장음표시 사용
411쪽
TUSCULANARUM DISPUTATIONUM IV. 56 6o. 3bs
generi infensaraitque inini ista natura, ut Corpori inis tot res salutaris, Diniis nullani invenerit, de quibus hiberetiani est merita tellus, quod Corporum adiumenta nillillioniurOXtrinsecus, nitimorum salus inclusa in iis ipsis est; sed quo maior est in eis Praestantia C divinior, eo maiore
indigent diligentia itaque bono adhibita rati corni quid
optumum sit, neglecta multis inlitientur erroribus ad te sigitur mihi iam convertenda omnis oratio est; simulas enim quacrere te de sapiente, quaeris nutem fortasse de
te earum igitur Perturbationum, qua EXPOSui, Variae Sunt eurationes nam neque omnis aQgritudo una ratione
sedatur alia est enim lugenti, alia miseranti aut invidonii adhibenda medicina est etiam in omnibus quattuor PQrturbationibus illa distinctio, utrum ad uniVerSam Perturbationem, quae est aspernatio rationis aut adpetitus vehementior, an ad singulas, ut ad metum, lubidinem, reliquas melius adhibeatur oratio, et utrum illudne non videatur aegre ferundum, ex quo SuSoepta Sit aegritudo, an omnium rerum tollenda omnino aegritudo, ut si quis aegre ferat, pauperem SSe, idne dispute8, paupertatem malum non 8Se, an hominem negre ferre nihil oportere. nimirum hoc melius, ne, Si forte de paupertate non er- suaseris, Sit negritudini conoedendum aegritudine autem
sublata propriis rationibus, quibus heri usi sumus, quodam modo etiam paupertatis malum tollitur sed omnis deius modi perturbatio animi placatione abluatur illa quidem, cum doceas nee bonum illud esse, ex quo laetitia
aut libido oriatur, ne malum, ex quo aut metu aut RE-gritudo verum tamen haec est certa et propria anatio, si doceas ipsas perturbationes per Se esse vitiosa nee habere quicquam aut naturale aut nece3Sarium, ut ipSamaegritudinem leniri videmus, cum obicimus maerentibuSinbecillitatem animi ecfeminati, cumque corum graVitatem ConStantiamque laudamus, qui non turbulente humana patiantur; quod quidem solet eis etiam accidere, qui illii mala esse censent, ferenda tamen nequo animo
urbitrantur. putat aliquis 3se voluptatem bonum, alius autoni Pecuniam, tamen et ille ab intemperantia et hic ab avaritia avocari potest. illa autem altera ratio et oratio, uno simul et opinionem salsam tollit et aegritu-
412쪽
dinem detrahit, est ea itidem utilior, sed raro proficit si teque est ad volgu adhibenda quaedam autem sunt aegritudines, qua levare illa medietna nullo modo possit, ut si quis aegre ferat nihil in se esse virtutis, nihil animi, nihil officii, nihil honestatis, propter mala is quidem angatur, sed si quaedam sit ad eum admovenda curatio et talis quidem, quae po8Sit esse omnium etiam de ceteris rebus discrepantium philosophorum infer omnis enim
convenire Oportet eommotiones animorum a recta ratione
aVerSa ESSE Vitiosas, ut etiam si et mala sint illa, quae metum aegritudinemVe, et bona, quae cupiditatem laetitiamve moveant, tamen sit vitioSa ipsa commotio constantem enim quendam VolumuS, Sedatum, graVem, U-mana omnia spernentem illum ESSE, quem magnanimum et sortem virum dicimu8 talis autem ne maerenS DEO timen ne Cupiens ne geStien Esse quiSquam PoteSt. eorum enim hae Sunt, qui Ventus humanos superiores 2 quam suos animo e8Se ducunt qua re omnium philosophorum, ut ante dixi, una ratio est medendi, ut nihil, quale sit
illud, quod perturbet animum, sed de ipsa sit perturbatione dicendum itaque primum in ipsa cupiditate, cum id
solum agitur, ut ea tollatur, non Si quaerendum, bonum
illud necne sit, quod lubidinem moveat, sed lubido ipsa
tollenda est, ut Sive quod honestum est, id sit summum bonum sive voluptas sive horum utrumque coniunctUm sive tria illa genera bonorum, tamen, etiam si virtutis ip8ius vehementior adpetitus sit, eadem sit omnibus ad deterrendum adhibenda oratio continet autem Omnem sedationem animi humana in conspectu poSita natura, quae quo facilius expressa cernatur, explieanda Si ora- ea tione communis condieio lexque vitae itaque non sine causa, eum Orestem fabulam doceret Euripides, primostris Ver8us revoca83 dicitur Socrates: neque iam terribilis ulla tando oratio est ne sors nec ira caelitum invectum mahim, quod non natura humana patiendo siserat. est autem utili ad persuadendum ea, quae acciderint, ferri et posse et oportere enumeratio eorum, qui tulerunt:
