Cratinus et Eupolis

71쪽

pulsus, pro reditus ipsius pretio oeundi emi ElpiniceaCcepisse potestatem, cuius rei mentionem haud dubia

facit Eupolis his vexbis: κακος μεν ου ἐν sc o Kγμων φιλοποτης δὲ καμελῆς

κανδετ απικοιματ αν ἐν Αακεδαιμονιkαν Ἐλπινικην τηνδε παταλιπε, μόνην. Plura vide apud Plutaretium in ericle o. o. Talia principum scelera turpissima comici poetae partim excogitarunt, partim auxerunt et in scena Ornan populo exagitarunt. Sufficiant, quae attulimus, ad ipsum rem decIarundam, plura enim huius argumenti fragmenta non ridentur servata esse. agnopere dolendum est deperdita esse Herodici Cratetii libro κωμωδουμένων, quorum sextus laudatur ab Athenaeo XIII. 581. A. etssi Q, quandoquidem inde de iis, qui a comicis traducti sunt, accuratius haud dubie perspiceremus rationem. Iam breviter, quantum fieri potest ex fragmentis, Perlustremus nomina eorum, quos Cratinus passim e strinxerit vel sale suo notaverit. Ex versibus Cratini v ericlem scriptis, qui non ad hoc, quod modo exposuimus, argumentum spectant, tales servantur apud Plutarch. De gloria Atheniens. e. 8.λογοισι γαρ αυτὰν προαγει Ιερικλέης εργοισι δ'ουδε κινει spectantes ad murum longum, de quo aedificando refert Socrates ram audiisse suadentem Periclem, Callicratem vero eum aciendum suscepisse. ordet scilicet Cratianus hoc opus, quod segniter ubsolveretur. Boetolos alios in crasso aere natos vocat Cratinus νοβοιωτικὼν πεζοφορον γένος ανδρων Schol ad Pindar. ol. I. 33 p. 69. d. xon. f. Polluc. VII. 88. De Solonis legibus Cratini tempore neglectis notanda est haec sententia:

72쪽

Προς του χωνος καὶ θάκοντ v. οἷσι νυν φρογουσιν ἡδρ τοι καχρυς ταῖς ηυρβεσιν. Alii legunt καγχρος, quod magis vulgare videtur. Eo χρυ melius quadrat in veram et probam satis uutoriatatem habet; simili modo legitur apud Strabonem XV. P. O63. φρυγεσθαι καθαπερ εν ἴπνω τὰς προς Leges Solonis in centum annos sancitae in tabulas quadratas ligneas relatae sunt, quas ξονας vocant, thecis inclusas aliquanto longioribus quam largioribus, in quibus vertebantur, quamquam Plutarchi aetate tenues exstiterunt reliquiae in Prytaneo. us κυρβεις vocatas esse testatur Aristoteles Cratinus vero dicit suo tempore eas fuisse nihili aestimatas, ita ut ad torrenda legumina iis tantum utatur populus Plutarch. in Solone c. 5. Schol ad Aristoph. Nubes 447. et Hermanni notam Porson Ata

Eiusdem Solonis mentionem facit Cratinus in Chironibus inducens eum haec dicentem: Onec δὲ νῆσον, eo μεν ανθρωπιον λογος, εσπαρμένος κατὰ πασαν ιαντος πολιν. Diog. Laert L a. De Clisthene in Aristophanis Nubibus 54. propter impudicos mores traducto, poeta noster ait in Pyline: Aορεῖς χων γελοῖος σται Κλεισθένος κυβευων. Vide Schol ad Aristoph. N es 354 ibique Hermannum; idem locus legitur apud Suidam , κλεισθένους κρατέστερος mustero non accurate editus. Connus, tibicen, cum in sua arte esset praestantissimus, in summa tamen paupertate vivebat, ita ut praeter corollas, quas victor in certaminibus musicis saepe tulerat, nihil omnino haberet. In eum hos versus secit Cratinus:

Eσθιε καὶ σῆ γαστρι διδου χαριν, φρα σε λιμος ἐχθαιρ , Κοννας δὲ πολυστέφανος νικὸσει.

