장음표시 사용
31쪽
s 8 INSTITUT. JUR. CAN. PARS III.
suam sacrimento demonstrandam ad Stricti sui Se videntur . non item Clerici, qui ex veteris Ecclesiae instituti S. nec saeculo . jurare solebant: sed deinceps etiam Clericis nec ei Si id S imposita est . ubi n-jecta crimina sacramentis eluere. Nimirum ex Veteribus regulis C letari eos vitae integritate & puritate conspicuos esse oportebat, ii cle- nurum ut ne dum aperta vitia, Sed ne eriminis quidem suspicionem in iis Ecclesia toleraret a). ltaque ubi clerici alicuius eriminis infamia adspergebantur, nec convicti erant, demonStratione in nocin
tiae opus er l, ut Sine aliorum offen Sione Sa Cri S u Carent. In hoc rerum statu opo mitium vi Stam e St. eos jurare ad Sanctorum reliqu as,
quo jurejurando divinum judicium exhiberi cred(batur: quc in usum G recor ius M. probavit (l , deinci Ps vero Canones S Pc ntifices
confirmarunt, promoverumque (c . Quin non tantum inferiores Clerici. verum etiam EpiScopi, & i pie summi Pontifices de criminibussu Specti ad speram notam Sacramentis eluebant; licet Pontifices id sponte sua, non aliquo Can One jubente, facere solerent (di. Caeterii in nran semper Clerici maCVla Criminis adspersi juraban t, sed ali- ouando mera rerum poni ione ad tumul OS Martyrum tacta se criminis
Purgatio canonrcu indicta crimine non probuto. S. VI. Jam ut esset locus Sacramento ad innocentiae demon q-traetionem, non requirebatur aliqua Crimini S, licet imperfecta , probatio, sed sufficiebat vel Solus sinister rumor, vel accusatio Pres-bter et et quilibet Sacerdos . inquit Gregor us M. f , Π d populo
cusatus fuerit, es certi non fuerint testes, qtii crimini illato opprobent deri utem, jusjuran lim in medio erit, illum testem proferat de innocentiae suae purit te, clii Nuda V verta Sunt omni u. Idem quoque Gregorius Episcopum Leonem, cui sit ister rumor Crimina quaedam appinxerat, Subiecit Sacramento, qUamvis ex uiligenti ii quisitione constitisset, rinita Criminis,cui pa eum teneri ( ). lis proce ciebat judicium ex recepta doctrina de vi divina, quae in ses ti clia is Sanctorum reos ad crimina aperienda cogebat. uo spectare videtur illud ejusdem Gregorii, qui ubi retulit, Leonem Episcopum, ei si culpa vacuum, ad beati Petri corpus jura Sye . addit: sivibus Proestina ni hnet stimus exuit at ione gaUisi, quod hujusmodi expertamento immerauia eius erit denter enituit. Concinunt leges gentium, quae sacramenta
dari iubent, ubi nuda aderat probatio (hl.
CAP. XXVIII. DE PURGATIONE &e. s
In canonica purgatione adhibit/ compurgatores. VII. Quoniam vero qui jurejur' ndo se a criminis suspicione eluebant, ve luti in propria eausae sedebant judices , ae propterea facile erat, ut ad debitas poenaes evaedendas pherarent, mos inductus est, ut etiam alii testes adhiberentur, qui jurarent, Se credere infamatum vera jurasse. Usus iste jam saeculo ' L receptus erat . . , qui laebentibus annis longe lateque percrebuit, Praefertim ubi non ad reliquias Mari yrum sacramenta prae SVari coeperunt. aut ubi Ophnio de mira cutis reliquiarum decreverat. Adhibiti testis, qui cum diffamato ipso jurarent, dicebantur compli Vt Ores, Nili VII OT S, FI-
esse debebant , ac porro diri boni I honesti. ut verisimile videretur, Eos nolle amore, Odio, aut lucri spe PMerare lae). Com put-gatores amem erant tres, quinque, aut septem; interdum etiamplaires, Si qui se purgabat, laicus es et, aut Clericus in gni alicuius criminis infamia J1boraret (c : quo speetant illae mimula: in antiquis monumenti S frequentes, te tiI, quinta, aut septima manu iurare, hoc est, adhibitis tribus, quinque, aut Septem sacra men latibus (d . Manus denominatio numero restium attributa inde ductae est. quod vel porrectis manibus, vel stactis Sacros aenctis Evangeliis, aut Sanctorum reliquii S jurarent, ut recte Hieronymus Bignonias observat se l. Jurantes Vero SacrainentaleS non innocentem Esse infamatum adseverabant, Sed potius se credere , illum vera jurasse (s . nonica purgatio per Euchuristiam. VIII. Canonicus quoque innOCentiam probandi moduq erat per sanctam Eucharistiam, quae praesertim usurpari solebat ad detegenda occulta ( tiricorum cri mi ni & farta in monasteriis ti Monachis admissa fg . Si accusatus, aut Suspectus de crimine Episcopus. aut Presbyter erat, ipse Missct in in P rgationem ce lesua re so lebat, & Eucharistiam ad innocentiae probationem sta mere: Si vero non Sacerdos innocentiam Suam erat probaturus, ad ita re adducebatur, ubi in Missa Eucharistiam manducabat . intentio iemque Suam concepti verbis aperiebat, Se corpus Domini in purgationem Sumere. Addebatur aliquando execratio, qua Sus p ctus sit,i imprecabatur, ne Eucharistiam posset deglutire, Vel eocti in momen to periret, nisi verum diceret, quod constat ex tarmula per Tri
32쪽
do INSTITUT. JUR. CAN. PARS III.
