장음표시 사용
431쪽
TUSCULANARUM DISPUTATIONUM V Ii 38 dictos, si Zeno Citieiis advena quidam et ignobilis verborum II opifex insinuasse se inrantiquum Philosophiam videt in , huius sententino gravitas a Platonis auctoritate repetatur, apud quem Saepe ne oratio usurpata est, ut nihil praetor virtutem diceretur bonum velut in Gorgia SocrateS, aseum CSSOt ex eo quaesitum, Archelitum, Perdiccae filium, qui tum fortunatissimus haberetur, nonne beatUm PlatarCt, haud scio,' inquit numquam enim cum eo conlOCUtUS sum. nin tu an aliter id scire non potes nullo modo.'tu igitur ne de Persarum quidem rege magno pote dicere beatusne sit. an ego PosSim, cum ignorom Nam sit doctus, quam vir bonus ' quid tu in eo sitam vitam beatam putas V ita prorsus existimo, bonos beatos, inprobos miseros. miser ergo Archelaus V certe, si iniustus.'videturne omnem hic beatam vitam in una virtute ponere doquid vero in Epitaphio quo modo idem nam cui viro'
inquit ex se ipso apta sunt omnia, quae ad beate Vivendum serunt, ne Suspensa aliorum ut bono casu aut contrario pendere ex alteriit eventi et errare coguntur,
hui optume vivendi ratio comparata est hic est ille moderatus, hi fortis, hic et nascentibus et cadentibus cum reliquis commodis, tum maxime liberis, parebit et oboediet praecepto illi veteri neque enim laetabitur umquam ne maerebit nimis, quod emper in se ipso omnem Spem reponet Sui. ex hoe igitur Platonis quasi si
quodam Sanet auguStoque sonte noStra omni manabit
Unde igitur ordiri rectius po3sumus quam a communiri parente natura quae quiequid genuit, non modo animal, sed etiam quod ita ortum esset e terra, ut Stirpibus uigniteretur, in Suo quidque genere perfectum ESSE Oluit. itaque et arbores et ea, quae Sunt humiliora neque e tollere a terra altius possunt, alia semper virent, alia hieme nudata, verno tempore tepefaeta frondeSeunt, neque Et ullum quod non ita vigeat interiore quodam motu et Suis in quoque seminibus inclusis, ut aut flores aut fruges fundat aut bacas omniaque in omnibUS, Uantum in ipsis est, nulla vi inpediente perfecta sint facilius vero etiam in bestiis, quod iis sensus a natura est dat US, Vis pSiu naturae perspici pote3t: namque ulla boStias
432쪽
nantis aquarum incola es8 Voluit, alias volucres caelo ruilibero, Serpentis qua8dam, quaSdam ESSe gradientis earum ipsarum partim SoliVagaS, Partim congregatas, inmanis alia8, qua8dam autem cicures, non nulla abditas terraque testtas atque ariam quaeque Suum tenen munus, cum in disparis animantis Vitam tranSire non POSSis, manet in lege naturae et ut bestiis aliud alii praecipui a natura datum est, quod suum quaeque retinet nec discedit ab eo, si homini multo quiddam praestantius etsi praestantia debent ea dici, quae labent aliquam comparationem humanus autem animus decerptus ex mente divina cum alio nullo ni3 cum ipso deo, si hoc fas est 3 dictu, comparari potest hic igitur si est excultus et si eius acies ita curata est, ut ne caecaretur erroribus, fit per et mens, id est absoluta ratio, quod est idem virtus; et si omne beatum est cui nihil deest et quod in Suo genere expletum atque cumulatum est, idque virtutis est proprium, certe Omnes virtutis conpotes beati sunt. et ho quidem mihi cum Bruto convenit, id est cum Ari- o stotele Xenocrate Speusippo Polemone sed mihi videntur etiam beatissimi quid enim deest ad beate vivendum
ei, qui confidit suis bonis aut qui diffidit beatus esse qui potest at diffidat necesse est, qui bona dividit trii pertito qui enim poterit aut corporis firmitate aut fortunae stabilitate confidere atqui nisi stabili et fixo et permanente bono beatu esse nemo potest quid ergo eius modi istorum est ut mihi Laconis illud dictum in hos eadere videatur, qui glorianti cuidam mercatori, quod multas navis in omnem oram maritimam dimisisset, non sane optabilis ista quidem' inquit rudentibus apta fortuna.' an dubium est quin nihil sit habendum in eo genere, quo vita beata conpleatur, si id possit amitti nihil enim interarescere, nihil exstingui, nihil cadere debet eorum, in quibus vita beata consistit nam qui timebit ne quid ex his deperdas beatus 38e non Poterit.
