De motu grauium, & leuium

31쪽

E RIPATETICAE

DISPUTATIONIS

DE MOT GRAVIUM

Phylosopho Arretino.

redem in Mim Sisen gymnasio publice

profitente in Putata . Explicationem exitus quaestionis de Motu grauium .di leuium esse non minus difficilem, quam necessariam. Caput I.

I GAEfficilis, in perob cura uri

m est, de moturamum c dein uium; quae, ut multa alia in F loseph a nequaquam satis adhuc explicata , adcognitionem animi pulcherrima est: ad huc locum, quem explanandum sustepimus. intelligendum s ad complures alios contemplandos, usque adeo necessarii, ut ne huius propsitae conqui itionis explicatione, sine velis sitne remis, sine arctemone, sine ride, ac sinegubernatore nauigantes, ius pulos, Vinsines incauti impingant, 'ab innumeri erea vers ortunae luctitur,atque procedis agitisti, in iota Thylosophya, fragium miser aciant: quod natura etiai Ga igno

32쪽

citum : ut auctor e , rinoteles in ve o secundi hbis Nysicorum. Hinc intestigimus rem hanc nonparum momenti habere, pum potius maxime referre ad veritatis inuessgationem n noui e motum. Ideo nuta e re magis comen t ac paene gladiantur Philosophi, quam de hoc motu . Haec omurumfere contentionum, quae hactenus inter Fhil

sophos versat uni prima fuit, atque etiam post hac erat.

si hic elementorum motu ignoretur Censet Antipho mam se materiam, 'Paestram natura dicatur, o quaesit huius motus principium impedocles terram architectatur tam , likm c a celeri caeli conuersioneprohiberi, quo minus moueatura. Democritus, Leuci ψ, 'E icurus elementa temere moueri Aeruui Anaxagoras partes qua Eam consimiles atque thnmobiles commentus ese Favmeωῶς, --

lilius motum sussulerunt . Sed nimis longum se hoc locos uias veterum Hilosophorum opiniones recesere satis sit, hunc motum intelligere, plurimum in Hilosophia referreac hanc conquisitionem, quo est magis necessaria,e esse explicatu dis filiorem Norunt omnes antiquorum huc is, opiniones esse contrarias, nec ignorant, cuius doctrinae cuius iudicissit, tram duarum artium veriorem diiudicare deinde cuius industris, cuius laboris, quod verum iudicatum fuerit, litteris mandare in tantaρraesertim Philosoplo, um , erscriptorum copia,quos nostra haec felici ima aetas tulit qui in ea enodanda laborarunt, atque lalorant, i concordes non frustam variae, tamqPe discrepantesi orum sintentiae magno argumento est eposunt, totum quodquaerimus esse difficili mum propter hanc causam stire γο oportet, candi fimi Lectores, hic der non totum H cili, edetiam minimo

33쪽

DIs py TATIONI s. ssabissi. de motu dis utari in at erit sidi ceptaturalist, qualis est ista, qui facile redargui non potesse in qua

nobiscum bene actum putabimus si non demomata verit re, se probabilibus saltem argumentis confirmata, similitudine veri consecuimuerimus: his contenti esse debebitis aequi. est enim meminis, me,qui disseram,hominem esse is vos. qui iudicatu,semine Usc. ergo si probasilia dicentur nos, qua homines enis, nihil ultra requirere conuenit a me, qui homo sum ideo quaesunt supra hominum captum, traestare nompos .m: ad veritatem tamen ut licet) agnoscendam, cum prenosiris tenuissimis viribus anhelopectore siremus, quaerendum duximus. Utrum ne grauia, euia elementorum simplicia o

p. per se a se i is, an vero ab aliis recto motu moveantur. De necessario tractandorum ordine Caput II. UTHie,ac legitime veritatem, quae vi Temocrito aliis quando placuit)in profunda tenebra demersa est, ex umbris, plusiquam Cimmeriae umquam fuerint densio ritus eruamus, O in hanc Flendidissimam lucem producamus, ordo explicandorum huic quaestioni adhibendus est, quo

iure gentiam rerum,praesertim abditarum iuuari,atq.etia inuentionem latentium rationum dirigi, quibus ile vel mediocriter eruditis persicuum en Perfecta enim est ordinis lintestigentis,qua duce nemo res ipsas ignorare potest cumΡ-la hisec sit,ia, edi Paeti doctrinarum a persticuitatem aptissima,si adabsoluta rerum cognitionem accommodatis a rea nos in praesentia ingrediemur ne nobis,s veniat id, quod

