장음표시 사용
21쪽
s 8 INSTITUT. . IUR. CAN. DRS III.
rint, an ip i vi tertiit, & de Similibu adjut a tis, qu e ad factum spectant. Caelerum exhibitae in terr g xi ou 3 Pr ducenti testi s dati non solent, ne testes Suo bene in truc OS mrita d interrogationes eludendas; sed judex ipse eas expendii, & Si quas reperiat superfluas aut impertinentes explodit β - la Crrogariones in iudici, exhiberi necesse non est, iiSque nota e X hibitis judicis officio crinia tinetur, testes de praecipuis dispo, itionis adjune iis interrogare. Sura sicit vero ad verrearium citatum eSSe, nam Si per contumaciam in judicium non veniat, testes etiam Producuntur, eli sacramentum
Praestant (b . Iurati testes apud jujicem dicunt testimonia. y XIII. Testes producti & citati ab ippo judice interrogati
& examinari debent, nisi ex justa causa ad judicem venire impediamur, qcto CaSu mittetur ad eos, qui interroget (o . Ipsa enim judicis praesentia falsi audaciam cohibet, vel id ex vultu & titubatione judex deprehendit. Antequam vero testes dicant testimonium , judice deferente jurare teneritur, se non EX amore, aucoctio, aut commodo aliquo veritatem dicturos ( ἰ); iniuratis enim testibus non creditur, nisi eis juriurandum adversarius remittat se). Et haec jurisiurandi necessitas fecisse videtur, ut in veteri disciplina testes jejuni testimonia dicerent (s . Nempe testes tactis altari-hus, vel reliquiis Sanctorum, vel Evangeliis jurare solebant se);& sacra non nisi a jejunis tractari habet vetus disciplina. Sic verocitati testes tam in causis Civilibus , quam criminalibus praesente, aut saltem legitime Citato adverSario interrogabantur (h et & merito quidem, nam Prae Sente adversario testium auda Cia retunditur,ta ex vultu & gestibus testium facile dignoscitur, an ex animi sententia loquantur. At jamdiu obtinet in utroque foro, ut testes clam ab iudice interrogentur, tanIumque Prius citatur adversarius, ut adsit, quando jurant. Forta Sse hic ab normis usus originem habuit ex male intellecta Imperatoris Zenonis constitutione (ὶ , quae habet intrare testes judicantis secrerum , hoc est tribunal & judicii locum ut bene Polletus interpretatur ( ); at interpretes ignorantia latini sermonis inde concluserunt, teSteS Secreto interrogandosci examinandos. Quidquid vero hujus rei sit, testes sigillatim &diligenter examinandi, & interim judex prudenter ab ipsis exquirit
CAP. XXV. DE PROBATIONIBUS. gy
templa'. locum . Causam scientiae aliaque adjuncta, quae praesenti negotio videntur evnvenire (ii . Examine peracto omnia in publicae monumenta redigenda (b , alias vetatur judex ex depositis quidquam judicare. Testes in Diti ad testificandum coguntur. S. XIV. Testes ad dicendum testimonium citati, si testificari recusent, cogi possunt. veteri Romano jure in causis criminalibus testes ad dicendum testimonium cogebantur: in civilibus vero sponte sua deponere solebant (c). Inde Justinianus Imperaror statuit, ut etiam in causis pecuniariis testes cogi possint (d . Quod vero vim facere proprium erat civilis imperii, Romana Ecclesia testes hortari & monere consuevit, non cogere (el. Tantum ecclesiasticus judex invito testimonium denuntiat, si is odio, vel gratia, Det timore testari renuat (D, atque alia probatio deficiat is . Cogit autem judex eccle viasticus laicos invitos ad testimonium per ex communicationem (h , Clericos vero per suspensionem ab officio& beneficio, quam, si adhuc venire recusent, Se qui EXCOmm Uni Cationis aut depositionis sententia potest (i . Quod si quis non dic- tiarum testimonium JUratu S promiserit, nulla Sacramenti vis est i , Caeterum jure civili non recte coguntur ad testificandum illustres, qui supra illos sunt, qui nec in iudicio praesentes. nec ex Scripto ab Sente S, Sine Sacra, seu Principis jussione ad dicendum testimonium compelli possunt (l : item advocati ratione eorum , quae eis a Cliente revelata sunt, inviti testimonium non dicunt sum. Et jure decretallum jure non cogitur Sacerdos, qui ConfeSSionibus PraeeSt, ut de auditis in confessione testificetur (n . Instrumenta ct ia publica, alia Pridata.
* XU. Instrumentis quoque in judiciis probatio fit, quae ubi
legitime confecta Sunt, aequalem cum testibuS vim probandi habere censentur (o . Nomine instrumenti generaliter veniunt omnia, quibus Causa instrui possit, atque ideo etiam testimonia sp); at in Specie instrumenta sum Scripturae ad fidem faciendam idoneae. Sunt
22쪽
vero instrumenta seu scriptUrae aliae publieae, aliae privatae. Pubilem proprie sunt, quae publica auctoritate a Personis ad id deputatis confiuiuntur, quales censuales tabulae , acta judicialia auctoritata judicis per hominem ab actis Con Scripta , item instrumenta rite per publicos tabelliones seu notarios confecta . SCri Pt uiae ex publico archivo desumptae , , a Persona Publica Seri P ae Publica quo que censentur in Strumenta. quae Sigillo publico authentico sigia natae sunt, veluti Episcopi, capituli, universitatis: in quem consum etiam reseruntur tituli lapidibus, ColumniS, monumentis ins
cripti (b); & libri paroeciales, in quibus baptietatorum nomina &
contracta matrimonia describuntur (ci. Contra privatae scripturae a privatis conficiuntur, quales Chyrographi debitorum. apochae, an Atapochae, codices rationum a mercatoribus Confecti, epistolae .
