장음표시 사용
72쪽
Iam vero, praemissis quibus ad melius explicandas musivi bu oesiani figuras opus esse credidi, ad hane ipsam suscepit Iaboris partem ut transeamus necesse est, quam brevius paullo tractare licebit, quum de plerisque rebus , quarum in ea habenda eril ratio , salis iam actum sit, ita ut, revocalis illis in lectorum memoriam, non mullum supersti quod addi possit. Ac primum quidem de loeo , quo effossum musivum est, agendum erit : de qua re quum summa qua solet diligentia , eo ipso , quo Vix reperium erat, tempore vir clarissimus ciuina reo tulerit, iam huius verba repellisse sussiciet. Delectum igitur est me so septembri anni i834 sub radicibus collis lusculani propo agrum quendam, cui Turris novae hodio nomen est, quomque Allilii Reguli villam Pupillam olim occupasse dicunt si). Ipse vero, quo repertum est , locus pars est villae cuiusdam antiquae , vastissimae ac siue dubio splendidissimae , in qua unum latus porticus eius , qua Peri stritum interius cingebatur, pavimento iam nobili ornatum erat, quod longum quidem centum quadraginta palmos , largum autem duodecim , divisum erat tu quinque labulas maeandro cinelas et ipso emugivo facio, duorum solum colorum; compositum autem est opus maximam partem e marmore lapidibusque naturalibus, additis quidem calculis vitreis , quo melius colores redderentur, at paucissimis. Addit v. cl. Canina, essossum iam olim fuisse musivum illud; praeterquam enim quod villa, in qua repertum est, omnibus ornamentis suis privata erat , ipsi loco semper nomen stuario delia si
atra permanserat : yisares autem apud recentiores romanos hominum cum bestiis certamina vocantur. Qua vero aetate opus illud egregium factum sit , pro certo quidem statuere conatus auctor noster non est: e lola lameu eorum , quae de vetere aedilicio restant
constructione, anto caracallae lempus id ponendum ossa colligit. Quae quidem res eo gravioris momenti est , quia veram muneris ,
73쪽
quod eo tempore editum erat, effigiem musivo nostro nobis repraesentari credere licet. Romanos enim imperatorum aetate, quae deis
derant munera , pieta in aedificiis vel publicis vel privatis exposuisse, ipsis gladiatorum redditis imaginibus, antea vidimus. Quum autem omnibus qui musivo nostro exhibentur gladiatoribus nomina apposita sint , quin ad illud operum genus pertineat , non est quod
dubitemus : praesertim quum, quamvis subrudes sint figurae neque salis eleganter expressae , plurimum lamen inter se disserant e rum et vultus et corporum habitus ac statura. Haud facile, ut unum solum exemplum asseram, meliorem inveneris eis giem gladiatoris ludorum sagina repleti , quam Εnlini, quae tabula nostra prima ex lal, imaginem. Gladiatores autem in musivo nostro repraesentalos, si in universum observaveris , laetio barbara eos esso origine cognoveris. Id quod, praeter corpora eorum, robusta rudiaque faciei lineamenta ru-
illi praesertim , qui plerosque ornant, promissique eapilli confirmant , ita ui pro septentrionalium regionum indigenis sive gallis, sive germanis , sive deniqne aliis habendi sint. Ad gallicam autem
Originem nescio an speetet nomen quoque Rodani, quod adscriptum Cuidam est, eam fortasso ob caussam a domino ei datum , quod ad Rhodanum fluvium natus esset. Quamquam nonnullis quoque inscriptionibus id ipsum nomen perhibetur i ), quas ad gallos perlinere probari certo non potest. Alia porro nomina , ut Buccibua , mimul, pro quo lamen canina Ioeo laudato PIALE TINVS habel, Mazic
