Bromatologia seu doctrina de esculentis et potulentis

191쪽

PISCES MA .RINI.

Muraena Helena, die Marsine. Meertiat. Scomber Thynnus, vir Thun isch. Thoin h. - -- Pelamis, der Bonet scis. Seomber, die Ma relis. Trachurus, die Basard- Μachrelle. Mullus Surmuletus, der Merrharbo. Barbatus, der Rothbart. imberbis, der Acthlbari. Perca marina, der Seebarsch.

- Merlangus, der mitting. --- barbatus, der Phycis. Callarias, der Dorsch. - Molva, der Leng. --- Carbonarius, der Κοhlmunae Clupea flarengus, der HeriΠg. Spratius, der Sproti. Encrassiculus, die Surdelle.. Alosa , der Alpen. Trissa, die Porpen sosse. Pleuronectes Rhombus, d r Rhombus. - Ηippoglomus, die missulte. -- Platessa, der Schulle. Hatteis. -- Flosus, der P tander. -- Linquatula , die Schaare.

192쪽

Pleurone 'eς Solea, die Mnge. ---- maximus, die Steinburae. - Limanda, der Schuypenuem Visch. --- Passer, der Stachel under. Ε x Belone , die Meerniades. Lyra marina, die Meeri er. Cuculus marinus, vir Seeguguck. Lucerna marina, der Meergeyer. I inca marina, die Merschliche. Pavo marina, der Meer au. Zeus Faber, der St. Peter sch. Trachinus Draco, der Stacheldrache , das Pete

193쪽

--, Batis, der Stachelroche.

Testudo orbiculatis, die FI Uchil rote.

194쪽

Cochlea, der Schnec e. Mytilus c tulis, die Missmu heLOstrea edulis, die Ahyer. Pholas Dactylus, der Steinbohrer. Cardium edule, das Lamm ublet. Echinus esculentus, der Seebat, der Meera ei.

196쪽

VICTU ANIMALI

Esus ciborum e regno animali depromptorum Victus, dicitur animaliS. INDOLES. Nutriunt animalia principio gelatinoso, glutinoso, oleo b vel mucoso. Haec principia plus minus sale alcatino vel ammoniacali impraegnata inveniuntur. Libra 'una cibi animalis utplurimum paullo plus quam unciam unam substantiae nutrientis in se continet. 'Usus. Continent carnes animalium succos nostris hu-

moribus simillimos; gelatina enim , quae est in vituli fibris, nihil fere differt a ly.npha sanguinis humani, parum ab adipe adeps. Ideo victas an iis malis facilius digeritur, plus nutrit, de magis

roborat corpus humanum quam victus vegetabilis. Nam sanguinis requi lita conlistentia plastica optime a cibo animali conservatur & animalia carni vora multo sunt animalibus herbivoris robustiora. Robur enim, pendet a tenacitate glutinis fibrarum, atque majori copia rubrorum sanguinis globulorum. Prodeil hinc diaeta animalis sanis vi-

comment. Acadent. Regiee Parbitris. Anno I 3o 6 1732. tam

197쪽

tam laboriosam exercentibus, labore nimio vel morbo praegressis exhaustis, pituita vel acido laborantibuS. Abusus. Nocet vero victus animalis plethoricis, coinpiam cruoris sani nimium augendo ; in febrilis dc morbis inflammatoriis eandem ob rationem& stimulo salino alcatino pulsum accellerando. 'In morbis putridis & scorbulo saburram alcaii-no- putridam augendo. Abundat enim in carnibus sal urinosus. Ideo victus animalis diu continuatus sine admixtis vel interpolati, cibis vegetabilibus acescentibus humores reddit putridos, tenues, foetidos; hinc anima, sudor & urina hominum carni vororum foetent. Inde a victu animali pruritus, scabies, febris putrida, hectica,''scorbutus , e solutis putredine humoribus diarrhaeae, dysenteriae, harmorrhagiae per omneS Corporis canales. Caro autem putrida in gella nauseam , vomitum, hypercatharsim, febrem putridam inducit. Morbi a diaeta animali orti diaeta vegetabili curan

tur.