siue instrumenta in judicio probant. S. XVI. Publica instrumenta ex forma & solemnitate iuris confecta plenam faciunt probationem, & si falsi non arguentur, facile
adversus ea testes non recipiuntur, modo authentica ipsa seu originalia producantur (d ; exemplo enim non facile creditur, nisi
legitime cum authentico conferatur, Constetque Cum eo probe Cori- venire (el. Contra privatae Scripturae tantum Contra Scribentem probant, modo de Scriptura constet, & causa debiti expressa sit ecausa enim obligationi S nori EXPreSSA, nec Contra Scribentem Probant. Egeipitur ab hac regula liberatori ae confessio, ubi creditor profitetur sibi fuisse solutum, haec enim probat, etsi Causa adjecta non fuerit (e . Sed si privata scriptura trium vel plurium testium subscriptionem Contineat, etiam Pro Scribente Probat, Die namque fidem facit, quasi publice confecta fuerit (h), modo testes subscripti adhuc vivant, ut subscriptiones Suas possint recognoscere. Porro libri mercatorum ex receptis hodie moribus etiam proscri-hentibus saltem minus plene probant, (quod ad faciliorem commerciorum explicationem inductum est si utique qui illos producunt viri sint integri & incorruptae existimationis & famae, & rationes propria ipso rvin manu conscriptae, & Causa obligationis expressae
CAP. XXV. DE PROBATIONIBUS. gi
sui pug ica instrumenta falsa d mora si C. tur. S. XVII. Fides vero instrumentis etiam publicis subtrahi potest ex pluribus causis, veluti si ea minime legi possint (.. , ri coamtia lictoria Contineant (li , rasa appareant in locis praecipuis (ι , &5i falsa per testes evidenter probentur (it , qua falsitate Probata
sentem ia intra viginti annos potest retractari ir . Praecipue. vero di Plomata antiqua, quae Saepe Suppositi ita & adulterina Sunt, EX CA-pite falsi hodie in dubium vocari solent, Postquam e A prae multa ab eruditis proposita sunt, quibus diplomata genuina & legitima aspiariis distingui queant. Notum omnibus est & omni laude superius Mabillonii opug de me diplamatiost, ubi summo studio & diligentia quaecumque ad vetera diplomata dignoscenda Speetanc, exhibentur, nec tacendi o. Michael Hei neccius de Deseribus t xermanoxiami clliarumque natiouum sigillis. Hertius de side diplomatum, Jo. Hi seni, artile jure diplomatum , & ex Italis Mu morius in duabus dissertationibus, una de diplomatis,ohartir antiquis dubiis, aut falsis, altera de sigillis mediiice es. Ipse Innocentius III. egemplum adfert diplomatis de falso suspecti, illudque variis ex capitibus veluti spurium rejecti (s . Caeterum non omnes, qui in foro verSantur, antiquae diplomatae falsi possunt arguere; non nisi artis crit i cte & diplomaticae petitia censeaeritur, ab hoc Saerario, tanquam Pro facti, re-Pelluntur.
Definitio G dariae species praesumptionis.
S. XVIII. Species quoque probationis habentur praesuinptiones, quibus accurate perpensis, etiam ubi alia desunt argumenta, judex litibus finem poteri imponere. Venit Aomine praesumpti otiis Ante- Cedens de re dubia opinim ex causarum adjunctis & indiciis plus minus ue evidentibus desumpta. Eius duae sunt speetes, una homini pseu judicit, altera Drir. Praesumptiones hominis nulla certa lege Consignatae Sunt, sed pro hominis recte iudicantis judicio ex factista indiciis hauriuntur: qua in re latissimus eloquentiae campus olim situq erat, quod, ex Ciceronis orationibus constat. Contra prse- sumptiones juris certa lege seu Cataone consignatae sunt, & e X trajudicis arbitrium positae: sed pro diverSa ratio e qua Proponu tur, aliae juris tantum , aliae jurly H de jure esSe dicuntur. Praesumptiones juris tantum per leges & Canones Probantur, & tanquam verae ProPonuntur, donec contrarium Probetur, atque hine
23쪽
verbis iideri, existimari , bitet hi, hinrt Proponi solent et cujus generis est, filios ex justi a nuptiis naios cera Seri legitimo S (a , steria que ouod Episcopo ab EXtra Neo re Ic Una est, intuitu Ecete Elae,
non personae legatum victari (b . At juri 3 S de jure pretesumpi iones ita Certae reputantiar, ut ira Contrari uua probationem non ad
mittariis qualis jure decretalium est PraeSummo de jam contracio matrimonio, ubi quis Concubuit cu n muliere, cum qua Prius Spo salia contraxerat (c . Vis prohat lanum ex praesumptionibus destini arum. . XIX. Duemadmodum vero plure S Sunt praesumptiomam species ita ex iis desumptae probationes non omnes eandem x ini habent Praesuniptiones hominis tantum argumenta SuppEdilant, advertigiem eruendam, Sumque ejusmodi argumenta leviora, vel vehementioret, prout sunt indicia, quibus innituntur; plenam vero Probationem fer me non eae Ciunt, quin COII rarit, P robataombus sepe solent enervari. Contra PraeSum Ptiones juris interim plene probant, eas enim Canones & leges tanquam Veras Proponunt,: doneC contrarium probetur. Ita qui prae UmPtiones miretur Probare non ten
tur onmque Probandi in adversarium deVol Vitur (d , nullaque est vis praesumptionis Veritate demonstrata. Habeti Vero. PraeSumptio guris suos gradus, Sicut quievis alia judacialis Probario, ut aliquando ramus aliquando Saepius fallere possit, quod Thomas mus docet (ρ, Hinc quo violentior & gravior eit Pra: Sumptao, eo evadentior an contrarium debet esse Probatio. Urgentissima est praesumptio, fisos esse legitimos, qui ex justis nuptiis nat2 Sunt, ut me in atra con-
fuerit Majori vi pollenti judias,& de
iure praesumptiones, quae Omnino tariquZm certaeim Jure reputantur, tenus ut probationeS in contrari iam excludant, idciUE EX Com-
'uni militate . quam lege S SUPPOnunt. Quoniam Vero P uan pHone Siuris & de jure proprae sic die ae Veritates non sunt, hinc POSt alios Eenenius tenet, etiam in his P RSU PtaonabuS vera tat I lo an cinct- dum esse, easque regulariter et di confeSsione alia ausi, Cui praesumpta o
c NX Direterea vim probandi in judicio habet iussuransum, civi ire remedium sid expediendas lites existim
CAP. XXV. DE PROBATIONIBUS. ds
tur. idque propter summam religionem, quem gentes ferine omnes, in primis Romani. sacramentis exhibuerunt. Dirimuntur jure civili lites jurejurando vel ex pactione ipsorum litigatorum, Vel duclicas auctoritate uni ex litigantibus delato sacramento (ci). Huc Veropertinet jusjurandum, quod nulla litigantium pactione Praecedente ab judice desertur, quod si cramenti genus stippletorium Pa Ssim dicitur, nam eo delato Semiplena probatio suppletur & justa evadit. Nimirum si dubiae sint causae, seu inopi . probationum laborent, eX
scitis iuris ci ilis delato iureiurando finiri debent (ld, quod sacramentum dubiae probationi accedens eam sustentat. & justam efficit. Dubiae Vero causae ex saniore sententia Sunt illae, in quibus Semiplene probatum est, puta quod testes omni exceptione maiores non Sint, aut graves praes umptiones adsint, quaesitamen non bene concludunt (o). Nullus in veteri Ecclesiae disciplina in causis pecuniariis dirimendis sacramenti ad probationes SuPplendas USUS Videtur fuisse, atque idcirco quidquid hujusu rei est ex jure civili una Cum tricis forensibus in forum ecclesiasti Cum irrepsit. Desertur ius jurandum ei, qui semiplene probavit, modo tamen personarum &Causae ratio habeatur (d : constituitur enim probaturus hoc modo testiS in Propria Causa sine adversarii consensu & dilatione: de ninc non facile viles homines ad supplendas sacramento probationeS ad mittendi, praesertim si causae graviores Sint, quae SacramEnti religione decidi non debent (e . Quod si acior aequeiatque reia S semi-Plene probent, juriurandum reo deferri oportet, quod in re dubia rei causa Potior censetur f . Caeterum usus sacramenti in litibus decidendis homines religiosos supponit: ut hinc facile COR noscas, in tanta Saeculi Corruptione e republica esse, usum sacramenti SuP-pletorii omnino aboleri. Probatio per ocularem inspectionem.