themium relata (a . Usus hujus Purgationis ab Ecclesia probatus erequin ipse Gregorius V . simoniae insimulat us , celebrata Missa sumptaque Eucharistia, seipsum ab objecto erimine insontem probavit (b). Hi iam apud gentes furi i sui picio probari consuevit per
crustum panis carmine infectum, & a Sacerdote datum eis. qui ea suspicione notati erant, quod Acron Vetus Horatii interpres, tes
Canonicae purgat ionis hodie rarior usus est. S. IX. Purgationis ea Aoni eae, Sive juratae, Sive eucharisti caehodiernis moribus ferme nullus usus eSs. Et jurata quidem in foro civili omnino defecit: at in foro ecclesiastico rarior evagit si , non tamen in omnibus Ecclesiis videtur desuevisse. Interim ubi adhuc superest, summa cautione & prudentia in dubiis criminibus vi detur indicenda (ej; est namque demonstratio innocentiae per jusjurandum omnino fallax & incerta. Etenim in tanta morum corruptione non adeo christiani juri urandi religione tangi solent, praesertim quando opinio de Vi divina Sacramenti omnino defecit. Hinc qui scelera admiserunt, crimen crimini addere, & pejerare facile inducuntur, tantum ut debitas Sceleri Poenas O infamiam evadcint. Purgatio vero eueharistica nee in foro ecclesia Stico amplius u Surpatur, impiumque videtur, Deum tentare, ut editis Signis innocentiam demonStret. Species vulgarium purgstionum. s. X. Canonicam purgationem excipiunt vulgares , modi nimirum vulgi auctoritate recept i, nulla vero ratione suffulti ad veritatem in causis dubiis detegendam, quales praecipui fuerunt duellum, ferrum candens, a quae Calida & frigida . Per di ellum innocentia demonstrari credebatur, si quis se innocentem dicebat, indicto duello victor remaneret; contra re VS habebatur, Si vi crus cecidisset. In judicio ferri candentis suspectus de crimine nuda manu ferrum ignitum Stringebat, quae Si illae Sa ab igne rem Eneret, innocens. Si ad asta, noeens habebatur. Parum ab judicio ferri candentis distabant purgaetiones per Vomeres ignitos , per ri gum accenSum, in quorum primo qui reus dicebatur, supra vomeres ignit OS longa Seric digestos nudis pedibus ambulabat; at in altero per rogum accen Sum medius transibat; eratque in utroque innocentate indicium, si ignis nulla indicia relinqueret, contra adustio Crimen admissum demonstrabat. In judicio aquae ferventis suspectus de
C P. XXVIII. DE PURGATION R &e.
filio et ' innocens: si contrarium, reus Pro unciabatur
i, orit a uam frigidam hoc modo fiebat, accusatus in aqUam Probat h .dbrui uti & si enataret, reui, c*' ro in aquam mersis periculum vitae crearetur, probandi fune ligabantur ut si in imum descenderent, tempestive eXtrahi possent (a .
Haec & alia hujus furfuris judicia Balvetius, Martene, Muratorius aliique pluribus exponunt & illustrant l ). Apud ethnicos receptae mirae probationes.c. XL Vulgarta ista judicia ethnicam Sapiunt Superstitionem,
Qua inter ethnicos ad occulta detegenda mirae pror'us I a tiones receptae & consecratae erant, idque fortasse non sine Sacerdotum machi ais , quorum eratasacra & mysteria Populo proponere & expli Care. Testis est Eusthainus, seu H uarit litus, Atryco inade & Daphnopoli fontes fuisse, quibus virginum pudicitia probabatur (c . Si mi lis quoque sens erat apud EpheSum. Stomis nomine dictus, quo muliere q i inpudicissi e suspectae descendebant , Praestito tamen Prius SamCramento, quod in tabella descriptum collo alligatum gerebant:
immota uSque ad crura manebat aqua, Si Pudicae e S Sent, san minus, aqua intumeSCebat, & usque ad collum se attollens, tegebat
tabellam, quod Achiles Tatius tradit (d . Celtae quoque judicia
Per aquam usurpabant, quod Frideri eqs Hemius pluribus docet (e et
praesertim vero Rhenensis tractus accolae in more heibuisse dicuntur, infantes recens naetos fluVIo imponere, qui si nitare Sci Iesal,
vel enatassent alveum, legitimi habebantur, ii legitimi vero, si aquis& fluvio cederent, quod ex Claudiano Barthius ObServat f). Cognita etiam & usurpata genti diis erant iudicia per ignem; constat
enim ex Sophocle, OBCulta Scelera per ferrum candens manibus impositum detegi consuevisse (q), quod quidem ferrum Graecis Mus rei
dictum est, ut Sophoclis scholiastes testatur. Recepti S Sima quoque erant apud Germanos aliasque Septemtrionis genteS ad Veritatem oc- cultam detegendam sudicia per duellum: Germ lini etiam ex antiquis institutis, teste Velleio (h , consueverant lites armis diti mere, non jure terminare: qua de re Basnage multa congessit (i .
33쪽
Origo Putearium probutiorarem, ud christianos. S. XII. Barbarae gentei, quae T. Meemo & deincepq imper iam Romanum Oeeidentis osseu aructe, mira occulta Pronandi ration susurpabant, e Sque ad Christum ConvePSA: V m deposuerum . quin potius ex moribus tum apud chris rivs recepti S auxerunt, & cet tiores reputarunt. Nimirum eZ tempe a te Oecidentis provincias tetra ignoratariae nox occupabat , j1mque christiani miraculis rumia praemodum taengebamur. Illud tum erat Saperti fidem Deo hahere, omnem spe in in illo collocare, ab eo expectandam rerum occultarum revelationem , quod ex miraculis Constat, qI E ad Martyrum I Sanctorum sepulchri P SSim edita Circumiere mur. Hi ne novi chri uia iii ex p riri is in titutis plura retinuerunt it ius Christi doctrinae parum convenientia, qta se Sensim eX genio Sarmati magis magisque propagata sunt, & a rudibus populis vel uti manifesta signa, quibus Deus occulta m ni MSia ret, ii Iberi coeperum. Inde vulgares omnes purgationes iussa ia Dei dicta sunt, etiam ipsum duellum, quod a Cli tilari doctrina quam maXime abhorret . idque Pluribus Congestisinonumen is Cari Uus probat (a . His mortus ii Structae barbarae gentes. deinde scripsis legibus Vulgares purgationes Confirmarunt. ea S- qtie ludit in orcultis criminibus eruendis, tum in Civilibus causis deci tendis adhiberi voluerunt: quo faetium, vi judiciorum omnium explicatio apud gentes Occidentis, quae jure Romano non vi Terent, totii fer me vulga ri bus probationibus , & p raeserti m duellis constaret. Et ne quid dees,et ad baerbariem & Superstitionem confirmanodam . acoe Sit peCuliarium Synodorum & multorum Episcoporum auctorita S, qu A deliramenta illa Probata sunt (b .
