De Franciae commercio regnantibus Karolinis ...

41쪽

nos. Regum diplomata episcoporumque ac monachorum chartularia non semel de Orci ServandiS, pernisne conficiendis loquuntur l). Disces salsi quoque non inglorii eranti: Νil profecto de hac

re certum habemus : Quum Ver non ignoremus Romauos maximi pretii sacere garum et muriam assiliae, quumque et hodie ejusdem littoris urbes thunnos, encrasicholOS, Sardinasque sale obruunt, non est quod dubitemus easdem artes tunc pariter non noruisse mar enim aut potius nunquam pereunt artes ad locum, ut ita dicam, et praecipue ad quotidianae vitae usu SpectanteS. Quod magis apparebit si potione potionumque praeparandarum modo enumeraveris. Etenim non contenti suis vinis, fabricabant vina mixta odoramentis, quae jam in urbe

Νarbonensi Plinius 2), Gregoriusque Turonensis 3 laudaverant labricabant quoque vina Ocιa, similia colorum guS- tuumque vinis Cypri insulae, quae et hodie apud eridionales Francos pluris fiunt. CerVisiam, ceu eam voces cum lini cervisiam 4 , ceu gythum cum Diodoro 5), conficiebant Franci ejusque usus invaluerat nempe arolus agnus jubet uti villarum judices labricas cervisiae habeant 6 inque chartulariis nuperrime editis legimus uti cervisiam monachi nunc ex hordeo

aut ea, nunc e frumento aut avena componebant Cervisia praecipue utebantur agricolae, usque ad Saeculum undecimum,

Si vero quaeras quo gaudeat incola potu, Potu plus gaudet quam cocta popinat meust Ipso mihi dixit Lisol quia nescia vini, Coctas potat aquas, et aqui immiScet RVenaS.... I LEGRAND DAussY Histoire de la vie privsie des Francais 3 vol in-8', t. II, P. 23. 2 PLIAIus. II. . XIV, T. 3 Gasis. UR VII, 29. PLINIUS XVII. 82. DIODORUS. V 26, 2. 6 BAL. I. 335. de villis. 4b. 7 DELIALE, p. cit. 480.

42쪽

- 40 Hujus vero liquoris e malis expressi quem nostri cidre vocant, nullu prope erat usus. arolus si Magnus, lateor, volebat in villi u siceratores, i, e qui cerViSiam, Vel pomaticum Sive praticum, vel aliud quodcumque liquamen ad bibendum aptum fuerit; n tali autem uti potu durum ac

austerum habebant auctores vitarum auctorum t Otum quoque, ait unu ex eis, cum amaritudine sumebat. Nullum enim omnimodi liquoris uvae, neque mellis, neque lactiS, neque cerviSiae Sumpsit, Otus autem ejus talis erat qualis ex aqua et arborum succis malorumve agrestium audiri po

test. 2 ,

Quae quum ita sint, salsamenta praecipue Seu carnium Seu piscium, fabricatique liquores in honore erant apud FrancOS. ΝΟ est tamen ut omittamus caseos, quorum amara Romani USque ad nos permansit. Ηοmani enim 3 magni ducebant caseos emaus Imontisque LeSorae, qui sum plantarum aromaticarum expositi, ad id bonitati perveniebant, ut sapiens imperator ille latoninus talium caseorum nimia copia sit mortuus 4). Forsan et tale caSeo episcopia quidam arolo Magno ministraverat, qui cibi suavitate adeo delectatus est, ut jusserit episcopum mittere quotannis Aquis granum duo caSeorum capSa. 5 . Francia igitur, ex illo tempore, pretiosi abundabat cibis, et ab omnibus jam diligebatur, ut ita dicam, qui gulae dediti erant.