S. XXI. Probationes in judicio aliquando ipsa iudicis inspectione Constant, quod nempe alias de re dubia certum judicium ferri nequeat. Eius praecipuus usus est in iis, quae oculis subjiciuntur, veluti in judicio finium regundorum, in novi operis nuntiationibus, in .et a te e X a Spectu corporis finienda , aut ubi de vi conjugum ad rem UXoriam tractatur. Sed in his causis judex non solus rem ipsam oculis lustrat, Sed viros ejus rei, de qua agi ur, peritos adhibet, da it iis solis judicium commi(tit. Qt in ludicium de confugiam impotentia necessario peritis viris & matronis bonae opinionis & in
24쪽
di INSTITUT. II'. CAN. PARS III
oriere conjugali expertis committendum est atque ideo virum me dici; uxorem hone taen matronae & Ob tetrices inspicium (. Ins pectio ista in causa matrimonii Praecipue iuri canonico de buttir, quo omnino stabiles & fri RS nupti S QSSe pr cipitur. Juae enim Romanum magis dissolutioni nu Ptiarum indulget, neC tam accuratam impotentiae certitudinem requirit, quam decretales Postulam: ta hinc ex legibus Romani S ad Solvendas nuptias Praecise inspectione
Probationes certo ternituo IIOZena T.
fi XXII. Iam ad faciendas in judicio probationes certa dilatio seu terminus dari consuevit, qui jure decretalium determinatus non est, sed ab judice finienduS in SPecti SuCaUSarum, per Onaram O locorum adjunctis (b . Ergo qui Probare intendunt, initaeterni num in eam rem datum nomicta teStium una cum articulis judici debent exhibere. Sunt articuli facta Praecipua ex petitione deducta, quae claris & conceptis Verbis ex Pre Ssa Probari debent: tantumque in eo distant a Positionibus, quod Super istis ipsi litigantes interrogantur, Super illis vero teSteS deponunt. In causis ecclesiasticis & civilibus super iisdem articulis produci novi testes pos, Sunt etiam tertia Vicet quarta vero Productio non aliter admittitur, quam Si tres PrioreS Publieatae non Sint , dc Praete Iea Jura Verit qui quarta productione utitur, Se Priora teStimonia Comperta non habere, & citra fraudem quarta productione uti (c). Productiones vero istas alii volunt aeStimari eX vicibus, quibus testes Producti sunt, alii ex dilationibus datis testium exhibendorum causa alii ex Singulus diebus, ut nempe unaquaeque Productio diem unum occupet ci). Verum instrumentorum. Productio poSt litem Contestatam ui que ad concluSionem in causa fieri potest (e .
XXIII. Absoluto ab utraque parte testium eX mine, recept testimonia citatis partibus & die praefixo Pub .ieari debent , quae deinceps litigantibus communicantur. Factas sublicatione non licet amolius Super iisdem articulis, VeI directo Contrariis novos testes Producere is , nee contra PerSODRS teStium eXelyere,meoSque ve- uti criminoSos aut infames rejicere; hae enim eXCeptioneS an re Publicationem opponendae sunt ; nisi quis jurato Diminet Se non eae Ae malitia reprobationem suscipere, Velim 1 demon Stret, de Post
poni aperta testimoniae desectus testium didicisse, vel alias tempore
idoneo protestatus Sit, Se velle Contra LeStium Personas excipere ta). Nimirum apertis testimoniis Per malitiam exceptiones contra etarum Personas videntur opponi. Integrum vero est litigantibus post publicationem de veritate, aut tal Sitate testimoniorum disputa
re (b): in quam rem adjuncta loci, temporis, Scientiae, quibus illa
circumscribuntur, argumenta Suppeditani. NerUm moribus hodie e nis hoc jus non servatur, atque adeo a Pertis testimoniis conceditur partibus, testes ipsos veluti Parum idoneos, aut Omnino intestabiles
S. XXIV. Actorum publicationem Sequitur conclusio in causa, quae ultimu cognitio jure civili dieitur, si vera Cumacius observat (d ,
eaque judex decernit, Causam satis inbtructam eSse, nec aliud requiri, quam ut Sententia Proseratur. Hinc facta conclusione clauduntur acta, nec novae Probationes admitti debent; recipiuntur vero instrumenta noviter reperta, Si dacramento firma Verit producens, se ea noviter reperisse fe). Sed conClusio differenda est, quousque partes ulteriori disquisitioni renuntient: etenim publicatis actis ante sententiam audiendae sunt utriusque partis allegationes: quin ipso judex id etiam curare debet, ut causa Plene instruatur, nihilque
omittatur, quod ad dem OnStrandam factorum veritatem conducat : quo facto causa concludenda est. Quod si unus litigantium ulteriori disceptationi renuntiaverit, alter vero Sine probabili ratione conclusionem in longum disserat, judicis officio in contumaciam causa conclusa declaratur ae . Caeteium in hoc nostro regno forum civile conclusionem amplius non usurpat (h . Regulae ser: in se per iussicem in dissidio probationum S. XXV. Dicturus lentanti an iudex diligenter factas probationes cehet expendere, & de earum ViribuS judicare. Aimirum saepe contingit, ut ingens dissensus inter Probationes oriatur, di iudex in ferenda sementit anceps haerea t. Si iliter testes utrinque productos dissenius intercedat, & nihil eSt, quod testibus objici queat. spectanda est praeSertim testium qualitas, & idcirco eorum testimonia praeferenda, qui moribus & vi M integritate exteris praestant si . Plus quoque ponderis habent testimonia, quae negotio aptiora ta