73쪽

Forsan legendum est δεικησε. s. Schol ad Aristoph. Σή. 31. Pro'erbium inde ortum est monente Scoli ta Στέφανον μεν εχων re pes δ' πολωλώς. Sicut hoc: λφος ανῆ στέφανον μεν εχων, ομνε δ απολωλως. et fere eodem modo Aristoph. q. 531. Suid κοπιας. 42σπερ Κοννας στέφανον κεν Ἀπαν αυον δίφει δ'

Cleomachum pravum. poetam Cratinus perstrinxit in Bubulcis ob insulsa poemata his verbis: 'υς υκ di ne μουντι Σοφοκλώι χορον,τω Κλεοφιαχω δ', ον υ αν ηζίου θω

ἐμοὶ διδασκόιν ιδ αν, Ἀδωνια. Legitu hoc frumentum apud Allienaeum XIV. p. 33. F. In primo versu facilem emendationem, qua metri rationi satisfit, recepi Meinehi Cur crit. p. o. ubi Σοφοκλέει lqgitur pro vulgari Σοφοκλεα Inmoris de eodem Cratinus haec: - ιτω δὲ καὶ τραγωδίας Κλεο/ιαχος διδασκαλος, παρατιλτριῶνεχων χορον, -διστι τιλλουσῶν μέλη

De huius loci vera sententia accurate disputarunt inte pretes ad Athenaeum XIV. p. 33. F. Similem ob causam Cratinus inmollibus Genesippum ludicrorum carminum et hilaris Musae poetam notat apud eundem Athenaeum XIV. p. 638. F. Hunc poetam

scilicet invenisse moechis nocturna carmina, quibus m lierculas provocarent, utque musicam partim ad mollitiem et dulcedinem depravasse et enervasse, partim ad deteriores actiones usurpasse aliorum quoque fragmentis potest confirmari.

Praeter hos Cratinus passim egit de Cleone dem gogo Schol ad Aristoph. q. O . , de undelete sycophanta Suid. Ιαντελετειους γνωμας Schol ad Aristoph.

74쪽

bula μα-ιδες inscripta, quae multas res sacra et Ce- Temonias in scena ostendisse videtur), porro de Cercyone Suid Ἀποπαπημια Elym Μ. Ἀποπατος Hesycli V. ' γερ-

chir. 96. 5. multisque aliis. In subula, Κλεοβουλιναι inscripta, inducebatur Cleobulina, Cleobuli indit filia, ἐν ματων βαφιέρρων ποι'Dτρια Diog. Laert. I. 9.). Celebre illius aenigma decucurbitae applicatione commemorat Aristoteles Rhetor. III. c. I. et Plutarch. in Convivio sapientum. De illius aenigmatis uberius disputat Athenaeus . p. 448. B., ubi consulendi sunt interpretes. Adeo illustre habebatur eius nomen, ut in Plutarchi loco a Thalete σοφη, ab aliis περιβονηρος, ab ipso patre Cleobulo istητις diceretur. Quomodo Cratinus in hac tabula adumbranda

Cleobulina usus sit, vario modo suspicari non certe e ' ponere possumus, cum in huius sabulae fragmentis, quae supersunt, nihil insit, quod certum aliquod argumentum confirmet. Restat unum, de quo e Diogene Laertio in neamus necesse est, hanc fabulam plurali numero πληθυντικως inscriptam esse a Cratino qua observatione

aliquid lucis accipiunt alii sabularum Cratini indices,

qui primo obtutu non levem difficultatem excitant, ut sunt Ἀρχιλοχοι et 'Oμσσεις. Cum inter comoedias, quae nobis servatae sunt apud Aristophanem, nulla exstet tuli modis inscripta, probabiliter mihi videor coniicere ex indice sabularum Cratini aliarumque plurali numero i acriptatum primariam subulae Personam conspici posse,