De arcibus quae spectan ad OeStilum. Nulla prorsus alia necessitaS, praeter alimenta, hominibus magis incumbit, quam induere corpuS VeStibuS, per quas frigus aut Soli ardore arceant. Inde magnum pondus artium quae spectant ad VeStitum. Verumenimvero, quum omnibus sit pus vestitia, quumque alia parte VeStitia crim tempore

43쪽

mutetur, haud facile quidem dicere quae uerant, regnantibus aroliniis, artes ad vestitum pertinenteS. Quod si autem rara dispersaque documenta inveStigemus, populi vestitus non nobis videbitur abhorrere multum a veStitu agricolarum Gallorum sub Caesare, aut a vestitu 11OStrorum . empe in braccis consistit, quibus induebantur crura, inque caSula, quae Orsu tegebat. Super casulam erat Sagum panno tenui aut Spissae texturae, variisque coloribuS. Quibus vero in locis fabricarentur casulae et saga incertum. Franci tamen, quamvis in omni victu sese Gallorum Oribit accommodaviSSent, suas proprias servavere VeSteSusque ad tempu8 Sanctorum in Sarracenos bellorum. Quas VeSteS, Obi in aeternum per Olummam Trajanam notaS,

ita describit monachus Sangallensis 1). et Calceamenta forinsecti aurata, corrigit triciabitalibus us1gnita fasciolae rurales vermiculatae, et Subtus ea tibialia vel coxalia linea ultimum habitus erat pellium canum vel Saphirinum quadrangulium duplex, Sic formatum, ut, cum imponeretur humeriS, ante et retro pedes tangeret Cujus patrii vestitus ita studiosus erat aroliis Magnus ut rideret procere purpuratis aut sericis indutos vestibus. Sed interdum necesse erat imperatoria indueret ornamenta, quando Romam etebat, aut legato aliorum populorum excipiebat 2). Quod si autem raro neque sponte ita vestitu incedebat, non ita prorsus ejus nati proceresque dedignabantur elegantiae subtilitates Lepide narravit monachus Sangallensis ut Serica eorrim VeSte tetaeniaSque delicatas hivia ventusque corruperit. Suis quoque filiabus indulgere debuit, quae serebant nunc serrugineas, nunc lutea vesteS, nunc Strophia lacteola rubraque et mel Ocineo amictus et Velamina purpureiSsilis 3). Unde vero tot talesque venirent Veste incertum. Pretiosissimae, ut videtur, e remotissimis Orientis regionibus, multae etiam ex ipsa Francia Illud etiam notandum, ex omni tempore floruiue artem ingendi. Soepe in capitula

44쪽

- 42 riis 1 enumerata arantiam aut galdum aut tintidem, inquo chartis 2 rubium, rasilum, indi, ruSium, Verde-tumque. Quae profecto denuntiant arte non mediocreS. De v tium fabricis sere nulla habemus documenta Atrebatum tamen civit , quae, Sub imperio Romano, an DOS

delicatissimos una cumLaodicaea fabricabat 3), ea tempestate videtur prioris famae vestigiis institisse. Haud secus S. Victoris assiliensis chartularium 4 enumerat arbonensis, Provinciae, Avenionisque satiricas. ii quoque habemus de fabricis manteliorum laudatorum a Q. igello et ab Ange-gis in Ρgulis monasterii Fontanellensis. Quod attinet adpelles, agricolae prorsus, qui quidem coriis Vix pulvere quer-neo insectis tegebant humeros, opificum artes dedignabantur procere Vero non item, qui summa impensa pristioSaSacquirere pelles conabantur. Inde divitiae et auctoritas societates pellionum, quae mox ad id potentiae ascendit, ut tredecimo Saeculo, una SSet e sex corporibus fabrorum uti

Enumeremus etiam plumario qui nunc acu pingebant, nunc plumas in variis vestibus illigabant, quique summa elegantia et subtilitate nunc vel Splendida, nunc chlamydes componebant: Documento sit velum DKarolo Calvo datum ecclesiae cathedrali Carnutum, et in ea hactenus Serv

Quod si autem tales ea tempestate florebant artes, duae aliae, aponum Scilicet et unguentorum, quae sub Romanis nomen habuerant, omnino in deterius lapsae fuerant Plinius enim D saponem in Gallia oleo et cinere factum, quo utebantur Romani ad rutilandos capillos aut lavandum corpuS DOS

docet Strabo 8 quoque unguenta laudat provinciae arbo-

8 STRABO.

45쪽

nensis. Hodie in eadem regione has arte rursus floruisse,

nullus est nimirum qui nesciat: it Ver mirum si Franci rudes illi Galliarum victores, talibus materiis non jam usi fuerint, quippe qui delicias munditiae partim curarent.