25쪽
6 INSTITUT. JUR. CAN. PARS III.
veritati proximiora esse videntur, quam quae negotio Parum congruunt (ii). Quod Si non conStes, quaenam te timonia praeferenda sint, testes possessoris praeferendi sunt, nam PotiuS ad absolveniadum, quam ad damnandum leges feruntur (b , nisi in certis causis quibus jura impense favent, nam in his SPeciebus is vincit, qui favorabiliorem causam fovet (e . Censentur vero favorabiliores 'cliuia sar matrimoniales, Ecclesiarum, rerum piarum, libertatis, alimentorum, dotis, miserabilium per onarum, testamentorum. Si dissensus intercedat inter testimonia & instrumenta, ubi agitur de rebus an liquis, de iis quae regulariter Scriptura perficiuntur, qualia sunt privilegia, & de rebus fluxae recordationis, veluti de aetate probanda, testimoniis instrumenta praeferenda (d). Quod si scripturae sibi invicem adversentur, & ab una eademque Parte Product(e sint, regulariter nihil probant (e): si vero utrinque pugnantia iustrumenta Producantur, & omnia aequalis Ponderis Videntur. Standum instrumento, quod Verisimiliora & negotio conformiora continet: & si ne hoc quidem a P Pareat, Contra eum Pronuntiandum, qui probare debuit, nisi Causa favorem legum meruerit. Pluribus provinciam hanc de probationum dissensu doctores Proponunt, sed eorum regUlse non Sem Per probae Sunt, ut videre est apud Boeti me rum, qui diligenter regulas iStas PerSequitur.
De summario judicio ecclesiastico. Desinitio summarii judicii.
S. I. A Iulio brevius ordinario est summarium judicium, in quo
ferme omnia, quae tanquam solemnia in judiciis reputantur, omittuntur, tantumque adhibentur, quae judiciis intrinseca sunt. Dictum videtur summarium, quod jure Digestorum multae Cau Sae sum
matim cognosci, & finiri debent la) , hoc est ab ipso praetore
omissis ordinariae cognitionis formulis & Solemnibus. Summarium hoc judicium exprimit formula in Clementinis usurpata, & in Pontificum & Principum rescriptis adhiberi solita, qua potestatem iudi
candi delegatis faciunt simpliciter si de plano ac sine strepitu es eura judicii (b . Sed cave putes, apud Romanos idem fuisse de plano
& summatim cognoscere. De plano cognoscebat praetor de tribu nati descendens, & in plano, seu aequo Solo consi Stenq, ubi suminatim desideria civium expendebat & sitiebat. Tribunal erat locus elevatus, & spectabilis in foro ferme in hemicycii speciem introrsum CurvatuS, in quo in sella curuli praeli dens Praetor causas cognoscebat. Contra multa, quae summirtim C gri OSCEbantur, non dem plano, Sed pro tribunali. quamvis extraordinaria cognitione, Erant explicanda, atque ideo causae cognitionem & decretum de-
Siderabant, quod Gerardus Noodi pluribus probat se . Aeta necessaria in judicio summario. s. II. Integram ferme summarii judicii formam, qualis nune usurpatur, Clemens V. paucis complectitur (b , plenius vero Strychius proponit (e): quae quidem forma ea continet omnia, quae
judiciorum essentiam constituunt. Principio judiei exhibenda qualiscunque actoris petitio, quam eXcipit rei conventi citatio; petitio enim & partis adversae citatio judiciiS omnibus sunt intrinseca Inde Si reus per contumaciam absit, contumaciae incusamur, &judicium ulterius procedit, & idcirco singuli actus absenti ad valvas curiae nuntiantur. Veniens reu S eXCePliones Pro jure suo pro ponit, nec eidem vetatur in ipso litiS EXOrdio contra actorem mutuo agere. Adhibetur Calumniae jusjurandum, praesertim si a partibus petatur. Probationes inde facie Adae Sunt, Praemissis positionibus & articulis: daturque in eum finem certa dilatio, nisi aliud inter partes placuerit. Judex etiam Sive ad inflantiam partium, Sive ex officio, quandocunque id sequitas Suadeat, Partes interrogare potest, i& testium reprobationem partibus petentibus jure concedit (ci). Deinceps citatis partibus, licet nullo expreSSO peremptorio, judex stans vel sedens in scriptis sententiam profert, idque etiam, si ei videbitur, non facta conclusione. sium aeta in judicio summario omittuntur. S. III. Contra quae ad sole innitatem judiciorum pertinent, in summario judicio omittuntur, atque ideo non desideratur libellus solemnis & inscriptis, sed sufficit qualiscunque petitio, quae actis inseritur. Nec desideratur litis Contestatio, solemnis utique & or
denaria, naena alias audiendus eSt reu S, ejusque quali Scunque responsio Pro Contritatione est. Porro tempore feriarum, quae ob ho minum necessitates institutae Sunt, judicium licet agitare, ut exceptio seriarum nihil obturbet. Amputanda dilationum materies, quae
M C semen ta Sa te IL de v. S. ei Strycii. dissert. de ludicio Principis juxta Solam facti veritatem s. 18. Si seqq.d Cap. s. ext . de Probatio indi, Cotas, GouZaleg in cit . cap. s. v. q.