i volumus enim eum, qui beatus Sit, tutum ESSe inexpugnabilem, Saeptum atque munitum, non ut ParVo motu
Praeditus sit, sed ut nullo ut enim innocens is dicitur, non qui leviter nocet, sed qui nihil nocet, si sine metui habendus est, non qui pauca metuit, sed qui omnino
433쪽
TUSCULANARUM DISPUTATIONUM V. Is si Bdi
Dieii viteat quae si enini alia fortitudo nisi animi niJ- foetio uni in adcinido periculo et in labore ne dolore patiens, tum procul ab omni metu atque hac certe non 21ta se haberent, nisi omne bonum in una honoState consisteret qui autem illam maxume optatam et expetitam
tem negritudinis, in qua vita beata posita est, habere qui Squam Potest, Qui aut adsit aut adesse possit multitudo malorum qui autem poterit SSe celsu o PrositIIS et ea, quae homini accidere possunt, omnia parva du-CENS, qualem Sapientona 8Se Volumus, nisi Dinia sibi in se posita censebit an Lacedaemonii Philippo minitante per litteras se Omnia, quae conarentur, prohibiturum, quaesiverunt num e SSet etiam mori prohibiturus viriS, quem quaerimuS, non multo faeilius tali animo re-Perietur quam civitas universa quid ad hanc fortitudinem, de qua loquimur, temperantia adiuncta, quae Sit moderatrix omnium ommotionum, quid potest ad beate vivendum deesse ei, quem fortitudo ab aegritudine et ametu vindicet, temperantia cum a libidine avocet, tum insolenti alacritate gestire non sinat hae efficere virtutem Stenderem, nisi Superioribus diebu8 Ssent explicata. atque euan perturbationes animi miseriam, Sedationes au abiem vitam effieiant beatam, duplexque ratio perturbationis sit, quod aegritudo et metus in malis opinatis, in bonorum autem errore laetitia gestiens libidoque versetur, quae omnia cum consilio et ratione pugnant his tu tam gravibus concitationibus tamque ipsis inter se dissentientibus atque distractis quem vacuum, Solutum, liberum
videris, hunc dubitabis beatum dicere atqui sapiens
Semper ita adfectus Si semper igitur Sapiens beatus St. atque etiam orante bonum laetabile est quod autem laetabile, id praedieandum et prae se ferendum quod tale autem, id etiam gloriosum; si vero glorioSum, Certe laudabile quod laudabile autem, profecto etiam honeStiam: quod bonum igitur, id honestum ut une isti bona nu damerant ne ipsi quidem honesta dicunt solum igitur bonum quod honestum ex quo efficitur honestate una vitam Contineri beatam non sunt igitur ea bona dicenda nee habenda, quibus abundantem licet eSSo miSerrimum. an a
434쪽
dubitas quin prae8tan valetudine, viribus, forma, neerrumis integerrumi8que senSibus, adde etiam, si lubet, pernicitatem et velocitatem, da divitias, honores, imperia, opes, gloriam: Si fuerit is, qui haec habet, iniustus, intemperang, timidus, hebeti ingenio atque nullo, dubitabisne eum miserum dicere qualia igitur ista bona Sunt, quae qui habeat miSerrimus esse possit videa- IDUS E , ut ECrVu ex Sui generis granis, si beata vita ex sui similibus partibus effici debent quod si ita PSt, ex bonis, quae Sola honesta Sunt, efficiendum est beatum ea mixta ex dissimilibus sierunt, honestum ex iis
offici nihil poterit, quo detracto quid poterit beatum intellegi etenim quicquid St, quod bonum sit, id expetendum
CSt; quod autem expetendum, id certe adsprobandum; quod Vero adprobariS, id gratiam acceptumque habendum ergo etiam dignitas ei tribuenda est quod si ita est, laudabile sit neces3 est bonum igitur omne laudabile ex quo effieitur ut, quod sit honestum, id sit solum 16 bonum quod ni ita tenebimus, multa erunt quae nobis bona distenda sint omitto divitias, quas Oum quiVi quamvis indignus habere possit, in bonis non numero quod enim est bonum, id non quivis habere potest omitto nobilitatem famamque popularem studiorum inproborumque OnSensu exssitatam haesi, quae Sunt minima, tamen bona dicantur necesse est, candiduli dentes, Venusti oculi, Color SuaVi et ea, quae Anticlea laudat Ulixi pedes ablueDB, lenitudo orationis, mollitudo corporiS.