De artibus quae spectant ad domoS. Franci quoque parum curabant domus commoditates. Si enim ecclesias, plaatiaque reguum et castella procerum excipias, domus tam in agris quam in civitatibus nil aliud erant quam tuguria e ligno lutoque paleato constructa ad Summam soli superficiem, sicuti ea jam depinxerant . Caesar, Julianusque imperator. Inde supellectilis raritas et inelegantia, quae hodie tam vulgata exquisitaque est. Inde nullae sere arte quae Spectant ad domos l). Est tamen ut lignarios fabros indicemus, quorum opera tunc temporis adeo necessaria evadebat aediumque tectoreS,

qui ecclesias plumbo delicate laborato tegebant 2). Ars altera jam tunc florere incipiebat, qua superbit hodie, neque

immerito, Francia, artem dico vitreorum. In ecclesiis praeci-Ρue Vitri usus erat communis Gregorius enim uronensis narrat latronem sub noctem in ecclesiam penetraviSSe, nilque pretiosum invenisse, at saltem senestras rapuiSSe, quae Vitro

lignis incluso clauderentur 3 . Idem 4 vitreas memorat ecclesiae S. Juliani fulmine destructas, vitreamque absidem ecclesiae, in qua jacet sepultus S. Albinus episcopus Andegavensis 5). Vitro quoque utebantur ad fabricando calices,

quamvis id prohibuerit in concilio Triburensi 6 Benedictu Anianensis, et pocula agathosque Imo ad id solertiae mox noStri pervenerunt artifices, ut vicinae regiones eo a nobis peterent Septimi enim saeculi sub finem, Benedictus Bisso-

- l Legimus tamen in cap. de villis. 42 6 Ut unaquaeque villa intra canieram lectaria culatas, plumatios ballinias, rappos, hancales etc. habeat ut non sit necesse statuti haec quaerere aut commodare n

46쪽

- 44 pus, abbas iremuthensis in Anglia, legatos in Franciam misit qui nonnullos secum in Angliam reducerent Vitrisactores s). Reges ideo huic arti saverunt, Vitrisactoresque magni duxerunt. Exstat adhuc aroli Calvi diploma anni

DCCCLXvIII pro monachis sancti Amandi quibus conceditis in Diptiaco mansum unum cum vitreari Balderico, et in Parisiaco mansum dimidium cum ipso vitreari Ragenuis cum uxoribus et liberis eorum etc. 2) Ex eo tempore, Si quibusdam eustriae familiis fidas, privilegia summa conceSSafuerunt, per quae vitrifactores ad nobilitatem perveniebant quod vero certis documentis nondum confirmatum 3). Ad aliam transeamus artem, qua et gloriamur hodie, artem dic tapetum, antiquam valde et jamdudum celebratam Gregorius enim Turonensis 4 laudat plateas in urbe Remorum pro baptismo Chlodovaei velis depictis adumbratas, eccle8iasque cortinis albentibus adornatas; laudat quoque aulaea auro et margaritis intertexta, quae in dedicatione ecclesiae S. Dyonisi praetendebantur muris. Otum est etiam reginam Bertham, Pippini uxorem, lanam nere et acu aulaea Variare. In 5 civitate Atrebatica verae exsistebant tapetum offficinae, adeo ut et hodie Itali appellent tapetes arrari. Haud secus in Pictavim nempe exstant epistolae de tapetibus inter Guillelmum Quintum Pictavensem et episcopum Italum Leonem. Verum in ecclesiis praecipue et monasteriis splendebant tapetes hominum animaliumve figuris variati Abbas enim Cluniacensis monachorum sedilia c6rtinis palliisque exornabat sustis diebus 6 . Angelmus episcopus Altissiodurensis anno cccxL , ad baSilicam ornandam plurima emerat peripetasmata sed ante omnes, obertus ahbas S. 1Orenti Salmuriensis tapetum arti savit 8). Ipse enim prae-

47쪽

- 45 fatus pater multitudinem copiosam Ornamentorum inauditorum diligens exquisitor adquisivit, Videlicet magnorum ex lana dossalium, cortinarum sasterdium tapetum, baucalium, ceterorumque Ornatuum variis imaginibus insculptorum. Νempe duas mirificae qualitatis et quantitatis componi fecit aulaeas, quae trapezytae conductivi pretiosa elephanteas imagine venuste continente consuerunt. Bino etiam ex lanadossales texi praecepit. Item clarissima leonum specie multae longitudinis sanguineos gestantes campos alios secerunt, in quibus margo erat candidus beStiae, Vel ave rubeae. Animadvertendum igitur jam tunc apud majores nostros artes illam affectavisse elegantiam, quae nunc peculiare et proprium Franciae, ut ita dicam, patrimonium evadit. De artibus quae spectant ad metalla. Νοstro quidem tempore nullae artes magis florent quam illa quae spectant ad metalla mon autem ita se res agebat regnantibus arolinis. Documenta enim sere nihil de hac re

memorant.

