do erit. Num idcirco Duris Samius, homo in haestori diligens, quod eum multis erravit, irridetur 2 Quam tritus fuerit error in hac narratione servanda, Cicerone optime colligere possumus, neque imirandum esse existimo, quod poetae et grammatici in hac ab losa morte epigrammatis, quibus locus supra allatus p test adnumerari aliisque poematis describenda variequo exornanda sibi admodum placuerint. Non facio tamen

cum inis retibus, qui apud Ovidium in Ibi a et s3anentionem fieri Eupolidis arbitrantur, cum canit poeta: Utve lyrae vates sertur periisse severae Causa sit exitii dextera laeva tui. et paulo inserius: Comicus ut mediis periit, dum nabat in undis Et tua sic Stychius strangulat ara liquor. Res enim ad liquidum perduci nequit, cum multi poetae submersi interisse perhibeantur veluti enander, Sotades Athen. XIV. p. 621. alii, nos vero nesciamus, quem nam respiciat vidius. Naimatiunculae huiusmodi a quibuscunque Varatae primo statim obtutu rei integram dem suspectam exdunt, maxime cum in hae nostra commentatione como diae antiquae liberat constitutio, effrenata licentia et aniamus potentissimorum Graecorum, qui sicuti Poriolis

108쪽

exemplum docet, is maximam quidem aeerbitatem in scena sibi allatam aegre ae perunt nec saltem poetae paulo audaciori mortem decreverunt democratia florente, ampediant, omnino, quominus aliquid auctoritatis in illis Ponhre possimus Alcibiadem enim non solum ab Eupolide

in scena graviter traductum esse, aliorum comicorum e empla satis declarant nostrum vero poetam minus usum

esse acerbitate, quam ridiculo quodam et comico, quod proprie dicitur, genere dicendi, certis veterum testimoniis nisus alio loco observavi. Praeterea accedit Suidae locus, qui, ut mihi quidem videtur ex bonis sontibus lia stus, diserte tradit, Eupolim in bello contra Lacedaemonios naufragio periisse in Hellesponto et hanc ob causam legem datam esse Atheniensibus, secundum quam nulli poetae licuerit in posterum belli gerendi esse a

ticipi Suidae v. ωπολιe haud dubie huius legis a

gumentum obversabalux. Praeclarissimos poetas patria in terribilibus angustiis versante, summo discrimini sese obtulisse, Aeschyli aliorumque exemplo constat, ath nienses autem mortuo Cratino Eupolidis praestantissimi eomici interitu graviter afflictos ad talem legem res gisse ex incredibili spectaculorum aviditate ossigi potest. Religione nota permoti Eupolidis corpori, e mari co quisito, gloriosum exegisse videntur sepulcrum et monumentum, cuius meminit Pausanias in Corinthiacis II. c. q. dicens, post Lyci monumentum trans asopium ad dextram olympium esse ad laevam sepulcrum exstructum esse Eupolidi Atheniensi, comoediarum scriptori Mπο- λιδι Ἀθηναίω ποιησαντι κωμμαν Legendum haud du- hie κωμωδιαι. Mic locus e Pausania descriptus omnino resutat sententiam 4llorum, qui in Siciliam poetam n strum vectum esse Perhibeant, ex qua expeditione P modo in Peleponnesum allatus atque sepulcro ornatus

fuerit, difficile est intellectu eo probabilius erit, eum in

109쪽

itinere, quo Hellespontum petiere Athenienses, mortuum in Graecia sepultum esse.

His adiungamus des Eupolidis cane, cuius delitate

usque ad mortem poetae servata comoediae quaedam ab interitu surreptae sunt, lepidam admodum narrationem, quam hoc sex modo tradit Aelianus De nat anim. X. c. i. Eupolidi poetae Augeas Eleusinius munere donavit canem non modo genere Molossum sed etiam forma praestantem, quem eodem nomine, quo Augeas erat, E

polis appeΗabat Canis iam nomine Augeas cum longa consuetudine tum ciborum illecebris allectus et blandiditiis, diligebat dominum Cum igitur poetae servus Ephialto dramata quaedam Eupolidis surriperet, non latuit cani fugax servus acerrimo impetu incurrit in hunc direptorem mordicusque eum comprehendens interfecit. Postea in Aegina Eupolis excessit e vita, cibique eius corpus ad sepulturam datum canis vero morti illius in gemiscens non tantum ullulatu primum illius excessum evita luxit sed deinde moerore inediaque extabuit et in odium vitae adductus ex altoris sui morte extinctus est. Hic locus inde ad huius casus memoriam conservandam

cam hιctus κυνὸς θρῆνος appellabatur. AEL Taeta Chil.

IV. v. 45. ovetur rursus difficultas quoniam Aelianus it Pausanias moti videntur inter se consentire de loco, quo sepus crum Eupolidis collocatum erat. definiendo. Asopus fluvius est Boeotiae, qui in hac disputatione locum non habet alius eiusdem nominis, quam- vix minori et deterioris famae Pausan. II. 5.), Sicyonis campos percurrit. Munc traiicit Pausanias a septentrione proficiscens et ad laevam Eupolidis sepulcrum conspici dicit iis vero, qui in Corinthiorum regione versantur a laeva est insula aegina, quam inde in conspectum venisse Eupolidisque scpulcrum monstrasse valde credibileast, nisi unum alterumve locum aut parum accurate e

110쪽

pressum aut corruptum existimare velis. Tota res tam

difficilis est et diversis diversorum testimoniis obscurata, ut dubitem, quin aliquis discussis nebulis luce satis clara hanc disquisitionem illustret. Nihil sane tam difficile est, quin quaerendo possit investigari hoc tempore di

ruptus sit nodus, alio fortasse solvetur Eupolim ino tuum esse versus finem belli Peloponnesiaci assecutum nondum aetatem nimis Provectam, testimonia chron logica veterum confirmant Floruit enim circa Olympiadem octoagesimam octavam et iuvenis dieitur fabulas docuisse in scena. Interpretum Eupolidis nullus commemoratur praeter

Galenum, qui se libros tres τῶν παρ' Mπολιδι, πολιτακῶν νοματων composuisse ipse testatur in libris propriis in n. d. dat Basil. T. I. p. O. . In sermone Eupolidis magna conspicitur vis, sublumitas et magnificentia imitabatur Cratinum, ita vero, ut eius atrocitatem et in conviciandis Atheniensium in Tibus severitatem το λοίδορον καὶ σκαιον locis multi sariis et ridendo paululum leniret, suumque impetum in viros potentissimos imminueret. Propterea Summa cum

voluptate comoediae lectitabantur atque Ptolemaeo Hephaestionis filio teste suppositam capiti Eupolidis como diam, quae πριστομαι inscribebatur, phialtos nobilis Atheniensis, cum moreretur, habuisse dicitur Phot Biblioth. 51. a. I. d. Berier.). Porro versus Horatii

Sat. II. 3. II. Quorsum pertinuit stipare latonamenandro, Eupolin, Archilochum, comites educere tantos' luculenter demonstrant, quantus fuerit noster poeta, quem propter classicam dignitatem in comoedia antiqua praeceteris clarum exhibet poeta Venusinus, ita tamen ut tantos comites non de eorum amplis voliiminibus, quam

potius do insigni auctoritate intelligere videatur Priο-