75쪽

quacum tamen aliae personae, secundarias quamvis pn tes agentes, ario Vinculo coniunguntur, ut summum quasi

praebeant labes' argumentum 'Oδυσσερ lyxem exhibuere primariam personam, quocum haud dubie alii h roes Homerici in itineribus terra marique iactat bonam fortunam quaesiverunt fabulam, λεοβουλινω inseriptum, videtur Cratinus composuisse celebrem Cleobulustam aliasque mulieres philosophas eiusdem generis in isumis, ut quasi aetatis suae certum morum et disciplinarum haracterem et inclinationem in partem deteriorem vel o dinem mulierum priscam Cleobulinam assectantium momderet, comparatione, sicuti comici solebant, inter prisca

tempora cum illis, quibus ipse vixit, instituta. Loci apud Pollucem X ao5. ἐν λεοβουλω ΜSS. ἐν Κλεοβουλίναιο, apud eundem VII. i. ἐν Κλεοβουλίνη apud Seholiastam ad Aristophanis ves i. ἐν Κλεοβουλοι emen dandi sunt et sincera lectio ἐν λεοβουλιμις, quam Di genes Laertiu L 89 Pollux . os in melioribus Codd.ΜSS. Hephaestio Enchir a . 6. d. Gaid Hesyclitus

v. 26θης Photius Lex. V. καλος et σεροικος, en bius Proverbior. V. 4. et Athenaeus IV, p. 17 I. B. tuentur, restituenda. Simile argumentum Πυθαγορ ουσα tractasse Videtur. Si comoediarum Graecarum catalogum perlustras, saepe notantur tibi huius fabulae indices, unde apparet poetas Comicos magnopere delectatos esse hoc argumento idoneo sane ad sales vario modo Proserendos Laudantur

Aristophanis I πορειοι then. IV. p. 6 a. Alexidis IIu γοριζουσα apud Athenaeum III p. 122. F. f. Reianes. VaTr. Lecti. III. , . et Πυθαγοριστῆς Aristopho tis. Suid Πυθαγορης Quum ex Cratini fabula huius

nominis fragmenta ad nostram aetatem nulla pervenere,

locus tamen exstat apud Diogenem Laertium VIII 39. idemque transscriptus apud Suidam . ενοφανος, rundo

76쪽

Pythagoram philosophum itiductum esse in scenam inteia ligitur pariter perspicitur ex indice sabulae praeter philosophos mulieres philosophas notatas esse et maxime tales, quae Pythagorae disciplinam sequebantur. Haec

sententia eo maiorem probabilitatis speciem nanciscitur, si accuratius perscrutamur eruditam enagii observationem in istoria mulierum philosopharum p. 45. tot suisse mulieres Pythagoricas, ut de iis volumen scripserit Philochorus Atheniensis Suid. v. Φιλοχορο0. Cum mirum possit videri tot suisse huius disciplinae sectraticos quas collegit et in ordinem redegit,enagii diligentiai. α), praesertim quoniam propter plurima re areanus, quas ut mysteria divulgare ipsis nefas habebatur, Pythagoricis silentium per quinquennium imponebatur, mulieres Vero, ut plurimum sint loquaces et in custodiendis, quae prohibita sunt, imbecilliores haud contemnenda est coniectura enagii feminas Pythagoricas a comicis deridendas in scenam fuisse inductus. Ταραντινοι Cratinti Fabulam huius nominis scripserat Alexis Athen. p. IIo. B. Oll. ecl. D.); nihil autem tribuerim coniecturae Μenagii et, qui illum sequitur, meibomi ad Diog. Laert. ΙΗ. 3 . Suspic bantur Diogenem Laertium lapsum esse et utramque s bulum T αραντινοι et λοχαγοριζουσέ, quae ab eo laudatur, cum lexidis esset, Cratino tribuisse; ideoque locum Diogenis Laertii mutant contra omnium librorum auctoritatem, ut, quam parum probabilis sit eorum coniectura, inde iam facile intelligatur Diogenem Laertium non scripsisse αλλα καὶ ωλεβις, quod Casaubonus coniecit, insuper Suidae codices evincunt. Hanc quoque comoediam Cratinus haud dubie scripsit philosophos a risurus, ut partim ex indice, partim ex fragmento apud Diogenem Laertium . . et Suidam V. ενοφανος se vato videre licet. iximum exponitur exemplium e Xeno-

