Cratinus et Eupolis

91쪽

stophanes Nub. 555. de Phrynicho et Athenaeus VII.

315 de Platone comico. f. Aristopli Thesmophor. I 62. Non substitit Cratinus in cavillandis virorum adhuc viventium actionibus et moribus, sed varie lusit in scena adornanda, eamque ad inferos transferens illustrium haud dubie virorum conditionem poenasque, quas post Vitam peractam dedisse finxit, lepide adumbravit. At acta esse talia in dramatis Cratini confirmat Aristarchus, nam rans inductum esse aliquem ab eo apud inferos suniaculum plicantem, asinum vero eum, dum necteretur,

arrodentem et quasi detondentem Phot Lex. μου noκαψ inde ortum esse proverbium noυ ποκαι dictum de rebus vanis et inanibus, quae ad certum finem duci omnino nequeunt cf. Suid ηονου ποκα Aristoph. an. 188. et Schol ubi alia huius dicendi rationis exempla collecta sunt . Apud inseros dicti sunt fortasse versus Cratini apud Hephaestionem p. 96. 15. eoati, quibus aliquis Charonem diserte alloquitur. Haec fragmenta si accuratius perlustramus, opinionem, quam auctores veteres et graniniatici de Cratino protuleirunt, nostra tessera omnino confirmemus oportet.

Acerbitatem dico, illam Archilocho propriam maximamque in aggrediendis summis rei publicae viris temeritatem,

quae ita erat ipsi a natura constituta et quasi innata, ut neque cuidam parceret neque atrocitatem iocando deminueret, sed adversarios funditus deleret Aristoph. Eq. 25.). Hunc Cratini characterem ut strenuiorem et acerbiorem Athenienses non admodum identur amasse in comoedia, quum Aristophanis lepores et hilaritas, quae propius ad eorum mores rebus levioribus contentos accedebant, in scena audiebantur Aristophanes hanc rem maxime compertam habens in parabas ad Equites Atheniensibus exponit, quam sint sibi inconstantes, quantopere eorum ingenium in horas mutari possit et quo-

92쪽

modo veteres et praestantissimi poetas consenuerint. Utitur Cratini exemplo, quod supra ad diversas res confirmandas saepius usurpavimus Cratinus nudo gladioxuit in civium scelestorum mores corruptos et in potentiorum flagitia et fraudes. Inde Persius Sat. I. 23. :-- - udaci quicunque afflate Cratino De qua sensentia idem fere iudicium profert Christodb-xus in ecpbras statuarum In Leuxippi gymnasio apud

Brunchium: και τυπος αρβεῖς λαιεπε αριστο-οιο κρατινον, τὸ ποτε δη3εοβοροισι πολισσουχοισιν ' νων θυμοδακεῖς Θόωσεν κοντιστῆρας res βους κωριον αεζῆσας φιλο3ιαιγ 3ιονος εργον οιδῆς. Quibuscum consentit iudicium, quod istonius profert Περι διαφορα χαρακτηρων, eum fuisse severum in conviciis non enim, sicut Aristophanes solebat, succincte loquendo gratiam addidit cavillationibus, vehementiam obiurgationis propter ipsam gratiam deminuens et quasiaeefutans sed simpliciter, γυρινῆ τη κεφαλῆ, ut pro erbium habet, convicia fecit in deteriores. In tabularum vero accessionibus ἐπιβολαὶ et apparatu διασκευὴ solers Cum esset Cratinus, ipsa argumenta 'ποθέσεις insuper neglexit προμαι', dissipavit et iusto prolixius distraxit δαχσπον), itaque fabulas ipsas non satis apte et congrue Complevit. Supereranti igitur in Cratini fabulis vestigia

nonnulla rudioris et inordinatae artis, praesertim in conclusione dramatum desiderabatur temperamentum aliquod, quo cavillationis summa acerbitas leniretur. Et Polis contra res, personas, voces et actus ad Veritatemaeevocans et sibi ingens ευφανταστος auditorumque imaginationem in suam rem commovens in argumentis On-

formandis longe optimus summam vim et dexteritatem addidit sabulis et, cum gravis ipse esset, confictarumtamen personarum novitate acerbitatis suae euustutem.