ea si bona ducemus, quid erit in philosophi gravitate quam in volgi opinione stultorumque turba quod dienturi aut gravius ut grandius fui enim eadem Stoici praecipua vel producta dicunt quae bona isti. dicunt illi quidem, sed iis vitam beatam conpleri negant hi autem
sine iis esse nullum putant aut, si sit beata, beatissimam Corte negant nos autem volumus beatissimam, idque nobis Socratio illa conclusione confirmatur: Si enim princeps ille philosophiae disserebat, quasi cuiuSque animitatis eius esset, talem esse hominem, quasi autem liomo ipse esset, talem eius esse orationem orationi autem facta similia, actis vitam adfectus autem uisimi in
435쪽
TUSCULANARUM DISPUTATIONUM V d6 GI 383 bono viro laudabilis, et vitario itur laudabilis boni viri thoneSta orgo, quoniam laudabilis ex quibus bonorum beatam vitam esse coneluditur etenim, Pro deorum sit d8 quo hominum sidona parumne cognitum est superioribus nostris disputationibus, an delectationis et otii consumendi Causa locuti sumus, sapientem ab omni oncitatione animi, quam PerturbationOm VOCO, EmPECVRCuro, Semper in animo eius esse placidissimam pacem virigitur temperatus, ConStans, Sine metu, Sine aegritudine,
sine alueritate ulla, sine libidine nonne beatus at om- per Sapiens talis semper igitur beatus iam vero qui potest vir bonus non ad id, quod laudabile sit, omnia referre, quae agit quaeque sentit refert autem omnia ad beate vivendum beata igitur vita laudabilis nec quicquam sine virtute laudabile beata igitur vita virtuto conficitur atque hoc te etiam coneluditur ne in misera vita quicquam est praedicabile aut gloriandum nec in ea, quae ne misera Sit ne beata et est in aliqua vita praedicabile aliquid et gloriandum ne prae se ferendum, ut Epaminondag: consiliis nostris laus est attonSa Laconum, ut AfricanuS: Sole exoriente supra Maeotis paludes nemo est qui faetis aequiperare viaeat. quod si est, beata vita glorianda et praedisianda et prae os serenda est; nihil est enim aliud quod praedicandum et Prae se ferendum sit. quibus positis intellegis quid Sequatur, et quidem, nisi ea vita beata est, quae est eadem honestae sit aliud necesse est melius vita beata. quod erit enim honestum, certe fatebuntur eSSe melius: ita erit beata vita melius aliquid, quo quid potest diei perversius L quid T cum fatentur satis magnum Vim ESSE in vitiis ad miseram vitam, nonne fatendum est eandem vim in virtus esse ad beatum vitam contrariorum nimcontraria Sunt Congequentia. quo IOCO quaero, NUam bivim habeat libra illa Critolai, qui cum in alteram lancem animi bona inponat, in alteram corpori et externii, tantum propendere illam putet, ut terram et maria deprimat. quid ergo aut hunc prohibet aut etiam Xenocratem illum IS graviSSimum philogophorum, Xaggerantem tanto Pero
436쪽
virtutem, extenuantem cetera et abicientem, In virtute
non beatam modo vitam, sed etiam beatissimam ponere quod quidem misi ite virtutum interitus conSequetur.52 nam in quem adit aegritudo, in eundem metum cadere DECESSE Si est enim metus futurae aegritudinis sollicita CXSpesitatio in quem autem metus, in eundem formido, timiditas, pavor, ignavia ergo ut idem vineatur interdum nee putet ad Se praeceptum illud Atrei pertinere: proinde ita parent e in vita, ut vinci neSciant.