etsi aegritudinis sedatio et hesterna disputatione explicata est ut in Consolationi libro, quem in medio mon
413쪽
TUSCULANARUM DISPUTATIONUM IV. I 66 Hl
mus, quodque vetat Chrysippus, ni reeentis quasi umores animi romeclium nillilbere, id nos festimus naturaeque vim attulimus, ut magnitudini medicinae doloris magni
Sed egritudini, de qua satis os disputatum, finiti
Drus est metus, de quo Pausia dicenda sunt. Est enim metus, ut negritudo Praesentis, si ille futuri mali ita que non nulli aegritudinis partem quandam metiam PSSO distebant alii autem motum praemolestiam appellabant, quod esset quasi dux consequentis molestine quibus igitur rationibus instantia feruntur, eisdem contemnuntur Sequentia nam videndum est in utrisque, ne quid humile, Summissum, molle ecfeminatum, fractum abiectumque faciamus sed quamquam de ipsius metus inconstantia, inbecillitato, levitate dicendum est, tamen multum Prodeston, quae et Uuntiar, PS contemnere itaque SiVe casuneeidit sive consilio, percommode factum egi, quod eis de rQbUS, Iane maxime metuuntur, de morte et de dolore, primo et proxumo die disputatum est: quae si probata Stant, metu magna ex parte liberati sumus.
A de malorum opinione hactenus videamus nunc de ' bonorum, id est de laetitia et de cupiditate mihi quidem in tota ratione ea, quae pertinet ad animi perturbationem, Una re Videtur CRUSam Oontinere, Omni ea PSSE in nostra potestate, omni iudicio SUSceptas, Omnis Voluntarias hie igitur error est eripiendus, ne detrahenda opinio atque, ut in malis opinatis tolerabilia, sic in bonis Sedatiora sunt efficienda ea, quae magna et laetabilia
diaetuatur atque o quidem commune malorum et honorum, ut, si iam difficile sit persuadere nihil earum rorum, Une Perturbent animum, aut in bonis aut in malis esse liabendum, tamen alia ad alium motum Curatio sit adhibenda aliaque ratione malevolus, alia amator, alia UrSus anxius, alia timidus corrigendus atque erat os astile sequentem eam rationem, quae maxime Probatur
de bonis et malis, negare umquam laetitia adfici posse insipientem, quod nihil umquam haberet boni sed loqui-
DIU DUn more Communi sint sane Sta bona, quae putantur, honores, divitiae, voluptates, cetera tamen in
414쪽
362 M. TULLII CICERONIS eis ipsis potiundi exsultans ge8tionSque laetitia turpis
est, ut Si ridere consiESSum Sit, Vituperetur tamen cachinnatio eodem enim vitio 3 ecfusio animi in laetitia, quo in dolore contraetio, eademque levitate cupiditas est in adpetendo, qua laetitia in fruendo et, ut nimis adflicti molestia, si nimis elati laetitia iure iudicantur leves et cum invidere aegritudini sit, malis autem alienis voluptatem capere laetitiae, utrumque inmanitate et feritate quadam proponenda ca8tigari Solet atque ut cavere decet, timere non decet, Si gaudore decet, laetari non decet, quoniam ostendi Causa a gaudio laetitiam distingui-6 mus illud iam supra diximus, confractionem animi recte fieri numquam posse, elationem OSSe aliter enim Naevianus ille gaudet Hector: laetus Eum laudari me ab te, Pater, a laudato viro, aliter ille apud Trabeam: lena delenita argento nutum observabit meum,
quid velim, quid studeam adveniens digito inpellam
foros patebunt de inproviso Chry8i ubi me aspexerit, alacris ob istam mihi leniet conplexum exoptans
mihi se dedet. quam haec Pulchra putet, ipse iam dicet:
fortunam ipsam anteibo fortunis meis.' hac laetitia quam turpis sit, satis est diligenter attendent cui penitus videre. Et ut turpes sunt, qui ecferunt se laetitia tum, cum fruuntur Veneriis voluptatibu8, Sic flagitiosi, qui eas inflammato animo concupiScunt. OfUSVer iSte, qui Volgo appellatur amor, ne hercule in-Venio quo nomine alio possit appellari tantae levitatis est, ut nihil videam quod putem conserendum: Uem
deum qui non summum Putot, aut stultum nut rerum esse inperitum existumas, Cuius in manu sit, quem esse dementem Velit, quCm BuPCro, quom Sanari, quom in morbum in ei, quem Contra amari, suem EXPCti, quem arcOSSior.'