Morioni cuidam iampridem se venerat: qui in heri culina

ri a ligna

34쪽

hena de more ferebat, crexis, imὰ Imrum s me, μι mie Pent , quae moueri me magno bore nou foterant: his certe non vita quantum referret sit uti ordine to ere: quods,m quorumgratiam haec dis utantur is ero videbitu: eam ob rem non mori uersam disi sitionem suas flat te minutatim atquegradatim distritamus,cum distribues di hcis aduenerit,'edo eam methodum ducem,m inuenteudo sequemur, quam ri Τοteos ἀναλυσιν id est dissolutione

appetauit elementa enim, quorum motus au e inuengantur in uas artes magnas, O magnae inflaruas, quae in minores di sim nonpoterunt , di fluentur, donec a prima hummotionis principia peruene=imus. quae non olum nubsit hac quam paullo ante memorauimus,inuenientur, sed compositionis eo Ordine,quem A stoteles συνλcri vocauit,stostquam uent uerint artificiosa methodo in hoc bbro utabuntur. Ferspicuum etiam siet,quae in causis omnium primae, atque

immediatae, quibus elementa cocitentur nec ropterea δαι-

ρεσις, id est iusto,ghetur oed eadem suo loco, tempore surpabitur quamquam duo ima methodorumgenera. ristotelessere semper milique probare voluerit, Plato vero tertium magis probandum esse duxerit de quilus rerum iractandarum or imbus histoteles in natiici, Platois Alcibiadescripsit , innos alibi dissutauimus. Illis omnibus derelictis, qui nuper playlosophari

coeperunt, ad antiquos uniuersam laanc nostratii disceptatione in conuertemus Cap. III.

35쪽

nepi utatu uerit, proculdubio inveniemus es uam

quam Phylosophus iste vere Amus, multapraesertim de moratu grauistime, .copiosi me di utauit,quae ab ristotele,

ne attinguntur quidem. Aliquando ergo utriusque rasione habebimus: ab utroque nonram, quantulamcumjue Fhylosoph3am, mutuabimur alterum cum abero ut res, apostulare videbitur Ἀltro citroque inissim conferemus bat ex hac mutua utriusque contione eliciatur aliiquando, Atti que,eritasperinisac ex crebro silicis o ferri attritu excutitur, eliditurque ignis nec Platonis modo ,sedo omni exeantiquorum sententias distulabiminrai uermipostea ai- gressiones diuertemus signus est enim uerroes dum digreditur, qui cum Aristotele conferatur: quia adgrauistimam ristotelis doctrinam octi imamiue eiusdem grauitatem vel omnino velsaltem quam proxime accedit Sunt uer-νοὰ digressiones inuentione faecundae flententiarum pondere

graue argumentorum numero neruos Peripatetica method distinctae quodex illis accepimus, qui verrois m-guam nouerunt dictisne d lendidae ut bt oecuu in arrauius, neruosius distinctius,s lendidius Quis uerroe, dum digreditur, roponit ab obuiin' uis narrat euidentius Quis docet apertius'Qui co rmat, icacius' i co utar acrius' cui codigi neruosius cui nerui'Cui lacertis ivitorZOuod pectus Quanta caua siducia Iulu puam cessat, , quam

iacet: 'Nu quam re litit: 'm ruam dormitat sed lique properans sequacem obtemperantem ictorem Averro ssecum rapit: ita ut mirandum non sit siti, his no his Ast protionibus maximam verrois rationem habitura Dus quar

36쪽

indurationis mare vassum certe erit: in quodsi emetrum vetis andere coeperimus, toga nobis erit, rauis ex pcertatione iactatis: nec nisi po*ώngos errores ad eum no- Optatissimum naturalis Ieritatis ortum veniemus. Vniuersae disputationis in suas partes distributio Cap. IIII.