hi autem vincetur, ut dixi, nee modo vincetur, Sed etiam serviet a nos Virtutem Semper liberam VolumUS, Sem-sa per invictam quae ni3 Sunt, sublata virtus est atque si in virtute satis est praesidii ad bene vivendum, satis est etiam ad beate satis est enim certe in virtute, ut fortiter vivamus; si fortiter, etiam ut magno animo, et quidem ut nulla re umquam terreamur SemPerque
simus invicti sequitur ut nihil paeniteat, nihil desit,
nihil obstet ergo omnia profluentPr, abSollite, PrOSPere, igitur beate satis autem virtus ad fortiter vivendum 5 potest satis ergo etiam ad beate etenim ut stultitia, et3 adepta est quod concupivit, numquam e tamen Satis
Consecutam putat, Si Sapientia Semper e Contenta St,
is quod adeSt, neque eam umquam Sui paenitet similemne putas C. Laelii unum consulatum sui3se et eum quidem Cum repulS - Si cum Sapiens et bonus vir, qualis ille fuit, Eustragiis praeteritur, non populit a bono conSUle Potiti quam ille a populo repulsam seri , Sed tamen utrum malles te, Si poteStas esset, semel ut Laelium con-55 Sulem an ut Cinnam quater non dubito tu quid responsurus sis itaque video cui committam non quemviS hoc idem interrogarem responderet enim altu fortasse
Se non modo Uattuor ConSulatus uni anteponere, Sed unum diem Cinnae multorum et clarorum virorum totis
aetatibus. Laelius, si digito quem attigisset, Poena dedisset a Cinna collegae sui Cn. Octavii praecidi caput iussit, P. Crassi L. Cae8aris, nobilissimorum hominum, quorum virtus fuerat domi militiaeque cognita, M. Antonii, omnium eloquentissimi, quos ego audierim, C. Caesari8, in quo mihi videtur specimen sui38 humanitatis,
437쪽
TUSCULANAILUM DISPUTATIONUM V. 52 58 38b
salis, suavitatis, leporis beatusne igitur qui lios infor- fecit ni illi contra non solum corii liatur natSer, quod a fecit, sed tinni quod ita se gessit, ut ea facere ei liceret: Otsi )Coenre non lini licet, sed sermoni ori ore labimur; id nini licero die inus, quod cuique constoditur. Utrum standem boatior C. Alarius tum, cum Cimbricae victoriae gloriam eum collega Catulo communicavit, non altero Laelio, nam hune illi usio simillimum , an eum civili bello victor iratus necessariis Catuli depreonntibus non semel respondit, Sed Saepe, moriatur Vin quo beatior ille, qui huic nefariae voei paruit, quam is, qui tam
seolerate imperavit. nam eum Ccipore quam necrepraestat iniuriam, tum morti iam ipsi adventanti paulum procedere ob viam, quod fecit Catulu8, quam quod Marius, talis viri interitu ex Suo obruere consulatu et contaminare extremum templa nefatiS.
