장음표시 사용
421쪽
TUSCULANIU UM DISPUTATIONUM V. 1 5 36s
probatu Propter tam varia et fani multa tormenta sortunae, tale tamen est, ut elaborandum sit quo facilius probetur nihil est enim omnium, quae in Philosophia tractantur, quoci gravius magnis istentiusque clientur. Ianni eum a cauSa inllulerit eos, qui primi se ad ,hilosophiae Studium contulerunt, ut omnibus robus posthabitis totos se in optimo vitae statu exquirendo conlocarent, Profecto spe beate vivendi tantam in eo studio curam operamquePοSuerunt quod si ab iis inventa et perfecta virtus esto si praesidii ad beate vivendum in virtute Satis St, qui est qui non praeclare et ab illis positam et a nobis SuSceptam operam philosophandi arbitretur sin autem
virtus subiecta Sub vario incertosque casus famula fortunae est ne tantarum virium St, ut e PS tueatur, vereor ne non tam virtutis fiducia nitendum nobis ad spem beate vivendi quam vota facienda videantur equi adem eos casus, in quibus me fortuna Vehensienter exer-Quit, mecum ipse considerans ut instipio sententiae
diffidoro interdum et humani generis inbecillitatem fragilitatemque extimeseere vereor enim ne siturn, Um Corpora nobis infirma dedisset iisque et morbos insanabilis et dolores intolerabilis adiunxisset, animos quoque dederit et corporum doloribus congruentis et separatim Suis angoribus et molestiis inplicato3. sed in hoc me ipse
ca8tigo, quod ex aliorum et ex nostra fortaASe mollitia, non ex ipsa virtute, de virtutis robore existumo illa enim, si modo est ulla virtus, quam dubitationem avun-QUlu tuus, Brute, sustulit, omnia, quae cadere in hominem possunt, Subter Se habet eaque despiciens casus eontemnit humanos, culpaque omni carens praeter Seip8am nihil censet ad se pertinere nos autem omnia ad-Verea Cum Venientia metu augentes tum maerore Prae- Sentia rerum naturam quam errorem noStrum damnare
malumUS. Sed et huius culpae et ceterorum vitiorum PECentorumque noAfrorum omnis a philosophia petenda Correetio Si cuius in sinum cum a primis temporibus aetatis noStra voluntas studiumque nos conpulisSet hi8 gravissimis casibus in eundem portum, ecquo ramUS EgreSSi magna iactati tempestate confugimus. O vitae
philosophia dux, o virtutis indagatrix expultrixque vitio-
422쪽
rem quid non modo nos, Sed omnino vita hominum sine te esse potui8set tu urbi peperi8ti, tu dissipatos homines in societatem vitae conVocaSti, tu eos inter se primo domiciliis, deinde coniugiis, tum litterarum et vocum communione iunxisti, tu inVeniri legum, tu magistra morum et disciplinae fuisti ad te confugimus, a te opem petimus, tibi nOS, ut antea magna ex arte, Sic nunc penitu toto8que tradimus est autem unus dies bene et ex praeceptis tuis notus peccanti inmortalitatinnteponendus cuius igitur potius opibus utamur quam tuis, quae et vitae tranquillitatem largita nobis es et ter- rorem mortis sustulisti a philosophia quidem tantum abest ut proinde ac de hominum est vita merita laudetur, ut a plerisque neglecta a multis etiam vituperetur. Vitia perare quiSquam Vitae parontem et hoc parricidio se inquinare audet et iam inpie ingratus OSSE, ut eam pCCUSEt, quam vereri deberet, etiam si minus percipere potuisset Sed, ut opinor, hi error et hae indoctorum animis offusa caligo At, quod tam longe retro reSPicere non POSSUnt nee eos, a quibuS vita hominum instructa primis est, fui8se philosophos arbitrantur quam rem antiquiSSimam
cum Videamus, nomen tamen esSe confitemur recenS;
nam sapientiam quidem ipSam quis negare poteS non
modo re ESSE antiquam, verum etiam nomine quae divinarum humanarumque rerum, tum initiorum CauSarumque rei cognitione hoc pulcherrimum nomen apud antiquo adSequebatur itaque et illos eptem qui a Graecis