Systema Illantesquii de Uulgaribus probationibus confutatur. c XIII. Quae quum ita sint, rem acu tetigisse non videtur Montesquius (o , vir alias Qua vis Praedicatione major, qui tenet, gentes judicia vulgaria non ulla vi divina, non ullis miraculiq recepiq; e de testimasSe, Sed potius ex Patriis moribus I institutis, quae cum illis deliramentis Conveniebant. Nimirum gentes Septentrionales armis tractandis & laboribus assutiae vim & corporis fortitudinem contrEbebant. Hine, judice Montesquio, duellum in rebus dubiis indictum , eoque de veritate controversiae indicatum: quod qui duello caderet, Credebatur non e X gentis moribus educatus, atqUeinde ignavia & vilitate sua potuis Se crimen objectum admittere. Simili raetione opinatur, judicia serri Caendentis & aquae ferventis moribus Germanorum , non ullis miraculis vim probandi habuisse. Gens enim
Eum ius II. aciem per a Vari frigi uinys N IV Porro viti eruditi Mabilloniari & Hertius tenent (b ,
tur, si is sis, dicit per equa
si e I iutifici clibuitur. Verum nim faei e admittendum,
titu sse otion ob perjurii Perieri sim SACc Re tum Sustei altare ccd : b c liquiae; ab coe t. Credibi te vero non eSt, Eugeniti n i metu' antiquam & recepta n per Sacramentum Pro In - nem Abrogaesse, timque loeo Sta per Statio iam rassum , Clal mcta
34쪽
In Dulgaribus probationibur sacri ritur adhibiti. xv. Quoniam vero per Vulgares probationes Deum ipqum
editis signis veritatem demonstrare Credebatur, facile earum usus sacer evasit, & ante judicium varii Sacri ritus adhiberi coeperunt tanquam si purgationes istae ex Dei voluntate Susciperentur : qui inores in illis Ecclesiis obtinuerunt, quae judicia Dei receperant& usurpabant. Itaque judicio aquae, aut ignis innocentiam Suam probaturus post trium dierum jejunium ad Ecclesiam adducebatur, ibique super eum in genua Provolutum & orantem plures per Sacerdotem recitabantur prece S : tum Missa Celebrabatur in li rite rem propria quae reissa judicii dicebatur. & peculiaribus orationibus, prae, fatione & ad jurationibus ipsi judicio opportunis erat instructa. Inde judicium subituro corpus & sanguis Christi dabatur, & quidem speci 1li formula, quae habebat, corpu' & sanguinem Christi ei purgationem esse. Expleta Mis a Sacerdos aquam benedicebat; pergebat que ad locum, ubi judicium fieti debebit, & ex illa probaturus bibebat. Tum aquae, aut ferri fiebat ad juratio, qua illa adjutabantur ad fugandam & frangendam omnem diaboli potestatem, & vim divinam adquirendam, qua veritas & innocentia demonstraretur. Finita adjuratione probaturus propriis vestibus se exu bat, evangelium ti Cliti Sti crucem exo Sculabatur, aqua benedicta aspergebantur omne S praesentes & judicium fiebat. Suis etiam consimilibus sacris ritibus instructa erant reliqua Dei judicia. etiam ipsum duellum : quos ritus & orationes Detrio, Stephanus Balutius, Marte ne, Goldastus aliique collegerunt.
laurium probationum Danitas, XVI. Vulgares probationes in judiciis mediae aetatis receptarnedum vanae erant, & rebuS Controversi S uulla raetione conjunctae; velum etiam religioni Christianae adversabamur, utpote quae Deum ad edenda miracula, ubi nullae erat necessitas, tenta bini & veluti cogebant. Et quamvis circumferantur exempla quibus reapse editis miraculis per vulgares probationes veritas demon; irata dicatur; tamen quod in certis casibus Deo ob justas causas sacere placuit, ad casus ordiniurios non recte traducitur et ne quid dicam de veritate illorum signotum, quae aliquando machinis hominumnvidentur egent se, vel vulgi in rebus naturalibus ignorantia tanquam mira habita sunt. Hinc eae ipsa aetate . qua christiani his deliramentis cae plebantur, non defuerunt , qui judicia Dei tanquam vana exploserunt. Certe Agobardus Lugdunensis Archiepiscopus edito peculiati opere Purgation tam vulgarium usum damnavit, eodemque teste tantum vani homines nominabunt iris judicia Dei. Luit prandus quoque Rex Longobardorum vanitatem duellorum ad detegendam veritatem
CAP. XXVIII. DE PURGATIONE &e.& eaugas si mendas agnovit (.i); & Ludovicus Plus judierum aquae
frigilae omnino reprobavit, nec ulterius adhiberi voluit hJ. Eviant quoque apud Gratiarium fragmenta sub nomine Gregorii M. & Staphani V. Pontificum, quibus judiciae per aquam Catulam & fligidam & ferrum candens tanquam superstitiosa & Vana reprobantur, nec amplius usurpari permittuntur (o . Sunt quidem monumenta ijini falso Pontificibus adscripta ; at interim demonstrant, non defuisse
ares probationes desuet c. S. XVIII. Verum nec ratio, nec religio, nec hominum gravissimorum de vulgaribus Probationiblas Judicia tanti sue iunt, ut si eculis IX. . & duobus sequentibus christianos devios in viam reducerent, & recepta deliramenta relinquerent; longo enim tempore & satis claro multumque diffuso rationis lumine opus est, ad fugandos mores, quos IOI mi IUS ignorantia, quam SVPerStitio consecravit. Ipse Luit prandus Rex Longobardorum quamvis duellorum in dirimendis causis vanitatem agnOSceret; ea tamen ob mores gentis non potuit abolere. Sed saeculo XII. & sequentibus, ubi littera rum studia & legum Romanorum florescere coeperunt. majori vi ad extarpandas vulgares probationes Romani Pontifices Alexander III., Innocentius III. & Honorius III. incubuere, easque variis editis decretalibus , tanquamisuperstitiosas & vanas omnino damnarunt (d . Ita sensim desierunt christiani vanas & Superstitiosas pro-handi rationes adhibere, coepitque in judiciis, qua criminalibus, qua civilibu g nova judicandi & procedendi methodus rationi & legibus Romanis conformior. Hinc Raymundus, qui Gregorianas decretales compilavit, non integrum retulit Canonem Concilii Triburiensis, quo vulgari a judicia probabantur (eq; omisit scilicet verba feroentia qua, aut candenti ferro (f , quae saeculi XII l. juris prudentiae adversabantur, & vulgi iam abolitis deliramentis favebant. Cara erum etiam post tot Pontificum decreta, & quod magis eSt, post tot litterarum & rationis undique diffusa lumina supererant adhuc in Germania, quo tempore Deirio scribebat sq), judiciorum Dei vestigia: adeo difficile est, vulgi praejudicia radicitus extirpare. CA-