Duo de quadraginta annos tyrannus Syracusanorum ofuit Dionysius, cum quinque et viginti natus annos dominatum oecul)nVisset qua Pulchritudine urbem, quibus nutem opibus araeditam Servitute oppres3am tenuit civitatem atqui de hoc homine a bonis auctoribus si seri
pium accepimus, Summam sui3Se eius in victu temperantiam, in rebusque gerundis Virum norem et industrium, eundem tamen maleficum natura et iniustum: ex quo omnibus bene veritatem intuentibus videri necesse est miserrimum ea enim pSa, quae concupiorat, ne timquidem, cum Omnia e POSSE EDSebat, ConSequebatiar.qui eum esse boni parentibus atque honesto loe natus, Scis id quidem alius alio modo tradidit, abundaretque et
nequalium familiaritatibus et consuetudine propinquorum, haberet etiam more Graeciae quosdam adulescenti amore coniunctos, redebat eorum nemini, Sed iis, quos ex familiis locupletium servos delegerat, quibUS nomen O vitutis ipse detraxerat, et quibusdam convenis et seris barbaris corporis custodiam committebat; ita propter iniustam dominatus cupiditatem in arcerem quodam modo ip8 Se ineluserat quin etiam, ne tonsori stolium stommitteret, tondere filias suas docuit ita sordido ancillarique artificio regiae virgines, ut tonstrieulae, tondebant barbam et capillum patris; et tamen ab hi ipsis, cum
438쪽
386 M. TULLI CIUEI ONIS iam essent adultae, ferrum removit instituitque ut candentibus iuglandium putaminibus barbam sibi et capillum
5 adurerent. Cumque dua Uxore haberet, Aristomachen, oivem Suam, Doridem autem LocrenSem, Si noctu dea Ventitabat, Ut omnia PQCularetur ante et cum so3sam latum cubiculari lecto Circumdedisset eiusque ossae transitum ponticulo ligneo coniunxiSSet, Cum is Se Cum rem cubiculi clauserat, detorquebat idemque cum in Communibus Suggestis ConSiStere non auderet, contionario ex turri ulta solebat atque is cum pila ludere vellet studioso enim id factitabat, tunicamque poneret, adU-leAcentulo, quem amabat, tradidisse gladium dicitur hic cum quidam familiaris iocans dixisset hiat quidem certe vitam tuam committis, adrisiSSetque aduleSeonS, utrumque iussit interfici, alterum, quia viam demonstravisSet interimendi sui, alterum, quia dictum id risu adprobavisset atque eo facto te doluit, ilii ut tulerit gravius in vita; quem enim vehementer amarat occiderat. Eic distrahuntur in contrarias partis inpotentium cupiditates cum hulo obsecutus sis, Illi est repugnandum. vi quamquam hi quidem tyrannus ipse iudicavit quam 33et
beatus: nam cum quidam ex eiu adsentatoribus, DamocleS, Commemoraret in Sermone copia eiuS, opes, maiestatem dominatus, rerum abundantiam, magnificentiam aedium regiarum, negaretque umquam CatiorOm quemquam suisse, visne igitur', inquit o Damocle, quoniam te hae vita delectat, ipse eam degustare et fortunam experiri meam ' cum se ille cupere dixisset, conlocari iussit hominem in aureo lecto, strato pulcherrimo textili stragulo, magnifici operibus Picto, basioSque conplimSOrnavit argento nuroque Caelato tum ad mensam eximia forma puero. delecto. iussit monst3fere eosque Dufumo illius intuentis diligenter mini8trare aderant languonta, coronae inoendebantur odores, mensae conquisitissimis epulis exstruebantur fortunatus sibi Damocles videbatur. in hoc medio adparatu fulgentem gladium e laeunari saeta equina aptum demitti iussit, ut inpenderet illius beati cervicibus itaque ne puleliros illos ministratores aspieiebat nee plenum nrtis argentum nec manum Porrigebat in mensam iam ipsa defluebant coronae donique Nom
439쪽
TUSCULANAI:UM DISPUTATIONUM V sis 65 dbi