DI PUTATIO ergo tripartita distri etur: prima

voces,quaesunt in quaestionis capite ancipites explana-lvitur: id quo ab refortasseno uerit: ropter rissutelis sententiam libroprimo delinterpretatisne his verbis

conscripta. Docessunt animae notionum interpretes; O aniam e norisnessiunt indices illarum rerum, quae sunt extra a marquos ut qui voces non explicet,in aequivoco laboret;enuclean sunt et voces, iliarum' obscurita sitastranda, si quod ancipitis,' Obscuri haleant: iuxta ententiam Ara-1titelis libramim de caelo, particula decima supra centes

mam,s non raro alitis hinc etiamst, H qui tum voces, rumamminotiones intus, incute nouerit, de rebus diserteelopιιο scribere valeat Secundo Peripateticasententia, tonhalutis atque in alium locum reiectis aliorum opinionibus confirmabitur: ne quis credat nos nim explodendi mendaci ρο- eius,quam confirmandae veritatis,manum adscribendum p- pubisse: Tertio argumentorum quorundam exitus expIcasi- eur ex quorum explicatione meridiano sole clarius cuiliber apparerefoterit, qui de aliorumsententiis seniundum sit: quodsi ex voti successerit, ut argumentorum nexus solua rurigladioperinde ac Vordianus nodus incidetur: ne Peripa

tet ineritatis sestet eamdem in hac parte ialefactare au-

37쪽

deant: ne qui ementit, Philosophorum nomine mentitam Philosophiamprofitentur, Arictoteli Feripateticorum omisnium vere Frincipii falso imponere audeant, quo nihilmis nus excogitauit. His rationibusprimi hilosophiae sentes aporientur omnia adι os reuocabuntur: ex quibus aquaturiον Muinietur,quam ex lutulentis posteriorum lacunis coeptis igitu aueat Nein; a capite ad calcem,sque bene carpta secundet Prima pars princeps Cap. V.

CONCERTATION Esecta, si artificiose,quam

per me fieri potuit, ingessi, quo voces,quae sunt in ivilius capite ancipites, metas iste gatur, elemetagrauia, oe leuia simplicia esse hoc loco ponimus, uoniam sunt subiacentes materne, circa quas haec tractatio tota versatur: materiam autem, quae subucitur, esse ab eo arti ce, cur subiicitur,nec debere,necflos demon ari auctor se ri-ristoteles libro primo seriorum e eiusdem esse, vel ut vi . natur Iuesua notum, velut insuperioriscientia demostratu. accipiendum ex eodem Aristotele in cimus: ne quid tamen intactum relinquatur, ab ea conquisitione equenti capite exordiemur , quam Aristoteles secundo libroposteriorumparticula rima, tost eam, quae adi pertinet, quae esse rei demon rar, explicandam voluite ea ess, qua reipropositae definitisne inuestitamus; elementi etenim motus facilis, atquepersti cuus fersi, quae sit elementi natura,definieri explicuerimus enam ex elementi definitione eiusdem actiones, o motus deinis reperiemur.

38쪽

Elementi definitio breuissime illusti atur. Caput VI.

leuia corporasmi, quae elementa ocantur: Nisii enim res e qua agitur,quibus , velutiformulis et mendo praescriatur,numquam me gi rectepoteris,quid nam ilia sit, quo in eam diglutationem, quam in lituimus, cadit: eometa ergo ea corpora sunt x quibus fit Equid, i inseunt: in quae alia omnia corpora di Oluutur, orsunt indiuidua, secundum perie: idquod ex ristotele accipimus libro quinto diuisoru particula quarta, oesitro tertio de caelo, c mundo, particula trigesimaprima: in qua definitione corpus Hloco generis quomam omne elementum eis corpus,at non omne corpus est elementum: caelum enim excipiendum es quod, quamquam est corpus,elementu tamen,aut non dici,aut alia ratione , c tinge diuersa elementum dici debet cim ex eo aut nihilsiat, aut alia ratione fiat fluctices mineralia,bri tabo homines,quamquam corpora sunt, ab elementi tamen definitione eapsiduntur: quodin ea corpora remeent, Ams uuntur,ex quibus concret uerunt, explodenda es etiam riuatis, quae in re facta non remanet eam ob rem a male..ria differt, quae νη cum elementis Epars rei octae ut via