26쪽
8 INSTITUT. JUR. CAN. PARS III.
quae ordinarium judicium in longum trahit. Lis quaterius feri potest abbreviatur, & inde exceptiones altioris indaginis excludun
tur, nec admittuntur dilatoriae appellari Ones. Solemnis quoque testium citatio omittit in , eorumque superflua multitudo per iudicem cohibetur: nec necessaria est Solemnis actorum publicatio, nec conclusio in causa: nec requiritur, ut judex sedens sement laeni ferat (a . Caeterum sic solemnia judiciorum in summario judicio non adhibentur, ut tamen officio judicis contineatur pro ratione adjunctorum aliqua adhibere, Vel omittere. Causet summario judicio tractandie. S. IV. Quod vero spectat ad causas, quae summario judicio tractari debent, eae vel jure tales sunt, Vel extrinsecus tales satant. Et jure quidem summariae Causae habentiar, illa se moram ferme non admittunt, & idcirco extraordinaria cognitione finiendae, quales iure civili sunt causae alimentorum, mi SSionis in P Sessionem, Sive ex edicto Carboniano, Sive Ventri S nomine, Si Ve rei Servandae causae,
sive legatorum, & fidei commissorum, sive damni infecti, item detestamentis exhibendis, de adeunda suspecta haereditate, de vilibus rebus, aut Personis, aliaeque multae in libris juris recensitae (b . Iure decretalium summario judicio tractandae Causae electionum, postulationum, beneficiorum, nuptiarum, decimarum, usurarum blquamvis recepto fori usu in aliquibus locis & praesertim in foro Ecclesiae Neapolitanae ejusmodi causae ferme ordinario judicio tractari soleant (d . Extrinsecus ordinarii juris causae Summatim tractantur Pontificis, seu Principis rescriptor nec enim dubium esse Potest, quin Principes juri scripto possint derogare, SummZrias facere Causas, quae alias ordinarai juris erant (e , Caeterum ipse summariae causae ordinario judicio tractari possunt ex Partium Com
sensu, quod Clemens V. habet expresse (f).
De teteri judicio criminali ecclesiastico. i
Crimina Ie judicium otiis accusatione institutum. S. I. Ordo judiciarius ecclesiasticus in re criminali , quo u SqUe vetus disciplina stetit, ferme idem fuit cum eo, qui jure Romano
obtinebat, iis tamen exceptis, quae meram Solemnitatem spectabant, quaeque ab Ecclesia in usum verti non poterant. Principio accusatio omnino erat necessaria; quae libello scripta Episcopo vel Synodo pro accusati conditione erat exhibenda : vetus enim Ecclesia sine accusatore ferme criminalia judicia non exercuit. Nos, inquit Augustinus (a), d communione prohibere queraquam non possumus, nisi raut sponte confessum, aut in aliquo sitie saeculari siυe ecclesiastico judicio Domin tum atque condictum. 2uis enim Sibi utrunque audeat assumere , ut cuique ipse sit G acclisutor G judex. Et longe ante Optatus Mile vitanus rationem reddens, cur Macarius at rociorum crimi num reus ab Ecclesiae communione abstentus non esset, id dicit evenisse, quod nullus eum accusasset (b . Si fuit reus accusatore silente,d nobis non licuit abstineri. Scriptum eSt erat m, iante cognitiam csusam neminem esse damnandum. Dicite, quis eum scousadit, G auditus non est Z Dicite , Macarium confessum fuisse, G nostram siluisse sententiam e Eadem disciplina passim in aliis antiquitatis monumentis proponitur: nec aliter habent falsae decretales opera Isidori Peccatoris in Ecclesiam invectete, quae conflanter inculcant, neminem Sine accuSatore esse damnandum (H. Tantum si erimina publica e Ssent, aut criminosi sponte sua delicta faterentur, & se deferrent Ecclesia sine accusatore procedebat. Accusatoris conditio moresque inquisiti. S. II. Summa vero cautione & judicio accuSationes Ecclesia accipiebat, nec enim quivis idoneus & legitimus accusator censebatur. Quamquam enim jure ecclesiastico delicta omnia fidelium publica essent, quatenus debitis Poenitentiis deberent expiari, aut in Contumaciam excommunicatione puniri; non tamen idcirco Eccle-εia accusatoribus omnibus Praebebat aures, ad Calumniarum occasio nes Praecidendas: qua in re disciplina ecclesiastica cum legibus civilibus conveniebat. Nimirum salus rei publicae apud Romanos in criminibus publicis accusare omnibus Permisit; at interim leges privatorum utilitati ConSuluerunt, mUltisque denegarunt accuSandi poteStatem; nec enim e re publica erat cuique acCusationeS Concede
re ( itaque Ecclesia de personis accusantium Subtiliter quaerebat, inquirebatque cujus conditionis essent, qua fide , qua intentione ad accusandum prodirent: idque praeiertim fieri solebat, si Episcopi &reliqui Clerici accusarentur, nec enim eorum existimatio temere in Controversiam erat adducenda . Atque huc spectare videntur Conci lii Toletani VI. verba, quibus praecipitur, in re criminali ante omnia accusatorem praesentandum, sc legum si Canonum sententiam exqui-
homiliar. . Cau. XVIII. c. a. q. L
(el August. humi H L. libri quinquaginta
27쪽
so INSTITUT. JUR. CAN. PARS III.
quirensim ( i , ait nempe cognosceretur, qu lis eSSet accusator, &an delatio admitti deberet. Aecusator in crimen inscribebat. C III. Porro accusatio non recipiebatur, nisi scripto proposita &inscriptione & subscriptione in crimeri instructa, non secus ac jure civili de accusatoribus cavebatur. Jure Ci Vili in Scriptio erat solemnis accusatoris profeSSlo, qua testabatur, Se Iii Iuni e X l ac x et illae lege deferre, cavebatque , Se perieVeraturum in accusationem usque ad sententiam (b). Qui facta accusatione usque ab ege cutione criminis desistebat abolitione non im Petrata, te riversator audiebat, & ex senatuscon ullo Turpiliano infamia notatus, ex ra Ordinem 'puniebatur (ri. Simili jure utebatur EccleSia, quae in tergiversatores etiam animadvertebat: equidem Gregorius M. Paulum quendam Diaconum, qui ab accuSatione Ana Stasii Episcopi sui destiterat, Crimini S notat: & quamvis et Gregorius ignoscat, tamen id ex indulgentia se facere testatur (d . Idem quoque Gregorius animadvertit in Euphemium atque Thomam, qui ab ejusdem An Astasii Episcopi sui accusatione recesserant, O quidem inita pactione, ut sacris ordinibus initiarentur; eos enim in ordinem & locum, unde ad sacroS ordines promoti fuerant, voluit revocari (e . Accusator in crimen subscribebat. S. IV. Jure item Romano non recipiebatur accusatio sine subscriptione in crimen, qua accusator Se ad t8lionis poenam, Seu supplicii similitudinem, adstringebat, ni Si delata Crimina probaret (f). Summa Sapientia per leges Romana S subScruptro inducta est, ubi enim ferme o mctibu S licebat a CCUSare, PCena: metu e 1-ves' deterreri debebant, ne facile ad accuSandum prosilirent ab Pari ratione in Ecclesia placuit subscriptionis & ejusdem poenae ob-
te Cto metu accusatoreS Edmonere, ne fratres temere acCUSarent. It REusebius Doryleensis Episcopus Eutychetis a CCurumator in dynoco Consi a n tinopo i ita na I. Sancti Flaviani Patriarchae paratum se libello professus est, illum condincere falso habere catholicum nomen, et si Ze- num omnino esse d recta fide (hi: idemque etiam vereri se non ob S- Cure oStendit, ne per fraudem Eutychetis poenam talionis Subeat ἰP
