장음표시 사용
511쪽
. hac part . . art. I s. Convertitur ergo Terra, et quia materia
primi elementi sub cortice ejus latens se convertit, et quia globuli secundi elementi, plus agitationis habentes quam ad eam circa Solem
deferendam requiratur, ipsam convertit, et quia Luna in minori vortice ipsam circumcurrens omnem materiam intra circumferentiam istius vorticis exsistentem convertit. Art. ISI. Nec mirabimur hanc Terrum fere tricies etc. Contra postremam causam seu tertiam, nempe quomodo Luna possit esse causa conversionis Terrae, cum terra trigesies con Vertatur, antequam Luna eam semel circumeat respondetur, illum Lunae circuitum non esse totalem causam conversionis Terrae; duae enim praeterea aliae sunt
causae, ut ad praeced. ari annotabamUS.
Cum enim haec circumferentis ABCD sit circiter exagies major Teri se iambitu Juxta nempe ea quae artesius art. S. ex recentiorum Astronomorum accuratioribus observationibus refert, Luna distat a Terra circiter o Terrae diametris integra ergo diameter istius minoris vorticis, quem Luna circa Terram describit, constabit O. Terrae diametris adeoque se in hoc minori vortice ad circumferentiam Telluris habet sicut O. ad unum. Art. 52. Non tium mirubimur, quod emper es emorars uncte sit etc. Objectio quare Luna non convertatur circa centrum suum, cum saltem duae priores causae conversionis de quibus in annot adari. ISO. in illa locum habeant P Responde, Hic forte intervenit
contrarietas ista causarum, de qua agimus in annot ad art. I g. et cum materia secundi elementi convertere nitatur corticem Lunae in easdem partes, in quas parvus vortex convertitur, tum materia primi elementi sub cortice Lunae in contrariam partem eundem corticem convertere nititur. Atque hae duae vires sibi sic adversae se invicem elidunt, et effectum nullum sortiuntur in disco lunari convertendo. Superaret forte primum elementum sub cortice se convertens juxta annot ad art. I s. , sed contraria vis secundi elementi, eundem corticem circumiens juvatur a majori soliditate unius hemisphaerii lunaris prae altero; nam quod solidius est, affectat convexam vorticis, quod minus solidum est, concavam superitatem.
Ouo alio eius sors aliquanto sit solidior Suffcit si aliquanto sit
solidior, posita illa contrarietate primi elementi ad concavam, et
512쪽
An notata secundi elementi ad convexam superficiem corticis lunaris, quam modo descripsimus; sed si vires hae conspirare statuantur, omnino non aliquanta suffcit, sed magna valde soliditas unius hemisphaerii prae alio requiretur, ut impediat vires has tam fortes in conversionem corticis lunaris conspirante S. Hujusque minoris soliditatis causis etc. Ita satis exigua causa, dum minori contrariarum virium accesserit, quando illae fere erant aequales, omnimodam inducet aequalitatem. Major enim raritas, atque adeo minor soliditas est in ea parte Lunae, quae Terrae Obvertitur, ob radios a Terrae tanquam a luna quadam in eam Lunae faciem quae nobis obvertitur conjectos ; nam in ea facie Lunae, quae
Terrae obvertitur, si qui sint incolae an sint, an non sint, in medio relinquendum est, cum ea de re nihil certi habere possimus , his Tellus nostra totum illud ossicium praestet, quod nobis Luna. Nam Luna plena seu exsistente in puncto B vide g. sub art. Is 3.), Tellus est ipsis interlunaris, et propter conjunctionem sui cum Sole illis interdiu supra origontem versatur, nec apparet et subinde etiam eclipsin Solis illis parit nobis autem, si tunc in nocte sumus, eclipsin Lunae Luna autem interlunari, seu exsistente ad punctum D, Tellus iis exhibet speciem Lunae plenae, et subinde etiam Lunae eclipsatae; tunc sc quando nobis est eclipsis Solis. Facile ex hisce intelliges, quomodo similiter Tellus iis exhibeat speciem Lunae dividuae seu semiplenae, quando Luna exsistit in puncto Abel C.