GOLPOi, Sapiente a no3tris et habebantur et nominabantur et multis ante saeculis Lycurgum, cuius temporibu8 Homerus etiam sui33 ante hanc urbem conditam traditur, et iam heroicis aetatibus Ulixem et Nestorem accepimu88 et uisge et habitos esse sapientis nec vero Atlans Sustinere caelum nee Prometheus adfixus Caucaso nee Stellatus Cepheus cum uxore, genero, filia traderetur, nisi caelestium divina cognitio nomen eorum ad errorEm fabulae traduxis3et a quibus ducti deincep omneS, qui in rerum contemplatione studia ponebniit, Sapiente et habebantur et nominabantur, idque eorum nomon IIS I lea Pythagorae manavit aetatem, quom, ut scribit nuditor Platonis Ponticus Ileraclides, vir doetus in Primis,
423쪽
TUSCULANARUM DISPUTATIONUM V 6 1i dil
Plilliinteii ferunt venisse Cunique Leonto, Principe Pliliasioriani, docte ot copioSe cliSACruisse quaedam cuius ingenium et eloquentiam cum admiratus ESSE LEon, quaeSiViSSE OCCO, qua maxime arte confideret; at illum artem quidem e Seire nullam, Sed SSe Philosophiam. admiratum Leontem novitatem nominis quaesivi38e, qui snam essent philosophi et quid inter eos et reliquo inter- CSSet Pythagoram autoni respondi8se similem sibi videri vitam hominum et mereatum eum, qui ubcretUr maxumo ludorum adparatu totius Graeciae celebritate: nam iit illi alii corporibus exercitatis gloriam et nobilitatem Coronae peterent, alii niendi aut vendendi quaestu et lucro ducerentur, FSot autem quoddam Enu Corum, idque vel maxime ingenuum, qui nec PlauSum nee lucrum quaererent, Sed ViSendi cauSa venirent Studioseque perspicerent quid ageretur et quo modo, item nos quasi in mereatu quandam celebritatem ex urbe aliqua, sic in hane vitam ex alia vita et natura profectos, alios gloriae SerVire, alio Pestuniae raro ESSe quoSdam, qui ceteris omnibus pro nihilo habitis rerum naturam studiose intuerentur hos se appellare sapientiae studiosos, id est
enim philosophos, et ut illi liberalissimum esset speetare nihil sibi adquirentem, sic in vita longe omnibus studiis
contemplationem rerum Eognitionemque PraeStare nec vero Pythagoras nominis Solum inVentor, sed rerum etiam
ipsarum amplifieator fuit qui cum post hunc Phliasium
sermonem in Italiam venisset, exornavit eam Graeciam, quae magna dieta St, et privatim et publice praestantissimis et institutis et artibus; cuius de disciplina aliud tempus fuerit fortasse dicendi sed ab antiqua philosophia usque ad Socratem, qui Archelaum, Maxagorae
discipuli tui, audierat, numeri motusque tractabantiar et unde omnia orerentur quove reciderent, Studioseque biis siderum magnitudines, intervalla, cui Su anquirob n-tur et cuneta caelestia Sostrate nutem primus philoSophiam devocavit e caelo et in urbibus conlocavit et in domus etiam introduxit et coegit de vita et moribus rebusque bonis et malis quaerere cuius multiplex ratio 11 disputandi rerumque varietas et ingenii magnitudo Platoni memoria et litteri congcorata, plura genera efficit
424쪽
3T M. TULLI CICERONIS dissentientium philo8ophorum, e quibus nos id potissimum consecuti SumVS, quo OOratem VSum arbitrabamur, ut nostram ip8 Sententiam tegeremuS, errore alio leVaremus et in omni disputatione quid esset simillimum veri quaereremuS; quem morem cum Carneades acutissime copiosissimeque tenui8Set fecimus et alias Saepe et nuper in Tusculano, ut ad eam con8uetudinem disputaremus; et quadridui quidem sermonem superioribus ad te perscriptum libris misimus, quinto autem die, cum eodem in loco con8edissemus, Sic At propo3itum de quo dispu