93쪽

sustinuit. Fuit practerea sublimis paritor a gratiosus, in consilio, quod assequendum sibi proponebat, felicissimus et in contemplatione rationum, quibus utebatur, magnum prodidit acumen, ita ut A. . a Schleget Ge- schichte de dramat. unst. I. p. 3143, quum dicit, ab larum Cratini characterem in Aristophanis Equitibus, quam ver secutus sit rationem Eupolis in Aristophanis Avibus maxime perspici posse, satis docte et ad ipsius

rei veritatem videtur iudicare Aristophans enim cum Deo nimis acerbus esset, ut Cratinus, nec adeo gratiosus, ut Eupolis sed in adversarios Cratini vehementiam observaret et ipsam succincte loquendi gratiam in Eupolido maxime perspicuam non negligeret, mediam quendam horism virorum stilum et characterem Secutus est. Cratinus tabula XXI. scripsisse et novies victoriam reportasse dicitur Suid. v. Κρατῖνος); idem numerus confirmatur ab Eudocia P. 27 I. et grammatico nonymo περ κωμμοδιας, qui apud Κusterum Aristophani praemittitur. De gloria, quam comoediis suis assecutus est et

de victoriis testimonium exhibet Aristophanes in loco illo notissimo, qui legitur in quitibus 23 sqq. at donumero sabularum, quae hodie ad nostrum poetam referuntur, magna oritur difficultas et dubitatio, quoniam in libris, qui poetarum Graecorum subulas recensent, Cratino plus quam quadraginta et a cursi0, qui suo i dicio usus esse videtur, triginta quinque comoediae tria buuntur maxime Vero mirandus est Herielius, qui viginti tantum nomina fabularim enumerat et his quoque spurias quasdam immiscet. Quamquam in eiusmodi I eis, qui numerum certum indicant non raro corruptionis suspicio haud immerito movetur, hanc diversitatem me ortam esse existimo tum ex corrupta tituli quarundam fabularum lectione, unde actum est, ut Variae le-etiones titulorum pro titulis diversarum fabularum habe-

94쪽

rentur, tum m perturbatione nominum ut sunt cratini, Cratetis, Crateuae, Crateri, Critiae, uno in libris manu scriptis ab intactoribus scribis facile inter se confundi et permisceri eo minus mirandum est, quo similiora sunt inter se Crates, theniensis, primum erat Cratini fabularum actor, ut Aristophanis interpretes docent

Sehol ad Aristoph. q. 34. Gramaticus Αnonym. Περὶ διοιπορας κωμωδ in Prolegg. usteri ad Aristophanem p. XII.); simili modo Callistratus et Philonides histriones suere Aristophanis, Hegelochus Euripidis Aristoph. Ran.

3o3.). Postea ille priscae comoediae poeta evasit nutasque fabulas composuit, quarum nonnullae, Cratino reddondae, Cratetis nomen mentiuntur, aliae, cum in catalogum comoediarum Cratini irrepsissent, ad suum auctorem transferendi sunt. Iam salso sub nomine Cratetis circumferuntur'

bulae 'Oδυσσεῖς, Πανοπται testimonium igitur Scholiastae ad Aristophanis Nubes s . de Hippone philosopho ad

Cratinum omnino referendum ost), Σερί νγιοι, Σὰραι, πιαρωνες, quas virorum doctorum diligentia passim ad Cra tinum retulit, licet noni iter negarim, unam ulteramve tabulam huius nominis Cratetem habuisse auctorem. Quae cum ita sint, fabulas, quas viri docti a Cratino segregarunt et illas, qua aut nullas aut spurias esse equidem existimo, a genuinis omnino removeamus et de singullis, quantum fieri potest, disputemus, ut, si quidem non ad iustum numerum, quem Suidas tradit, omnino pervenire

licet, clamen paulo propius ipsi veritati stare videamur. Ἀλλοτριογνωμονες laudantur in B ckheri ADec- dotis Graecis p. 176. et quidem in annotationibus grammaticomm ad p. 828. l. his verbis: Ιολλακις ευρι2σκεται ἐν aisρω ο ιν αποτελουν κοινὴν συλλαβὴν , καὶ παρὰ Κρατιντ υλλοτριογνωμοσιν'

95쪽

Est locus corruptissimus, cui ne vestigium inest sabulae Cratini, si accurate confers locum ex Hephaestione Enchiri P. 4. 3. περι συλλαβῶν, ubi legitur: mn μέντοι

δια του ιν συντα ι ἐποιησε που καὶ βραχεῖαν, ως παιγμματω ἐν Πανοπταις' άλλοτριογνάομοις, ἐπιλησμοσι 3ινομονικοῖσι. Cum apud incertum grammaticum ekheri unica exstet

mentio tabulae, quam ille 'Aλλοτριογνωμονας vocabat, illa vero fabula, Πανοπται inscripta, pluries apud Midam, Pollucem, Hephaestionem, Scholiastam Aristophanis ot Homeri aliosque legatur, seri facillime poterat, ut i doctus grammaticus in Cratini loco, qui certam comoe-moediam, ut saepissime sit, igitur hoc loco Iανοπιας non indicabat, in primo vocabulo titulum fabulae invenire sibi videretur, Versumque lacerans titulum fingeret. Debet tamen Hephaestionis locus e grammatico apud Be erum emendari et quidem ἀλλοτριογνωμοσι restitui pro αλλοτριογνωμοις, quod, ut recte ad Hephaestionem viri docti coniecerunt, certo analogiae praesidio caret;