77쪽

Phanis elegia de animarum transmigratione Pythagorae, qui, cum aliquando offenderet in aliquem catulo verbera ingerentem, miseratus dixisse fertur Verberare desine, nam amici Viri anima huic calido inest, quam ex Oeecognosco. In alio philosophandi genere Cratinus eum

sugillat in nostra fabula, quum dicit:

χθος ἐστιν αυτοῖς αν τιν' ἰδιωτον πυκνλαβωσιν σελθοντα διαπειρωμενον τῆς των λογων ἐωμqς, ταραττειν καὶ κυκαν τοῖς αντιθέτοις, τοῖς πέρασι, τοῖς παρισω1έασιν, τοῖς ἀποπλανοις, τοῖς με γεθεσι, νουβιστικως.

Comicum oeabula artis Pythagoricae in rhetoricis, di lecticis, geometricis et astronomicis hoc loco recitasse, interpretes ad Diog. Laert scite monuerunt. Argumentum fabulae, quae Μαλθακοί inscribitur, ipso titulo satis indicari, fragmenta demonstrant. Nonne

hominiuri mollium et effeminatorum mores eorrupti, studium omnes nequitias aetatis more at peratas et

reficias imitandi, libidines, quibus indulgebant Athenienses,

splendidus et luxuriosus in conviviis adornandis apparatus, mos deinde coronas convivales adhibendi e floriabus undique desumtis et nectendis nonne abominanda, quae ex his Plexumque sequitur, in res venereas inclinatio aliaque, quae in huius comoediae reliquiis servata leguntur, nostri Poetae indignationem omnino movere .debebant, ut tales conatus prioris temporis simplicitati contrarios aggrederetur singulosque comico sale graviter velleret CL oll. VI. 1o6. Athen. V. p. 631. A. B. E. p. 35. . . In eo enim singulare studium posue-xunt comici, ut comparatione instituta inter prisca et sua ipsorum tempora, hoc, quod in animo erat, accuratius depingere possent. Exempla praebet Aristophanes in Nisibus, in Acharnensibus et ceteris sabulis.

78쪽

Praeter Cratinum Aristophanem itoque scripsisse 'Ἀδρας, testatur thenaeus IX. P. 3 I. B. XIV. p. 653. F. Hesychius V. Λικαστικόν, Pollux VII. 13. 87. 16Ο. alii. Quamquam ex Cratini tabula plus quam iginti fragmenta diserte laudantur, admodum difficile est, iis, quae Cl. Hemsterlinsius ad Pollucem X. 6. egregie disputavit, probabilia addere. Egit itaque Cratinus in hac fabula de regionis Atticae fertilitate; quos fructus singulis anni tempestatibus producat explicuit et in hac re varie lusit, sicut fragmenta diversissimi argumenti satis

elare demonstrant. Fragmontis accuratius perlustratis videor tamen mihi invenisse vestigia quaedam unde Colligi licet a Cratino depicta fuisse in hac tabula singulorum ordinum, qui Athenis florebant, artificia itaque celeberrima Atheniensium vasa fictilia aliaeque officinae non obiter attingehantur; ideoque non solum regionis sextilitatem sed Atheniensium vitam, ut ita dicam, productivam videmus celebratam fuisse acri uia. Idem consilium videtur Aristophanes secutus esse in comoedia eiusdem nominis Athen. I. p. 372. . . cet. hic enim saepe in celebrandis Athenis uuam operam po

In Archilochis Archilochum poetam, cuius versibus saepe usus est, Cratinus haud dubie induxit Hephaest. Enchir. p. 88. . et multis aliis poetis partes tribuit. Poetae vero ut Homerus, Hesiodus alii in hac fabula sophistae appellati sunt Diog. Laert L 12. Clem Alex. Strom. I. 21. Prima et propria sitificatione. Lmi

sineri ad orat carm. I. I. 29. Aristoph. Nub. 33o. Eurip. Rhes. 92 i. d. atth. Pindar. Isthm. V. 36. De argumento Pylaeae fabulae eoniecturam protulit vir doctus de Valois Mem de acad. royale des inscr. et belles lettres T. III p. 2o7.), quam nuper, ut idetur, recepit Titimannus, Deber de Bund de Amphik.

