De Franciae commercio regnantibus Karolinis ...

51쪽

CAPUT I

Dω IIae Disti Ie ἄν- fluviales. Viarum l), utilitas imo necessitas, omnibus populis qui negotii rebus se dederunt, apparuit brevi. Nil enim npgotiatoribus magis prodest quam numerosa illa et larga itinera, per quae in diversas et enitus remotas Vehantur regiones, adeo ut semper una floruerint et negotium et via publicae, utque etiamnunc e magis ditescant populi quo facilius per itinera huc illuc serantur Strabo qui primus 2), Galliae situm miratus, ut lunam ejus quasi divino instinctu pro nuntiavit, laudat felices Gallicorum fluviorum cursuS, quos, ut ait, inter sese ungere res non esset ardua laudat quoque

facilitates, quas ad negotiandum suppeditant hi fluvii plerumque rapidi nec tardati longioribus meatibus. Atque ideo, quamvis per fluvios Oceanus et editerraneum mare juncta fuissent serius, jamdudum Rhodano aut Ligeri ceterisque omnibus utebantur Galli quasi viis naturalibus ad negotiandum 3). Quando Romani, Galliam secere suam, non modo tali faverunt navigationis generi 4 sed etiam nautarum so-

52쪽

cietate constituere, quarum plures Stabierunt Oblivionem nonnullae autem pervenerunt ad nos societates nimirum

nautarum Rhodani, rarisque et Druentiae l). ulla vero societas magi notuit quam splendidisSimum corpii mercatorum aquae Parisiensis 2 , quod, suboiberio jam prae-ΡotenS, multisque eminens privilegiis 3 , mox Lutetiam divitiis auxit. Quando barbari Galliam occupavere, nautarum SocietateS magi ac magis floruerunt, nedum cum alii institutis perierint. Terrestribus enim viis per incuriam aut negligentiam imperviis fluvii, utpote naturalia itinera, soli fructus aliasque vitae necessitatus huc illuc transserebant, quem9dmodum et hodie videmus in regionibus Americae aut Oceaniae vix cognitis aut nondum habitatis incolas uti fluviis veluti unicis commercii modis. Inde major nauticarum societatum numerus, inde majora crevere privilegia quibus equidquam obstiterunt mille impedimenta et exactiones. Fhivialia vero itinera interdum difficultates praebent quas

supere neceSS eSt inundationem scilicet, aut riparum humiditat erosarum ruinam, aut etiam renurum congeriem.

Νil igitur mirum si nauta , qui fluvialibus itineribus uteren- illi , a Servare integra aut relicere deberent. Documento sit Liger qui haud secus ac hodie, propter magnum decursum aquarum, et alvei exiguitatem, Saepe inundabat. Exstat

capitularium 4 De aggeribus juxta Ligerim aciendis ut

bonus missus eidem per praeponatur, et hoc ippin per nostrum missum mandetur, ut et ille ad hoc missum Ordinet quatenus priΡdictum pia perficiatur.

Viae autem terrestres, quamui pariter utile ac n0cessariίe, non pariter Oruere tunc temporis Romani tamen Gallias

53쪽

magnificis constraverant iis, quas conservare aut augere

non arduum suisse l). Sola autem regina Brunechildis antiqua vias reparavit, adeo ut et hodie designentur multis in locis nomine viarum Bruti echildis 2). Dagobertus quoque capitularium edidit de viis, quod sere iisdem verbis renovavit

Karolus agnus unde patet tria, ea tempeState, exstare Viarum genera, unum scilicet viarum publicarum, alterum pastoralium, tertium convicinalium 3). Vias, quamvis semirutas, exstitisse meu regnantibus arolinis demonstrant nonnulla arolinorum capitularia de pontibus creandis aut instaurandis Romani enim, qui sibi et posteritati monumenta aedisIcabant, construxerant pontes quorum et hodie ingentia rudera mirari possumus: Beneficiorum possessoribus Karolini imposuere 4 curam pontes reficiendi antiquos, in suis beneficiis sitos, sed et ded0ro Operam ut novi aedificarentur

ponteS, neque profecto Sine magni pro constructoribus privilegiis : motum sit 5 omnibus quia placuit nobis extra