nuae , barbara plano sunt, adiuncta tantum latina terminatione: Elia-cer vero et Sabatiua iudaeorum videri esse appellationes iam antea suspicatus sum s): Iicet Sabalius deum quoque Sabalium, qui est sive Iupiter , sive Liber orientalis 3), indicare possit , certo tamen ad orientem pertinet. Alia sunt nomina o lingua graeca petita : id quod , quum loto hominum conspeelii graecos eos non esso facile intelligatur , illam quam de nominibus a domino gladiatoribus datis aulea exposuimus sententiam , maxime confirmat. Immulata autem pleraque sunt, ac paullulum ad latinae linguae indolem adaptaia ; sic pro Bellerophon seriplum invenimus Bellerofons 43, atque in calli mora appellatione f. certe pro ph posita est. Praeterea no med quoque Aristi graecae originis videtur : quam appellationem
a graecorum μῆος equidem derivaverim , ut Argivus dicitur pro Aniis; , neque minus Astacius ad eiusdem linguae vocabulum αππιός
refero. Meleager porro litteris MELEA indicatur , atque Meus , sive Idaeua, sine dubio graeeum est i. . Palamonius denique a verbo
74쪽
ταὶ i, nomen duxit , aesi pro τλαμ- , τλήμων, et imis dixeris. Ipsa autem , quae reperimus nomina latina, minimo apud romanos communia Buni I nam neque Licentiosus, neque Purpureus, neque Pampinetu , nec Serpentiu8 porro, vel Auritia, alque Alumnuε. tamquam nomina apud romanos in usu fuisse putaverim, neque Cupidinem appellatum quemquam esse, nisi servum; Iaculatoraulem pro cognomine tantum erat 5 in usu. Quod si quis pro a maturae appellatione habere vult, ea ro nisus, quod retiarii rete iaculum appellatum 6ὶ est, illius sententia iam eo resulatur , quod duabus figuris vocabulum illud in musivo nostro adscriptum est , quarum altera hominem plane nudum repraesentat , altera gladiatorem galea armalum 7ὶ: quae duo genera, ut eodem nomino indicarentur fieri nou poterat. Restat bestiarii cuiusdam nomen his sero litteris expressum vel, secundum caninam, MILLIO: quae quomodo Iegendae sint non liquet. Ia singulis vero siguris Oxponendis ita versabimur , ut missis ad tempus bestiariis , primo de ipsis tractemus gladiatoribus. Λc sa-cile quidem cognoscimus in omnibus , quae Oxtant , dimicantium
paribus alterum esse retiarium. Licet enim nullum conspiciamus re-lo sive iaculum , uisi sorte id quo callimorsus gladiator in quarta
labula manum sinistram corporisquo partem inferiorem copertam ha-bol, illo modo explicandum esse censes, in mentem lamen nobis r vocemus necesse mi, rete esse occulis portatum a reliariis 8ὶ :
praeterea in musivo non cerni pugnarum initium , in quo , ut rei natura seri, plurimus erat iaculi usus , sed finem potius. Eandem ob caussam gladiis vel pugionibus, non iam suscinis dimicant, quaa Daciae pleraeque solo sparsae sunt, ita lameu ut prope reliarium quemque suscina quoque eius conspiciatur : quare non est quod dubitemus de vera illorum gladiatorum appellatione. Accedunt e elera arma , quae peculiaria iis osse aliis monumentis demonstrantur, mainniea imprimis braehii sinistri, et quem galerum rellariorum esse lectoribus persuadere antea conatus sum 93. Loris veI laseiis inferior coxarum pars circumligata est, aliaque fascia , de qua parvula interdum suspensa sunt Iora , iusta genu eius circumdat . candidum subligaeulum ita succinctum , ui se morum pars anterior nuda relinquatur , lato balteo continetur: neque ulla res retiariis attribula
aeest , nisi spongiae, do quibus quae suspicali gumus antea exposuimus. Disserunt lamen inter se ipsi , quos reliarios appellamus, gladiatores : quum inter novem , quos huic generi adnumeramus , quinque prorsua ea , qua diximus ratione , armati sint: du