ἐπιλησμοσι vero in grammatici nonymi locum ex Hephaestione transferendum pro corrupto πιλο ιουσιν. De sensu huius versus non facile aliquis probabiliter coniiciat, quum ex sequentibus, quae deperdita sunt, haud dubie pendet. Γειτονες Haec fabula uno tantum loco incertigrammatici περι συνταζεως in Beli heri Anecd. r. p. 44.27. perperam Cratino tribuitur reserenda est omnino ad Cratetem, cui multis veterum testimoniis vindicatur,

O προς παντος ἐστιν αρτυσα καλως.

Becentiores Athenaei interpretes, cum metrum viderent

96쪽

labe laborare, alchenarium ad Herod. VII a 35. secuti particulam γε simpleverunt. Casa onus, quamvis paulo audacius recedens a librorum auctoritate, subtiliter coniecit ανδρος inserendum esse post παντὰς secundum ita lud proverbium: υ παντὰς ανδρος ἐς Κορινθον σθ' nλους. Recepta est haec emendatio ab Hug. Grotio, neque ibi displicet, quia eo acilius excidere poterat Vocabulum ανδρος, quo similius est in pronunciatione cum praecedenti παντῖς Glaucus, cum nusquam Cratinum auctorem habeat, suspecta videbatur viris doctis maxime Casaubono, qui argumentum illud tragoediae magis quam comoediae idoneum duxit. Hoc tamen non dixerim, cum huius inscriptionis fabula aliis quoque poetis comicis sicut Aristophani in . III. 3.), Anaxilae inoli. IX. 9. , Eubulo Harpocrat. ρυσοχοεῖν Poll. I. diserte

tribuatur. His omnibus non indigemus, quoniam quidam Codd. ΜSS. lectionem Γλαυκον exhibent, ita ut de pisce huius nominis de quo Athonaeus III. p. io'. C. VII. 293. . accuratius agit hic versus intelligi debeat. Agnoscimus igitur versum Cratini de glauco pisce, omissa sabulae, ex qua sumtus est, inscriptione, sabulam λαυκος insecriptam denegamus. Interpretes ad thentieum

versum hoc modo scripserunt: - - Γλαυκονου προς παντός ἐστιν αρτυσα καλως. Claudiea finis prioris versus Casa on emendationem recipiens cum Porisono Advers. 3 versum trochaicum tetrametrum catalecticum exhibeo: Γλαυκον ου προς παντὰς ανδρος ἐστιν αρτισαι καλῶς.

97쪽

mantius in textum clioliastae recepit, indorsus oro in sua editione Scholiarum Aristophanis sic imprimi curabat: φησὶ δε φατἐ νος μιλῆσμονα Quidquid statu mus, hoc pro certo confirmari potest, Scholiastam nobis non fabulam Cratin Ἐπιλὴ utis inscriptam laudare sed

exempla quaedam ex poetis comicis diversarum formarum Vocabuli πιλησium et derivatorum substantivorum tradere voluisse Fortasse hoc vocabulum ex Panopiis

desumtum est, de quibus supra diximus ad spuriam sabulam, quae sub nomine Ἀλλοτριογνωμονες serebatur. Θρασων Hesychius v. ' πεφρησαν dicit: ροτ νος ρασον, quod eursius in Bib in Attica mutavit in Θρασων atque Cratino hanc fabulam tribuit, qualem scripsisse tamen nusquam reperitur. Viri docti varia coniecerunt cerante r. ad Hesych. I. c.). Ut breviter dicam, legendum videtur μετεκις, cui inest titulus C moediae veterum testimoniis satis celebratae cf. Suid. 'Oκτωπουν. oll. IX. a. X. 6o. X. 67 Hesych. ιλο χος Συρβονευς Harpocrat. Ἀρκυωρος Schol. ad Hec ham Euripidis 38. Phot Lex Κυβηβον 'Οκτωπουν Plui. Vit Pericl. c. 3. Priscian. p. 183. II. d. misella . vacillime seri poterat, ut grammaticus dativum pluralis numeri vocabuli Θραττα formaret in Θρασσιν pro Θρα ταις unde apud alios orta est lectio Θράσυλ ραξιν etc., quae omnia recurrunt ad unam genuinam fabulam ρά τω inscriptam. Θραξ. In Aheri An dotis r. p. a . 8 legitur: κακόδου μος Κρατῖνις ρεκι. Comoediam huius nominis non ad Cratinum referri posse sed locum ad rationes, quas modo de simili sabula exposuimus, re O-Candum esse, unusquisque haud dubre intelligit. λιαδες. Haec quoque comoedia Cratini nomen mentitur, quanquam Hesychius v. Aῖθρεα versum ex ea