Art. Iss. Prseteres non miriabimur, quo taxis, circs quem etc. Objectio contra secundam causam inter eas, quae in annot ad art. ISO. perhibentur; nempe quomodo secundum elementum Terram convertat, cum conversio Telluris non fiat sub axe parallelo cum axe vorticis sub quo materia secundi elementi vorticem constituens gyrat sed sub axe producatur, intersecante axem vorticis ad angulum 23. graduum cum medio. Facilis responsio, si dixerimus materiam primi elementi sub cortice Terrae non quidem contrariari materiae secundi elementi super cortice Terrae ut in Luna id fieri verisimiliter adari. Isa statueramus), sed aliquantum nihilominus dissentire, et has Vires inter se fracta aliquatenus et temperatas hanc axis terrestris super plano inclinationem causare. Art. 56. Interim smen quis use con ersiones etc. Paulatim an-
513쪽
gulus sit minor, qui ex intersectione axis Telluris et axis vorticisse eclipticae constituitur. Paulatim enim vel materia primi elementi sub cortice, vel secundi elementi super cortice Terrae, vel utraque etiam simul, aliquid remittunt de suo rigore, quo magis et magis conspirant, et ad parallelismum inter axes illos ponendum vergunt. Art. Is T. Denique non mirabimur, etc. Objectionem quidem movet Cartesius de aberratione planetarum a Terre distinctorum in longitudinem et latitudinem. Sed non solvit nisi admodum generaliter, unde
hic ari comparatur cum art. IOI.
Art. I. Et credi nolim, etc. Philosophus, ut Part. . art. s. notavimus, non quaerit quomodo mundus partesque ejus, et quo ordine revera a Deo facta sint; sed quo ordine illa fieri commodissime possit ab humana mente intelligi.Art. a. Us uns cum maculis et toto ferre etc. Non enim putandum est quod alioquin rudibus facile incideret), Terram dum de loco suo cedit, et ex vortice suo abripitur, ab aere suo, quo circumfunditur, destitui. Quamvis enim lapis ex aere in aquam cadens, quam primum se intra aquam intrusit, deseritur ab aere illo, qui illum ante circumdabat tamen si aer ille in vesica circa ipsum conclusus esset, facile intelligimus quod non deberet lapidem deserere quando is cum hac vesica sub aqua descenderet. Atqui non minus aer Terram ambiens circa Terram ipsam continetur, ne diffuere ab illa possit, dum Terra inter globulos secundi elementi abripitur, quam aer vesicae inditus contineatur circa lapidem qui alligatus est vesicae. Nam globuli secundi elementi, ipso aere solidiores ut art. 8 patebit), aerem continuo ad Tetram apprimunt; neque appressio illa desinit, dum Terra e vortice suo, cujus centrum insidebat, in alium vorticem abripitur, sed maximopere potius augetur. Terra enim e suo vortice abrepta, ubi ad circumferentiam alterius vorticis appellit,
514쪽
offendit ibidem globulos longe majores iis , quibus ante aether ejus(juxta art. s. ad eam apprimebatur. Hi etiam globuli velocissimi sunt part S art. 83. , habentque longe plus agitationis, quam suffciat
ad deferendum Terram circa Solem unde totum hoc agitationis impendent in circumeunda Terra, omnesque ejus partes, atque adeo etiam aetherem seu aerem ejus, versus centrum ejus contorquendas Vid. art. Is et O.). Unde sequitur, aerem longe arctius appressum esse Terrae, dum e vortice suo aufertur Terra quam unquam antehac fuerit, dum in centro sui vorticis Terra consisteret; et per consequens nullum esse periculum defluxus, quo aer a Terra dissiuat,
dum ipsa e vortice suo abripitur. Similiter, dum jam intra hunc vorticem ad distantiam sexcentarum fere a Sole Terrae diametrorum circumfertur circa Solem, et quidem rapidissime ut quae anno conficiat spatium plus quam Coo terrae diametrorum), nullum est periculum defluxus aeris ab illa. Nam etiam in hoc spatio, ubi orbitam suam conficit aer, tantopere apprimitur ad illam, ut nunquam in proprio vortice tantopere ei fuerit appressus nam et hic globuli longe majores sunt, qui eam jugiter circumfluunt, omnesque ejus partes ad ipsam apprimunt, quam unquam fuerint illi, qui in proprio vortice Terram consistentem circuibant, ut satis patet ex iis quae de regionibus vorticum dicta sunt supra part . . circa art. a. et seqq.Art. 3. Et fune idcirco mihi facile persuaderem, jam totum pstium fota fere materia tertii elementi plenum esse Quamvis enim, cum cohaerent partes primi elementi in sidere et maculas componunt, semper aliquid motus deponant in residuum materiae primi elementi, quod proinde tanto rapidius ferri nec Cum est tantoque magis purum magisque perfectum in ratione primi elementi evadit ut part 3 ad