At enim arma pro militibus aut venatoribus tunc fabricabantur: non erat ut nil superesset de labricis quas enumerat notitia i dignitatur, scilicet ArgentoratenSem armorum

Omnium Matisconensem sagittariam, Augustodunensem loricariam, SuesSionensem Scutariam, Remel Sem Spatariam, Triberorum scutariam et balistariam, AmbianenSem Spatariam et Scutariam. Ita prorsu neque sine induStria, quemadmodum id credere possumus ex armis inmusaei conservatis. Im Caninus nomina multa enumeravit armorum tunc usitatorum 2). Ubi vero labricabantur incertum. O-temus tamen non licuisse omnibus arma vendere: Capitularium 3 enim exstat aroli magni . de loricis extra regnum

non vendendis. l)motitia dignitatum. Bouo. I. 126. 2 Indices in Cangio. d. HeiISchel. R BAL. I l98, cap. 779 20. CL BAL. II l86. Od. Pist. 5.

48쪽

- 46 Erant quoque fabricatores rusticorum instrumentorum l),

vasorum scilicet aereorum aut plumbeorum, cuniadum terebrorum, Oradrorum, Scalprorumque, neque, ut Videtur,

sine laude Ex quo enim Galli, Bituriges praecipue fuerant

soliti compescere Stanno aeruginis virus, et ita Vasa exornare incoctilia, currusque ac rhedas metallis 2), ars ea floruerat semper. Regnantibus autem arolinis ars sola conservata

orat liquefaciendi metalli Monachus 3 enim Sangallensis

narrat monachum quemdam, ancho nem nomine, e campanum conssorisse cujus sonitum miratus imperator ei pro Stanno cupium et argentum dederat ad aliud constandum. Soepe etiam memoratum invenire eSt aurum rΥZum, i. e, coctum, quo maXime utebantur aurifices 4). De aurificibus vero locumenta et inSuper monumenta Supersunt, e quibus

conjici potest ars exquisita hujusce temporis. Ex quo enim 5ὶ S. Eligius quasi ossicinam in palatio Dagoberti instituerat, non defuere discipuli, tali magistro prorsus digni, qui quidem aut Lutetiae aut apud Remos aut in monasterio S. DyOnisii vasa pretiosa capsasve reliquiarum fabricabant, quae nostram, et hodie, movent admirationem 6). In eo enim tempore publica sortuna praecipue constabat e pretiosis metallis, quae reges episcopique aut accumulabant aut in varia mutabant artis opera Chartularia monasteriorum Thet ecclesiarum magnificos enumerant thesauros 8): Vel miminae ecclesiae suis superbiebant divitiis artiumque

l D villis 42. - Breviarium rerum sis alium aroli Magni. GUERARD. olyptique, Irminon. Appendix 296 304 enumerat h. 302

1OSSOrium, beSSum, securem, dolatorium, aratrum, Scalprum, gulbium.1 alcile sulcem cultrum, Serram.

2 PLixius XXXIV. 18. 20.

3 Bouo V, 1l8. on San Gallensis I, 31, 4 Aunoesus Vita S. Eligi passim. - Fortunatus , , cap. aroli Calvi XXXI. 24, etc. 5 Bouo. II, 286, chronio S. Dyon. . . - Vita S. Elisii XVI. uma-Mntur ibi artifices plurimi diversarum artium periti qui. . . . Semper ad obedientiam sunt parati n 6 Gazette des Boaux-Art l866 p. 257. 7 Cartulaire de Redon. 189. - kLia1EN, histoire de Salut-Denys, 536. 538, 42. 8 Gaetulte de Beaux-Aris l862. In obscuro ago, Conque scilicet, non procul a Ruthenis, reperta fuit statu seininae sedentis in argentea cathedra, splendidaque capsa a Karolomaguo data.