415쪽
TUSCULANARIIM DISPUTATIONUM IV. T 22. 363
rem, flagitii ut levitatis auctorem, in concili, deorum conlocandum puto t. de comoedia loquor, quae, Si lineo flagitia non proliaremus, nulla esset omnino. quid ait ex tragoedia princeps ille Argonautarum tu me amoris magis quam honori servavisti gratia. quid ergo hi amor Medeae quanta miSeriarum XCitavit incondia D atque ea tamen apud alium octam patri distore audet se coniugem habuisse
illiam, Amor quem dederat, qui plus pollet potiorque
Sed octas ludere sinamus, quorum fabulis in hoc 3
flagitio versari ipsum videmus Iovem ad magiStros Virtutis philosophos veniamus, qui amorem negant Stupri SSeet in eo litigant cum Epicuro non multum, ut opinio mea fert, mentiente qui e8t enim i8te amor amicitiae cur neque deformem aduleScentem quiSquam amat neque formosum senem mihi quidem haec in Graecorum gymnasiis nata consuetudo videtur, in quibus isti liberi et concessi Sunt amores bene ergo Ennius: flagiti principium est nudare inter ciVi Corpora.
qui ut sint, quod fieri posse video, pudici, solliciti tamen et anxii iunt eoque magis, quod se ipsi continent of
EOOrcent. atque, Ut muliebris amores omittam, quibus 1 maiorem licentiam natura concessit, quis aut de Gany-
modi raptu dubitat quid poetae velint aut non intellegit quid apud Euripidem et loquatur et cupiat Laius quid Menique homines ioctissimi et lumini poetae de Ee ipsis et carminibus edunt et cantibus' fortis vir in
sua re publica cognitus quae de iuvenum amore seribit Alcaeus L nam Anacreontis quidem tota poeSis est amatoria maxume vero omnium flagraSSe amore Reginum Ibyeum adparet ex seriptis atque horum omnium lubi didinoSos esse amores videmus philosophi unius exorti et auctore quidem nostro Platone, quem non iniuria Dicae-nrelium accusat, Sub amori luctoritatem uribueremus. Stoici vero et sapientem amaturum,SSe dicunt et amo 22 rem ipSum conatum amicitiae faciendae ex pulchritudinis specie definiunt qui si quis 3 in rerum natura ine
416쪽
sollieitudine, sine deSiderio, Sine cura, Sine Suspirio, sit sane vacat enim omni libidine haec autem do libidino oratio est. Sin autem Si aliqui anior, ut PS certe, qui nihil absit aut non multum ab insania, qualis in Leucadia St: si quidem it qui8quam EUS, cui ego sim CurRE. et ut id erat deis omnibus curandiarii, quom ad modum hic
heu me infelicenti nihil verius probe et ille:
SanuSne S, qui temere lamentare hi insanus videtur etiam sui3. at quas tragoedias
ie, Apollo Sancte, fer opem, teque, omnipoten Neptune, inVOCO, VOSque adeo, ventilmundum totum se ad amorem suum sublevandum converSurum putat Venerem unam excludit ut iniquam:
nam quid ego te appellem, Venus eam prae lubidine negat curare quiequam quaSi vero ipse non propter lubidinem tanta flagitia et faciat et dicat.d sic igitur adfecto haec adhibenda curatio est, ut et illud,
quam nihil sit omnino, quam facile vel aliunde vel alio modo perfici vel omnino neglegi possit abducendus
etiam Si non numquam ad alia studia, sollicitudines, curas, negotia loe denique mutatione, tamquam aegroti
si non conValeSCEntes, Saepe Curandus est. Etini noVo quidam amore veterem amorem tamquam elaVo OtaViametetendum putant maxime autem admonendus St, Uantus sit furor amoris omnibus enim ex animi perturbntionibus est profecto nulla vehementior, ut, si iam ipsa illa accusare nolis, stupra dico et corruptelas et adulteria, ince3ta denique, quorum omnium accusabilis est Urpitudo, sed ut hae omittas, perturbatio ipsa mentis in is amore foeda por se est. nam, ut illa praeteream, quae Sunt furoris, hae ipsa per sese quam habent levitatem, qua Videntur Sso medioeria
417쪽
TUSCULANARUM DISPUTATIONUM IV. 23 28 36si
iniurino, sitspitiones, inimistitiae, indutiae, bolliani, incrursum ineorta nec si tu postulos ratione eerta sacere, nihilo plus agas quam si des operam ut cum ratione insanias. lineo inoonstantia mutabilitasque mentis quem non ipsaliravitate deterrent est etiam illud, quod in omni perturitatione dieitur, demonstrandum, nuthim esse niSi opinabilem, nisi iudicio u8ceptam, niSi voluntariam etenim
si naturalis amor 8Set, et amarent Onino Et Semper amn-rent et idem amarent, neque alium cogitatio, alium sa-ilotas deterrerCt.