Parisiensem urbem de a rario OStro Super terram monasterii S. Germani. . . majoren lacere Ontem. OS expletionem ver ejusdem ponti concessimus ut ipSe epiScopus Eneas et succeSSOre ejus in OSterum pontem cunctaSque arca aqua

ejusdem pontis, ac molendinos, et quidquid ad eum justo Ordine et legatione pertinere Videtur, absque ullius comitis vel vice comitis seu cujus libet judiciariae potestatis contradictione libero et pacilico teneant arbitrio. Verumenimvero OP et tanta privilegia non nunquam adducebaut pontium constructores ad id ut non dubitarent

nostruin in omnitius locis lolliter einendatoe A e debeant , e illa lo uulti antea semiter suorunt ii in D. Ludovici Pii 817 819. 23 - BAL. I. te. 8. - 6l7. 7. - 639. 20. u Volumus ut missi nostri lier singulus civitates una rum opiscopo ot comito missos vel nostro nomines Dido mcommoraules liguut Diorum cura sit Otites Pr divorsa locu emendare , θω - Cup. Oiliari u de iotititius rostaurandis videlicet ut Ν cundum rapitularia avi et patris ubi antiituitu suorunt reiiciuntur ab his qui illos honores tenent , - BAL. I. 3 E. 32. . , BAL. II. liut ex Parvo cartulari occlesio ParisionAis. - Τ.

54쪽

- 52 agricolas fabrosve temere colligere l), eisque certum dierum numerum imponere, per quos gratuito tempti et operam impenderent. Inde corvadarum 2 origo, quae tamdiu duraverunt detestanda abominandaeque, quasque nulluStolerat

Vitare, ne Sacerdote quidem.

Erant 3 quoque, tunc temporis, propter publica itinera,

dispositi in certis locis mutationes cum equis aut muliS, pro regis Si ministrorumve regis 4). Tot vero tantisque oneribus mox gravati fuerunt soli possessores, ut, lerumque legati et missi dominici nil paratum in stationibus invenirent, equOSque et cetera ad iter necessaria procul quaerere deberent, invitis regum capitulariis 5). Quando vero Ormanni anniversariis, ut ita dicam, bellis

turbaverunt Franciam, quandoque comite et villarum OS- sessores, imo episcopi abbatesque sese in maenibus castellorum abSconderunt, non modo equorum Stationes nullae lactile sunt, ponteSque dedere ruinam, Sed ite, a nulli reparatae,

mox silvis lapidibus que obtrutae evaserunt 6 . Si quis enim Francipe solum quale fuerit, nono aut decimo post Christum S eculo con Sideret, nunc Sabulosam ac qumis horridam tellurem, nunc Silvas, et raro illa caStella, urbesque inveniat. Soli patent castellorum aut civitatum aditus, callesque vix pervii, temereque dispoSiti, prout proceribus venantibus, aut agricolae terram laboranti placuerit Interdum apparet viator, peregrisnuSV anxiuS, qui quidem viis neglectis, per semitas incognitas ducunt iter. Tot enim tantisque circumventi periculis incedunt l

l BAL. I. 32. Anseg. IV. 60 Cap. Lud. ii 79. - Logos Langob. lib. III tit. I tet. 26. 32. 2. 2 BAL. I. li 8l3 37.u Siriliis ad pontem publicum hannitus fuerit etuon enserit, solidos quatuor redi componui. CL BAL. I. 338, cap. Lotharii V. 32. 3 Ex antiquo omanorum more. s. Cod. h6od. VIII. . de cursu publico angariis et parangariis tit. I. De tractoriis et stativis. 4i BAL. II. 200. cap. usian 6 4. CL de evectionibns et tractoriis. GUERAR D. Polyptique Irminori proleg. 801. 22. 5 LEHPEROP. Institutions Carlovingiennes 47 L R VIGAΟΝ. p. cit. l. b.

55쪽

De eloneis.

Νihil vero in viis, seu fluvialibus seu terrestribus, magis obstabat negotiatoribus, ideoque commercio, quam major in dies numeru teloneorum. Quod attinet ad interiorem navigationem, nautarum Societates, privilegiis plerumque nimiis reue, ad id imprudentiae venerunt ut flumen aut rivum quasi patrimonium considerarent, Omnibusque aditu ejus interdicerent, nisi magno penderent tributum. Inde tot tantaeque semper renascentes lites inter Araris aut Rhodani l), inter Sequanae et atronae nautas, inter Sequanae ipsius nautas, ceu citra ceu trans Lutetiam incolerent 2 , quippe qui sese iuvicem veluti hostes haberent, nedum concordia florerent. Νon autem modo societates, sed etiam urbe aut caStella, imo monasteria, tyrannidem exercere non dubitabant. avem hanc Videamus exempli causa quae Rhodanum descendit Quotiescumque tetigit terras societatis cujuslibet, aut urbis, aut praedii nobilis, aut ecclesiae, ab ea jus passagii exigitur 3 . Ecce autem pons occvrit pontaticum 4 solvendum est. At enim pontem evitare et aliud numinis brachium Sine ponte sequi in promptu est. Haud ita prorsus. Adest enim telonearius qui poscit tributum, aut navem sub ponte transire, ut solvat tributum, cogit 5 . Quinetiam, ubi demonstratum fuit Oniaticum prodeSSe, novi ponteS, quamviSinutiles fuerunt constructi, novaque tributa indicta inaniaque rurSum cesserunt regum capitularia 6 . Aliud telone genus, ripaticum Scilicet, exsolvebant omnes