I. Non mihi videtur ad beate vivendum Satis PoSSevirtutem M. At hercule Bruto me Videtur, cuius ego iudicium, pace tua dixerim, longe antepono tuo. I. Non dubito, nec id nune agitur, tu illum quantum ames, Sed hoc, quod mihi dixi videri quale sit, de quo a te disputari volo M. Nempe nega ad beate vivendum satis posse virtutem I. Prorsus nego. M. Quid ad recte, honeste laudabiliter, poStremo ad bene vivendum satisne est praesidii in virtute I. Certe satis M. Potes igitur aut, qui male iVat, non eum miSerum dicere, aut, quem bene fateare, eum negare beate vivere A. Quidni possim nam etiam in tormentis recte honeste laudabiliter et ob eam rem bene vivi pote3t, dum modo intellegas quid nunc dicam bene dico enim conStanter, graVitEr, sapienter sortiter hae etiam in eculeum coiciuntur, quoi vita non adspirat beata. M. Quid igitur solane beata
vita, quaeso, relinquitur extra Stium limenque carceris, cum conStantia, gravitas, fortitudo, sapientia reliquaeque virtutes rapiantur ad tortorem nullumque recuSent nec supplicium nec dolorem I. Tu, si quid es fasiturus, nova aliqua conquiras oportet: Sta me minime OVent, non Solum quia PerVolgata sunt, sed multo magis, quia tamquam levia quaedam vina nihil valent in aqua, Sic Stoicorum ista magis gustata quam potata delectant. Velut iste chorus virtutum in eculeum inpositus imagineSConstituit ante oculos cum amplissima dignitate, ut ad ea CurSim perrectura ne eas beata vita a se desertaSPaSBura Videatur cum autem ninium ab Sta Pictura imaginibusque virtutum ad rem veritatemque tradUXeriS,
425쪽
TUSCULANARUM DISJ UTATIO, IJ II V. 12 16 dishoe liudum relinquitur, possitne quis beatu ESSE, Uuni diu torquPatiar quam ob rem lio nune quaeramUS; Vir i tutes autem noli vereri ne expostulent et querantur Se abeata vita esse relietas: si enim nulla virtus prudentia viteat, rudentia ipsa hoe videt, non oninis bonos esse
etiam beatos, multaque de M. Atilio Q. Caepione M'. Aquilio recordatur, beatamque vitam, si imaginibus Potius uti quam rebus ipsis placet, conantem ire in Ouleum retinet ipsa prudentia negatque ei cum dolore et
cruciatu quiequam AS commune M. Facile patior te iSi modo gere, etSi iniquum est praeseribere mihi te, quem ad modum a me disputari velis. Sed quaero utrum
aliquid actum superioribus diebus an nihil arbitremur I. Actum vero et aliquantum quidem M. Atqui, si itae8t, profligata iam haec et paene ad exitum adducta quaeStio est. I. Quo tandem modo M. Quia motus turbulenti iactationesque animorum incitatae et impetu
ineonsiderato elatae rationem omnem repellentes Vitae beatae nullam partem relinquunt qui enim PoteSt moriem aut dolorem metuens, quorum alterum Saepe adESt,
alterum Semper inpendet, esse non miser quid, Si idem, quod plerumque fit, paupertatem, ignominiam, infamiam timet, si debilitatem, caecitatem, Si denique, quod non singulis hominibus, sed potentibus populis Saepe Contigit, Servitutem, poteSt ea timens es3 quisquam beatus Zquid, qui non modo ea futura timet, verum etiam fert 168uStinetque praesentia adde eodem exsilia, luctu3, orbitatos qui rebus his fractus aegritiesine eliditur, pote8finndem Age non miserrimus quid vero illum, quem libidinibus inflammatum et furentem videmuS, Omnia rabide adpetentem cum inexplebili cupiditate, quoque adfluentius voluptates undique hauriat, eo graViUS ardontiUSque Sitientem, nonne recte miserrimum dixeris quid elatus ille levitate inanique laetitia exsultans et temere geStien nonne tanto miserior, quanto sibi videtur bentior ergo ut hi miseri, sic contra illi beati, quo nulli metUS terrent, nullae aegritudines exedunt, nullae libidines incitant, nullae futtiles laetitiae exsultantes languidis liquefaciunt voluptatibus ut maris igitur tranquillitas intellegitur nulla ne minima quidem aura fluetu com-