75쪽
bus , qui sunt Meleager ei talinus , galerus ille deest : duo praalerea alii , calli morsus et Astacius, pro mani eis variis coloribus ornalis lasciisque alligatis , quae sine dubio o corio factae erant, manicis squamalis induti neque galero illo prolecti sini. Quum lamen celera omnia cum peculiari rellariorum armatura congruant, plane autem diversa sint a eelerorum gladiatorum ornatu , hos quin quo retiarios nominare non dubitavi. commissos Rulem esse vidimus retiarios cum secutoribus olm Irmillonibus, neque utriusque lamen generis quisquam in musivo nostro reperitur. Neque enim Ieviora secutoris arma, nec mJrmill
nis piscis galeae infixus , nequo threeis denique lalx , neque par
mula ocreaeque duae conspiciuntur. Propterea id modo reliquum , ut famniles eos esse dicamus. Atque armati revera sunt dimidio, ut
Iuvenalis dieit, eruris sinistri tegmine , balteo , seu lo magno , bra chium dextrum mantea induli , galea denique faciem obtegente. Iam vero in describendo universo famnilium genero de galea tractavimus, cuius effigiem adiuncto nomine gemmae incisam si o) reperirnus; huius simillimam nonnulli gladiatorum musivi burghesiani ge- lani , ita ui Astivus quidam , quin famnis sit, isque qui in tabula quarta media prope calliae orsum cernitur , do cuius nomine litterae tantum ΙVSisVIc extant , dubium esse non possit. Ceteros autem generis famnilium speciem quandam armis levioribus instructam esse credo ; quae enim illis serrea sunt , his a corio laeta suisse videntur, inauicas dico ipsasque galeas , quae variis coloribus distinctae , ae quasi e fasciis, ut apparet, compositae sunt. Pampineum vero in labula tertia gladiatorem ob gravem armaturam iam in commenlatione de gladiatorum generibus hoplomachum esse coniecimus t Iin . Talarnoniurn lautum, qui ocrea quidem sinistro erure , manica squamala brachio dextro armatus est, nihilominus pro gravioris armaturae samnite habeo , qui devicio adversario Auriosculum et galeam paullulum deposueri l. Gladium sinistra manu geril : ae scimus gloriatos esse gladiatores ea re , si sinistra manu Puguare poterant. De Commodo certe hoc tradit Dio : καφ α καὶ ἰπὶ τουτω μέγα ἐφροsti ὁτι ην ἐπαριπερος si a): atque inter gladiat res Pompeiis in muro depictos unum threcis , ut videtur , Rrma tura indutum , gladium sinistra , scutum dextra manu gestantem
in enimus ill): id quod in pluribus quoque Resineri lucernis cernitur , sicut in una campaniana. Eandem vero ob rationem manicam quoque sinistro brachio habent: quam quum gladiator noster de ira gerat, sorte taulum accidisse credo, ut sicut galeam atque
76쪽
seulum deposuit, sie gladium altera manu sumpserit. Is solus gladi tor , quem in tabula quarta dimicantem .idemus cum adversario non iam tu eadem labula extanie , quo nomine appellandus sit ,
dubius sum: lola enim armatura famnitibus similis ocrea non est indulus, neque sculo armatus. Nescio igitur num pro recutore sorio habendus sit , quem levioribus armis instructum fuisse vidis
Vestium autem, quibus ornati gladiatores sunt , idem omnibussere color est, quum album omnes gestent subligaculum parte i terdum superiore pictum, manicas autem ac galeas, nisi sorte se reae sunt , flavo , rubro , viridi corio lactas variisquo fasciis com- P0Silas : quamquam in nonnullis flavo lanium colore manicae disii
elae sunt. Prae celeris lamen rebus halleum eos ornasso crediderim , quippe quem plurimae musivi nostri figurae pictum , vel l minis decoratum exhibeant ex militum, credo, consuetudine i 5 .