79쪽

Cratini είρωνες. Hanc scripturam unice Veram esse, codicum auctoritas probat in multis locis Suid. Πανδαεμους γνώμας et 'rid tιαν ος ορκος Hephaest. Enchir. p. 7. a. esycla. υτοφορτοι Schol ad S

celebratissima desumtum erat. Σειρωνες in nostra Omoedia commemorantur Hephaest Enchir p. 17. 2.)atque vocem ποθηκα l. et interpr. ad opus, quod sub Chironis nomine circumferebatur spectare, multis veterum locis confia inatur. ccurate de hac re disputavit Cl. Heinrichius in egregia commentatione de Pherecratis dramate λειρων ἡ γριοι n. Fabulae argumentum, quod ex fragmentis accurate erui potest, hoc loco longa disputatione enucleatius exponere, alienum est ab huius commentationis consilio. Haec igitur nunc

quidem obitea disputata sunto. Cratinum in luto priscae selicitatis imaginem ioe

sam depinxisse atque luxuriose vivendi inores desciripsisso nonnulla fragmenta testantur, quorum unum hoc loco apposuisse sumesat: - - οἷς δὴ βασίλευς μονος ην το παλαιον, ἴτε τοῖς Ἀρτοις ἀ7ςτραγαλικον, μαζαι δ' εν ταῖσι παλαιστραις γιναῖαι κατεβέβληντο δρυπετεῖς, οβόλοις τε κομῶσαι. Locum hausi ex Athenaeo I p. 67. F. in Versibus, anapaesticis scribendis secutus sum o ium, qui magno

cum acumine eos emendavit in Pusc. crit T. H. p. o6.

80쪽

Si accuratius in sabularum Cratini indices inquirimus

earumque argumenta, quantum fieri potest perlustramus, collatis iis, quae poetae a dramatis satyricis usurparunt, mira quaedam inter utrumque genus dramaticum oriri videtur coniunctio saepe enim argumentis e mythologia sumtis ita usus est poeta noster, ut neglectis suae et tis ludibriis tantum fabulae, quam tractandam sibi elegit consilium persecutus esse perhibentur. Iam ut iustam

diiudicandi viam ingrediamur in disputatione de his duo

bus artis dramaticae generibus neque iusto arctius coniungendis neque ultra fines secernendis, haec momenta Potissimum respicienda sunt. Et comoediae et dramati satyrico Graecorum communis est Parodia, qua tamen diverso modo utuntur. Comoedia argumenitum sibi pa-xat Iudicrum atque facetum in rebus fictis plurimum consistens et in imitatione deteriorum at non in omni

genere vitii sod turpitudinis τὰ αἰσχρ/H, cuius pars est ridiculum. Haec sententia, quae tota sis fluxit ex Aristotelis Poet. . a. argumentatione, integritis fit a tadita explicatione huius ipsius philosophi, qui ridiculum

ponit in errore quodam et tumitudine doloris experte, voluti statim persona ridicula turpe quid sit et conto tum sine dolore. Parodia comoediae in eo eonsistit, ut materiae, quamcunque tractat, deorum heroumque fabulas inserat sententiasque poetarum tragicorum, quas illi serio et cum vi quadam protulerunt, ad recentiorum temporum res saepe deteriores transferat, ita tamen, ut, eum saepe in tragicorum poetarum locis nil insit, quod reprehendere possis, comoediae scriptor non utatur tragici sermonis exemplis, quia per se aliquid ridiculi co tinent, quam potius quod sublimioribus et deterioribus diversis igitur miro modo inter se mixtis additoque toti sentcntiae eomici coloris temperamento, consilium suum assequi conatur Genus dicendi enim in comoedia usu