426쪽
movente, Sisi animi quietu et laenius Status cernitur, i cum perturbatio nulla St, qua moVeri queat quod si est, qui vim fortunae, qui omnia humana, quaecumque accidere possunt, tolerabilia ducat, ex quo ne timor eum
ne angor attingat, idemque si nihil concupiscat, nulla ecferatur animi inani voluptate, quid est cur is non beatus sit et si haec virtute efficiuntur, quid est cur virtus
ipsa per se non efficiat beatos VI. Atqui alterum dici non potest, quin ii, qui nihil metuant, nihil angantur, nihil
concupiscant, nuda inpotenti laetitia ecferantur, beati sint, itaque id tibi concedo, alterum autem iam integrum
non est; superioribus enim di8putationibus effectum esti vacare omni animi perturbatione sapientem M. Nimirum igitur confecta res est videtur enim ad exitum venisse quaestio. I. Prope modum id quidem M. Verumtamen mathematicorum iste mos est, non est philosophorum. In geometrae eum aliquid docere volunt, si quid ad eam rem pertinet eorum, quae ante docuerunt, id Sumunt pro concesso et probato illud modo explicant, de quo ante nihil scriptum est philo3ophi quamcumque rem habent in manibus, in eam quae conVeniunt Congerunt omnia, etsi alio loco disputata sunt quod ni itaeSSet, Cur Stoicus, Si esset quaesitum satisne ad beate ViVendum virtus posset, mulia diceret cui satis esset respondere se ante docuisse nihil bonum esse nisi quod
honestum eSSes, hoe probato conSequens esSe beatam vitam virtute Ase eontentam, et quo modo hoe sit consequens illi, si illud Milo, ut, si beata vita virtute contentai sit, nisi honestum quod sit, nihil aliud sit bonum sed
tamen non agunt te; nam et de honesto et de summo bono separatim libri sunt, et cum ex eo efficiatur 3nti8 magnam in virtute ad beate vivendum esse vim, nihilominus hoc agunt Separatim propriis enim et Suis argumentis et admonitionibus fractanda quaeque re PSt, tanta PTROSertim. Cave enim putes ullam in philosophia vocem emiSSam clariorem ulli inive esse Philosophiae promiSSum uberius aut maius; nam quid profitetur o di boni perfecturam se, qui legibus suis paruisset ut CSSet Contra fortunam Semper armatus, ut omnia praeSidia haberet in se lenes beatequo vivendio ut eSSet temPer
427쪽
TUSCULANARUM DISI UTATIONUM V ii 23. ITIdeni lite ie:itus sed videro qui Dessistitit iantisper lio eo ipsiani angit aesiunio, quod Pollistetur. nam Orxes qui deni referius omnibu praemii donisque fortunne, non equitatu, non Pedostribus copiis, non navium multitudine, non infinito pondere auri contentus, Pracmium PrOPOSUit, qui invonisset novam voluptatem qua ipsa non fuisset ContentuS; noque enim umquam finem inveniet libido.DOS Vellem Prnomio elisiore possemus, qui nobis aliquid attulisset, quo hoc firmius crederemus. I. Vollem id quidem, sed habeo paulum quod requiram ego nimadsentior eorum, quae posuisti, alterum alteri consequens CSSO, ut quem ad modum, Si quod honestum sit, id solum Sit bonum, sequatur vitam beatam virtute confici, si si
vita beata in virtute sit, nihil esse nisi virtutem bonum: sed Brutus tuus auctore Aristo et Antiocho non sentit hoc putat enim, etiam si sit bonum aliquod praeter virtutem. I. Quid igitur contra Brutumne me dicturum
putas I. Tu vero, ut videtur; nam praefinire non est meum. M. Quid euique igitur consentaneum sit, alio etioeo nam ista mihi et cum Antiocho saepe et cum Ari8to nuper, cum Athenis imperator apud eum deversarer, dissensio fuit mihi enim non videbatur quisquam PSSe beatu poSSe, cum in malis esset in malis autem Sapientem Sse po33e, Si essent ulla corporis aut fortunae mala dicebantur haec, quae scripsit etiam Antiochus locis limbus, virtutem ipsam per se beatam vitam efficere OSSe neque tamen beati simam deinde ex maiore parte pleraSque res nominari, etiam si quae Par abeSSEt, ut viris, ut valetudinem, ut divitias, ut honorem, ut gloriam, quae onere, non numero cernerentur item beatam vitam, etiam si ex aliqua parte lauderet, tamen ex Ialio maiore parte obtinere nomen suum hae nune enuelear 23 non ita DECESSE St, quamquam non constantissime diei