art. IOI annotabamus , tamen haec materia primi elementi sic depurata, non necessario manet in sidere, sed multiplicatis maculis ex materia primi elementi impuriore crassiore magisque ad tertium elementum Vergente, quae continuo cum particulis striatis per poros
sideris in ipsum sidus illabitur, facile cedit impurior illi materiae invenitque sibi satis multas et patentes vias per poros macularum et interstitia globulorum secundi elementi. Unde omnino fieri potest. quod Cartesius hic dicit, ut sidus aliquod successu temporis non tantum in cute seu cortice suo, sed intus etiam et quoad totam
515쪽
medullam, naturam sideris deperdat, et loco primi elementi, quo antea plenum erat, jam tantum contineat tertium elementuma materia
primi elementi ut necessum est tantum per minutiores ejus poros divagante. Quod si quando accidat, nequaquam planeta poterit esse sidus illud; sed propter magnam suam soliditatem quae potissimum
hic pendebit ex cohaesione omnium partium induet naturam validissimi et rapidissimi cometae, qui quandoque etiam contra raptum vorticis ad quem forte pervenerit, quam celerrime niti poterit; id.
Art. g. Nulli nidentur in eo meatus relicti esse nisi etc. Possunt etiam subinde satis ampli meatus esse in illo cortice; nam maculae quae sidus obtegunt, coalescunt ex pluribu maculis, quae proinde non ubique ita apte quadrant, ut non satis amplas rimas hinc inde inter commissuras suas relinquant quibus rimis fornicis instar appressus aether qui pressione illa naturam Terrae nanciscitur, ut infra ad art. 32. et seqq. describitur cooperculi vice est; et artesius satis id ipsum innuit infra art. s. ubi etiam art. O. et aliquot seqq. multa phaenomen et effecta ex istis rimis deducit, ut succos acres, acidos, sulphur, oleum, etc. Art. 22. Nec Terro proprio motu ciestur, etc. Terra, id est, appressus ille aether, qui cortici primum elementum in gremio Telluris exsistens tegenti incumbit. Haec enim defertur et motu annuo cum tota Tellure circa Solem a secundo elemento, motu diurno circa proprium centrum, tum a materia primi elementi exsistente sub cortice, tum a materia secundi elementi circumsistente corticem vid. annot ad part . . art. ISO. unde ipsa Terra penitus habet rationem
corporis quiescentis et ab alio delati. Art. 26. Nullumque corpus abro itate sua deorsum ferri, nisi eodem temporis momentoraliud corpus magnitudine ipsi aequule sursum
ferotur Prorsus est necessarium; nam ni ita fiat, vacuum, aut Penetratio, aut simile absurdum interveniet. Debet enim locus quem
relinquit corpus descendens, impleri ab alio aeque magno alioquin
enim vacuum foret , et debet locus in quem descendit praedictum corPus, vacuari a corpore aeque magno alioqui enim penetratio daretur . Hinc circulusu et corpore aliquo descendente, tantum corpus quantum ipsum est ascendit, et contra, ascendente aliquo corpore,
516쪽
SOOAnnotata tantum corpus quantum ipsum est descendit; unde ascendente ingenti fumo, necessum est tantundem aeris descendere. Unde non miraberis, magna incendia hoc ut plurimum habere infortunii, quod a ventis instigentur vide infra, ubi Cartesin agit de candela). Sed scrupulus forte incidat alicui, et cogitet, in statera descendente exiguo plumbi corpore, attolli in altera lance magnum saccum plumarum. Nihil habet dissicultatis etiam tunc, quantum corpus ascendit, tantum etiam corpus descendit: non enim tantum cum lance sua, sed etiam aer, qui supra saccum plumarum erat, sub ipso descendit tanta copia, ut tantundem detrudatur deorsum, quantum elatum est sursum.