Et in Synodo Chalcedonensi Paschasinus Leonis M. legatu
Cons. Ant. Mat h. de Crimini b. ad lib. D. 13
Theodoro Diacono, qui Dioscorum accusaverat, ait, si confidit
probare ea. quae ingerit adetierrus revercndissimum Episcopum D sscortina . proprio o e confiteatur, si non vult regularem silueersus SQ conet erti sententiam (a . Inscriptione excludebatur Procurator, atque ideo accia Sator ipse Praetens accusationem peragere debebat, in quo etiam forum ecclesiasticum cum civili conveniebat. Rei citatio. S. V. Receptae accusatione delatus vocandus erat, nec enim quenquam non vocatum damnare licebat, qua in re Canones etiam cum jure civili conveniunt. Et quidem jure Romano retis per apparitorem Semel, iterum atque tertio in jus vocatur; in causis vero, unde sequi solet gravior poena usque ad relegationem, praehenditur (b . Sic jure ecclesiastico tribus vicibus accusatus in iudicium Vocari solebat, ne quis inauditus damnaretur. Et Sane EutycheS, Dioscorus aliique tribus vicibus ad Synodos vocati sunt: quin, quod est placidum EccleSige ingenium , aliquando etiam quarta vocatio decreta est, ut videte est in Synodo Ephesina, quae quater Nestorium evocavit (e . Vocabantur Episcopi per Episcopos, saltetn
duos, Clerici per Clericos, laici per laicos (Q. Quaecunque ve
ro poena accu3atis Clericis immineret, prehensio non decernebatur; Ecclesia enim imperio destituta nec jus prehendendi, nec carceres ad custodiam reorum habebat, Hinc quum Eusebius accusator Eutychetem invitum Synodo sibi postulasset, ab ea vi S. Flavianus abhorruit. Procurator pro reo non admissus. S. VI. Delatus reus ipse judicio se sistere tenebatur, nec ad-m1ttebatur Procurator, qui ejus vices ageret. Jure Romano in causis criminalibus ad persequendum frustra Procurator intervenit, multoque magis ad defendendum, sed excusationes absentium ex senatusconsulto judicibus allegantur, & si justam rationem habeant, sententia distertur (e . Haec quoque jurisprudentia obtinebat in Ecclesia, quum enim Eutyches ad Synodum citatus Abrahamium aliosque Monachos, qui pro Se re' ponderent, mi Serit, S. Flavianus sic Abrahamium adlocutus est sis ): quomodo , rogo te, possibile est altero accurato alterum dicere Quin in secunda S. Flaviani Synodo, quam a Theodosio juniore post damnationem Eutyches non bonis artibus
A Conc. Constantinop. I. S. Flaviani ac t. Iv.
28쪽
sa INSTITUT. JUR. CAN. PARS III.
hus impetravit, ubi postulatum eSt admitti Eutychetis procuratores, quod Princeps ejus rei veniam feci SSet, Mesiphtongus .Iuliopolitanus Episcopus graviter intercessit, aitque, ad Principem referri debere. Facile vero admittebantur ab enitum excusationes, &interim judicium differebatur. Ita quum Abraham ius in Synodo di-Xerit, Eutychetem aegrotare, inducias et S. Flavianus concessit. Absentes in conitima clam damnari. VII. Quod si reiis jure evocatus, fui co Piam non praestaret, seu judicio ni,n se sisteret, per contumaciam etiam absens dam nari solebat et qua in re non per omnia inter ecclesiasticum & civile forum videtur Convenisse. Jure civili SuScepta cognitione , hoc est lite Contestata, Si reus Per coUtumaciam abeSSer, damnari solebat, quod Papinianus docet (a . At si lite non contestata reus aufugeret, vel evocatus omnino sui copiam non faceret, regulariter nemo absens & inauditus damnabatur, Pinna utique graviori veluti in metallo, aut capitali ; nam alioquin poenis mitioribusurumque ad relegationem procedi poterat (b . At in ecclesiastico foro absentes & contumaces etiam Poenis gravioribus damnantur. Sane Nestor ita in ad S nodum non audentem accedere depositionis sentent oe.
Ephesini Patres subjicerunt, ut Cyrillus loquitur (c . Et in Synodo
Chalcedonensi Dioscorus absens per contumaciam episcopatus dignitate & omni sacerdotali ministerio dejectus est (ci . Quin licet
Dio corus ex variis causis damnatus Sit, tamen decretum damnationis ei insinuatum unicam Cau Sam eXPrimebat, Contumaciam adversus trinam Synodi vocationem. Ea enim, inquit Christ . Lupus lati ad damnationem plene suffit ; ex Christi enim doctrina qui, vocatus Ecclesiam non audierit, tanquam ethnicus & publicanus haberi dedet. studieii instructio. S. VIII. Ja m praesente reo , aut in contumaciam ab ente judi-eium instruebatur, in quem finem recipiebantur testes, in Strumenta & concurrentia indicia. Et iam hac in re judicium eCclesiasticum cum forensi conveniebat, si quidem Imperatores instrui debere edicunt Causam idoneis testibus, vel apertis documentis, vel indiciis ad probandum indubitatis & luce clarioribus (Fj. Praesens reus de criminibus, quorum delatus erat, interrogabatur, respondebatque: si quid vero versutiae re ponsio contineret, interrogabatur
lterum pressiusque, ut ita Clarius de rei veritate constaret (H. Reuso uomie Pr Sens contra Se productos testes audiebat, instrumenta inspiciebat, & si quid excipiendum haberet, libere proponebat. Inde ubi satis instructa erat causa, ferebatur sententia, quae s lemniter publicari so ebat, & reo absenti per litteras insinuabatur. Ita lata per Synodum Ephesinani contra Nestori uin sententia et ah Senti insinuata est per litteras synodales, quarum haec erat e pigra ph e, Synodus Nestorio , nodo Iudae (b . interim dum instruebatur judicium Praesentes notarii omnia dicta Sirum e a Judicibus, Sive a partibus dis Tincte Suis ipsorUm verbis, ne interpretationibus quidem aut eXclam Itionibus Omissis per notas conscribebant: quae acta apud Episcopum adversabamur, ut apud postero5 de judicii integritate constaret. Numertis testitim ad probationem necessarius. S. t X. Quod ad numerum lestium, qui ad damnandos Clericos etiam Epi SCOPOS erat neces Sarius, Observandum, Veterem Ecclesiae disciplinam cum jure Romano conveni Sie. Isto jure in qualibet causa etiam criminali duo, aut tres testes integrae fidei &concordes sufficiebant, nisi in quibusdam Cala Si S majorem testium numerum leges praescriberent id . Non mere Civilis ea definitio est, sed & aequitate naturali Oinstat , cti auCtoritate Sacrarum littera-xum munitur (d). Similiter secundum vetereS Ecclesiae regulas duo hus aut tribus idoneis testimoniit; plena probatio ccnstabat, & ad irrogandam poenam Sufficiebat. In testimonium cliuersus Episcopum, inquit unus ex sic dictis Canonibus apostolicis (e , hoereticus ne cdmittatur , sed nec tintis sollis fidelis; in ore enim illiorum dei trium tes- et item stabit omne Cerbum. Et Synodus Bracarensis II. edixit (f), crimen fornicationis objectum duobus, aut tribus testibus probari, idque ex Apostoli doctrina , qua Timotheum admonuit, ne contra PreSbyterum accusationem Acciperet, nisi duobus, aut pluribus testibus instructam la). Sed regula ista de numero ic Silum non adeo stricte accipiebatur, quin posset judex eX justa cauta recipere plures, Puta si testes auriti non oculati, aut alias non omni exceptione majores Producerentur.