35쪽
66 INSTITUT. JUR. CAN. PARS III. CAPUT XXIX.
De hodierno judicio criminali ecclesiastieo. Aecusationis descriptio. S. I. Jure decretalium tribus ferme modis iudicia criminalia instituuntur. accusatione nempe, denuntiatione & inquisitione (a). Accutatio est criminis alicujus apud competentem judicem ad publicam
vindictam scripto facta delatio. Scriptura, qua rei deferuntur, lihellus accusatorius audit. tantumque in criminibus levioribus, quorum persecutio de Plano procedit, Scripturae necessitas & sole innis accusasto remittitur. Accusatio autem clare & distincte instituenda est, ideoque libello comprehendi debent judicis, accusatoris S delati nomina, itemque criminis species, locus & dies, quo delatus se crimine obStrinxit. Nec omittenda inscriptio & subscrip tio in crimen (b , quarum illa ex forma Veterum legum, quae in decretalibus etiam confirmantur, accusator profitetur, Se Cajum vel Titium alicujus criminis deferre, eumque peracturum reum; hae vero se ad talionis, Seu reciproci Pinnam ob Stringit, nisi objectum crimen probaverit. Caeterum moribus praesentibus Subscriptio S poena talionis desueverunt, tantumque calumniosis accusatoribus &tergiversatoribus Pro arbitrio judicis poena solet irrogari. sui vetantur acclissare. S. N. Accu allo etiam jure decretalium publica censetur, &inde omnes, qui e3 presSe Per leges & Canones non prohibentur, Possunt a Ceu Sare. Prohibentur Uero accusare in primis infames sol, criminosi, sive jam accusati sint, & nondum se purgaverint sil), sive nondum a Ccusatio PraeceSSerit g Sufficit enim jure decretalium, vi quis ab accusatione, praesertim Episcoporum, repellatur, ut crimen obj ici possit (e): Rem repelluntur ab accusando eXCommunicati (f)- impuberes, mulieres (e). Excommunicatis accedUnt haeretiei ethnici, Judaei, quibus fideles accusare, eisque infamiae notam inurere omnino non licet (h . Nec porro liberi adversus parentes, nec fratres adverSus fratres & sorores ad instituendam accu-
Cay et . ext . de Aecu Salionib. Cap. 15. ext eod. . & et C e. et . L. g. l . de Aeeuiat tomb , C . XUII. C. d. q. T. Cap. ult. ex . de Terii b. & attestationib. Cau. xv. N XVIII. c. et q. T. CAn. VII. c. 3. q. . . . e. T. x xl. de Iudic, Can. XI v. c. et q. I. Cau. XXIV. c. a. q. T.
sationem admittuntur so . Item jure decretalium ab accusando arcentur inimici capitales (b , ne irati nocere cupa am : atemque laici Clericos accusare prohibentur (c , idque demum auditu in e S , ut invalescere coepit doctrina, laicos Clericis infestos es e (cti. Porio status conditio Clericis & Monachis accusare non Sinit, praeserarinata criminibus gravioribus, quae Poena sanguinis Puniuntur se , ne
morte aut mutilatione secuta a Cano ne sint a lient. Omnes vero, quibuq accusare non licet, tum maxime a CCuSatione repelluntur, givindictam publicam intendant; nam ad injurias sibi suisque illitis PersequendaS omnes, alias inhabile S, non tamen ex Communicati, ad accusandum admittuntur, inodo si Clerici sint, expresse edicant, Se sanguinis poenam non intendere. Accuratio non fit per procuratorem. S. III. Quicumque vero sit qui accusat, etiam iure decretalium per se reum deferre tenetur, no a per Procuratorem. Jure Romano in causis criminalibus ad persequendum frustra Procurator intervenit, multoque magis ad defendendum; idque verum est, non solum si causa sit capitalis, verum etiam ea, ex quo irrogari solet poena usque ad relegationem (s . Nimirum per contestationem procurator fiebat dominus litis is , de hinc tanquam princi palis accusator in crimen inscribere tenebatur, & talionis poena se obgtringere, si crimen non Probaret: quod in bene constituta republica non videbatur admittendum. Haec juris prudentia obtinuit in veteri Ecclesia, probatur in falsis decretalibus ib), & in jure canonico novo repetita est; aperte enim Innocentius II l. habet, accusationem ab ipso Principali, non vicaria alterius opera fieri debere ob vinculum inscriptionis & talionem, cui accusator se debet addicere (t l. Quod si de crimine non ad vindictam publicam, sed Civiliter agatur accusatio procuratorem non excludit th): idque etiam locum habet, si per denuntiationem crimen deferatur; denuntiatio enim non ad ordinarias poenas irrogandaS, sed ad emendationem instituitur, nec requirit SubScriptionem (t . Moribus praesentibus quod sub criptio in crimen de Suevit, & fictio dominii litis per contestationem adquisiti nullius effectus eSt, accusatio per Procuratoriam recipi solet.
36쪽
Minister fiscalis hodie in vindictam publicam acetisat.