98쪽

Hesychii locum pro γλιάσιν legendum coniecerat Ἀμλιασιν Ex Deliadibus Cratini multa exstant fragmenta Suid Ῥα D. Hesych. ους ἐν αυλι et Schol ad Ariastoph. Vesp. 556. ad ΑVes 1294 Phot Lex Ἐτὴσιοι ῬήζεD. Athen. IX. 396. B. XI. oi Behher in necd. r. P 94- - - 96- 4 P. 329 14. atque accedit, quod fragmentum Cratini ab Hesychio servatum, argumentum confirmat, quod in Deliadibus invenire mihi videbar; praeterea eo lubentius refero hoc fragmentum ad DeIi des, quo similiora sunt ipsa vocabula 'λιαδες et γλιαδες audientibus non solum sed etiam scribentibus. edium aliquod ad hanc corruptionem intelligendam praebet I cus Photii ex. v. 'Mῆσιοι, ubi in nonnullis SS. legitur δειλιασιν pro ηειασιν, unde aliquis eodem sera iure et lectionem Βηλιασιν et γλωσιν sibi fingere posest. Igia fur eiiciendus erit hic titulus e fabularum Cratinearum catalogo, donec alius probus testis repertus fuerit. 'σσαι apud Hesychium exhibentur sv Kωνῆσαι): Αἰσχυλος καὶ Κρατῖνος μησσαις. Suspectam esse hanc

fabulam, cum Cratini nomen hoc unico loco ferat, via derunt interpretes ad Hesychium I. c. et bene cossiecemui, verba legenda esse inverso ordine, ita, ut fabula ad Aeschylum reseratur, cui multis locis a Stanteio coia latis iudicatur. Θετταλων πο λιτε ια. Athenaeus XII p. 663. A. ἱστορεῖ δε καὶ περι τῆς πολι τείας αυτῶν καὶ Κρατῖνος ἐν τῆ πολιτεια αυτῶν. Cratiniis, cyia de Re Publica Thessalorum scr*serit alibi, quam hic non inoentus nobis et fortasse melius κριπιας de is et olitiis ante dictum. CL ad I p. 63. B. Haec Casaubonus ad Iocum Athenaei rectissime monet exempla, quibus demonstrari potest Critiam scripsisse Rem publicam Thessalorum praeter Casa onum interpretes ad Athenaeum XII p. 663.

99쪽

A. satis idonea contulerunt denique ex verbo ἐστεγρει tota controversia dirimitur. Ψηφισιι ατα Perperam Cratino tribuitur sabula huius indicis apud Harpocrationem .' -υσαι rati ne exposuit,aussaeus in Obss. ad i. o. atque Craterum, cuius ηφισματα saepe laudantur, in Cratini Iocum x

stiluit. ι.

ιδασκαλίαι. Quamquam haec fabula vulgo reliquis Cratini tabulis genuinis annumeratur, mihi tamen suspecta iam dudum erat eius auctoritas, quae uno tantum loco Suidae v. Ἀναρυττειν nititur et, si inscriptionem spectas, grammaticum ' potius opus, in quo de singulis nostri poetae comoediis notitiae accuratae tradebantur, redolere videtur. Nihilominus huic coniecturae non ta tam fidem tribui, ut propterea fabulam numero genuia

nurum extruderem, cum Cratinus lusu, nescio quo do- Cendi, methodum quandam. uaducere poterat; cui se tentiae versus corruptus apud Suidam servatus non omnino repugnat. Certi aliquid constituere difficillimum est, hoc igitur loco ambigua maneat huius fabulae a

ctoritus.

Causas, quibus factum est, ut Cratin fabulae temporum iniuria tantopere assectae, praematura morte interierint, sine coniectura omnino assequimur, si nobis persuasum habemus, quantam vim posuerit in singulis sni temporis personis et rebus gestis subtiliter describendis, quae postea, temporibus mutatis, ipsae mutatae

lecturis multas difficultates movere ideoque delectationem, qua docti grammatici certe afficiebantur, deminuere Poterant. Ituque memoratu dignum est, quod in idascaliis comoediarum Aristophanis antiquo admodum tempore compositis traditur, fabulam Cratini quae ειμα-

100쪽

ζομενα inscribebatur, iam intortisse, eum Eupolidis tib Ias Luciani temporibus lectitatas suisse ex certis testimoniis compertum habeamus. Neque mentitus est ille grammaticus apud Aristophanem, nam illius sabulae, quam poeta noster Ol. LXXXVIII. 3. docuit Euthymeneis chonte Argum ad Aristoph. Acha,n.), ne littera quidem