M. HALLERI Elem. Physiol. T. viii pars II. p. 4 . Ego mihi videor , dicit, in repetitis excitiplis , videre homines , qui mnito caseo , & sinapi & carnibus & alio

putredinoso vietu se sustentarunt, cum specio habitus athletici, vix posse letho eripi, si febris acuta accos serit , qualos homines sobrii & victuni sequentes vegetabilem facilius superant. BL HALLE R. l. c. T. vj. p. 2II.

198쪽

Multiplex denique carnium est differentia quo ad saporem, duritiem & praeparationem culinarem. I. Respectu habitus. Sub pinguia animalia plus

nutrimenti dant & carnem teneriorem, quam nimis macra, quae tenacia utplurimum sunt pratorum animalium caro mollis, pinguis , delicata. Non capratorum dura nauseos a. 2. - atatis. Seniorum animalium carnes

sunt durae, tenaces, siccae, digestu difficiles. Iuniorum autem molles, tenerae, humidae. Pulli tamen Ob nimiam mucositatem& dulcescentem saporem brevi nauseam patiunt.

3. --σpri veneret. Quadrupedum mare eo, quo in Venerem pruriunt tempore & cum semellis coire solent , virulentum contra hunt odorem, adeo ut mensis tunc apponi

nequeant.

. - pabuli. Caro animalium herbiporo. rum mitis, subdulcis, carnixororiam suba, cris, urinosa, facile putrescens. Et pisci-νororum pisculenta , subrancida , limosa, insalubris. q. ,- - climatis. Idem animalium genus tmq& species quibusdam in regionibus delicatiorem, in aliis viliorem habet carnem. 6. , temporis anni. Sic turdus aestate, cum insectis vescitur, insipidam , autumno uvis S

199쪽

hac cis pastus delicatam δἰ teneram habet carnem. Hinc quodvis animal eo anni tempore optime in cibum adhibetur, quo convenientissimum ei pabulum quaerere licuit. ue respectu praparationis culinaris multiplex habetur carnium quoad saporem ek duxitiem di

I. CarO taxata. Carnes teneriores cum aqua frigida igni admoventur donec ebulliat. Sic cruditas emendatur , & succus gelatinosus multum in aquam extrahitur. Σ.- cocta. Εbullitio diu protracta carnes duriores emollit, at gelatinam in aquam evo

cat.

ferru igni admovetur. Ignis poros carnis aperit & gelatinam in carnibus contentam calefacit adeo, ut fibrae in proprio succo gelatinoso emolliantur. Sic carnes juniorum animalium & volucrium nimia humiditate privantur , lapidiores & teneriores fiant. q. - frizia. Quando carnes cum butyro in sartagine vel in craticula assantur. Cavendum ne butyrum vel oleum vel lardum additum nimio ignis calore empyreumatica evadant. Empyreumatica enim pinguedo insalubris est. 3. --- fati condita. Carnes muria salis conditae diutius, a putredine praeservari de ob

200쪽

humiditatem carnis sale extractam sapidiores redduntur. Recens caro muriata hinc tenera, facile digeranda &salubris, ni nimia copia assumatur. At antiqua caro muriata ob duritiem de incipientem putredinem insalubris est. Vide Sal culinaris. 6. Caro aceto condita. Hac conditura carnes etiam duriores mollescere, teneriores sapidiores & salubriores reddi scient. 7. - infumata. Fumo carnes redduntur sicciores, sapidiores & a putredine praeser-Vantur. Si vero nimis' in fumantur & diutius asservantur, tunc ob duritiem in ventriculo vix digeri queunt, hinc dispepsiam causant vel paucum & cacochymum sanguini suin peditant chylum. 8. ---, aere exsccata. Valde dura , insipida,

digestu dissicillima est .

'. - embemmata. Si caro leviter elixata de novo in embemmate lente coquitur. Εmbem matum, quae ad carnes eduntur, innumerae sunt species, nobis usitatissimae sunt: α. Embem ma butyraeeum, quod ex butyro liquefacto paratur. -- acidum si priori embem ma . ti acetum vel succus citri incoquitur. γ. - sanguineum , si sanguis animalis cum priori embemmate coquitur. - dulce , si saccharum, mel vel sapa multi embemmati miscetur.