Nequo minus seu in Variis coloribus conspiciuntur ornalis , atque ila
quidem , ut modo reliculi specio quasi fasciis decorata sint, figuris modo quadratis ac rotundis distincta, modo trabeis quasi quibusdam variis composita. Praeter ipsas gladiatorum figuras, ta musivo burghesiano homines quosdam videmus paene nudos , parvulo lanium subligaculo vel cingulo ornatos , sinistrum brachium veste quadam ampla , ut videtur , varioquo colore lincla eopertos , dextra aulem baculum gerentes, de quo lora vel unum vel plura dependent. Quos arenaa ministros lorarisa esse dixerim, qui flagellis ad pugnam gladiatores compellunt i6j. Quorum quatuor in musivo nostro extant, quin tu qus, cui nomen Eliacer adscriptum est, equum ducens, qui num ad gladiatorum equestrium certamen spectet, cuius aliud vestigium ce Dimus nullum , iudicare equidem non ausim; soriasse enim avehendis quoque mortuorum corporibus inserviebant equi. Quod autem par- a repraesentali sunt statura , ea re non significatur pueros eos esse ; quae quidem opinio iam equi figura observata refellitur: sed aul, quae ratio saepissime cernitur in monumentis antiquis, figurae, quae minus ad repraesentatam actionem perlineni , arta iam ipsa tali modo indicari , in nostro quoque musivo adhibita est , aut remoliores paullo eos esse ita declaratur. Lanislam vero, 'el gladiatorum magistrum, in nostro musivo extare pro certo non possum amr- mare : altamen brachio illo, quod prope Rodanum retiarium in labula prima conspicitur, alioque prope Pampineum in tabula tertia, eiusmodi homines indicari facile cognoscitur , quum superior illius
77쪽
pars , lotum vero hoe brachium veste quadam copertum sil : quae quia ad lunicam pertineat, dubitari vix potest. Tunica autem lanistae induli sust et in Wineholmanni mustro toties laudato 37 , et in lueerna a Sancte Bariolo edita, in qua pugnantes threcem ci famnilem
Actionem vero gladiatorum nostrorum si observaveris, summa quidem varie tale expressam eam esse invenies : ita lamen, ut cuiusque paris uter victor, uter victus fuerit , facile intelligatur. N quo aliter seri poterat. Etenim si musivo nostro gladiatorium munus , quod revera edilum erat, repraesentari ponendum est, verasque redditas esse pugnatorum imagines, necesso erat, ut qui vicisset, qui neeatus, qui missus esset, aliquo modo significaretur. Quamobrem nullum iam certamen incertum est. In prima enim tabula Licentiosus retiarius Purpureum famnilem, similique modo Asiacius Astivum prostravit insiliique in iacentem, pugione destricto eum conscelurus. Entinus vero Baccibum statu deiecti, ne cedentem et tergum iam praebentem cultro petit. Rodanus denique mortuus humi prostratus est. In tertia deniquo labula cupido retiarius victus populi vel domini, ut videtur, iussu decubuit ; nam vultu composito ve sisque firmiter in adversarium oculis iugulum ferro praebet sis .
Bellere iis vero, genu in terram inclinato, sinistra dum galerum illum quem statuimus o collo iacentis demovere conatur, dextra pugionem in iugulum eius intentat. Triumphans, quasi ac post victoriam qui te paullulum Duens, Talamonius prope Aurium trucidatum sint. Meleager contra, adversario quidem famnili vuluerata ac prostrato exulislans , gladium cruentum brachiumquo manicatum protendit: nondum vero signum, ut eum conficiat, accepit, quod in lento ad spectacula vultu, genu innixus sinistro , summo ardore expectare videtur. So- Ius Ρampineus hoplomachus dimicaro eredi possit; brachium vero, quod prope eum cernitur , lanistae est , non gladiatoris et ac vix eum dimicantem repraesentalum osse mihi persuaserim, quum contra gladiatorum regulam dextrum protendat crus, sinistrum sculo lectum retrabat. Dixerim igitur et illum adversarium iam occidisse , hune autem temporis iniuria ereplum nobis esse. In quarta denique labula Alumnus quidem, Mazicino adversario prostrato scutoque ei inie-elo, triumphans gladium sanguine adspersum lollit vultuque , ut videtur, ad spectatores directo eorum de se iudicium expectat. Adflatot alius gladiator samnis, victor et ipse, sed qui nondum consecit calli morsum adversarium, quippe qui humi proiectus, paucis quae ei restant viribus, brachium dextrum supra caput attollens porrecto