mihi videntur; nam et qui beatus est non intellego quid
requirat, ut sit beatior, si est enim quod desit, ne beatu quidem est-, et quod ex maiore parte nam qURmque rem appellari spectarique dicunt, est ubi id isto modo
valeat cum Vero tria genera malorum Age distant, qui duorum generum mali omnibus urgueatur, ut Omnia advorga Sint in fortunae ninibus oppreSSum corPa Ct
428쪽
3T M. TULLII CICERONIS consocium doloribus, ut paulumne ad beatam vitam deesse dicemus, non modo ad beati8simam hoc illud
est, quod TheophraStus SuSimere non potuit; nam cum statuisset verbera, tormenta, Crueiat US, Patria ever3iones, exsilia, orbitates magnam vim habere ad male miseroque vivendum, non Si auSus elate et ample loqui, cum humiliter demisseque Sentiret quam bene, non quaeritur; constanter quidem certe, itaque mihi placere non solet ConSequentia reprehendere, cum prima conces3eris hio autem elegantissimia omnium philosophorum et eruditissimus non magno opere OPrehenditur, cum tria genera
dicit bonorum vexatur autem ab omnibus, primum in eo libro, quem Serip3it de vita beata, in quo multa disputat, quam ob rem S, qui torqueatur, qui crueietur, beatus esse non poSSit in eo etiam putatur dicere, in rotam beatam vitam non Seendere. non squam id quia dem dicit omnino, sed quae dicit, idem Valent. OSsum igitur, cui conce3Serim in malis 3Se dolore corporis, in malis naufragia fortunae, ut suscensere dicenti non omnis bono esse beatos, cum in omnis bonos ea, quae ille in malis numerat, cadere possint vexatur idem Theophrastus et libris et scholis omnium philoSophorum, quod in Callisthene suo laudarit illam sententiam vitam regit fortuna, non Sapientia.
negant ab ullo philosopho quicquam dictum esse languidius recte id quidem, sed nihil intellego dici potuisse
constantius. Si enim tot sunt in corpore bona, tot extra corpus in caSu atque fortuna, nonne OnSentaneum Stplus fortunam, quae domina rerum sit et externarum et 2 ad corpus pertinentium, quam con3ilium valere an malumus Epicurum imitari qui multa praeclare saepe dicit; quam enim sibi constanter conVenienterque dicat, non laborat laudat tenuem victum philosophi id quidem, sed si Socratos aut Antisthenes diceret, non is, qui finem bonorum Voluptatem gge dixerit negat quemquam iucunde posse Vivere, nisi idem honeste, sapienter iusteque vivat nihil gravius, nihil philosophia dignius, nisi idem hoc ipsum honeste, sapienter, iuste ad voluptatem referret quid melius quam fortunam exiguam intervenire sapienti sod hoc isne dicit, qui cum dolorem non modo
429쪽
TUSCULANARUM DISPUTATIONUM V 2 3o. ITTIDAXIIDNIm nliam, sed sol tim mahim etiam dixerit, toto
corpore opprimi possit dolori biis Corrumi tum, eum maxime contra fortunam glorietur quod idem meliori etibus etiam verbis Metrodorus occupavi te, inquit sortuna, utque cepi omnisque aditus tuos inforolusi, ut admo dSPirare non posses. Praeclare, si Aristo Chius aut
si Stoicus Zonon diceret, qui nisi quod turpe esset nihil
mahim dueeret tu vero, Metrodore, qui omne bonum in visceribus medullisque condideris et definieris summum bonum firma corporis adfeetione explorataque iit Spe