Ira Vero, quae quam diu perturbat animum, dubita 36tionem insaniae non habet, cuius inpulsu exsistit etiam inter fratres tale iurgium: I. quis homo te exsuperavit uSquam gentium inpudentia M. quis item malitia te nosti quae equuntur alternis enim versibus intorquentur inter fratres gravissimae contumeliae, ut fastile adpareat Atrei filios e83e, eius qui meditatur poenam in fratrem
maior mihi moles, malu miscendumSi malum, qui illius acerbum cor contundam et Conprimam. quo igitur haec erumpit moles nudi Thyestem: ipsu hortatur me frater, ut meos mali miSer
eorum Viscera adponit quid Si enim quo non progrOdiatur eodem ira quo furor itaque iratos proprie dicimii exisse de potestate, id est de consilio, de ratione, de mente horum enim potestas in totum animum o8se debet his aut subtrahendi sunt ei, in quo in sie i3tiam Conantur facere, dum se ipsi conligant, quid Stautem Se pSum conligere nisi dissupatas animi inrtis rurSUm in suum locum cogere - aut rogandi orandique Sunt ut, si quam habent ulciscendi vim disserant in tempus aliud, dum deservescat ira deferVeseere autem Certe significat ardorem animi invita ratione exeitatum ecquo
illud liudatur Archytaeo qui cum vilico iactu SSot
418쪽
iratior, quo te modo inquit accepissem, nisi iratus
di Ubi sunt ergo isti, qui iracundiam utilem dicunt
potest utilis esse insania Z aut naturalem an quicquam CSt secundum naturam, quod sit repugnante ratione quo modo autem, Si naturali QSSet ira, aut alius alio magis iraeundus esses, aut finem haberet priu8, quam 3Set ulta,
ulciscendi libido, aut quemquam paeniteret quod fecisset per iram ut Alexandrum regem videmus, qui cum ii
teremisset Clitum familiarem Suum, Vix a Se manUS
abstinuit tanta vis fuit paenitendi quibus cognitis quis est qui dubitet quin hic quoque motus animi sit totus opinabilis ac voluntarius quis enim dubitarit quin aegrotationes animi, quali e8 avaritia, gloriae cupiditas,
Ex eo, quod magni QStumetur ea PS, ex qua animUS
aegrotat, oriantur unde intellegi debet perturbationem
' quoque omnem esse in opinione et si fidentia, id est firma animi confisio, scientia quaedam St et opinio gra-Vi non temere adSentientis, metus quoque est diffidentia exspectati et inpendentis mali, et, si spes est exSpectatio boni, mali exspectationem SSe nesseSSe Si metum. ut igitur metus, si reliquae perturbationes sunt in malo. ergo ut constantia scientiae, Si perturbatio erroris est. qui autem natura dicuntur iracundi aut mi3ericordes aut invidi aut tale quid ei sunt constituti quasi mala valetudine animi, sanabiles tamen, ut Socrate dicitur, cum multa in conventu vitia conlegisset in eum Zopyru8, qui Se naturam cuiuSque ex forma perspistere profitebatur, derisus est a ceteris, qui illa in Socrate vitia non agno-SCerent, ab ipso autem Sostrate sublevatus, cum illa sibi' insita, sed ratione a se deiecta diceret ergo ut Optuma quiSque valetudine adfectus potest videri natura ad liquem morbum prosilivior, si animus alius ad alia vitia PropenSior; qui autem non natura, sed culpa vitiosi esse dicuntur, eorum vitia constant e falsis opinionibus rerum bonarum et malarum, ut sit alius ad alio motus Perturbationesque proclivior inveteratio autem, ut in corporibu8, aegrius depellitur quam perturbatio, citiusque repentinu oculorum umor sanatur quam diuturna lippitudo
419쪽
TUSCULANARUM DISPUTATIONUM IV. si Sa et si