IV. Moribus praesentibus non promiscue omnibus licet in publicam vindictam accusare, sed in utroque foro Publicum accusandi munus minister fiscalis , qui in foro eccleSiaStico Promotor dicitur Sustinet, & inStitu a S accusationes e X equitur. Etiam jure Ro-m lino Cogniti er: nt, qui e X Officio acculare tenebantur (a , dum in leti in integra stat at juri Sprudentia. qua cuilibet de populo in
institutum. quod ob periculum in Scriptionis non facile privati ad accusandum prodirent. Verum stabile S generale fiscalis os scium, quo taculias accusandi omnibus concessa sublata est, & uni in publicam vindictam accusare Conceditur, posterioris malis legibus &moribu, debetur: mutata enim reipublicae firma, & vulgaribus probationibus foro omnino dejectis, ViX erat, ut Stare poSSent leges Romanae, quae ex principiis demo Cratiae derivata: Omnibus accusandi Potestatem faciebant: & Satius visum est, Publici acculatoris munus instituere, quam singulis ci Vibus, quibus non adeo Cordi est publica utilitas, accusationeS relinquere. Accusat vero pro jure suo minister fiscalis in omnibus8Criminibus, tantumque jure municipali nostro excipiuntur Stuprum S adulterium , in quibus ex officio sine
Partis offensae quaereta judicium aliumve judicialem actum institvivetitum est b), ne familiarum status Perturbetur. Quod vero fiscalis ex officii necessitate accuSat, Cessat in crim En Subscriptio, &Fcena talioniS, tantumque elitra ordii em punitur, si commissa sibi potestate in privatorum perniciem abutatur (c). Sed nec potest fiscalis accusare, nisi ex praeVia inquisitione constet, vel conjiciatur, aliquem Crimen ad mili Ses: factBque a u Satione nihil in criminali judicio seri debet, nisi eo citato & audito. Caelerum quod in
foro ecclesiastico promotoris praecipue est inquirere in Crimina , &Excessus Clericorum, recte in Synodis Cautum, ut nonnisi clerici eo officio fungantur. Denuntiatio ejusque Nat Urss.
V. Alter in criminalibus procedendi modus jure decretalium denuntiatio est (d , qua occulti criminosi ad Episcopum de fi runtur, non ad poena m irrogandam, Sed ut mus admonitionibus.&increpationibus ad bonam frugem & poenitentiam CC nvertantur. Conmveniunt hac in re decretales cum veteri Ecclesiae dis iplina, qua Dcculti peccatores ad Ecclesiam deserebantur, Episcopi vero de-
Iatos conveniebant, eosque clam ad bonam vitam adhortabantur, ulterius vero in Contumaces non procedebant si). Et quoniam denuntiatio ad emendationem spectat, hinc Secreto sit & sine libello, quisque potest denuntiare, etsi alias accusare vetetur: delator ad criminis probationem non adstringitur, & Solemnis in crimen inscriptio cessat (b . Inde etiam egi, quod denuntiationem privata de christiana admonitio praecedere debet (o : si enim privata exhortarione frater tuus emendetur, ut quid eum ad Episcopum defera se Recepta denuntiatione Episcopus causa cognita non procedit, sed clam denunt alum Corripit, increpatque, nec ultra procedit, si ille in
negando persistat. Tantum jure decretalium judex denuntiatione verum judicium instituit, si agatur, ne crimen admittatur (d , non si admissa crimina punienda sint: quo casu iudicium ad denuntiationem novi operis accedit. Verum moribus receptis etiam judicia criminalia denuntiatione instituuntur; ubi enim recepta sunt iudicia per inquisitionem, denuntiatio haberi coepit loco dii amationis , eaque accepta judici via aperitur ad inquirendum ex officio contra aliquem e . Sic mutata scena denuntiatio accedit ad accusationem, O fieri debet a personis haud suspectis, de quidem de ipso delicto, additis in specie adjunctis & argumentis, quae gravare
Lui judicia criminalia per inquisitionem instituuntur. S. VI. Tertius jure decretalium causas criminales instituendi modus inquisitio est, qua judex ecclesiasticus sine ullo accuSatore ex officio inquirit in veritatem criminis admissi, cujus quis Per publicam famam insimulatur. Ita in inquisitione deficit. accusator, &simul et am inscriptio in crimen; judex Vero totam Scenam instruit, CauSamque EX officio e Xequitur, modo tamen Publica fama, quae accusatoris loco Sit, praecedat. Sicut accusatiouem, inquit Innocentius IlI. in Concilio generali , legitimi debet praecedere inscriptio,
sto G denuntiationem charitatiet a monitio, si inquisitionem clamora insinu utro pri Uenire. Per inquisitionem iastitatum judicium iure decretalium extraordinarium erat, & inde milior poena irrogabatur per inquisitionem, quam si per accuSationem judicium instituebatur svi. Ignota hoc sensu inquisitio veteribus Patribus sui Sse videtur . vetus enim Ecclesia non facile quenquam Sine a ceu vatore damnabat sh, nisi crimen esset manifestum, aut sponte ab ipso met reo delatum.
37쪽
o INSTITUT. JUR. CAN. PARS III.
Fortasse primus Innocentius III. iNqui itionem invexit . eique causam dedisse videntur corrupti Clericorum mores, contra quorum non facile accusatio poterat institui, tum propter subscriptionis discrimen, tum etiam quod latei Clericos accusare vetarentur. Caeterii in moribus hodiernis modus procedendi per inquisitionem in utroque foro censetur ordinarius, quod publici a u SatoreS nori Solent, ni
si praevia inquisitione, accusationem instituere (a . An jure Romano sola inquisitione de criminibus quaesitumis. VII. Num vero judicia criminalia per inqui Sitionem, quae
ex officio iudicis sine accusatore instituitur, legibus Romanis cognita fuerint, non una est eruditorUm sententia. Ant. Matthaeus tenet, saltem extra ordinem ejusmodi judicia, tum in urbe, tum in provinciis fuisse usurpata (b), a qua sententia Franc. Balduinus alienus non est (c . Contra eX meliore ratione Thomasius & Boeh-merus contendunt (d , jure Romano criminalia judicia tantum per
accusationem fuisse instituta, ignotas vero fuisse inquisitiones sine ullo ACcusatore. Sane non minus CiCeronis, quam legum auctoritate Constat, neminem Sine a CCu Satore damnari (e). Nec huic sententiae obstant iurisconsulti , dum referunt, mandatis Principum cautum fuisse, ut praesides sacrilegos, latrones, plagiarios conquirant, G ut quisque deliquerit, in eum animadvertent (fi. Etenim ex Principum mandatis non ipSi magistratus fa Cinorosos Conquirere debebant, sed potius Irenarchae, Nuntiatores, Curiosi, Stationarii, quibus ubi privatae accusationes propter inscriptionis & talionis periculum
rarioreS a Ciae erant, officium Conquirendi facinorosos, ut pacata es quieta esset respublica, demandatum est. Nuntiatores autem,' si qui eo munere aucti erant, a se inquisitores inde accusare tenebantur, quod indicat Marcianus juriscon ultus, qui ait, Solis Irenarchae epistolis non esse credendum, sed ipsum venire oportere, Gouod scripsit, exequi (.e , per accusationem nimirum & probationes. Conquisitio igitur facinorosorum jure Romano non Officio magistratus continebatur, sed potius in eam rem certi officiales erant deputati, qui tamen a Se conquisitos inde acCUSabant, tantumque
in hoc judicio inscriptione & subscriptione opus non erat (h .