78쪽
digito populi miserieordiam implorare videatur go): quam quidem impetratam missionemque ei datam esse, etiam si pro certo affirmare non ausim , ut probabile certo credam , pluribus adigor rationibus. Videmus enim in tabula prima ac tertia , gladiatoribus nonnullis vel ocelsis, vel qui occiduntur, signum esse appositum , quod pro Θ illo , quod toties in inscriptionibus antiquis reperitur , Positum ossa tacito intelligitur. Ι Ο Θ autem litterao usu ab antiquis scriptoribus nonnulla acoepimus, quae omnem de ea re tollunt dubitalionem sat . Dicii enim Rufinus sag : is Si quis accepto breviculo, in quo militum nomina continentur, ni latur inspicere , quanti cx militibus supersint, quanti in bello ceciderint , et requirens , qui inspicere missus est, propriam uoiam Θ ad uniuscuiusquo de iuncti nomen adscribit,ei propria rursus nota superstilem signat. is Θαναυς ii, tera illa significatur , propter quod in rebus militaribus non minus apte ea usi sunt, quam in rebus forensibus; nam ad has Persii a 3 quidem Uria nigrum spectat, morserumqua , quod Martialis a 4 dicit, quia toris stimum, et mela novum. Neque lamea credendum est ad duplicem solum, quom dixi, usum thola esse reserendum: immo in inscriptionibus lapidi incisis ita saepissimo invonitur adhibitum, ut mortuum tantum indicet, tum praesertim, quum plures recensentur homines , quorum alteri vivunt , alteri mortui sunt 253. Viviaulem lillem V distinguuntur. Quod quidem signum iuro suo Libpsius reposuit Didori Ioeo, quo in militum defunctorum nominibus Θ , superstilum a proeIio T litteram adscripsisse veteres tradit aD. Denique theta erat nota quoquo critica scriptionem a quam improbans et 7). Ae variis litterae thola usi sunt sorquet ; quuth enim i . inscriptione quadam pompeiana 28 ssuum exiet, semper sere latitulis antiquis θ roperimus; Meedii lerua signi figura, et haec cum 'ea congruens , quae in musivo nostro conspicitur , o videlicet. Le
In qua quidem inscriptione quum plane pro Θ positum sit , dubium esse non potest, quin . quoque musivi nostri, tabulaeque quam Wincholmannus 3οὶ odidit, eadem prorsus sit littera eandemque ad rem indicandam adhibita. Quae quum ita sint, Astivum, Rodauum , cupidinem , Aurium inter gladiatores nostros in arena
79쪽
oecisos esse apparet. Quum vero et Purpureus et Bactibus, et qui prope Meleagrum laeet, Mazicinusque ei Calli morsus itidem victi sint, nihil tamen eorum nominibus adscriptum est. Quae res licet in Matiei no i in explicari possit, ut intereidisse illam illieram dieamus , quum deesso aliquid lineis quibusdam parvulis indicetur ,
eademque fortasse ratio ad illum, cuius nomen omnino periit, gladiatorem pertineat ; celeros nihilominus vi elos quidem atque vulaeis ratos esse , missionem vero a populo vel domino impetrasse coniecerim. Quam quidem sententiam confirmare etiam videtur id , quod calli morsum antea porrecto digilo misericordiam implorare suspica-
Reliquum est, ut do litteris me , quae in tabula qnaria gladiatorum quorundam nominibus adscriptae exhibentur, pauca addamus. Quas si omnibus illis qui adversarium Occiderunt additas essent, pro VICIT explicare minimo dubitaverim, ea praeterea rationa