Verat ut in Ue, etc. Hoc vas opponunt quidam isti vas de
quo Cartesius in Dioptrica cap. I. art. . itemque ii quae Cartesius habet part . . art. 62. putantque eum hic sibi parum constare. Sed errant ipsi Cartesius enim in Dioptr. item part . . locis citatis tantum agit de conatu et prima praeparatione ad motum, etiamsi
motus ipse impediatur ut ipse fere totidem verbis part . . art. S. loquitur); hic vero agit de motu, qui statim succederet, si ad
apertur aliqua daretur. Statim enim . . . . descenderent versus
aperturam B; per plana autem inclinata, qualia in aliis locis constituit, nondum eo ferri intelliguntur. Art. I. In tΠm angusto satio ulgo non posse contineri Recte Nulgo nam sive solito plus agitentur particulae terrestres, sive minus. sive etiam penitus quiescant, semper aeque multum spatii occupant, si non vulgariter, sed rigorose et philosophice loqui voluerimus, ut hoc satis demonstratur pari. I. art. Is Quae igitur plus solito agi tantur inter se tantum, vulgariter loquendo occupant plus spatii, eo quod agitatione ista in se invicem impulsa et a mutua vicinia se repellentia plus spatii inter se admittant unde non aliter plus loci
Occupant, quam rete e X pensum occupet locum ampliorem quam rete convolutum talis autem loci amplioris occupatio requiritur et suffcit ad rarefactionem Vulgarem. Art. a. Aliquont minoris iis qui reperiuntur in es coeli frie.
se quam ii snsit, etc. Sidus e vortice suo abreptum transit per globulos multo majores iis quos circum se habe tu unde ne celsum est, ut in transitu isto patiatur ingentem compressionem aetheris circumfusi supra corticem suum. Sed haec pressio non diu durat statim enim
517쪽
Sot sidus transmittitur a globulis illis solidioribus quando scilicet illud
sidus ad naturam planetae, non autem cometae tendit , et versus centrum vorticis deprimitur, ubi accedens ad globulos longe quidem minores iis per quos transiit, majores tamen iis inter quos olim ver-s ibatur, minorem quidem pressionem patitur, sed continuam et semper deinceps durantem. Unde haec posterior presso potissima caula est, unde proveniunt vulgo vocata elementa terra aqua, aer), quae expressione illa aetheris super cortice planetae partim generantur et
formam suam primum accipiunt quod potissimum habet locum in terra), partim congregantur quod potissimum habet locum in aqua),
ut elegantissime seqq. ari Cartessius demonstrat. Prsesertim in crassiores, ipsosque infra caeteras detrudere Si crassiores illae particulae non tertii elementi, sed secundi forent, non detruderentur infra reliquas, sed ascenderent supra reliquas, sicut generatim globuli secundi elementi majores versantur in circumferentia vorticis. Si etiam exsolutae essent illae particulae crassiores tertii elementi nec aliis intricatae, non appareret, cur similiter circa axem Terrae gyrantes non recederent inde longius, quam particulae minus crassae et solidae (vide supra ari a I et II.). Sed eum particulae aetheris sibi mutuo intricatae sint, adeo ut totus etiam aetherautpote
globulis secundi elementi minus solidus ad medium prematur, fit ut ista pressio majorem effectum sortiatur in iis quae aptiora sunt admotum adeoque hic quasi contrarium aliquod fiat naturae generali et solidiora, quae alioqui magis abire nata sunt a centro, hic magis
Art. g. Pler que ex oblongis fuisse interjectas, easque postea, dum romosse ctrctius jungebuntur, supra is Las senilis e Oportet