Illud interim verum videtur, Innocentium III. ex legibus Romanis de conquirendis facinorosis , in quarum studio pro modo ejus
CAP. XXIX. DE HODIERNO &c. et t
aetatis versatiSSimus erat, judicia per inquisitionem in VeXisse, quam
vis veram earum Sententiam fortasse aSsecutus non Sit.
Probatio delicti in genere, si in Specie.
S. VIII. J ure accusatione, aut alias criminis delatione recepta, seu alias patrati criminis fama existente, judeX, audito fisci promotore, in crimen inquirit, quod forensi voce informatio audit. Hac praevia inquisitione duo ad liquidum judex redigere debet, delictum nempe fuisse admissum, Ac quisnam illud admiserit, quorum illud delietum in genere, hoc in specie forenses dicunt. Sum haec duo junicii criminalis fundamenta & bases Praecipuae, quorum unum si deficiat, judicium nullum esse poteSt. Nisi enim constet, crimen
fuisse admissum, nihil est, quod judex judicium instituat (a): quin
nec locu S PCense esSe potest, etsi reus crimen fateatur (b): S deinde crimine probato, nisi ejus auctor innotescat, frustra judex ialterius Procedet. Adhibemur ad haec duo probanda testes, tabulae& judicia seu argumenta (c : & procul dubio falluntur quotquot in re criminali tabulis & argumentis probandi vim esse negant: quem errorem Anton. Matthaeus late confutaxit (H. Jam sive in Crimen admissum, sive quisnam illud ad mi Serit, inquiratur, summo Studio & diligentia adjuncta omnia Personarum, aetatis delinquentis, temporis, loci, cauFae, & quae sunt ejus generis alia adnotanda Sunt: nam inde pendet rectum de crimine judiatum, inde defensiones reis Suppeditamur, inde Pinnae augentur, aut minuuntur. De rei capitaria,
s. IX. Prae v iis inquisitionibus expletis judicis est decernere,
utrum reus citari simul & in carcerem detrudi debeat, aut fidejussoribus vel sibi Committi, an potius tantum citari, ut se in judicium exhibeat (e . id vero judex decernet specialis criminis objecti& probationum qualitate, rei ip ius dignitate, & fortunarum modo. Hoc autem, inquit Vspianus (I ), vel pro criminis, quod obiicitur, qvulitare, vel Propter honorem , aut proseter amplissimas facultates, det pro innocentia personae, Dei pro dignitate ejus, qui siccusatur, judex facere solet. Consentiunt decretales, rescripsit enim Eonifacius VIII. Clericos, qui de parendo si dejutiores dederint, non esse detinendos, nisi excessus enormitias vel alia causa rationabilis eos suu serit detinendos (g . dii mirum prehentio & custodia reorum effratione necessaria est, ne statae metu illi perculsi aufugiant, & ju-
38쪽
a INSTITUT. JUR. CAN. PARS III.
dicia elusoria fiant. quod non obfexare etiam Tridentina Synodus expressit (ci . Hinc si fugae metus abSit, nee agatur de atroci ore crimine, prehensio praesertim Contra Clericos facile decernenda non est; captura enim sine gravi incommodo & infamia fieri vix potest; nec incommodum aut infamia reis ereanda, Si nulluS fugae & ova dendi judicii metus Subsit. Uno tantum casu Sine judicis decreto li cet reos capere, & suo judici Statim exhibere, Si nempe in ipso crimine reperiantur, idque etiam a privatis hominibus fieri potest ad
quietem & tranquillitatem reipublicae tuendam s b).
S. X. Quod si ex criminis & personae qualitate aliis ve adiunctis
judici videatur, reum non esse capiendam, tumide cernitur Citatio, quae usu fori alia personalis, alia simplex est. Et personalis quidem est, si reus ipse coram judire coria parere teneatur, qua de causi vi publica in custostiam detruditur. Hinc citatio ista affinis est ipsi capis tu rae, & usu fori est formula Expeditur, citetur ad informandum, est capiatur. Tum vero locum habet, si crimen semiplene Probatum sit,& poetia corporis relegationem excessura infligi debeat; itemque in levioribus delictis plene probatis. Simplex vero Citatio est, si accusatus non vi publica ad judicem venire cogitur, sed tantum ToCatur, ut veniat ad deponendum t an quam principatis, vel simpliciter ad deponen jum, ut fori receptae formulae habent: quarum Citptionum illa decernitur in criminibu g gravioribus, si admodum levia contra citatum adsint indicia, itemque in levioribus delictis non plene prohatis se : haec vero si factum prorsus est ambiguum, & praesertim si citandus bono nomine fruatur, vel saltem mala fama non laboret. Simplex quoque est ei tatio od dioenium csurum quare, quae in foro ecclesiastico decerni solet, si egcommunicatio vel alia Censura irrogari la sit. Omnis vero citatio ut valeat jure cogere citatum ad Parendum, Continere debet nomen judicis citantis, judieii locum, quoreus se Praesentem Sistar, Competentem ad comparendum dierum terminum, & causam propter quam citatio decreta est. Quin jure nostro municipali prohibentur ecclesiastici judices in causis fidei tam laicos quam Clericos, in reliquis vero fori ecclesiastici criminibus Iai COS Cicare, aut in carcerem detrudere, nisi acta originalia Regi offerant, & inde ab eodem Rege concedatur, ut ad citationem &Capturam, & ad ulteriora procedere possint: quod ad sanctam inquisitionem prorsus abolendam Carolus olim Rex noSter anno CIIIDCCXLVI. Statuit.