contineri, fortunae aditus interclusisti quo modo isto enim bono iam exspoliari potes atqui his capiuntur in luperiti, et propter huius modi sententias istorum hominum est multitudo acute autem diram tantis illud est, non quid quisque dieat, sed quid cuique dicendum sit videre velut in ea ipsa sententia, quam in hae disputatione Suscepi
mus, omnis bonos Semper beato VolumUS ESSE. UOS
dieam bonos perspicuum est; omnibus enim virtutibus instructos et ornatos tum sapientis, tum viros bonos dicimus videamus qui dicendi sint beati equidem eos existimo, qui sint in bonis, nullo adiuncto malo, neque ulli alia huic verbo, cum benium dicimus, subiecta notio est nisi secretis malis omnibus cumulata bonorum Onplexio hanc adsequi virtus, si quicquam praeter ipSum s boni St, non potist aderit enim malorum, si mala illadiacimVS, turba quaedam, paupertas, ignobilitas, humilitas, Olitudo, amissio suorum, graVe dolores corporiS, perdita valetudo, debilitas, caecitus, interitu patriae, exsilium, servitus denique in his tot et tantis, atque etiam plura po5sunt accidere, poteS ESSE SapienS; nam haec casus inportas, qui in sapientem potest ineurrere: at Si ea mala sunt, quis poteSt PraeStare Semper Sapientem beatum fore, cum vel in omnibus his uno tempore QSSepossit non igitur facile concedo neque Bruto meo neque do communibus magistris nec veteribus illis, Aristoteli, Speusippo Xenocrati, Polemoni, ut, Cum a qUR SVPra ODum eraVi, in malis numerent, idem dicant semper ea
tum Ss Sapientem; quos si titulus hic delectat insignis et puleher, Pythagora Socrate Platone dignisSimus, inducant unimum illa, quorum splendore ea Piuntur, ViriS,
430쪽
valoitudinem, pulchritudinem, divitias, honores, opes contemnore, En IVO, quae hi contraria Sunt, pro nihilo duoere tum poterunt clariSSima voee profiteri se neque fortunae impetu ne multitudinis opinione ne dolore nec paupertate terreri omniaque ibi in SeSe esse posita nee CSS quioquam extra Suam poteStatem quod ducant in di bonis nune et hae loqui, quae sunt magni cuiusdam et alti viri, et eadem quae volgus in malis et bonis numerare concedi nullo modo potest qua gloria commotu8 Epicurus exoritur, cui etiam, si dis placet, videtur semper sapiens beatus hie dignitate huius sententiae capitur, sed numquam id disteret, si ipse se audiret quid est
enim quod minus conveniat unm ut is, qui vel summum vel solum malum dolorem Ese dicat, idem censeat quam ho suave esti tum, eum dolore crucietur, dieturum esse
sapientem non igitur ex singulis vocibus philosophi spectandi sunt, sed .c perpetuitate itque constantia. I. Adducis me ut tibi adsentiar sed tua quoque idone desideretur constantia. M. Quonam modo I. Quia legi tuum nuper quartum de Finibus in eo mihi videbare contra Catonem disserens hoc Velle ostendere, quod mihi quidem probatur, inter Zenonem et Peripateticos nihil praefer verborum novitatem interesse quod si itae8t, quid Si causae quin, si Zenonis rationi consentaneum Sit Satis magnam vim in virtute esse ad beate
vivendum, liceat idem Peripateticis dicere ciem enim
da Opinor Spectari oportere, non verba M. Tu quidem inbellis obsignatis agis mecum et testificaris, quid dixerim aliquando aut scripserim cum aliis isto modo, qui legibus inpositis disputant, nos in diem vivimus; quodcUmque OStro animos probabilitate percussit, id dicimus;
itaque soli sumus liberi verum tamen, quoniam de On- Stantia paulo ante diximus, non ego hoc loco id quaerendum Puto, Verumne sit, quod Zenoni placuerit quodque eiu auditori Aristoni, bonum esse solum quod honoStum CSSEt, Sed si ita esset, tum ut totum hoc beate vivere in a Una virtute poneret qua re demus hoc sane Bruto, ut Sit beatus semper apiens quam sibi conveniat, il)Seviderit gloria quidem huius sententia quis est illo viro dignior nos tamen teneamus, ut sit idem beatiSSimUS.