oblongas illas, quae sic ramosis exprimebantur, etiam flexiles fuisse, et etiam aliquatenus laeves et lubricas. Nam si penitus rigidae fuissent, et valde asperae, compressione particularum ramosarum non fuissent expressae, saltem in notabili valde quantitate, supra has ramosiis nam quae in latus reclinatae fuissent, mansissent cum ramosis illis quae comprimebantur, quae vero alteri suae extremitati insistebant, hae appressione ramulorum partim fractae et comminutae, partim incurvatae restitissent inter ipsas ramosas. Cum enim ramuli plures comprimuntur, non semper interstitia superiorum quadrant interstitiis
518쪽
Annotata inferiorum, sed saepe etiam brachiola interstitiis superincumbunt; unde, nisi particulae sint flexiles et laeves, quae hic in textu oblongae
ponuntur, non apparet quomodo tanta quantitate ramosis exprimi et super has ascendere potuerint, prout hoc ad tantam aquarum copiam, quantum hic circa nos experimur, requiritur. Si autem particulae
illae flexiles ponuntur et laeves, jam facile intelligimus, quomodo per ramosas particulas arctius ad se invicem appressas per anfractus pororum et rimarum, quibus se facile accommodabant, exprimi potuerint sicut eaedem illae particulae etiam hodie per terram ascendunt, imo facilius per eam quam per aerem ascendunt ut infra art. 6 . demonstratur). Hinc intelligetur etiam facile, cur multo plus sit istarum particularum in aqua quae ad aquam dulcem pertinet, quam quae ad salina, cum enim particulae salis sint rigidae, ut art. 36. et seqq. describitur, facile intelligimus has non tam apte exprimi potuisse, quam particula ad aquam dulcem pertinentes Uidetur ergo jam aqua ante fuisse composita, quam sidus e vortice suo abriperetur: sed minus perfecta id est, non tam exilis, non tam laevis, non etiam tam aequalis magnitudinis secundum particulas suas . magisque disjuncta et cum aliis commixta potuit autem tunc per circumfluentes globulos secundi elementi, non minus in diversis locis aetheris teretem illam laevemque figuram, et flexibilitatem adipisci, quam postea cum
pressione aetheris congregata est. Art. s. Mutuo stiritu seiges et teretes inter se sequales e steriarat, etc. Hic describitur perfectio particularum aquae, quam acquisiverunt postquam expressae fuerunt e ramentis terrae, et ad se invicem congregatae. Cum enim ante haberent rudimentum aliquod suae formae, id est oblongae, aliquatenus laeves, teretes et flexiles essent ut jam proxime annotabamus), jam inceperunt accipere complementum, et mutuo attrita omnem asperitatem exuentes, admodum laeve et lubricae factae sunt; tum etiam continuo usu se inflectendi convolvendique circa particulas salis ut art. 6 describitur admodum flexiles evaserunt. Tum propterea quod per easdem vias transibant, et aliae in aliarum loca succedebant, quae loca non poterant maiores recipere, nec a minoribus tota impleri, factae sunt fere quoad magnitudinem et crassitiem aequales. In quibus consistit perfectio aeque
major illa, quam olim habuit, dum Terrae adhuc exsistente in proprio
519쪽
Vortice commixta erat cum particulis aetheris ad alia elementa pertinentibus. Art. a. Maximos sessus muris esse debere circa initiaberis et autumni Tunc enim spatium inter Terram E F et inter circumfe-G