dere eis apud rictotelem in calce libriprimi Fhysicorum. Gerum quoniam elementa corpora sunt unius modi ui,n quaque similia; qui homogenea dicuntur,non autem disimi

lium partium clade et rogenea nuncupantur, ea corpora inis

diuidua secundi serie appe Luturci non enim in at apris-ra corpora i soluuntur , quae sint alterius rationis: γ caput in

39쪽

in carnem , Ossa, o neruos dissoluitur: quae caput Mnsunt. Vec materia prima verum eis elementum cum actu spoporteat id, quod ensara rei, quae fit. Nec materia propinqua,quae rebus certis accommodatur,dicipoterit elementum:

quoniam in priora corpora dissoluitur: est enim elementorum proprium simplicia corpora esse,quae ex nullis aliis corporilis

flant, me quibus caetera omnia consentur: id eri certe non posset,s elementa ex corporibus componerentur: cum duo pluraue corpora in uno subiecto, oeloco exictere non queant. Non tamen putet quis elementa sit simplicia esse ii r nuda co- cretione constare dicantur habent enim materiam, oes mam id, quod ex eorum mutua,c frequenti mutatione iudicare licet absque subiacente materi, ab v fo mahabente rationem contrariν, fieri non posse inficias ibit nemo reum ex nihilo nihil fiat, iuxta istud axioma quod Fhilosophi

omnes adhanc, que nostram aetatem dederunt Amateria ergo velfecunda, velρropi ua. ve roxima,vel quouis alio nomine appetiata elementum non eis, hed corpus est ex elementis confatum; m haec una cum corporibus, quorum ect mate-νion elementa ista di seluitur,ex quibus conficitur. Nec Anaxagorae corpora,quae cos miles actu habent partes infinitas ut carnem, obsea, neruos,lapides,ligna, eterquei enuου, consimilium quamquampartium, elementa tamen

Nec Temocriti, Leucippi Epicuri indiuidua ista tori. puscula, quaepe medium hoc innanes actum volitant, inter elementa relata umquam erunt quoniam haec corpora sunt non simplicia oed exprioribus elementorum simplicitus corporibus confata . Nec corpora di milium partium, It manus, rachlam, cau

40쪽

Haec de elementorum definitione breuiter dixisse Usciat:

quia elementa nec quarenita elemeta nec quatenus exei emmiata conjiantur, inho ternam hanc quae ironem accersita fuerunt .sed tantum vel vigrauia sunt, vel leuia instabilemque igorum naturam sursum deorsum commeautem fersequemur eam ob caulam G elementi quatenus vel graue o 3,3 et leue es vitis longa orationesuo loco, tempore contexta, narrabitur adaperta etiam definitionegrauitatis ,

imitatis t infra tridebimus. De numero elementorum. Caput VII. Unc ad alia quaestione aggredimur, quae a numerum corporum grauium s leuiu,quae implicia Gunt, tertineri.hraefert quoniam omnis di utatio degrauibus, leuibu futura est. Ante igitur istaenire oportet quot int, o si is me iis,quis ab Vistotele surpantur in his quae de caelo, o degeneratione Ac primo non esse unum tantum eraue, leue elementum,plures motus recti, secudum quos lura elementa mouentur,ostedunt. Nam quo unicum, o mi lex est, a plura loca, almque contraria natura rvr non

posse,d monstrat risioteus libro primo de caelo, Aungo ex eo quod nius corporis simplicis unicus est motus simplex: sicut umin motus simpucis unicu est corpus impleae . A haec

commutatio omnis tolleretur, si unum tantum esset elementum , non nimia rei a quo afficeretur , cum a se ipsi a cinonposit be omne, quo O icitur, a contrario aspicitur: ar