49쪽

- 47 miraculis Aurifices Ver non modo monasteria ecclesiasve suis ditabant operibus, quippe qui volumina etiam magnificis ornarent textis aut ex ebore aut e Rur argentoque regesque et episcopi nil l antiquius ducebant quam ut alia possiderent 2 volumina.

Νon est ut omittamus crebrum gemmarum usum in Vestibus hujusce temporis 3). Ergo ne quis miretur Si, et hodie, aurificum hujusce temporis solertiam exquisitaque opera maximi faciamuS. D artibus quae spectant ad intellecιum. Artibus, quae ad alimenta, vestitum, domosque, id est ad naturales, ut ita dicam, hominum necessitate Spectant, XΡΟ- sitis, restat ut eas quae ad intellectum, id est ad morales hominum necessitates pertinent, OnSideremUS. Haud equidem diffiteor homines ea tempestate minimi duxisse animi culturam Quum tamen nullus ignoret litteras Xa lo Magno ad arolum Calvum revixisse, necesse suit artes nonusae ad hanc litterarum renOVationem spectantes florerent Ante alias 4 ars manuscriptorum : Omnibus hodie notum est quanta cura reges et Sacerdote studuerunt ut manuscripta possiderent quippe qui non modo, sicuti Alcvinus, in Angliam legatos mitterent qui Venarentur ea tanquam reliquias, Sed etiam monachis transcriptionem eorum, Velut religiosum opus, imponerent. In omnibus Onasteriis ea tempestate camera erat peculictris, nomine scriptorium, inquam penetrabant soli abbates ad Opera inter suos dividenda. Rem omnino lacilem, nempe monachi totis viribus incumbebant ut sacro illo ungerentur officio. anuscripta igitur pretiosa evadunt non modo propter ipsum textum, sed

l) GustRABD. Polyptiaue dJrminon. Breviarium rerum fiscalium aroli Magni. - Appendix 297. 2 Νonnulla volumina pervenerunt ad nos. Documento opera Gregorii NagianSaei, picturis ornata minutissimis mus continet imperialis bibliotheca, Sanctaeque Scripturae quas a Theouulso datas servant Aniciences Canonici. a Botio V. 417. carm. Theodulsi. - V, 39l. Poet. SRXO. 4 E. WERDET Histoire du iure en France, depuis te temps te plus reculsis uriu'ea l789. Paris, 186l, paSSim.

50쪽

- 48 plus etiam propter litterarum et ornamentorum elegantiam. Documento sint Divinae Scripturae, Λ arol Calvo datie, quas adhuc Servat monasterium S. Calixti Romae 1 psalterium latinum a quodam Dagulla exaratum litteri aureiS, quod celebrat carminibus arolus agnus 2 duo evangelii codices auro scripti cum tabulis argenteis, aliaque volumina ducenta, quae singilbertus in suo Centuleus monasteri pretiOSe conservabat. 3)Illud quoque manuscripta summo in honore versata suiS8e denuntiat, Scilicet quod eorum possessio religionis tutela defendebatur. Etenim sere Omnia hujusce tempori manuScripta ferunt inscriptionem, quam nostrae tempestatis discipuli, non conscii prorSUS, ridiculi1m deformant in modum : Si quis hunc librum inueuerit, et non reddiderit, in aeternum

igne cremetur.

De aliis autem artium operibus, de Statui Sciliret, picturisque aut sectilibus pavimentis, hic non locus eSt. Plerumque enim non mutantur de sede, ideoque nil attinent ad commercium Animadvertamus tamen instrumentorum muSiccae, et praecipue organorum labricationem Postquam enim Constantinu imperator, anno DcCLVII, dono dederat Pippin organa

mirae dulcedinis 4 , a Baldrico comitu sui adductus ante Pium Ludovicum presbyter quidam, nomine GregoriuS, qui,

Graecorum more, organa composuit non Vent Sed aqua pulSR

Rus exemplo formati sunt discipuli qui passim portaverunt artem abricandi talia instrumenta, non autem Semper cum bono eventu. X3tat enim epistola Gurberti ad Raimundum Aurelianensem in qua de Organis et organici queritur. Quae quum ita hit, mercaturas, de quibus eXercetur commercium, Seu aturales, seu labricatas, pro comperto habemus. Illud igitur a nobis nunc considerandum, quae in loca convenire solerent negotiatoreS.