Pyrologia topographica, id est De igne dissertatio iuxta loca cum eorum descriptionibus Dominici Bottoni ..

181쪽

ricas, pelliculas viscidas dispescuntur , istarum autem glutine inviscati motu carent , dum eoru exiguus numerus ab aliis satis superque exuberantibus comprimitur;quod si moleculas queas ignis

minima permeent,tunc aqueum corpuS Otum ex

se inflammari videbitur, ut in liquidis spirituosis,& pinguibus inflammatio evenit, spiritu vini,puta oleo, aliis,in quibus ignes ma)ori coetu persiliui: non ergo semper idem est excipiendum consilium,

nam quamvis in aqua ignem existere nulla ratione, in multorum mentem venire possit,adduci ij tamen debent, ut supradictis concredant. Noster communis focus ob sui impuritatem asi

siduo indiget pabulo, quo nutriri colestem ut ignis

dicatur parum refert, nam in terrestribus, resoluto sulphure,exhaustisque corporibus,calx,& terra succedunt,idque celerrime ob motus Velocitatem,quo Vorax hoc elementum, caetera terrestria insigni celeritate praecellit, Nec si ignium favilla tunc temporis absunt,ideo corrumpi, ac generari censendum est, in alia enim avolant corpora, ut in calorem, &fumum, mox in aerem, vel in aliud, figurarum ordine mutato, haud secus,& corporum spatiola subeunt; sensui conspicuus fit ignis solarium radiorum collectiones, Vel colporum attritu , ex innumeris, nitrosis, sulphureis, caeterisque corpusculis, quibus

182쪽

1 a Dominici Totioni

educitur ad ejus autem retentionem varia nactus est homo receptacula fotui, conservationique congruentia, ut ignearii fomites,4 quamplurima ad ignis usum accommodata. Ultra artificiosa adinventa, quq passim apud quammultos legimus, extra telluris superficiem flagrates, ac perennes ignes sagax Natura conservat, idque ignivomis in montibus foveis, puteis,alijsq; conspicuis voraginibus, per orbem undequaque expositis,hominum spectaculis eminet,alij vero obscuri ignes, terrae penetralibus consiti, oculorum acies subigunt, tamen eorum igneam naturam ardor, vapor, fumus, quamvis absque lumine, edocent, ac planum faciunt. Sub telluris regione ignem universim morari Κirherus in Mundo subterraneo satis deprompsit,

imo ad universi necessitatem ejusdemque ad ubertatem facere,firmis rationibus tutatus est,quod probabile placitum conjectura non pauci ponderis

acuunt, nimirum ignium comunicatio, etiam per remotissimas orbis partes,praesertim per mediterraneum mare , sub quo penitioribus profunditatibus terrae calor,evaporatio, dc ebullitio ex igne, id perspicuum, tanquam in speculo ponunt; sed non desunt aliorum sententiae, quae summopere adversantur, magnaque contrarietate dissident: verum tanta generalem sub tellure illum centralem ignem exi-

183쪽

stere , integrum mihi non est, id enim potius ideatigenio committerem , quam pro solido principio haberem, nam non ubique ignis semina equaliter congesta morantur, sed juxta varias telluris partes varios etiam effectus sciscitari consonum est , hinc ubi concremabilis materia ubertim affluit, tumultuario sermentationis motu, ignis erumpit, qui teter intestinis meandris coercitus,ac ex his ruptis repagulis exulans, super montium cacumina inces.santibus flammis lucem vibrat animo idcirco reipsa bene perpensa,non indiscriminatim sub terra ignem serpere, ut Kirherus generaliter sibi comparat, sed speciatim concipere, ibi ignis semina

idonea mineralium segete fruuntur, putandum ducimus, ut ex ignivomorum positu undique cernereliquet,i ex salium affluentia , sulphurisque uberrima copia, quibus cessantibus, exsolvit ignes

jam quivis intelligeret, ut Ovidius Nec quaesu bureis ardet fornacibus Ahina Ignea semper erit, neque enim fuit ignea

semper. Ne tamen bonas literas in nugis collocemus, ad particularia. sensata properabimus, neve pyrologia nostra exoticorum solum adhaereat fidibus,

ubi quoque proprijs oculis concredemus, nobis est insistendum,m ideo de nostratibus patulis Vulca- nis

184쪽

124 Dominici Tottoninis prim5 erit sermo, inde, aliorum relationes

expendentur.