Testium numerus qui inde prodigiosus edasit. s. X. Quae quum ita sint, mirum profecto videri debeat, cur Synodus Romana sub Silvestro Pontifice & Leo IV. abnormen in
29쪽
; INSTITUT. JUR. CAN. PARS III.
damnandis C ericis testium numerum requirant, edicunt enim . Episcopum nisi septuaginta duobus testibus, Pr byterum nisi quadragin .ia quatuor, Diaconum Cardinalem urbis Romae ni Si viginti septem, reliquos vero Clericos nisi septem damnari non debere (M. Similiter in aciis Sinuessanae Synodi ad damnandum Marcellinum Papam. qui idolis thus adolevisse di Cebatur, Sept Uaginta duov testes ad hibitos memoriae proditum est. Verum non minus Concilium Roma num sub Silvestro, quam SissueSSanae Synodi acta Commentitia sunt,& a falsarii posterioris aetatis CC Sarcinata , qua de re convenit inter criticos. Unde vero sal Sarii miscelliones eam ab normen disciplinam hauserint, non facile dictu est. Si detur locus conjecturis, crederem, Septuaginta duOS testes Coritra EPiscopos ex numero
septuaginta duorum judicum , qui ad Episcopos damnandos in veteri disciplina aliquando adhibiti sunt sb), desumtos fuisse. Falsarii scilicet veterem disciplinam non intelligentes quod suo tempore viderent, Episcopos in Synodis Provinetalibus etiam minori judicum numero damnari e X numero Septuaginta duorum judicum numerum testium ad Episcopos damnandos interpretati sunt, & inde habita proportione de numero testium ad reliquos Clericos damnan dos edixerunt. Quidquid vero hujus conjecturae sit, ubi Isidorianae merces veluti indubia monumenta habebantur, Leo IV. requisitos per Silvestri Romanam Synodum te sies bona fide probavit, & ita invaluit disciplina, ad damnandus Clerico8 duorum, aut trium testimonia non sufficere.
Veteris Ecclesiae judicia defensa.S. XI. Antequam hin C habeamus, notam CPOrtet eluere, quam per summam injuriam antiquis Ecclesiae judiciis Jo. Clericus, Boeh-merus aliique inurunt (ri, quasi quae fuerint iniquitatis & perfidiae plena, quod in iis judices sederent ipsi reorum accusatores, hostes, inimici, adversarii, idque multis eXemplis probant, in primis vero producunt Synodos Alexandrinam & Tyriam, in quaru in prima Arius, in altera Athanasius ab inimicis & suspectis judicibus damnati sunt. Idem factitatum . addit Clericus, in omni bus Episcoporum coetibus , qui ab illo aevo Stint coacti; nam singulari jure prae laicis gaudent ecclesiasti ei, quo simul ad errarii G legitimi judices esse possunt. Sed ab exemplis velle omnia judicia ecclesiastica difflare, nec jus, nec ratio ulla patitur, nec profecto licet vitia hominum ipsis legibus appingere. Fac hanc illam ve Synodum inique se gessisse, & nullam
veritatis, nullam innocentiae rationem habuisse, an mox OmneS Sunt
damnandae, rejiciendae, exterminandae l Cur non potius damnentur
tur ipsa peculiari a judicia & Synodi, quae Contra ecclesiasticas regulas habitae sunt, ut ipsa fecit Ecclesia Aperte quoque regu lis ecclesiasticis prohibetur, aliquem simul esse accusatorem & judicem : qua ratione docet Augustinu S, damnari Crimino Sos non posse, nisi Sponte confessos, aut Per accusationem in judicio convictos (a . si uis enim sibi utrimque cudeat ctsSume Ce, ut cliiquam ipse sit
aecusator G judex * Et Innocentius Papa improbato judicio per
Theophilum Alexandrinum injuria iri Chrysostomum lato, id ur-gibat . cogi debere irreprehensibilem Syriodum occidentalium &orientalium , a qua tam amici, quam inimici Secederent, quod Palladius testatur (b .