Absentis rei procurator fere non admittitur. XI. Reus jure citatus intra terminum ei datum in iudiciose praesentem sistere debet, nec admittitur, si velit per Procuratorem respondere. LX principiis Rottiani juris procurator sitis contestatione fit dominus litis a) , atque adeo in eum sententia Profertur (bi: quod a iudiciis criminalibus , ubi poena criminum a Uctores tenere debet, omnino alienum est. Similiter jures decretalium Procurator contestatione sit dominus litis (c), nec pro reo in causis criminalibus admittitur (d . Non tamen repe Pendus , Si quis etiam sine mandato veniat ab Sentium excusationes alleghturus, puta cimod infirmitate aut alia justa causi, ne sui praesentiam faciant, impediantur (e . Quin jure Romano in causis, quibus absentes damnari poterant, quilibet audiendi erant, qui eorum innocentiam vellent ostendere , eosque tueri (s , non quidem tanquam veri procuratores, sed potius ratione Communis officii, quod singulis incumbebat se . Tantum illustribus personis jure Civili con- Cessum est, vi in causis injuriarum accusare, & se tueri possint Per procuratores h). Et jure regni nosti i in causis criminalibus
licet universitatibus & mulieribus nuptis Sive ad accuSandum, sive ad se tuendum vicaria alterius operae uti (e r itemque recte ad deferi Sionem procurator intervenit, Si plures, quam decem de eodem Crimine accusentur, exce Ptis tamen haeresis de laesae majestatis
criminibus (h . Quod vero moribus nostris dominium litis, quod
conte Statione adquirebatur, ferme nullum est, non denega tu reis in custodiae detentis Post litem conteSta iam procuratoris opera eae ceptiones proponere, & Seipsos tueri. An absenses in contumacium damnari possint gS. XII. Jure citatus reus, nisi intra condietos dies sui praesent m meiat, nec interim excusetur, contumax evadit, S ita contumaciam punitur. Jure Romano in contumaciam ab Sentibus pe- Euniariae poenae, vel quae existimationem contingunt, decerni poterant usque ad relegationem ; non vero Si quid gravius irrogandum fuisset, veluti in metallo, vel capitis poena, quod totidem verbis Ulpianus haebet (ἰ . Verum jure ecclesiastico abSentes per
39쪽
contumaciam instar praesentium damnari e InsueVerunt, quod Gla tianus ol Servat sa). Et jam moribus invaluit, ut in causis fidei &reliquis fori eccle viastici rei citati, si per contumacim absint, excommuni centur etiam pro ipsa causa Principali, quum deficientem in eos probationem contumacia suppleat (c .
S. XIII. Reus in judicio constitutus legitimum eXamen subire,
suoque judici jure interroganti debet reSpondere: nec enim quamvis praeventem, vel manifesti Crimini S reum, damnare licet, nisi
prius illum judex audiat d . Ante examen reo jusjurandum de veritate dii enda ab judice deferri solet, et Si multi hunc Usum minus probent, quod Perjuriis Viam adaperiar. Instituitur examen praesente fiscali ministro: reus Vero Singuli S interrCgationibus suae mora tenetur respondere, neque datur dilatio ad deliberandum; USU qUE Obtinet, Ut reUS examinetur, antequam dentur defensiones, aut indicia in eum congesta manifeStentUr (e . UUm Uero reus respondet, maxima diligenii a Judici in Spicientium ess, utrum constans sit in deponendo, ara vacallet, an Eo quod timori S indicium Voce, vultu, trepidatione praebeat, an contraria sibi & repDgnantia imprudens Proferat. Et qui e St ab a Cti S, Seu notari US Omnia r on Solum re SponSa & Verba. verum etiam animi motus, qUos reus prodit, scripto con Signat. Quod Si crimen ad mi isse reus neget, O graviora in eum indicia urgednt, ea omnia ei deteguntur, quicus mendacii & periurii coarguitur, & si ut monetur, non minus humano, que m divino jure adstringi ad veritata m suo judicis periendam. Absoluto examine fit solemnis inter fimum & reum litis
contestatio, quorum ille coram judiCe affirmat, reum ConStitutum crimen admisi SSE, hic vero negat, ambo veluti conSertis injure manibus contendentES,
Testium contra reum productorum repetitio. S. XIV. II te per examen rei cli criminis negation Em ConteStata, testes qui in inquis i t ora ibi iv Paeviis auditi Sunt , rurSUS debent e Iaminari, & quidem ex integro tanquam si alia S te Srimonium non dixissent. Etenim testes, qui in informatione praevia inscio reo auditi sunt, nullam fidem faciunt, nec ad irrogandam aliquamna in idonei Censentur, ut I Die qui reo non citato terum limonia sua deposuerunt; quod non minus Civili quam canonico jure cavetur ). Ergo iterum testes citamur, & inde Coram iPSo reo, vel
coram alio ab ipsom et substituto jurant de dicendae veritate , in indoci m rco Sua te timonia deponunt. Quin ta soro re te ias litoreuq ad ocatus ad videndum testium sacramCnta, Potest Pil a MDIi nee tae criminationis petere, Se inde interroga tua iri S conscere, quas intra statos dies exhibitas testes, antequam Su. t testis miniae proferant, reSpondere debent. Sed fit aliquando, ut te les cor mip o reo debeant sua testimonia instaurare, idque fore mi vi cedici solet confrontatio, veluti si testes rei nomen & cognomen ignorem, quem tamen affirmant, Se in delinquendo vidisse. Possunt vero testes in secunda depoSitione, quae negligentia avi dolo ex minatorum de primo ex Emine desideramur, addere vel sti 'plere (ci ,
item obs Cura vel ambigua dicta declarare (li . Quod si priora dicta
Correxeritit, vel muta erint , Subornati praesumuntur, fidem non faciunt, & crimine falsi & perjurii se adstringunt. Et in foro Saeculari ad eluendam per jurii suspicionem torqueri Solent, ut ita lor- tura declarent, quae ex conrrariis depositionibus vera sit , nisi rati; se
positionis justa & probabilis causa subsit (o . Cae rum licet reo Sine judicii vitio testium repetitioni renuntiare: quod in foro eccle- SiaStico saltio jure repetetidi feri consuevit (d). Noo danda dilatio ad defensionem.