AElna nulli incendiario monti secundus, mirisque ejus ostentis inter omnes alios primus, in Natuti admirandis portentis fatis infamis, omni seculo scriptoribus ansam priebuit S praesentibus philosophandi uberiorem segetem exhibere non sinit. Sicula feracissima tellus eum in pectore substinet, cum enim advenarum sit ardentissima cultrix, erga illos amoris flammas ab aetnaeo corde declarat. Hujus ignis conssideratio haud nostras conjecturas eludit, nulli bi enim camporum ubertate secundior Sicania ipsa spectatur,qua AElnae appe-dicibus, ubi opulentia, & feracitas certam sibi sedefixere, non solum cineribus, salibusque undequaq;

dispersis, sed igne ipso subterraneo , qui ad terrae secunditatem aqueo complexu supra modum insudata

Relictis pluribus descriptionibus ad praesentem statum accedendo. Est AElna altitudinis milliarium fere triginta, perpendiculariter vero supra Maris superficiem Jo Alph. Boreli, bynon ultra milliaria tria, ambitus vero radices circumplectentis centum circiter, in cuius amplitudinis medio, quam nunc majorem adeptus est ex deflagrationibus

189쪽

Drologia Topographica Lib. III. 11sbus,, nostra observatione anni I 6 6.quam cum duce Borno villio assecuti sumus Siciliae bello flagrante.

Superbum inclinans jugum altissimus montium Gigas, fulgurantibus oculis Trinacriam undequaq;

discernit, imo de Africa pars, in qua Tunetur aeris serenitate spectatur . Hujus vertici magnus superest crater, antiquis clarus, nunc esto fumans, non semper flammeus , in quo vorago temporum conditione, varia, incertaque figula resultare visa est Modo circa ventrem,m nova vorago suborta est: amplisiimocratere trium milliarum ambitu anno 1669. adaperto, barathra quam plurima ,

temporum vicissitudine extincta, quae impervia spectabantur , hodie flammas eructant, eisdenta enim crateribus ii magnis, parvis mons deflagrare videtur;ea vero vorago major latentem abyssum indicans, dum decursiis incedijs perenni aestuarii igneos gerebat amnes, juxta opticas leges ad centrum vertit, ex qua ardentium saxorum, glebarumque procellar incessanter jaciebantur, ut modo, vix nobis reducto it ita dicam aetneae stena sipario propediem in lucem hanc emittere cogitantibus, ipse suis facibus AElna perlucet: etenim dunta6lcyonij potiebamur diebus cum Gallis ob pace initam, de Alcyonio flagrante, quem sub Vesuvio

190쪽

126 Dominici Sotioni credidit antiquitas, AElna rabie excandescit,Francorum bellum pr nuncians, postquam per integra quatuor lustra quieviset, eineus furor incanduit, sopitumq; incendium de integro suscitavit,ingestos cineres proluit , Vicinosque pagos, ac urbes usque

ad Rhegium ma)ori jactura obumbravit Horribili sonitu tot tonitruis, fulguribusq, fremuiti quibus

minerales materies famulantur tantique horrendi fragoris sonus, olim no solii vicina loca perterruit, sed longe Mons ipse sonans remotas Africanorunia perculsit aures , ut annalium extat fides historiae syracusana

Ecola tuita tia,freme, ribomba Sti te membra di luida nobi terra, Umentre bo flanco egi rivolge,horfronte I marsi turba, ne tacilla ii monte Elna cola surhorride caῬerne Deli insecato entre alto,imutae,

Estior de te toragini superne

Tint faetille, i Ciel 'inmmma, e rurae, Esi ingombram aperte regio ni Di Datento, di tenebre, e di tuoni. In procero illo cacumine a quo inceptum habuimus, quia de igne est nobis pertractatio) planities