De purgatione canonica es Culgari. Definitio G species purgationis. I. Recepta apud veteres judiciorum ecclesiasticorum in criminibus exuendis & puniendis methodus labemibus annis novas crimina frobandi rationes admisit, purgationes, nimirum, sive canonicas, Sive Uulgares. Purgatio rhetoribu S erat status , si V e constitutio, in qua reus negabat, Se Consulto feci SSe, atque ita facto concesso culpa removebatur (c . At in jure canonico & mediorum sae .culorum monumentis eo nomine venit innocentiae propriae super objecto crimine facta demonstratio, qua non tantum culpa removetur, Verum etiam factum ipsum negatur, de falsum esse ostenditur Ejus duplex species, alia cunonicia, alia Tulgaris. Et Canonica quidem purgatio sic dicta, quod sacrorum Canonum & Ecclesiae auctoritate probata fuerit, est Sol e uinis praestatio juri furandi adhibitis Sacramentalibus, quo in inopia probationum innocentia ab ob jecto crimine probatur. Vulgaris vero erat demonstratio innocentiae aut alterius facti controversi, quae mO S Vulgi auctoritate re eeptis peragebatur, veluti duello, ferro candenti, & inde vulgaris dicta est. Primum de canonica, deinceps de Vulgari purgatione di
ure chili sacramentum stippletorium in criminibus ignotum. S. II. Jure Romano in causis criminalibus usurpatum non videtur fuisse jusjurandum, quo catu plena Probatio deerat, ut ejus Pondere Semiplena probatio suppleretur: quod obloquentibus inulti S
uJ Anglist . in libro quinquRginta homilia r. hom. L. , Can. XVIII. c. a. q. 1.(o Pallad. dicit. de vita ChrysoSt.(cj Auctor ad Hereia. lib. I. iit. a. de Iuvem , Cicero.
30쪽
s6 INSTITUT. JUR. CAN. PARS III.
tis glossatoribus, multisque etiam es recentioribus interpretibua Ant. Matthaeus, Jo. ZangeriuS, Boeli meri S aliique jure meritoque amplexi sunt (u . Sane Praetor tu edicto, qUO jus urandum tuetur tantum de actione, non de aecu atione loquitur: praeterea nullum ti ut sacramenti exemplum apud Veteres Roman US Occurrit. Quin nec ratio Romani fori patiebatur, ut in causis criminalibus dubiiq jurejurando accusatio finiretur: accusatori S namque erat Crimen objectum probare, & quidem evidenter, PerSPictae, plene: crimine non probaeto reus dimittebatur, Verum accumtor eX vinculo subscriptionis talionem Subibat: rei Stentibus vero indiciis & argumentis verisimilibus reus torquebatur, modo personarum Conditio id pateretur. Ecqua ergo SPecies reliqua erat, ubi deficiente plena probatione jusjurandum judex deferret Praeterea ex regulis civilis sapientiae non erat, reos Publicorum criminum iri propria causa iudices constituere 3 facile enim adducebantur ad pejerandum , qui facinus perjurio Par ad mi erant, ut Se a Pinnae liberarent. Uno
tantum casu in re criminali e X legibus Romanis jusjurandum defertur, nempe judici, cui litigator dedisse, aut promisisse aliquid se dicit, si id probare non po sit (b . Sed hoc jus novum est & singulare, & vix est, ut in eon Sequentiam produci possit. Purgatio canonica ex moribus christianorum instituta. S. III. Quae quum ita Sint, mos Probandi innoCentiam sacramento in causis criminum a christianis videtur coepisse, unde ad gentes, quae quinto & Sequentibus saeculis in Occidente Christum amplexi sunt, una cum religione pertransiit et nec audiendus Gon-χaleg (e , qui contraria omnia tectet, a moribu S gentium ejusmodi purgationes in Ecclesiam permeasse. Et quamvis Canones deficiant,
qui primam Originem Sacramenti in demon Strationem innocentiae usurpari demon Strent; non deSunt fame I argumentae, quibuS ConStare possit, ex christianorum doctrina canonicas Purgationes derivasse. Nimirum inde a quarto Saeculo sepulchra & reliquiae Martyrum etiam miraculis coeperunt Celebrpo, sensimque Communis percrebuit opinio. Deum ad Martyrum reliquia S mira operari, Praesertim vero
occultae quaevis vi majori detegi & palam fieri (d): quin quidam
Sancti peculiari quadam ratione Periuros odisSe, ac statim punire credebantur, quod de S. Hervaeo traditum est (e . Hac opinione undique diffusa & in dies crescente facile christianis fuit, ad veri
CAP. XXVIII. DE PURGATIONE &c. sp
tatem occultam detegendam , ad Sanctorum reliquias sacramenta usurparer quem usu in Episcopi & Pontifices de vi miraculorum non dubitantes Probarunt, ii te produxerunt. Ipse Augustinus de vi mirabili sepulchri S. Felicis Nolensis conscius, eo misit Bonifacita in Presbyterum & Spetium, qui tibi mutuo quoddam crimen objiciebant, ut patiati criminis veritas elucesceret (a . Sic inter chris rianos recepta sententia de vi sacramenti ad detegendam in occultis Veritatem, mirum non est, Si Alemani, Franci, Angi i , Frisiones, Longobardi, qui nova Christo Progenies accesierant, re Ceplum usum adoptarim, & in suas leges transtulerint (bj; qui enim ritus ex religione descendunt, facile mentes occupant, O in usum ded ueuimar. Caeterum labentibus annis sine reliquiis Sacramenta Praestari coeperunt: quod generatim videtur invaluisse, ubi opinio de vi reliquiarum decreverat. Purgatio canonica volut dioinum judicium hab ta. S. IV. Recepta apud christianos ad probandam innocentiam Racramenta tanquam divina iudicia, quibus Deus veritatem demonstraret, haberi coeperunt, idque ea profecto ratione, quod vi reliquiarum divina jurantes veluti inviti ad occulta aperienda COgC-bantur. Nos novimus, inquit Augustinus se , Mediolani apud memo-t Ium Sanctorum, ubi mirabiliter G terribiliter daemones constentur, furem quemdam, qui ad epus locum Uenerat, ut falsum jurando deciperet, compulsum fuisse confiteri furium, G quod abstulerat, reddere. Et apud Gregorium Turonensem litigantium Imu S ad exortam inter eos litem finiendam ita alterum provocat d): usquequo ut erque conteU imus sub Judicio omnipotentis Dei ponamus. Eaureis ad tumulum nar-t rir, si quod sub sacramenti interpositione dixeris, discernat Virtus Sancti patroni. Quod si religione reliquiarum jurantes nihil perculsi, Ptierarent, ex maliS, quae inde in jurantes ingruebant, divinum hauriebant judicium ; persuasum enim erat, Sanctos, ad quosum rem liquias iurabatur, mox periuriorum vindices futuros: & rea PSe se multae in vitis Sanctorum, qui ante saeculum X. floruerunt, EXhibemur eorum exempla, qui divinitus puniti credebantur, quod pejerassem. Hac de causa Iusjurandum , quod ad innocentiae demonstrationem jurari consueverat: Derum & iustum judicium, item di Pi-Dum Iudicium in antiquis monumentis appellatur (e . erici etiam canonicae purgationi subjecti. Principio soli laici de criminibus accusati ad innocentiam