adductus, quod in musim vinexelui anniano legitur ASTIANAXO VICIT. KALENDIO O : ita ui signo . VICIT uocabulum quasi o positum sit, alquo idem significet quae pro SP litteris in tessera gladiatoria extat liliora V si . Quum vero adscriptae illao littereo nonnullis tantum gladiatoribus sint, quorum praeterea uuus dimicans
repraessentatur necdum adversarium occidit , alia earnm ratio emo
debet. VICTOR enim litteris Me significari dixerim : quo quidem v cabulo, quum ad gladiatores spectat, non illum indicari. qui semel
adversarium interfecerit, sed qui, ob plures reportatas Victorias ruta de accepta, a re gladiatoria prorsus dimissus sit, lectoribus probaro antea sagin suscepi. Raro praeterea inque spe inculis lautum magnificentissimis gladiatores victores magno pretio paratos denuo productos esse demonstravimus: neque parva munera picturis vel mu- si vis magnis, quale burghesianum est, celebrata esse credi possunt, praeterquam quod multitudine et varietate belluarum , quae exhibentur , salis iam splendor spectaculi depicti declaratur. Quapropter gladiatores quoquo vi eloros in eo datos esse valde Probabile est. Quae tamen res si minus alicui placuerit, ita quoque e plicari possit , ut quibus VIC litterae additae sunt, gladiatorum nomina eos indicent, qui post hoc certamen victorum nomine missi Sint. Allera musivi burghesiani pars , secundum quam in ipsis spectaculis oblinuisse vidimus consuetudinem , venaliouem exhibet. Bestiarios autem , qui in illo dimicantes contra bestias conspiciuntur , si paullulum observaveris, mullo minus suisse prolectos adversus mo sus ferarum, quam ips0s, qui inter sese pugaaruul, gladiatores sa-
80쪽
Ela eognoveris. Nudo enim capite sunt nudisque eruribus , quae in reliariorum modum Super latos lauium ac prope poplitem sa-aeiis quibusdam circumligata habent : induti vero alba iunica , euius pars inferior piclis quibusdam in ea figuris distincta est. Poclus tabula quasi quadam parva deque corio , crediderim, saeta , humeri simili tulerdum propugnaculo rotundo paullulum proteguntur , braebiumque sinistrum veste quadam , ut videtur, circumligata luen-iur ; nam quominus pro manica gladiatoria eam habeam , et universa eius impedior sorma parieque extrema in nonnullis dependente , et illa quae in Scauri sepulcro ex lal figura pugnantis conlia ursum beatiarii, qui, licet manica indutus, vestem lamen quandam bestiae obiicit 33ὶ . Quod autem sinistrum brachium proloelum hoc modo habent, eius rei, quae ratio sit, Pollucis 3M nos docent verba, quo Ioeo do venabuli usu praecepta dat. Dicit enim : πκβὰς τοv ποδα
Eodem vero modo omnes nostri musivi venatores pugnare via demus. Qua ratione quum sinistrum semper protenderetur brachium , ut dextro magis protegeretur necesse erat. Solum autem bestiariis nostris pro telo venabulum est , quod quo modo comparatum suerit , antea iam exposuimus 35) , atque ila eo utuntur , ut semper pectus serarum petant ac eor 36ὶ. Omnes enim, quos in musivo cernimus, vel occisas belluas vel quae interficiuntur, ita venabulo percussae sunt, ut, quum per pectus intrasset , inter humeros exi rit e uspis. Ferae autem, quae in musivo conspiciuntur , maximam partem pantherae sunt, quas varias sive asticanas orientalesve veteres dice-hant bet . Quas ita quidem Isidorus deseri bil : n Panther bestia est
minulis orbiculis superpicla , ita ut oculatis ex fulvo circulis nigra vel alba distinguatur varietato 18 .is Quae quantopere romanis ad spectaculorum usum visae sint necessariae , satis iam expositum est, ubi de spectaculorum in uni xersum historia egimus 39ὶ . Missis igitur illis , ad celera , quae in musivo videmus , animalia transito liceat; inter quae primo loco leo nominandus est , quem venabulo transfixit bestiarius , quum ad aggrediendum eum iam se erexisset. Iubalorum autem generis est, quod pluris aesti-