ravit Franniani, iit abire liceret, quod iam beatus nollet ESSE SatiSne videtur declarasse Dionysius nihil esse cibeatum, cui semper aliqui error inl)ondeat atque citae integriani quidem erat, ut ad iustitiam remigraret, Civibus libertatem et iura redderet iis enim eraduleSCEnS inprovida aetate inretierat erratis Cnque commiSErat, Ut SulVUS ESSE Don 3OSSet, Si sanus esse coepisset quant 22 Opere vero amistitias deSideraret, quarum infidelitatem extimescebat, declaravit in Pythagoriis duobus illis, quorum cum herum adem mortis necopiSSet, alter, ut vadem uiani liberaret, praesto sui3set ad horam mortis destinatum, utinam ego' inquit tertius vobis amicus adscribereri quam ui erat miSerum carere ConSuEtudine misiorum, Societate Victias, Sermone omnino familiari, homini praeSertim docto a puero et artibus ingenuis erudito musicorum Vero perstudioSum, Oetam etiam tragicum, quam bonum, nihil ad rem in hoc enim genere CScio quo Paeto magis quam in aliis suum euique Pulchrum est; adhuc neminem cognovi poetam et
mihi fuit cum Aquinio amicitia , qui sibi non optumuS
videretur; si se res habet te tua me delectant mea, et sed ut ad Dionysium redeamus, olim cultu et visitu humano carebat vivebat cum fugitivis, cum facinerosis, iam barbaris neminem, qui aut libertate dignus e8set ut vellet omnino liber esse, ibi anticum arbitra
Non ego iam eum huius vita, qua taetriu8, miSerius, ddetestabilius excogitare nihil possum, Platonis aut Archytae vitam comparabo, doctorum hominum et plane sapientium ex eadem urbe humilem homunculum a pulvere et radio excitabo, qui multi annis post fuit, Archimedem euius ego quaeStor ignoratum ab SyracUSani3, QUID ESSE Omnino negarent, Saeptum undique et vestitum vepribus et dumetis indagavi sepulchrum tenebam enim
440쪽
qua inerat Sphaerae figura et Cylindri atque ego statina Syracusani se Erant autEm Prineipe mecum dixi me illud ipsum arbitrari 33 quod quaererem inmissi cumo sulcibus famuli purgarunt et aperuerunt locum quo cum patefactus esset adituS, ad adverSam a Sim accessimus; hdparebat epigramma XESi POSterioribus partibus versiculorum dimidiatis fere ita nobilissima Graeciae civitas, quondam vero etiam doetiSSima, sui civis unius aeutissimi monumentum ignora58et, nisi ab homine Arpinati didicisset sed redeat unde aberravit oratio quis Stomnium, qui modo eum MuSis, id At cum humanitate et cum doctrina, habeat aliquod commercium, qui se non hune mathematicum malit quam illum tyrannum si vitae modum notionemque quaerimuS, herius mens rationibus agitandis exquirendi8que alebatur cum oblectatione sollertiae, qui S unu SuaViSSimia PaStu animorum, alterius in caede et in iniuriis cum et diurno et nocturno metu nge confer Democritum, Pythagoram, Anaxagoram quae regna, qua OPES Studiis eorum et delectatio-6 nibus antepones etenim quae par optuma est in homine, in ea itum esSe neceSSe S illud, quod quaeris, optumum quid est autem in homine sagaci ac bona mente molius eius bono fruendum est igitur, si beati Sse Volumus bonum autem mentis est virtus ergo hae beatam vitam contineri neceSSe St. hine Omnia, quae pulchra, honeSta, praeolara Sunt, ut Supra dixi, sed dicendum idem illud paulo uberius videtur, plena gaudiorum unt; ex Perpetui autem leniSque gaudii cum perspieuum sit vitam beatam XSiStere, Sequitur ut ea EXSiStat ex
. Sed ne verbi Solium attingamu ea, uno Volumi SOStondere, Proponenda quaedam quasi moventia Sunt, quae no magis ad cognitionem intellegentiamque Con
mi artibus isque animo parumper et cogitatione fingatur. Primum ingenio eximio sit necesse est tardi enim mentibus virtus non nolle comitatur deinde ad investigandam veritatem studio incitato ex quo triplex ille animis tu exsiStet unus in cognitione rerum poSitus et inexplicatione naturae, alter in discriptione expeten inrum