rip e numinis appropinquantes, ubi aliquid emitur aut

56쪽

- 4 venditur qualibet causa ad usum commercii pertinetas, et ubi

emptor cujuslibet utitur herba aut lignis aut aliis villaticis

Νavis tandem quo tendebat pervenit: non tamen omnino libera est a contra societatibus privilegio donatis 1 haula-gium exsolvet pro licentia exponendi navem in haula, portaticum et anchoraticum pro licentia portum adeundi, et anchoram igendi ex SolVet quoque geranium pro machinis quas ex nave in littus merces X trahunt, et ponderagium, et mensuralicum, et modiaticum, ubi quid vendiderit aut emerit. Reges profecto de elon Horum immunitatibus decreto decretis accumulant : Quis autem ignorat corruptissima

republica plurimas leges 2 3

Ηiae dura quidem negotiatore autem qui per quam vehebantur sere liberi immunes evadebant, Si compare eos negotiatoribus qui terrestri utebantur itinere. Non erat enim ut viator ille OluS, Sine patroniS, Sine armis, ut imbecillitatis conscius resisteret aut latroni aut teloneario aut etiam cuilibet armato Illum sequamur in itinei e Transitorium et Viaticum Si non exsolvit 3), aut renovavit . quotieScumque novi domini territorium adit , vaemissero A enim de rebus ad vitam necessarii negotiatur,

Pipinusque de teloneis S c ordinat 4 Ut nullus de victu a

qu decernit ut 5 de his qui sine negotiandi causa substantiam Suam de una domo Sua ad aliam, aut ad palatium, aut ad exercitum ducunt, nihil exigatur. η Frustra aulem quippe qui idem arolus eam defensionem bis renovst 6)HHSque SucceSSOre pariter, Sed incassum ). Ecce autem viam interrumpit aut torrens aut fluvius. 0- cesse est igitur viator unico tranSeat ponte: neque prorsuS

57쪽

- 55 sine tributo. Im interdum unis iam rumpit, et, ut PergaS, rursus expende tributum, quamvis dixerit arolus Magnus l) α ova et injusta telonea, ubi Vel fune tenduntur ... se his similia in quibus nullum adjutorium itinerantibus

p Statur, non exiguntur.

Via tandem libera aperitur. ii jam Obstat quominus Viator, viatico et passagi et pontatic exsolutis, iter reliquum conficiat. Ita quidem. Sed plaustri rotae Vestigia ui impressere; sed pulvis excitatus suit Tributum igitur pro damno quod in viis plaustra lacere solent, rotaticum scilicet, et tributum pro pulvere comportato, pulveraticum Scilicet, exigat. Νe credas capitularia haec exstitiSSe raraci capitularia enim Semper enumerant rotaticum et pulveraticum una cum aliis teloneis 2 adeo ut ipsi reges non modo ea tolerent, sed etiam, quando immunitatem uni alterive conceduut immunem arolatico et pulveratio eum semper 3 declarant. Haec autem non satis : NemΡ Viator cespitalicum quoque exsolvet pro via cespitibus munienda, et avariam pro damnis reparandis, extraordinariisve sumptibus providendis Tandem pervenit viator, nou autem Omnin liber Appropinquant enim telonearii qui sanitaticum ultra debitam pensitutem pro domini honore, curaturam ex mercibus in nundinis distractis, Odiaticum et mensurati cum et ponderaticum sibi vindicant et exigunt. His tandem conditionibus peractis libererit, ibi prius bonis spoliatus, et interdum libertate privatus

fuerit. Erant tamen negotiatores qui commercium exercem, nundinasque et mercatus petere auderent.