Soli Cognita in in catis: Porturbationum, ueti omne 38 oriuntur Ox iudistiis opinionum et voluntatibus, si iam huius disputationis modus Scire autona noS Porto QO-;:nitis, quoad poSSunt ab homine cognoSci, bonorum et malorum finibus nihil a philosophia posse aut maius aut utilius opturi quam hace, quae a nobis hoc quadriduo disputata sunt morte enim contempta et dolore ad patiendum levato adiunximus sedationem aegritudiniS, qua nullini homini malim maius est etSi enim ninis nimi Perturbatio gravis est ne mulium differt ab amentia,
tamen Otoros, cum Sunt in aliqua Perturbatione aut metus aut hietitiae aut cupiditatis, commoto modo et perturbatos dicere solemus, ut eos, qui e aegritudini dedide
non fortuito factum videtur, Sed a te ratione prOPOSitum, ut separatim de aegritudine et de ceteris perturbationibus disputaremus in ea est enim son miseriarum et caput.sed et aegritudinis et reliquorum animi morborum una sanatio est, omnis opinabilis esse et Voluntarios ea reque su8cipi, quod ita rectum eSSe videatur: hune errorem quasi radicem malorum omnium stirpitus philo3ophia se extraeturam pollicetur demus igitur nos huic excolen Sido patiamurque nos sanari his enim malis insidentibus non modo beati, sed ne Sani quidem ESSE POSSumus. Ut igitur negemus quicquam ratione confici, cum contra
nihil sine ratione recte fieri po8sit, aut cum philosophia
ex rationum conlatione constet, ab ea, si et boni et beati volumia ESSe omnia adiumenta et auxilia petamus bene beateque vivendi.
420쪽
M. TULLII CICERONIS TUSCULANARUM DISPUTATIONUM AD M. BRUTUM
Hoc libro quinti diei disputatio continetur, qua Hrtutem ad beate vivendum se ipsa esse contentam demonstratur. Ac primo quidem mathematicorum more Cicero ex iis, quae ante disputata erant, breviter conficit id, quod quaeritur deinde ad philosophorum modum ita de hae quaestione disputat, tamquam superioribus diebus nihil sit disputando confectum. Nam primum ostendit, si Sapiens omnibus perturbationibus liber sit, non posse non beatum Sapientem esse, quod qui in illis sint miseri sint necessario. Qua re cum virtus perturbationibus sola liberet, virtutem ne eessario solam beatum hominem emeere cap. I-6). In quo reprehendit veterem Academicorum et Peripateticorum ineonstantiam, qui cum tria genera bonorum fecissent, solam tamen virtutem dixerint satis in se habere, si non ad beatissimam, tamen ad beatam vitam cap. T-I3 . Deinde multis eum argumentis tum exemplis hominum et vitiosorum et virtutis laude illustrium demonstrat virtutem efficere hominem non solum beatum, quod sit Stoicis eum Academiae veteris philosophis et Peripateticis commune, sed etiam beatissimum vel in cruciatu et tormentis, quod contra dicant Platonici et Peripatetici, qui virtute quidem beatam vitam esse contendant, Sed necessione bonorum Orporis et fortunae sieri beatiorem eap. 1 28 . Postremo subicitur longa disputatio, qua initio a Platonicis et Peripateticis facto ostenditur quo modo ut ceterorum omnium, ita in primis Epicureorum desine bonorum Sententiae consentaneum putet sapiente SemPer beatissimos dicereicap. 2s I .
a Quintus hic dies, rufo finem faciet Tusculanarum disputationum, quo die est a nobi ea de re, quam tu ex Omnibu maxime probas, disputatum placere nini tibi admodum Sensi et ex eo libro, quem ad me nocuratis Sime Seripsisti, et ex multis sermonibus tuis virtutem ad beate viVendum Se ipsa e83 contentum quod etsi difficile est