S. XV. Post depositiones testium instauratas, reo Concedendum, Ut Sei PSum tu tur, ne enim quemquam indefensum damnare licet:
in quem finem certe dilatio datur: & simul etiam publicamur acta judicialia in reum congesta, eique communicant Ur, ut inde PISSit capita suae defensionis instruere (el. Deinceps drticulos suae di ' Sionis teqtesque examinandos producit. Jussu iudici S Citantur producti testes, uti & privatus accusator & mi nister fiscalis, ut testes jurare videant. Pars reo adversa jus habet postulandi aerticulos Hefensionis ad concipiendas interrogationes, quibus e Xaminandi testes cogantur respondere. Quin promotori & privato accusatori intermino reo ad defensionem dato licet itias probationes augere: Sehinc alii testes producuntur, quos judex advocat, de simul reum
ad eorum videnda sacramenta citat. Concedenda vero reo defensio est, etiamsi crimen ultro fateatur; poterit enim Contra Sta m tam- fessionem excipere, eamque tanquam erroneam & salsam traducere (f , vel probabiles ad minuendum crimen afferre EXCu SilioneS, veluti si dicat necessitate adactum, vel fortuito & Praeter voluntatem crimen Perpetrasse.
40쪽
sa dilatio ad defcnsiovem reo non deneganda.S. XVL Testibiis jure examinalis, Sive tantum ad defensionem super articulis a reo pr*Sentatis, Si Ve etiam ad offensam pinguiorem, si alii a fisco vel ab accusatore Sint Prode Cti, ECta decrto judicis publicantur, & uirique parti eadem inipiciendi facultas da
tur. Si reus deficientes suas animadvertat Probatione S, si cet ei no vas addere, ac proinde super adhibitis antea articulis novos testes producere: in judiciis enim criminalibus quoc unque tempore facultasse defendendi reo deneganda non eSt. Defensionem, inquit Paulusi juriscon ultus (cet , quo tamque tempore postulsi te reo negari non oportet. Hinc in causi; criminalibus nulla est Causae Conclusio ; & si in aliquius locis flari solebat contrariis moribus Sublata est. At fisco& phivato accusatori nori Leet alios testes poSt defensionum publicationem ad offensam producere, nisi Super riovis maleficiis aut capitulis: quamvis quo termino post publicatas desenSiones reus repulsam testium fiscalium peragit, & fiscus & Privatus accusator Possim a reo productos tegies repellere.
Tormenta in foro set culari quando adhibentur.
XVII. Jam audito in suis defensionibus reo, qui crimen se
admisisse negaverit, si adhuc gravia contra eum indicia urgeanr, in saerulari foro quaestiones, Sect tormenta adhibentur, quibuq ad dicturumst reus, vel invitus veritatem fateri Cogitur. USus tormentorum jure Romano veteri tantum in servis, qui personam in civitate non i habebant, videtur probatus, inde ubi democratiae jura omnino de erunt. ad liber OS EX tensuS ESt: tandem vero una cum
Romanis legibus per Iustinianum digestis apud omnes firmen Euro par gentes receptus est. Adhibentur vero quaeStiones non promis Cue in omnibus criminibus, Sed tantum in gravioribus (b , quae poena ultra relegationem punienda sunt, Si in reum argumenta de suspiciones urgeam fri, Saltem Semiplenam probationem Ella uerires, quas retis auditus in defensionibus non diluerit Quaestiones enim dolores ingerunt acerbi Sit mos , ae VrCpterea tantum in gravioribus ei iminibus, quae urgentibus indiciis prohata sunt, adhibendae. Jure tamen nostro mutat ei paeli Magna Curia Vicaria: in gravioribus criminibus quae tiones decernit, adhibsitque eX So is praeviis informationibus, & reo non audito, quod singulari jure Rex Robertu statuit e). Caeterum multi, etsi graviorum criminum rei, jure Romano tormentis eximuntur, quales milites, nobiles & illus
yres viri, decuriones Cixitatum, eorumque silia usquetes nisi msjeStatis aut alterius Criminis atrocissi im
Pr eg nantes L. XVIII. Non desunt viri, alioquin gravissimi, qui tormentorum usum ad Eruendam ab ip is reis veritatem , tanquam iniquum & a ratione omnino alienum traducunt, quales ex veteribus S. Augustinus, O ex recentioribus Ludovicus Vives. Am Matthaeu , Montesqui US, & novissime auctor libelli Itala lingua scripti de criminibus H paenis, auctor vere doctus, & de universo humano genere bene meritus. Et profecto a naturali aequitate,&Pactis soCialibus omnino abhorret, eruciari quemquam antequam constet, nocentem esse. Omnis enim cruciatus corporis Poena est, etiamsi ante sententiam inferatur: Poena vero eSse non debet, ubi nescitur, an peccatum Sit, quum peccati Sit animadversio. Porro qDaeStiones falsum dicendi Plerumque causam praebent, Sive robustus, Sive infirmus torqueatur: nam corpore robiasti facile tormenta Sustinent, & in negando persistunt; contra infirmi doloris impatierites facile crimina, quae non admiSerunt, Confitemur: qua ratione evenit, ut criminosi liberentur, in noeenses vero duplici rcen et puniantur. Ipsi quoque Romani jurisconsulti fatentur, quaestionem esse rem fragilem & Periculosam, quae veritatem fallat; ut enim observat Vlpianus, plerique duritie tormenta Contemnunt, alii tanaea sunt impatientia, ut'quidvis mentiri, quam Pati tormenta velint (d . Nec est quod quaestionum fautores opponant, iniere, e rei publicae crimina puniri; nam ut id om irino verum Sit, admittendum tamen est, media ad Crimina detegenda opportuna esse debere, non fallacia, non incerta, non talia, quae dum ad veritatem a reis erues
dam adhibentur, certas & ex quilitas illis plenas irrogent. Vetus Ecclesia quaestionet in judiciis ignoravit. XIX. Vetus Ecclesia ad eruendam in dubiis criminibuq veritatem quar itones non usurpavit; erant enim ab humani t Simo in Ecclesiae ingenio omnino alienae, mi e potestate gladii spiritualis comprehensae. Et certe Augustinus quae Sitonum usum, qui in foro civili obtinebat, gravissimis rationibus improbavit te): quod argumento est, veterem Eccleti tan a quaestionibu S omnino abhorruisse.
Ad re in Hildebertus Cenomanensis ij j, qui post saeculi XI. me-