rentiam vorticis A CIM , quem Luna describit, interceptum secundum diametrum CD, angustius est quam aliis temporibus. Tunc enim circulus maximus in terra EF jacet in eodem plano cum ellipsi ACBD: cum aliis temporibus non ille circulus maximus Terrae in eodem plano sit cum praedicta ellipsi, sed circulus aliquis minor et parallelus, quales hic depicti sunt intra majorem circulum EF, et cogitandi sunt protuberare extra planum hujus tabulae, ut constituant unum hemisphaerium Terrae. Cum igitur augustius sit spatium quod intercipitur inter C et extimum circulum Terrae, similiterque angustius sit spatium illud, quod intercipitur inter D et eundem circulum extimum Terrae, quam quod intercipitur inter C et interiorem aliquem circulum, itemque inter D et interiorem aliquem circulum, necessum est propter illam majorem angustiam spatii, materiam coelestem celerius fluere inter Terram et , item inter Terram et si, quam aliis temporibus radeoque mare subjectum magis premi, magisque versus partes Elati extuberare. Et quamvis inde potissimum sequatur, in aequinoctiis id est, sub initium veris et autumni maximos aestus esse debere, Luna exsistente in alterutro extremo diametri Cm id est plena Luna, aut interlunari , tamen etiam aliquid hoc conferre potest ad majores aestus Luna exsistente in alterutro diametrio extremo id est, Luna dividua exsistente seu semiplena . Quia non tantum brevior est linea
520쪽
Annotata recta a C ad extimum circulum, itemque linea a D ad eundem extimum circulum ducta, sed etiam lineae NE, BI, ad extimum illum circulum terminatae breviores quam si terminarentur ad circulos interiores cum tamen diameter a major sit diametro C D, hinc illa major angustia in aequinoctiis magis notabilis est, majoresque aestus operatur in mari Luna exsistente in diametro C D, quam Luna exsistente in diametro A B. Art. 58. scite smen vitentur tum a minutioribus ex istis globulisl Minutiores enim globulos, quibus olim circumdata erat Terra, cum adhuc in proprio vortice versaretur, non omnes potuisse ab ea excuti, sed quasdam remansisse, quibusdam partibus meatus habentibus ad mensuram suam accommodatos, in quos majores globuli non quadrabant, docetur supra art. II. Hi ergo minores globuli illi sunt, qui argento vivo imperfectam aliquam liquiditatem conciliant, utpote cujus particulae ita sibi mutuo vicinae sunt, ut per interstitia sua majores illos globulos inter quos Terra jam versetur, non admittant. Ex quo etiam facile intelligitur pondus et soliditas istius imperfecti liquoris perinde enim fere ac si partes ejus cohaererent, quae tam angustis interstitiis inter se abeunt, et ab exiguis illis globulis modice agitantur. Art. s. Non ubique esse equaliter densam Non tantum, sed multis etiam in locis rimis quibusdam fatiscere, satis evincunt novi montes, Ovaeque insulae ex intervallo temporis in altum ejectae hoc enim non bene potest alio referri, quam in ignem illum Telluris per rimas sui corticis terram superingestam, cum eam primo ad ignem concipiendum disposuerit eo modo quo et hic in arti seqq. sursum
Art. I. In multos minuti mos et quam maxime flexiles ramulos Describitur materia inflammabilis, ex qua ut statim in textu sequitur sulphur, bitumen, et alia omnia pinguia et oleagine formantur. Nam minutissimos esse ramulos, angulosque inter brachiola sua peracutos contineri, hoc facit ut multum materiae primi elementi a reliquis elementi separatae contineant, nam in acutos illos angulos globuli secundi elementi non admittuntur flexibilitas autem eorundum ramulorum eo facit, ut concussae a vi aliqua extremitates inter quas globuli secundi elementi adhuc versari poterant, eo quod hac extremitates longius distarent ad basin, ubi major amplitudo globulos