58쪽

regnum essent dissust sicuti demonstrant hujusce temporis capitularia, quibus nunc arolus agnus defendit i et uti habeantur in die dominico, nisi ubi antiquitus et legitime esse

debentη, nunc Karolus Calvus eos recenseri jubet 2) Volumus ut unuSqul Sque come de comitatu Suo Omnia mercula iubreviari faciat, et sciat nobis dicere quί mercata tempore avi nostri fuerunt, et quae tempore domini et genitoris nostri essem oeperunt, Vel quae illius auctoritate conStituta fuerunt, vel quae in antiquis loci permanent, et Si mutata Sunt, cu-' jus auctoritate mutata suerunt. Et ipsum brevem unuSqui8que comes ad proximum placitum nobis adportet, ut decernere OSSimu quatenu necesSaria et utilia, et quae per auctoritatem Sunt maneant, quiae Vero Superflua interdicantur, vel Sui loci restituantur. η Quum Vero, Seu sorte, Seu per incuriam, nulla ad nos pervenerit comitum enumeratio, non St ut Franci e mercatu recenseremus. Illud tamen animadvertendum, scilicet in urbibus pr incipue' constitutos esse mercatus; ideoque ea nobis incumbit provincia urbe recensendi interioris Franciae quae commercio florebant. Pauciae tunc exstabant civitateS, quas historiarum Scriptore memorant utpote commercio 3cantes Atrebatuti lumen civitas annorum laneorum texturis a Sancto Hieronymo

celebris 3), Virodunumque ominanda urit in septentrionali Franciae parte : Virodunum retaecipue, quod generOSO

59쪽

regis heudeberti dono olim ditatum i , mox per Societates

seu bracensium ad fabricationem cervibiae Seu mangorum ad eunuchorum Venditionem, ad id potentiae pervenit ut a u-rolo agno desciverit, contraque eum Obsidionem SuStinuerit.

Lutetia nondum caput regni commerci tamen indulgebat propter confluentes non procul a se Sequanam et Mati Onam, neque profecto in SuccesSu, quippe qm Sede e8Set splendidissimi corpori mercatorum aquae, Jud Sque CSFri abundaret. Atque ideo jure quidem, de ea Scribebat

Sum polis ut regina mican omne SUDB urbeS,

et Adrelualdus, monachus S. Floriacensi super Ligerim, indeploratione Franciae sub arol Calvina ormannis direptae s. Quid Lutetia Parisiorum, nobile caput reSplenden quondam gloria, opibus, sertilitate soli, incolarum quietissima pace, quam regum divitia et emporium dixero populorum 3 3 lLugdunum quoque antiquam Galliarum metropolim, ea tempeState commercio oruisse demonstrant Judaei et advena negotiatore. 4 , qui Sede in hac urbe posita, mox in multas ope creverant transitorii commercii navigationisque fluviorum beneficio. Sanctu enim alien episcopus Societates nautarum Rhodanicorum et Araricorum, fere exstinctaSamarbariS, quaSi creaVerat rurSus, OviSque ruaVerat privilegius b). Theoldulsus episcopus urelianensis una cum Leidi ad missus a arolo,agno ut imperium imperat OriS-que ministro visitaret, Lugdunum enumerat non sine laude inter urbes quas divit innumera quoque saxosa in valle Viennam, Arausina terras, venninaque rura, emauSum Spatio Sam perOSamque urbem, Magalonam, cujus hodie rudera Ohimmodo exstant insormia, Sextantionem caput et originem Onspolii, Carcassonam, Bedasque esu reditu visi

60쪽

Gallitia Roma Arelas Praecipitis Rhodani sic intersus fluento. Ut 0diam facias navali ponte lateam. Per quem Romani commercia suscipis orbis. I

De nundinis.

Νο igitur deerant urbes quae propter itum et loci neces- Statem mercatuum Sede essent, ideoque ditarentur. Adde quod in iisdem urbibus aut in aliis locis certis ac definitis mos sensim invaluerat ut negotiatores, privilegiis freti, ta- tutis temporibus, convenirent ad celebranda nundinas, quae non modo, Sicuti in mercatibus, agricolas aut opifices vicinos, sed etiam negotiatore e remotissimi regionibus congregabant: e magis quo civitatum domini aut agrorum OsSeSSO- res, ut negotiatorum numerum divitiaSque regionis augerent, eos sub tutela accipiebant, privilegiisque Ornabant. Quando inceperint in Francia nundinae haud sacile dicas: Documenta enim desiderantur. Quamvis Strabo memoretemporia arbonae, Burdigalae et Corbilonis, nil aliud de his reperire est 2); quamvis Sidonius Apollinaris in epistola ad

episcopum Tricassium Prudentem quemdam nominet, cujuS subscriptio inter formulam nundinarum tanquam idonei adstipulatoris ostenditur 3), nullum certum de celeberrimis

Cameaniae nundinis exstat documentum niSi anno DCCCcxcvl.

4 Νοn est enim ut fidem laciamus fabulosae narrationi quaserunt has nundinas a Karolo Calvo institutas fuisse 5 :